اگر تاریخ سازمانها و احزاب و گروهها و تشکیلات را از مذهبی اش بگیر تا ایدئولوژیکی اش فقط در طول نیم قرن اخیر ایران تا امروز از لحاظ فقط «اخلاق» در نظر بگیریم و بخواهیم کرد و کارها و گفتارهای آنها را در زیر ذرّه بین سنجشگری بگذاریم، سوای تاسف و لعنت، هیچ چیز دندانگیری دستگیرمان نخواهد شد. حضراتی که به دامن ایدئولوژی افتادند، هیچگاه اخلاق فردی نداشتند؛ زیرا «مارکس» بر این عقیده بود که «اخلاق» به دامنه «روبنا» تعلق دارد. به ذهن هیچکس نیز خطور نکرد که از «مارکس» بپرسد، آخه ابله!، اولا اینگونه تقسیم بندی جامعه که وجودی بسیار پیچیده و مملوّ از تار و پودهای ریز و درشت جوروارجور و شدیدا درهمتنیده است، خبطی عظیمه. ثانیا. «روبنا» به کجای «ساختمان» میگویند؟. مگر سوای این است که روبنا از اتاق خواب و اتاق نشیمن و توالت و حمام و اتاق مطالعه و آشپزخانه و فلان و بیسار تشکیل شده است و تو با خیال راحت بر کاناپه لم میدهی و قصه عشق به پرولتاریا را کُرکُری میخونی؟. بنابر این روبنا، همان کجاوه زندگی رفتاری و گفتاری توست. اما هیچکس چنین سئوالی را از مارکس نکرد و حتّا خودش نیز نیروی تمییز و تشخیص نداشت که به خطایش پی ببرد.
طیف ایدئولوژی زده هیچگاه «اخلاق مارکسیستی» نداشت و نمیتوان یک جزوه ده صفحه ای از مارکسیتهای دنیا پیدا کرد که در باره «اخلاق مارکسیستی»، کلامی بر زبان رانده باشند؛ زیرا همانطور که گفتم، اخلاق را روبنا میدانند. بنابر این آنکه در کوره حوادث تاریخ و فرهنگ ایرانی زاییده و بالیده و رشد کرده است، حسب قرنها حضور تبلیغاتی و نفوذی شرایع اسلامیّت به انواع و اقسام منهیات و منکرات اخلاقی آلوده است؛ مخصوصا به زیر و بمهای ایرانیان در مصاف با اخلاقیات امریّه ای اسلامیّت؛ ولئو شبانه روز منکر آن بشود و روضه آته ایست بودن بخواند که تازه چنین روضه ای خودش خبط مضاعف است!. مثلا کسی که در رفتار و گفتارش «رند» است، هرگز مارکسیست یا مسلمان نیست؛ بلکه «رند» است. اینکه حالا «رند زیرک است یا رند زرنگ»، بحث ثانویست. مسئله این است که شخصی که «رند» است به هیچ وجه من الوجوه، مارکسیست یا مسلمان نیست.
یک چند دهه ای برگردیم به عقب. زمانی که زنده یاد «مصطفی شعاعیان» که اگر تمام کرد و کارهای پراکتیکی وتحریری سازمان چرکهای فدائی خلق را از آغاز بنیانگذاری تا لت و پار شدن به دهها شاخه بر روی هم بریزی، خواهی دید که به اندازه یک تار موی سبیل گندیده «شعاعیان» نیز نمیشوند. وی در همان سالهای دهه چهل به حضرات در کتاب «شوروی و جنبش جنگل» بارها هشدار داد که در مبارزات خود مبادا فریب آخوندهای مکّار را بخورید. بسیاری از صفحات کتابش را به هشدار اختصاص داد. ولی کی او را اصلا آدم حساب میکرد؟. گذشت و گذشت تا انقلاب فاجعه بار رخ داد، سپس خانم «اشرف دهقانی» به رفقا گفت که «حضرات! حواستون جمع باشد. ریل همچنان سر جای خودش است. فقط قطار عوض شده است»، بلافاصله بعدش حضرات نوشتند که «اشرف، بازمانده ای از دوران کودکیست». امّا همین حضرات تا امروز نگفته اند و مقرّ نیامده اند و اعتراف نکرده اند که چرا آنانی که «بالغ و کارکشته و مجرّب و همه چیز دان» شده بودند فقط به رکابداری و متعگی و حماقتهای توصیف ناپذیر مبتلا شدند و هرگز نتوانستند حتّا «صداقت و صمیمیت کودکوار اشرف دهقانی» را در واقعیّت زندگی خود بزییند و پاس بدارند؟. چرا؟. او که کودک بود و هنوزم هست، شعورش رسید که تشخیص دهد حضرات اخانید، چه مُجرمانی هستند، ولی شمایانی که ادّعای بلوغ کردید، چرا حتّا نتوانستید جلوی پای خودتان را ببینید؟. چرا؟. و بر شالوده کدام فهم و شعور بلوغ پُر گوهر به رکابداری و متعگی اخانید رفتید تا امروز؟.
