هوشنگ امیر احمدی که سالهای زیادی در آمریکا بسر برده و در این مدت در دانشگاهها مشغول بوده، همواره طرفدار برقراری رابطه میان تهران و واشنگتن بوده است.

او که بنیانگذار و ريیس شورای آمريکايیان- ايرانیان )AIC( است ، در مصاحبه ای که می خوانید، نسبت به صدور مجوز وزارت خزانه داری آمريکا جهت تاسیس دفتر اين شورا در ايران واکنش نشان داده و می گويد صدور اين مجوز "فرصتی طاليی است" تا دو کشور بتوانند "خیابان يک طرفه ايجاد شده از سوی واشنگتن به تهران را به يک خیابان دو طرفه" تبديل کنند.

او که بسختی می تواند خوشحالی خود را پنهان کند، در پاسخ به پرسش اول می گويد دفتر شورای آمريکايیان - ايرانیان در ايران در نظر دارد برای ايجاد تفاهم بیشتر بین دو ملت و دو دولت و در جهت ايجاد مبادالت مردمی و آموزشی، برپايی کنفرانس، چاپ کتاب، مقاالت و خبرنامه فعالیت کند تا انتقال خبرها بدرستی صورت بگیرد و دو کشور درک بهتری از يکديگر داشته باشند.

اما بالفاصله با اشاره به روی ديگر سکه می گويد حال نوبت بررسی درخواست شورا از سوی دولت ايران است. به گفته او اين درخواست اکنون تحت بررسی است.

آقای امیر احمدی طی ماههای اخیر چند بار به ايران سفر کرد که گفته شد اين سفرها با هماهنگی و حتی دعوت مقامات بلند پايه دولت محمود احمدی نژاد صورت گرفته است. روزنامه ها و محافل خبری نزديک به محافظه کاران، بويژه روزنامه کیهان که با مديريت نماينده آيت هللا خامنه ای اداره میشود، به اين سفرها تاخت و آقای امیر احمدی را از جهات مختلف به باد حمله گرفت.

همین حساسیتها بود که پرسیدن اين پرسش را گريزناپذير میکرد که آيا آقای امیر احمدی از سوی مقامات ايرانی، بصورت مستقیم يا غیر مستقیم، اشاره يا عالمتی مبنی بر مساعد بودن زمینه های موافقت با داير شدن دفتر شورا در تهران مشاهده يا دريافت کرده است؟

هوشنگ امیر احمدی بصراحت گفت "تفاهمی" در کار نبوده، اما دولت ايران مطلع بوده که درخواست شورا در نزد مراجع آمريکايی تحت بررسی است؛ اما چون نتیجه آن مشخص نبوده لذا طرف های ايرانی اعالم هرگونه نظری را به روشن شدن نتیجه بررسی ها در طرف آمريکايی موکول کرده بودند.

البته لحن و بیان آقای امیر احمدی چنان نیست که از صدور مجوز تاسیس دفتر شورا در تهران از سوی حاکمیت ايران مطمئن باشد. با اين وجود میگويد: "شايد خبر صدور مجوز از سوی آمريکايیها برای ايران هم خوشايند و هم غافلگیر کننده بوده است.

امیدوارم چنین باشد. من خیلی خیلی امیدوارم که دولت ايران به ما مجوز بدهد".

وقتی به آقای امیر احمدی يادآور می شوم که تحرکات او همواره با حساسیتهايی در ايران همراه بوده و دلیل اين خوش بینی او چیست؟ او بسرعت می گويد که اگر هم ايران مجوز بدهد، مجوز را به شخص هوشنگ امیر احمدی نمیدهد، بلکه به شورای آمريکايیان-ايرانیان میدهد.

با اين تاکید، آقای امیر احمدی اضافه میکند که شخصیت های بلند پايه در دولت های پیشین آمريکا نظیر مادلین آلبرايت )وزير خارجه دولت بیل کلینتون(، توماس پیکرينگ )سفیر( و سناتور بنت جانستون با 82 سال سابقه در سنای آمريکا در شورا حضور دارند. به گفته آقای امیر احمدی شورايی که وی بنیان گذاشته "وسعتی بیش از آن دارد که بخواهد فقط در ظرف هوشنگ امیر احمدی ديده و سنجیده شود."

او اضافه میکند که "شورا يک سازمان ديپلماتیک يا سیاسی نیست. يک سازمان غیر دولتی )اصطالحا خیريه يا charity( است و کارش ايجاد درک بهتر میان دو ملت و دو دولت است، ايجاد زمینه برای گفتگوهای غیر سیاسی و غیر ديپلماتیک."

