مصاحبه توسط کیانوش توکلی

اخیرأ کتاب شما بنام "تأثیر فرهنگ بر آموزش زنان در در جوامع مذهبی و سکولار" به چاپ رسیده، در این زمینه میتوانید توضیح بیشتری بدهید؟

بله- از آنجائیکه بیشترین کار شغلی ام در آموزش و پرورش سپری شده است، طبعأ بیشترین کارهای تحقیقی ام نیزدر این زمینه انجام گرفته است، و از آنجائیکه محور فعالیتهای سیاسی ام بیشتر در مورد مسائل زنان است، در نتیجه دو عنصر "آموزش و جنسیت" را همیشه میتوان در کارهای تحقیقی ام دید. محور اصلی بحث این کتاب بر مبنای دو عنصر یاد شده است، در واقع به شیوه علمی، جامعه مذهبی یعنی ایران و جامعه سکولار یعنی بریتانیا را با هم مقایسه کرده ام تا ببینم کدامیک از این دو جامعه شرایط عادلانه تری را برای آموزش زنان فراهم میکند.

چگونه این دو جامعه را مقایسه کرد ه اید و به چه نتیجه ای رسیده اید؟

ابتدا مطالعاتی در مورد هر دو جامعه انجام داده و سپس تعدادی از زنان ایرانی را در هر دو کشور مصاحبه کرده ام. از قوانین هر دو کشور در مورد زنان پرسیده ام و از تأثیر فرهنگ و بطور مشخص نقش مذهب در آموزش. از وضعیت تحصیلی و شغلی آنها پرسیده ام و سپس این داده ها را با استفاده از تئوریهای معروفی مثل تئوری قدرت میشل فوکو و تئوری قابلیتهای کاربردی مارتا ناسبوم مورد بررسی و تحلیل قرار داده ام. خواننده کتاب خود نتیجه میگیرد که کدام جامعه محیط مناسب تری برای یادگیری است.

در کتاب به مسئله جنسیت اشاره کرده اید، چگونه میتوان این را در کتابهای درسی متوجه شد؟

سیستم حکومتی ایران که بر پایه یک نظام ایدئولوژیک بنا شده است، از ابتدای بدست گرفتن قدرت کوشش داشته که نهادهای آموزش رسمی در جامعه را مطابق آموزه های شریعت اسلامی بنیاد نهد و بطور مرتب بر اساس این آموزه ها محتوی موضوعات درسی را مورد کنترل و بازنگری قراردهد. در ضمن مطالعه وبررسی بر کتب درسی دریافته ام که در واقعیت امر اساس آموزش در دوران ابتدایی بر تبعیض جنسیتی استوار شده و در دوره دبیرستان بر بنیاد تبعیت از اصل ولایت فقیه ادامه یافته است. بطور مثال در کتاب کلاس پنجم دبستان از ۲۲ تصویر که در آن انسان حضور دارد، در ۲۰ تصویر تنها مرد را می‌توان دید و تنها دو تصویر متعلق به زن است. چهره ای که از زن نشان داده میشود، زنی است که بیشتر وقتش را در آشپزخانه و خانه میگذراند و دخترش نیز او را کمک میکند و مرد نقش اصلی را در شغل و تصمیم گیری داردو پسرش نیز همراه اوست. این تفکر کاملا تبعیض جنسیتی را آموزش میدهد و بر اساس تفکر ایدئولوژی حاکم در جامعه پیش برده میشود.

شما در کتاب از تئوری قدرت میشل فوکو استفاده کرده اید، چطور آنرا در خدمت اهداف فمینیستی گرفته اید؟

فوکو در کتاب تاریخ سکشوالیتی Sexuality میگوید" قدرت از طریق ممنوعیت، کنترل، سانسور و انکار در جامعه پیش برده میشود، و بتدریج از طرق مختلف رسانه ای و آموزشی فرهنگ سازی میکند تا آن را در جامعه نهادینه کند. ممنوعیت و کنترل بر ذهن و بدن زن، او را به عنوان ابژه جنسی object مورد کنترل مردان قرار میدهد، و از طرف دیگر پدیده خود سانسوری و انکار خود که موجب سکوت میشود بنفع قدرت حاکم در می آید، مثلأ اگر مردی مخالف حجاب زن است و سکوت کند، همراه کسانی میشود که موافق حجاب هستند. و بدین ترتیب نهاد قدرت در صدد تأثیرگذاری بر همه افراد جامعه میباشد، بطوریکه می بینیم افراد در طی پروسه ای، پلیس خود و حتی پلیس افراد دیگر میشوند و تا زمانی این رابطه وجود دارد قدرت حاکم پیش میرود و اینجاست که فوکو عنصر دیگر تئوری اش را به عنوان " مقاومت" مطرح میکند. وقتی مردم متوجه میشوند که در یک چهار چوبه ناخواسته مسخ شده اند شروع به مقاومت میکنند که ما حرکاتی مثل جنبش اعتراضی مردم ایران را در سال گذشته شاهد بودیم.

آیا در رابطه با نوشتن و چاپ کتاب به مشکلاتی برخورد کردید؟

بطور طبیعی بله- کار تحقیقی باید در محل مربوط به موضوع تحقیق انجام بگیرد، در این زمینه مشکلاتی وجود داشت. کمتر کتابی در این زمینه که من کار میکنم نوشته شده است، ایجاد فرهنگ در یک جامعه و گسستن از آن احتیاج به یک پروسه دارد، ما ایرانیان و بخصوص زنان باید کارهای تحقیقی بیشتری بکنیم تا برای آیندگان رفرنس های علمی بجا بگذاریم. مسئله دیگر، این کتاب به زبان انگلیسی است و ترجمه آن به زبان فارسی و یا هر زبان دیگر و چاپ مجدد آن مستلزم هزینه زیادی است. دوست داشتم در ایران به زبان فارسی چاپ شود ولی تا بحال امکان این امر فراهم نشده است.

چگونه کتاب در دسترس علاقمندان قرار میگیرد؟

اولین بار کتاب من در کنفرانس زنان در دانشگاه سوربن پاریس در تابستان گذشته معرفی شد و فروش خیلی خوبی داشت، کتاب به زبان انگلیسی است و در نتیجه برای کسانی مناسب است که زبان انگلیسی را میدانند. کتاب را میتوان از طریق اینترنت و کتابفروشها و یا ناشر کتاب سفارش داد ولی راحت ترین شیوه دریافت، مراجعه به سایت خودم است که با پرداخت از طریق Paypal در اسرع وقت برای علاقمندان پست خواهد شد.

Impact of Culture on Iranian female Education

Website: www.nahidhusseini.com