بی مسئولیّتی که ناشی از جاه طلبی و قدرتپرستی و خودنمایی و بی کاراکتری و بی شخصیّتی است و در پیکر آدمی مثل «فرّخ نگهدار» تجسّم عینی دارد، باعث شد که سازمانی با آنهمه پتانسیل به قعر باتلاق فلاکتها سقوط کند و شدیدترین آسیبها را در کنار «حزب مزخرف توده» به جامعه ایرانی وارد کند. بردار نگاهی سرسری به کتاب «خانه دائی یوسف» بینداز، بویژه آن قسمتی که در باره «اسناد و مدارک مهم» است و در نزد «آقای فرّخ نگهدار» مثلا تلنبار شده بودند. اسنادی که معلوم نیست چه بلایی بر سر آنها با قصد یا از سر اهمالکاری نابود شدند یا به سرقت و غارت رفتند یا سر به نیست شدند.
نه ابوالفضل عزیز!. در ساحت رفقا و کنشگران مدّعو نمیتوان هیچ ردّ پایی از «اخلاق و منش و کاراکتر فردی» دید؛ زیرا هیچکدامشان در هیچ کجا در باره «اخلاق» نیندیشیده اند و فقط تحت سیطره اخلاقیات رایج تشیّع و گریز راههای فرهنگ ایرانی به نامهای «رندی، عرفان، خوشباشی خیّامی و امثالهم» ویراژهای خودفریبی داده اند تا امروز.
چند روز پیش داشتم کتاب «هماره زندگان تاریخ – اثر فریبرز سنجری» را میخواندم. کلا اینگونه کتابها، غمی سنگین بر دل من باقی میگذارند. کتابی مملوّ از تمام آن هیجانها و شور و حالها و نفرتها و کینه توزیها و کشمکشها و تناقضها و بی شک خاطره هایی بی واسطه از وقایع و انسانها.
میدانی ابوالفضل عزیز!. من هر وقت اینگونه کتابها را میخوانم غمی سنگین، سینه ام را میفشارد؛ زیرا به عیان میبینم که نفرت، خصلتی خاراسنگی به خود گرفته و از میان اینهمه آدمهایی که «متضرّر» نیز هستند، هنوز خردمندی برنخاسته است تا دریابد که «درد» را نباید استمداد ابدی داد؛ بلکه باید با سعه صدر و دریادلی و فهمی فرهیخته در فکر چاره افتاد و از تکرار مصیبت بار و خانمانسوزش برای نسلهای امروز و فردا پیشگیری کرد. روزی که «نلسون ماندلا» به حیث رئیس جمهور آفریقای جنوبی انتخاب شد، کثیری از سفید پوستان به دفتر او رجوع کردند و گفتند حالا که در قدرتی، بیا و مراسم «آپارتاید» را در حقّ ما اجرا کن. «ماندلا» خندید و گفت: « نه! هرگز!. من و شما، هموطنیم و به یک آب و خاک تعلّق داریم و تاریخ و فرهنگمان مشترک است. اگر اشتباهی در این سرزمین رخ داده است، دلیل نمیشود که خطا را تکرار کرد و دور فلاکتها را تمدید.»
نه ابوالفضل عزیز! هنوز خیلی راه مونده تا ما خیلی چیزها را بفهمیم و دریابیم و در عمل، اجرا کنیم. خیلی راه مونده عزیزم. خیلی.
شاد زی و دیر زی!
فرامرز حیدریان.