زمینه سازی برای تماسهای سیاسی

پرسش بعدی از درون تاکید آقای امیر احمدی روی ايجاد زمینه سازی غیر سیاسی و غیر ديپلماتیک شورای آمريکايیان و ايرانیان ايجاد شد.

از دکتر امیر احمدی پرسیدم که در حال حاضر جمهوری اسالمی ايران با آمريکا و دنیای غرب بر سر برنامه هسته ای ايران و مسائل ديگر درگیر نوعی رويارويی و بن بست است، آيا شورا میخواهد در اين زمینه نقشی ايفا کند؟

پاسخ آقای امیر احمدی نخست آن است که روابط سیاسی و ديپلماتیک، خاص خود دولتهاست، "ما فقط زمینه سازی می کنیم تا دولتها با هم حرف بزنند. ما به عنوان طرف سوم سر میز مذاکره نمی نشینیم." آقای امیر احمدی با استفاده از مثال اينطور توضیح می دهد که کانال ها و باندهايی برای ارتباط و تعامل میان دولت-کشورها وجود دارد.

او می گويد: "باند اول باند دولتهاست که در آن دولت با دولت حرف میزند. باند دوم، غیر دولتیها هستند. هوشنگ امیر احمدی برای شورای آمريکايیان-ايرانیان نقش 'يک و نیمی' قائل است." و در توضیح بیشتر اين نقش میگويد: "ما )شورا( اگرچه غیر دولتی هستیم اما طرف صحبت ما معموال دولتها هستند. وقتی دولت ها تصمیم میگیرند به هر دلیلی با هم حرف بزنند در آن لحظه کار شورا تمام است".

امیر احمدی: "ظرف دهه های گذشته، مهمترين مشکل اين بوده که ايران و آمريکا همواره مواضع يکديگر را اشتباه برداشت کرده اند و میکنند. فکر میکنم شورای ما بتواند به ايجاد شفافیتی کمک کند که تا بحال وجود نداشته است"

انتظار

طرفهای ایرانی اعالم هرگونه نظری را به روشن شدن نتیجه بررسیها در طرف آمریکایی موکول کرده بودند.

هوشنگ امیراحمدیهوشنگ امیر احمدی تاکید دارد که دستور کار شورای تحت امرش آن است که بین آمريکا و ايران زمینه ای برای تفاهم پیدا کند. می گويد که شورا طرفدار صلح، ضد جنگ و مخالف تحريم )ايران( است. وی با بیان اين جمله بسرعت شرايط را به صدور مجوز از سوی وزارت خزانه داری آمريکا برای شورا چنین وصل می کند که "ظرف بیست سال گذشته شورای ما در آمريکا حضور داشت و از دور دستی بر آتش داشته. "

حاال اگر شورا در ايران دفتر داشته باشد يک فرصت طاليی است برای مردم و دولت ايران که حرف هايشان را مستقیم بزنند و ما می خواهیم خیابان يک طرفه بیست-سی سال گذشته را دو طرفه کنیم. يک طرفه بوده چون آمريکا در ايران حضوری نداشته... مهم ترين مشکل ظرف دهه های گذشته اين بوده که دو کشور همواره مواضع يکديگر را اشتباه برداشت کرده اند و می کنند. فکر می کنم ورای ما بتواند به ايجاد شفافیتی کمک کند که تابحال وجود نداشته است."

در اينجا از آقای امیر احمدی می پرسم چرا فکر می کند دولت های ايران و آمريکا با هم ارتباطی ندارند. مثال میزنم که با وجود نداشتن رابطه ديپلماتیک بین تهران و واشنگتن، هرگاه شرايط ايجاب کرده دو طرف بصورت علنی در مواردی مانند زلزله بم يا گفتگو در عراق و يا حتی مسائل اقتصادی مثل خريدهای کالن گندم ايران از آمريکا در سال گذشته، با يکديگر ارتباطات و تعامالتی داشته و دارند. پس چه زمینه ای هست که تصور شود شورای آمريکايیان –ايرانیان می تواند کاری کند که ديگر کانال ها و مجاری نمی توانند؟

بسرعت می گويد: "ما چنین ادعايی نکرديم." تکرار می کند که شورا نقش فرصت ساز دارد. "فرصت هايی هم ايجاد کرديم که به آنها افتخار می کنیم. دولت ها نتوانستند چنین فرصت هايی )بین ايران و آمريکا( ايجاد کنند. بزرگترين مثالی که آقای امیر احمدی به آن اشاره می کند موضع گیری پوزش طلبانه مادلین آلبرايت بابت دخالت تاريخی آمريکا در سرنگونی دولت محمد مصدق بود. مثال ديگری که می آورد آن است که شورا توانست سناتور بايدن که اکنون در جايگاه معاون باراک اوباما برای پیروزی در انتخابات پیش روی رياست جمهوری آمريکا فعالیت می کند، را دو بار به ابتکار شورا وارد صحنه روابط ايران و آمريکا کند، آنجا که سناتور بايدن "خواستار آن شد که نمايندگان دو کشور بنشینند و مذاکره کنند".

