‫قسمت ‫سوم

‫" پس از فتح قسطنطنیه در سال۱۴۵۳ میلادی بدست ترکان عثمانی، اروپا این بار، بر ضد ترکها، قبل از همه چیز، به یک متحد آسیایی احتیاج پیدا کرد... جمهوری ونیز با استفاده از وجود همسر اروپایی اوزون حسن، در سال ۸۷۶ هجری، (, Katerino Zenoکاترینو زنو) را که خویشاوند ملکه ایران بود با ماموریت سیاسی و تجاری به ایران فرستاد." )۱(

‫همسر اوزون حسن، ,Despinaدسپینا، دختر، ( ,Calo Johannesکالو یوحنا)، پادشاه ترابوزان بود که بمنظور جلب پشتیبانی پادشاه از غرب و مخالفت با امپراتوری عثمانی همسر وی شده بود. دسپینا زن بسیار با سواد و تربیت شده ای بود که ماموریت اختلاف بین ایران و عثمانی را داشت. اوزون حسن شیعه بود و بارها از اروپایی ها تقاضای اسلحه کرده بود تا علیه عثمانیها بجنگد. اوزون حسن از دسپینای مسیحی دختری بنام مارتا داشت که همانطور که از نامش معلوم است مسیحی بود. مارتا بعقد شیخ حیدر صفوی در امد و شاه اسماعیل صفوی ثمره این ازدواج است. ‫(۲)

این سه زن مسیحی اسماعیل را چنان تربیت کردند که تبدیل به یک شیعه متعصب ضد سنی بشود. انها تعریف

تازه آیی از شیعه و سنی اختراع و جعل کردند که قبلا سابقه نداشت. طبق این تعریف های جدید، سنی ها از دیدگاه شیعه ها کافر و غاصب به حساب میامدند که ریختن خون شان حلال و تصاحب مال و زن و فرزندانشان مجاز بود. اینها چند بدعت جدید اوردند که دل و جان اسماعیل کودک را پر از خشم و کینه نسبت به سنی ها نمود.

‫شیعه های قبل از صفوی مردمانی بودند که با سنی ها در یک مسجد نماز میخواندند. اختلافات مختصری داشتند که از اختلافات بین خود سنی ها بیشتر نبود. هیچ سندی وجود ندارد که نشان دهد که بین سنیها و شیعه های ایرانی قبل از صفوی کشتاری وجود داشته است. شیعه ها مسجد جدا نداشتند و پشت سر امامان سنی نماز میخواندند.

‫اسماعیل با چنین تعصبات شدیدی در ۱۳ سالگی به پادشاهی رسید. ‫شاه اسماعیل احتیاج به روحانیونی داشت که عقاید تند او را پذیرفته و تیوریزه کنند. شیعیانی که در ایران بودند عقاید تند او را بدعت دانسته و تایید نکردند. ناگزیر، " مجبور شدند که دست نیاز بجانب عالمان شیعه مذهب کشور های عربی زبان دراز کنند و در نتیجه از آغاز تا اواخر عهد صفویان به تدریج گروه بزرگی از آنان بایران مهاجرت کرده و در این کشور باقی ماندند." ‫(۳)

‫انها خود را تبدیل به مرکز اصلی نفوذ در ایران کردند و تشیع را بنحوی تفسیر نمودند که خود را نایب امام زمان جلوه داده، پادشاهان صفوی و قاجار را قانع کردند که مشروعیت خود را از آنان بگیرند. شاه تهماسب در یک حکم عمومی ا علام کرد، "واضح است که مخالفت حکم مجتهدین که حافظان شرع سیدالمرسلین اند با شرک در یک درجه است." ‫این روحانیون سنی ها را که اکثریت کامل جمعیت ایران و جهان بودند، معاند و شیعیان سنتی را مخالف تعریف کردند و مال و جان و ناموس انهار را حلال اعلام نمودند و دستور به کشتار دسته جمعی آنان دادند. کشتار و وحشت و فرار و مهاجرت باندازه ای بود که کشیش پیر کروسینسکی که در انزمان در اصفهان شاهد ماجرا بوده، نوشته که، " به تحقیق ایران به این خون آلودی و بی شفقتی هر گز نبوده است." ‫(۴)