کسانی که به هر دلیلی تا کنون در دادگاهها حضور داشته اند، نیک میدانند که امور قضایی به چه نحوی برگزار میشوند. بعد از اینکه شخص شاکی با وکیل خودش در دادگاه حضور داشته باشد و متُهم نیز با وکیل خودش و همچنین قاضی و دادستانی و هیئت منصفه و کارشناسان امور و منشیان و خبرنگاران و شاهدان و تماشگران در سالن دادگاه نیز حضور داشته باشند، آنگاه قاضی، رسمیّت جلسه را اعلام میکند و قبل از اینکه از شاکی بخواهد که صحبتهای خودش را بر زبان براند، به او در خصوص امور قانونی تذکّر لازم را میدهد و تفهیمش میکند که اگر بر خلاف آنچه که خودش به شخصه با گوشت و پوست و خون تجربه کرده است، حرفی بی ربط، قصّه سازی و اتّهام الکی و غیره و ذالک بزند، به عنوان سند علیه خودش به کار برده خواهند شد و از جریمه نقدی تا چند سال حبس محکوم خواهد شد. بنابر این، شاکی/متضرّر باید فقط در باره آنچه که بر سر خودش رفته است، صحبت کند. نه یک کلمه زیاد نه یک کلمه کم.
آنگاه قاضی از شاکی، مشخّصات فردی اش را سئوال میکند و سپس میخواهد که آنچه را بر سرش رفته است ذکر کند. شاکی نیز حقّ ندارد در باره متّهم، قضاوتهای اخلاقی کند یا حتّا در باره وضعیّت کشوری و میهنی، لام تا کام حرفی بزند؛ بلکه فقط در باره بلایی که به سر خودش رفته است، سخن بگوید. آنگاه شاکی/متضرّر شروع میکند به گفتن تجربه خودش به این شرح:
«من الان دقیقا یادم نیست که چه روزی از هفته بود. امّا آن روز رفتم به کتابفروشی معروف «امیرکبیر» برای خریدن چند تا از کتابهایی که جهت دروس دانشگاهی ام به آنها احتیاج داشتم. بعد از اینکه خریدهایم را کردم و به طرف منزل خودمان میآمدم، در سر کوچه که میخواستم به طرف منزلمان بپیچم، یک دفعه ماشینی ترمز کرد و دو نفر از آن پیاده شدن و به من گفتند که لطفا با ما بیایید. من به آنها گفتم. شما کی هستید و من چرا باید با شما بیام؟. آنها به من گفتند حرف نزن. فقط کاری را که میگوییم بکن. بعد زیر بغل مرا گرفتند و سوار ماشین کردند. به محض اینکه سوار ماشین شدم به من دستبند زدند و چشم بند گذاشتن. من در حالیکه تمام تنم از ترس میلرزید و نگران این بودم که به چه دلیل مرا گرفته اند و اینها چه کسانی هستند و همینطور دلواپس خانواده ام بودم، چونکه نمیدانستند، من کجا هستم از آن دو نفر خواستم که بگویند مرا کجا میبرند و به چه دلیل دستگیرم کرده اند. آنها جوابم دادن، ساکت شو و گر نه دهانت را نیز میبندیم. بعد از تقریبا یک ساعتی که به مقصد رسیدیم زیر بغل مرا گرفته بودند و از مسیرها عبور دادند. بعد از تقریبا یکی دو ساعتی در حالیکه بر روی صندلی مرا نشانیده بودند، دیدم صدای یک نفری آمد و به من گفت. اعتراف کن و گر نه بد خواهی دید. من هر چقدر گفتم که چه چیزی را اعتراف کنم. گناه من چیست. من چکار کرده ام مگر؟. دیدم یک دفعه سیلی محکمی به گوشم زده شد؛ طوری که پرده گوشم پاره شد و باران دشنام بود که بر سرم آوار شد. به من گفتن یا میگویی رفقات چه کسانی هستند و وظایف سازمانی ات چیه؟. یا اینکه بلایی به سرت می آوریم که حتّا اسم خودت را از یاد ببری. من هر چقدر سوگند خوردم که رفقا دیگه کی هستند؟ سازمان یعنی چه؟. اصلا حرفم به کت آنها نرفت. چند لحظه بعد دیدم آمدند و شلوار مرا از پایم در آوردند و بیضه هایم را میان دو ابزار گذاشتند و گفتند یا اعتراف میکنی یا همین آلان بیضه هایت را میترکانیم. من از وحشت و ترس در حالی که عین ابر بهاری میگریستم، میگفتم به پیر به پیغمبر به مرگ مادرم، پدرم به خدا من هیچی نمیدانم. من یک دانشجوی رشته ماشین سازی هستم. درسهاما میخونم. روحم و جسمم فقط در فکر درسهایم است. امّا آنها به حرف من اهمیت ندادند و بیضه های مرا چلاندند و من از درد بیهوش شدم. وقتی که به خود آمدم، دیدم در یک سلول کاملا تاریک هستم و درد داشت مغز استخوانم را میترکاند. تمام وجودم درد و عذاب بود. نمیدانم چه وقتی از روز یا شب بود. یک ساعتی عین مار به خودم میپیچیدم که دیدم درب سلول باز شد و دو نفر آمدند داخل. چهره هاشون پوشیده بود. به من گفتند اعتراف میکنی یا درس دیگری به تو بدهیم. من حرفهایم را تکرار کردم که هیچی نمیدانم. دوباره آنها با سیگار شعله وری که در دست داشتن بر پیشانی و لپهای من، داغ گذاشتند و........