هوشنگ امیر احمدی با آوردن اين مثالها بار ديگر اينها را خارج از توان و تمايل دولت های دو طرف دانست.

ريیس شورای آمريکايیان- ايرانیان باز هم به سراغ تاکید بر رسالت شورا برای "زمینه سازی" می رود و می گويد: "معتقدم ما هم می توانیم نقشی بازی کنیم و بدون ما )شورا( احتماال بخشی از آن جريانی که بايد انجام شود خالی می ماند. دولت ها اگر نخواهند با هم کار کنند شورا نمی تواند کاری انجام دهد."

تقاضای تاسیس دفتر شورا در تهران: میزان الحراره برای گامهای بعدی؟

از آقای امیر احمدی می پرسم آيا شورای آمريکايیان- ايرانیان از طرف دولت يا محافل نزديک به دولت آمريکا برای حرکت به سمت تقاضای مجوز تاسیس دفتر شورا در ايران عالمت مشوقی دريافت کرده بود؟

بسرعت و صراحت می گويد که "حتما بوده. ما رفتیم پنج شش ماه با وزارت خارجه آمريکا رايزنی کرديم. آنها ابتدا سفت و سخت نمی خواستند چنین مجوزی بدهند. می گفتند که ما )آمريکا( با ايران بر سر برنامه هسته ای اش مشکل داريم و دادن مجوز به شورا می تواند پیام غلطی ارسال کند، چون شما )شورا( يک سازمان آمريکايی هستید و اينکار باعث سوتفاهم می شود. ما با دادن توضیحات و توجیهات باالخره دولت و وزارت خارجه آمريکا را قانع کرديم که از درخواست ما حمايت کنند. وقتی موافقت آنها را گرفتیم آن را به وزارت خزانه داری برديم..."

به گفته آقای امیر احمدی صدور اين مجوز از سوی خزانه داری آمريکا، از آنجا که ايران در لیست کشورهای حامی تروريسم قرار دارد و تحت تحريم است، اهمیت زيادی دارد. به بیان او "همین که وزارت خزانه داری اجازه داده يک سازمان غیر انتفاعی آمريکا در ايران دفتر تاسیس کند، در واقع بخشی از تحريم به شکلی شکست، البته اينکار به صورت قانونی انجام شد و اين تصمیمی بسیار مهم بود."

هوشنگ امیر احمدی اين را برای شورای آمريکايیان-ايرانیان دستاوردی می داند که احتماال حسادت و رقابت ديگر سازمانهای غیر دولتی آمريکايی که خواهان حضور در ايران هستند و تاکنون به آنها اجازه داده نمی شده را بهمراه خواهد داشت.

پرسش بعدی من روی تحرکات ماههای اخیر محافل خبری و ديپلماتیک استوار بود که بموجب آنها ظاهرا دولت آمريکا بدنبال ايجاد مرکز نمايندگی ديپلماتیک در تهران است.

از هوشنگ امیر احمدی پرسیدم آيا بین اين اخبار که آمريکا میخواهد در تهران دفتر حفاظت ازمنافع داير کند و نقش واسطه ای سفارت سويیس را به حضور مستقیم تغییر دهد با داده شدن مجوز به شورای آمريکايیان-ايرانیان رابطه ای وجود دارد؟ آيا اين طور نیست که آمريکايیها خواسته اند با دادن مجوز به شورا واکنش حاکمیت ايران را محک بزنند و آن را معیاری برای تاسیس دفتر نمايندگی مستقیم قرار دهند؟

هوشنگ امیر احمدی می گويد از آنچه در ذهن مقامات دولتی آمريکا می گذرد خبر ندارد و می افزايد "بین دفتر ما و دفتر حفاظت از منافع رابطه ای وجود ندارد". او شورای آمريکايیان-ايرانیان را موجوديتی مستقل توصیف می کند که از هیچ دولتی پول و کمک نمی گیرد. اما بالفاصله می افزايد: "اما اينکه شورای ما بتواند سکويی باشد برای قدم بعدی آمريکايی ها، اين را من احتمال می دهم که باشد".

