2- مسئله همانطور که گفتم: فهم و درک و پی بردن به معنا و مغزه دو کلمه «انقلاب و اصلاح» است که امکانهای اجرایی و پیامدهای آنها را در عرصه اجتماع به همّت کنشگران و مسئولان و تحصیل کردگان و متخصّصان و غیره و ذالک امکانپذیر میکند. گرایشهایی که تصوّر میکنند، انقلاب میتواند راهی به سوی حلّ و فصل کردن ضربتی مسائل و معضلات جامعه و کشورداری باشد، مناسبات اجتماعی و کشوری را به سوی جهنّم مسائل لاینحل سوق خواهند داد. از طرف دیگر، حکومتگران و کنشگرانی که موانع اصلاح و ترمیم و بازسازی را با تمام ابزارهای دم دست، توسعه میدهند و از هر گونه «اصلاحاتی» پرهیز میکنند مبادا که سر سوزنی از اقتدار و قدرت مطلق خواهیشان کاسته شود یا اینکه اصلاحات را فقط در سمت و سوی دوام ابدی اقتدار و منافع و امتیازات خودشان میدانند و میفهمند، به دوام وضعیّت ناگوار و معضل ساز و تبدیل شدن مناسبات اجتماعی و کشوری به جهنّم خانمانسوز، شدّت و امکان میدهند که متعاقبش انقلاب ویرانگر وقوع پیدا میکند. به دلیل عدم درکی که تحصیل کردگان و زمامداران و کنشگران ایرانی از دو مفهوم «اصلاح و انقلاب» تا امروز داشته اند، مناسبات کشوری و اجتماعی در ایران به فجایع پی در پی انجامیده است.
همواره خطا و کژروی از نقطه ای شروع میشود که انسانها، مفاهیم و اصطلاحات را کژ میفهمند یا عوضی میفهمند یا اصلا نمیفهمند. حتّا کژفهمی در ذهنیّت گرایشهای مارکسیستی نیز غوغا میکند؛ زیرا «مارکس» در مقام رسول عقیدتی به کژفهمی مبتلا بود و اصلا درک درستی از مقوله «تغییر» نداشت. اینکه او گفته است « همه فیلسوفان، جهان را تفسیر و تعبیر کرده اند، در حالیکه بحث بر سر تغییر جهان است»، نشانگر نفهمی مارکس از مفاهیم بوده است. چنین حرفی، مسبّبب خبطهای رفتاری و پراکتیکی و فلاکتها و فاجعه ها در جوامع از طرف مومنین به مارکسیسم شد؛ زیرا «مارکس» به دلیل نیندیشیدن و نفهمیدن مقوله «تغییر» به شعاردهی و هوچیگری بها میداد. مارکس آن فهم را نداشت تا دریابد که «هر گونه تفسیر و تعبیری از جهان به معنای پی ریزی تغییر جهان» است و حتّا تعبیر و تفسیر خود مارکس از تاریخ و مناسبات اجتماعی، دقیقا «تفسیر و تعبیر» بود؛ نه قانون دگم و آهنین برای تغییر!.
مناسبات کشوری و اجتماعی را میتوان از راه اصلاحات و ترمیمها و بهسازیها و بهبودیها متحوّل کرد، اگر در جامعه ای کنشگران و گرایشها و زمامداران و غیره و ذالکش، شعور فهمیدن معنای «اصلاح و انقلاب» و تفاوت و پیوستگی آنها را عمیقا فهمیده باشند؛ وگرنه بساط فلاکتها به روال سابق، بویژه در جامعه ایران ادامه خواهد داشت و کلکلکلکلکلکلکل کردنها نیز کما فی السّابق برقرار و پایدار.
شاد زیید و دیر زیید!
فرامرز حیدریان