ریاست محترم دادگاه! اینجانب در طول سه سالی که در زندان بودم، سوای آسیبهای روحی و روانی که دیدم از لحاظ جسمی نیز آسیب دیدم. ثمره فشار دادن بیضه های من باعث شد که وقتی با همسری که دوستش میداشتم، نتوانم بچّه دار شوم و همسرم را که خیلی دوستش میداشتم، از دست دادم؛ زیرا گفت من دلم بچه میخواهد و نمیتوانم اینطور تا آخر عمرم در کنارت باشم. متاسفم. زندگی من، اینگونه از هم پاشید ریاست محترم دادگاه. از طرف دیگر، وقتی که مادرم خبر زندانی شدن مرا شنیده بود، سکته کرده و از یک دست و یک پا نیز فلج شد. الان سالهاست که خواهرانم و پرستارانی از او مراقبت میکنند. من سالهایی در زندان بودم که آقای «پرویز ثابتی» از مسئولین سازمان امنیّت کشور محسوب میشدند. به همین دلیل از ایشان شاکی هستم».
ابوالفضل عزیز!. این حکایت شاکی را میتوانی خودت بدانسان که دوست میداری، پر شاخ و برگتر ادامه بدهی. اما فرض را بر این میگذاریم که شاکی تمام لب مطلب را گفته است. در خاتمه صحبتهای شاکی، قاضی اگر سئوالاتی داشته باشد، میپرسد و بعد رو میکند به دادستانی و همچنین وکیل مُتّهم که اگر سئوالاتی دارند، لطفا طرح کنند و شاکی باید به سئوالات پاسخ بدهد. بعد از اینکه صحبتهای شاکی تمام شدند، آنگاه نوبت «متّهم» است که سخن بگوید. همان تذکرات قانونی را که قاضی به شاکی داده بود به شخص متّهم نیز تذکر میدهد. در ابتدا باید مشخّصات خودش را بیان کند و سپس برود سر اصل مطلب.
