دوستم جک لی (1) که نوزده سال پيش فوت کرد هميشه اين عبارت عيسی مسيح را يادآور می شد که "شراب نو را در مشک کهنه نميريزند" (2). جک در خانواده ای مسيحی در چين متولد شده بود و نامزدش در انقلاب آن کشور در سال 1949 کشته شد. او بعد از انقلاب بهمراه پدرو مادر و بقيه خانواده به هنگ کنگ و سپس به بريتانيا و بالاخره  آمريکا مهاجرت کرد؛ تغيير مذهب داد و بودايی شد، اما از آموزه های اخلاقی همه مذاهب از جمله مسيحيت و مکاتيب مختلف فلسفی بهره می جست.  از بنيانگذاران تشکيلات فراسوی جنگ در پالو آلتو کاليفرنيا بود که در سالهای 1980 برای پايان دادن به جنگ سرد فعاليت چشمگيری به انجام رساند (3). جک در تدوين نوشتار "يک ديدگاه  آينده نگر" در سال 1989 با اينجانب همکاري داشت (4).

ممکن است به غلط برداشت شود که عيسی مسيح با آوردن مثال "شراب نو را در مشک کهنه نميريزند" می خواهد به شکلی مشک کهنه را مورد تحقير قرار دهد. اما خود وی همواره آيينی را که نمايندگی می کرد ادامه مذهب يهود می دانست و هيچگاه قصد تخطئه آن مشک کهنه را نداشت. وقتی می گفت که ريختن شراب نو در مشک کهنه باعث پاره شدن مشک کهنه می شود منظورش اين است که هم شراب نو تلف می شود و هم مشک کهنه. به عبارت ديگر مشک کهنه جای خود را دارد و برای برخی هم کماکان قابل استفاده اما جايی مناسب برای ريختن شراب نو نيست.

وقتی به جنبش سياسی ايران در 30 و چند سال گذشته نظری بيافکنيم اکثريت شرکت کنندگان در اين حرکت به نظرات نوينی رسيده اند هرچند در گذشته به جريانات مختلفی تعلق داشته اند. ممکن است برخی در گذشته بخشی از دستگاه سلطنت بوده اند. بهترين مثال هم شادروان داريوش همايون بود که گرچه در قبل از انقلاب از ارکان رژيم محمد رضا شاه بود اما بعد از انقلاب به نظرات تازه ای رسيده بود (5). يا در همين جنبش سبز در سال 1388 ميرحسين موسوی و مهدی کروبی به نظرات تازه در عرصه دموکراسی رسيدند گرچه در گذشته از ارکان رژيم خمينی بودند. يا امروز شخص محمود احمدی نژاد که در سال 1388 سرکوب کننده اصلی جنبش سبز بود اکنون به مخالف جدی دخالت روحانيت در شئون مختلف زندگی سياسی ايران تبديل شده است.

اگر از نظر مخالفين همه اين افراد بايد در قالب هايی که در گذشته بوده اند باقی بمانند در واقع شراب نو را در مشک های کهنه ريخته ايم.

ممکن است گفته شود که دقيقا در هر سه مثال بالا يعنی چه مرحوم داريوش همايون بعنوان پادشاهی خواه و چه ميرحسين موسوی و مهدی کروبی بعنوان اصلاح طلبان اسلامی که خواستار رجعت به "عصر طلايی" خمينی هستند و چه محمود احمدی نژاد بعنوان يک اصولگرا، اين خود آنها هستند که در مشکهای کهنه باقی مانده اند. اين حرف درست است و دقيقا حق هر کسی است که در مذهب يا مکتب کهنه خود باقی بماند. يعنی از نظر عيسی مسيح اين امر مسأله ای نيست که کسی همچنان بخواهد در مذهب يهود باقی بماند. مسأله اين بود که اگر کسی مايل است که نظرات تازه را بپذيرد نبايد راه او را از شرکت در تشکيلات تازه سد کرد و فکر کرد که چنان باز کردن راه، خيانتی به راه نو است. اتفاقا مثال عيسی مسيح حکايت از اين دارد که نظرات جديد وقتی تازگی می آورند و حيات بخش می شوند که به آنهائی که در راه کهنه بودند فرصت تعلق به راه تازه داده شود تا آنان هم مشکهای نويی شوند برای شراب نو هرچند پيشتر مشکهای کهنه ای بودند برای شرابی کهنه.

در نتيجه اگر با برنامه ای نظير برنامه حزب آينده نگر در ايران تشکيلاتی ساخته می شود نبايد مثلا فکر کرد که هدف اصلی مبارزه با اصلاح طلبان يا نيروهای سياسی ديگر است بلکه بايد مقصود آن باشد که  نيروهای مختلف آزادند به حيات خود ادامه دهند اما کسانيکه قبلا با هر نيروئی بوده اند اگر دوست دارند در تشکيلات تازه آينده نگر فعال شوند، پذيرفته شوند. هدف تشکيلات هم ساختن ايران بر مبنای پلاتفرم حزبی است که مرکب از انسانهايی خواهد بود که با هر پيشينه فکری، امروز برنامه حزب آينده نگر را قبول دارند ومی خواهند برای تحقق آن تلاش کنند؛ و هيچ دليلی هم ندارد که چنين حزبی علنی نباشد (6).

به امید جمهوری آینده نگر  دموکراتیک و سکولار در ایران،

سام قندچی، ناشر و سردبير
ايرانسکوپ
http://www.iranscope.com
هشتم فروردين ماه 1392
March 28, 2013

پانويس:

1. جک لی-جنگل فراموش شده!

http://www.ghandchi.com/461-ForgottenForest.htm

2. مثال وصله کردن لباس تازه و مشک تازه
http://www.feyz.org/clientimages/35361/new%20garment,%20new%20wineskin.htm

3.فراسوي جنگ
http://www.ghandchi.com/357-BeyondWar.htm

4. يک ديدگاه آينده نگر
http://www.ghandchi.com/401-FuturistVision.htm

5. تسليت به خانواده و دوستان داريوش همايون

http://www.ghandchi.com/652-DaryoushHomayoun.htm

6. پلاتفرم حزب آينده نگر
http://www.ghandchi.com/348-HezbeAyandehnegar.htm