‫در این زمان، امپراتوری عثمانی در اوج قدرت بود. مسیحیان غرب در شرایط بسیار سختی بسر میبردند. انها از مسلمانان و مغولان ضربات سختی خورده بودند. در واقع، مغولان نصف جمعیت آن قسمت از اروپا را که تصرف نموده بودند، کشته بودند. به همین دلیل، اروپاییان ‫نیاز سختی به یک جبهه قوی در شرق عثمانی داشتند. شاه اسماعیل هم بکمک روحانیت این جبهه قوی را برای تضعیف عثمانیان فراهم کرد و بدنوسیله، وسایل انحطاط بزرگترین امپراتوری اسلامی زمان را زمینه سازی کرد. ‫در حالی که اروپاییان با نواوری در سیاست، اقتصاد و صنعت به سرعت پیش میرفتند. انها دریافته بودند که به تنهایی از عهده ترکان عثمانی بر نمیایند و تنها راه، باز کردن یک جبهه قوی در شرق انست. ادوارد براون مینیوسد که ظهور صفوی باعث نجات‫و پیشرفت اروپا گردید.

‫نفوذ روحانیون همچنان بیشتر میگردید و در زمان قاجار ها باوج خود رسید. در زمان قاجار ها، توازن قدرت در تمام جهان بنفع اروپاییان تغییر یافته بود. انها صنعتی شده بودند ولی روحانیت مردم ایران را همچنان در جهل و تاریکی نگهداشته بودند. کار بانجا کشده بود که شیخ فضل الله نوری به تدریس شیمی اعتراض میکرد. یعنی، حتی، تجزیه ایران و منزوی شدن آن در سطح جهان باعث آگاهی انها نمیگردید.

‫در زمان فتح علیشاه چنان قدرت و نفوذی یافته بودند که او را مجبور به جنگ با روس ها کردند. “بدین روش، سید محمد باقربهبهانی در پایان شوال ۱۲۴۱ برای وادار کردن فتحعلی شاه به جنگ، ازکربلا به تهران آمد. ‫(۵)

آن گاه به همه آخوندهای شهرستان ها نامه نوشت و آنان را برای وادارکردن فتحعلی شاه به جنگ، به تهران فرا خواند. سپس گروهی از آنان چون، حاج ملا محمدجعفر استرآبادی، آقا سید نصرالله استرآبادی، حاج سید محمد تقی برغانی، سید عزیزالله طالشی وشماری دیگر، به جایگاه تابستانی فتحعلی شاه در سلطانیه رفتند. هم چنین شماردیگری از آنان چون، احمد نراقی وملا عبدالوهاب قزوینی در حالی که کفن سپید پوشیده وخود را آماده شهادت ساخته بودند، به پیش فتحعلی شاه رفتند .”

‫در جنگ هایی که بدینصورت آغاز گردید، قرار بود، بگفته آخوند ها، امام زمان پیروزی را از آن ایران بکند، ولی سازماندهی بهتر و سلاح های پیشرفته روس ها، پیروزی را نصیب روس های بیخدا نمود و قرارداد های گلستان و ترکمنچای بر ایران تحمیل گردید. ‫روحانیت خرافات را بجای عقل و خرد رواج داد و بگفته یعقوب سجستانی، " و اگر همه مردمان در دنیا، کارها آن کنند که ضد عقل بود، در عالم تباهی پدید آید."

‫ اگر شور و تعصبی که برای جنگیدن با سنی ها و مسیحیان تولید شده بود، برای پیشرفت مملکت تولید میشد، امروز ما سرنوشت دیگری میداشتیم. درست خمینی هم همین انرژی عظیم را ضایع کرد. اگر، صفوی ها و قاجار ها نمیدانستند، خمینی و خامنه آیی میدانستند که قدرت و سعادت در صنعتی کردن است نه در شیعه کردن سنی ها و پروردن تروریست و شهید پرور کردن مردم. افسوس که روحانیت انرژی مردم را برای کشتن مردم بکار برد و موجب ویرانی مملکت، فقر مردم، تخریب اسلام و زشت کردن خود گردید.

‫سرنوست چنین بود که روحانیت بدست خود بسرنوشت شومی دوچار گردد.

پاینوشت ها:

. نور بخش، مسعود، با کاروان تاریخ، تهران، ایرانشهر، ۱۳۶۴. صفحه ۱۴۰

‫۲. همان کتاب، صفحه، ۱۴۱

‫۳. صفا، زبیح الله، تاریخ ادبیات ایران،جلد چهارم، صفحه ۸۹

‫۴. همان کتاب، صفحه ۵۹

‫۵. قصاص العلماء- نوشته محمدبن سلیمان تنکابنی- تهران ۱۳۰۴- ص ۹۳٫