سپس متّهم نیز صحبتهای خودش را اینگونه بر زبان میراند:
«من به حیث کارمند یکی از ارگانهای کشوری به انجام وظایف محوّله ام تا زمانی که استخدام ارگان ذیربط بودم، با مسئولیّت شخصی و رعایت اوامر ابلاغی همت میکردم. وظایف من، عین وظایف دیگر ارگانها و سازمانها و موسسات دولتی بر حسب مقرّرات و لوایح و قوانین و دستورات اجرا میشدند. بالطّبع مثل تمام کارمندان دولت که از گام نخست به سوی کاریر شغلی و ارتقا به پستهای بالاتر اقدام میکنند، من نیز حسب تجربیات و ابتکارات و مسئولیّتهای شخصی و اداری که بر عهده داشتم در جهت ارتقای خودم کوشش میکردم؛ آنهم با وفادار ماندن به قوانین و مقرّرات و دستوراتی که ابلاغ میشد. در فاصله دوران خدمت من، اگر تعرّضی به اشخاص شده باشد، من شخصا با هیچکس نه کینه پدر کشتگی داشته ام نه جنگ ارث و میراث پدری. در ارگانی که من کار میکردم مثل تمام ارگانهای دولتی، انواع و اقسام انسانها در رده های متفاوت به انجام وظایف و تکالیف خودشان مشغول بودند. اینکه ممکن است کارمندانی در رفتار نسبت به زندانیان به اعمال فردی توسّل جسته باشند، دلیل بر این نیست که من به اشخاص معلوم و مشخصی امر کرده ام که چنان و چنین کنند. اساس ارگانی که من در آن شاغل بودنم، بسیاری از مناسباتش از طریق کدها و رمزها بود و معمولا مامورهای ارگان ذیربط، مشخّصاتشان کاملا سرّی بود. سوای چهره های معلوم و مسئول، بسیاری از اشخاص شاغل در ارگان دولتی، فقط وظایف محدود و مشخّصی داشتند. من به حیث مسئول بخشی از یک ارگان دولتی نمیتوانستم سر خود و اختیاری به اوامر و دستوراتی بپردازم که خلاف قوانین و مقرّرات و لوایح ابلاغی بوده باشند. من هر اقدامی و روشی را که اجرا کردم به دلیل وظایف ارگانی بود که هدف آن تامین امنیّت کشور محسوب میشد. ........»

ابوالفضل عزیز! میتوانی این دفاعیه را نیز هر طور که دلت میخواهد شاخ و برگ بدهی.
منظور من از این تفصیل مختصّر!! تاکید بر یک نکته کلیدیست. آنهم اینکه هیچکس حقّ ندارد در مقام «دادستان کلّ و قاضی القضات» در باره دیگران قضاوت کند؛ ولو آن دیگران، اشخاصی به نام «اسدالله لاجوردی»، «سیّد علی خامنه ای»، «حجت الاسلام اژه ای» در رژیم فعلی باشند، خواه اشخاصی به نام «پرویز ثابتی»، خسرو داد»، «سپهبد مقدّم» «پاکروان» و امثالهم در رژیم سابق باشد.
من میپرسم آنانی که آمده اند و اینهمه قنطور نویسی در باره اظهارات آقای «پرویز ثابتی» کرده اند، آیا حقوقدانند؟. آیا قاضی در دادگاه صالحه هستند؟. آیا دادستان کلّ هستند؟. آیا وکیل قانونی هستند؟. آیا «شاکی و متضرّر» واقعی هستند؟.

اینان چه کسانی هستند که به خودشان حقّ میدهند در باره دیگران قضاوت کنند؛ ولی هیچگاه و هرگز قضاوت نشوند؟. اینانی که اینقدر گیوتین خود را تند و تیز کرده اند برای گردن زدن دیگرانی که هنوز هیچ دادگاه صالحه ای و قوانین حقوقی در مملکت ایران برپا نشده اند و وجود ندارد؟. میپرسم چرا اینهایی که اینقدر ادّعای دادخواهی میکنند و خودشان را همه فن حریف و متخصّص عالی «امور حقوقی و قضاوت» میدانند، چرا آن دلاوری را ندارند که بیایند بگویند، قتلهای سازمانی و حزبی را چه کسانی باید دادگزاری کنند؟. «آنانی که برادران لنکرانی و محمّد مسعود و دهها نفر دیگر را ترور و سر به نیست کردند» یا همچنین آنانی که «بسیاری از رفقای خود را مقتول کردند و همچنین شهریاری را به مسلسل بستند و تیر خلاص زدند»، این حضرات بر شالوده کدام قوانین حقوقی به اقدامهای تروریستی و جنایتکارانه اقدام کردند؟.
از قدیم الایّام گفتند که یه سوزن به خودت بزن، یه جوالدوز به مردم. شما اول بیایید محصول اقدامات خودتان را در ترازوی داوری بگذارید و قبل از اینکه دیگران بخواهند در باره شما قضاوت کنند، خودتان رادمنشانه به اقدامها و اهدافتان اعتراف کنید؛ بعد ادّعای دادخواهی از دیگران داشته باشید.
نه ابوالفضل عزیز!. سالها و شاید قررنها باید بگذرند تا مدّعیان کنشگری و تحصیل کردگان حفظیّاتی بفهمند و دریابند که «حقوق و کرامت بشری» یعنی چه؟.
شاد زی و دیر زی!
فرامرز حیدریان