او اضافه می کند که دولت آمريکا شايد از صدور مجوز برای شورا به عنوان نوعی میزان الحراره استفاده کند، چون اگر دولت ايران به شورا اجازه تاسیس دفتر ندهد، دلیلی ندارد که برای تاسیس ساير مجموعه ها پیشنهادی داده شود. آقای امیر احمدی چنین جمع بندی می کند که "اگر ايرانی ها به شورای ما اجازه داشتن دفتر در تهران را بدهند، آمريکايی ها تشويق می شوند پیشنهاد)های ديگر( را مطرح کنند."

هوشنگ امیر احمدی در ادامه از صحبت های قبلی ريیس جمهوری ايران مثال های امیدوار کننده می آورد و خاطر نشان می کند که آقای احمدی نژاد گفته اگر آمريکايی ها بخواهند در ايران دفتر حفاظت منافع داشته باشند، مسئله "بطور جدی" مورد بررسی قرار خواهد گرفت. اما بار ديگر تاکید می کند که به جز اين رابطه تحلیلی، رابطه مشخص و متقنی بین دفتر شورای آمريکايیان-ايرانیان با بحث دفتر حفاظت منافع آمريکا در ايران وجود ندارد. او می افزايد "چنین حرف هايی بین ما و اعضای شورای ما با دولت مطرح نشده و آنها هم چنین برخورد يا تقاضايی از ما نکرده اند".

"معتقدم شورای آمريکايیان-ايرانیان میتواند نقش بازی کند. بدون شورا احتماال بخشی از آن جريانی که بايد انجام شود خالی میماند. اما اگر دولتها نخواهند با هم کار کنند، شورا نمیتواند کاری انجام دهد".

شکستن تحریم

همین که وزارت خزانه داری اجازه داد یک سازمان غیر انتفاعی آمریکا در ایران دفتر تاسیس کند، در واقع بخشی از تحریم به شکلی شکست.

رئیس شورای آمريکايیان –ايرانیان فرصت سوزیسو محاسبه نکرده اید؟

هوشنگ امیر احمدی در انتخابات دوره قبل رياست جمهوری ايران کوشید نامزد اين پست شود. وی تقاضای خود را مطرح کرد و وقتی درخواستش تقريبا با بی اعتنايی روبرو شد با ارسال نامه ای به شورای نگهبان، ممانعت از حضور خود را در انتخابات يک فرصت سوزی خواند.

حال او می خواهد برای شورای آمريکايیان-ايرانیان در تهران امتیاز داير کردن دفتر بگیرد. از او پرسیدم آيا فکر نمی کند اگر به وی چنین اجازه ای داده نشود، به سوء محاسبه متهم خواهد شد؟ و اگر مشخص شود که اين درخواست سوء محاسبه بوده، آيا به وجهه سیاسی اش ضربه نخواهد خورد؟

هوشنگ امیر احمدی با لحنی قاطع اين مساله را رد میکند. می گويد تالشش برای تاسیس دفتر برای شورا در تهران محصول محاسبه خاصی نبوده است. "من يک کار بزرگ برای ايران کردم. برای دولت ايران و ملت ايران. آمدم از دولت آمريکا اجازه خواستم يک سازمان غیر دولتی آمريکايی در ايران دفتر بزند. حال اگر دولت ايران توجه به اهمیت اين حرکت نکند و فرصت سوزی کند، ديگر مشکل دولت ايران خواهد بود."

آقای امیر احمدی بار ديگر تاکید میکند که "من خانم آلبرايت را آوردم از ملت ايران عذرخواهی کرد. آقای خاتمی آنوقت ريیس جمهور بود و هیچ واکنشی هم نشان نداد. و اتفاقا برعکس، برخورد منفی هم شد با خانم آلبرايت. اما آن عمل، وجهه مرا کم نکرد. همه می گويند امیر احمدی کار خودش را کرد، دولت خاتمی بود که فرصت سوزی کرد. االن هم همین است. دلیلی نمی بینم که دولت ايران اکنون نپذيرد. البته اطالع ندارم فقط اعتقاد دارم. کار من ايجاد فرصت است. من يک قدرتی از خودم نشان دادم که اگر بخواهم از آمريکايیها چیزی بگیرم می توانم. زمان خاتمی هم همینکار را کردم... دولت ايران نتوانست جلو ببرد. خود آقای خاتمی بعدها گفت فرصت سوزی شد. اين فرصت را خودشان سوزاندند."