رفتن به محتوای اصلی

غنچه Qonça (متن کامل)
24.07.2014 - 14:49

غنچه Gonça  PDF  متن کامل 

تصویر

 

Karakterlər
Qunca  8-9 yaşında qız, gülsatan
Aydın 24 yaşında müəllim, yazıçı
Cəlal  26 yaşında müəllim, nəqqaş, Aydının dostu
Ana  Qunçanın anası,30 yaş.
Kiçik qız  9yaş.Qonçanın tanışı
Kiçik oğlan  10yaş.Qonçanın tanışı
Dokdur  Mərizxanada
Pərəstar  Mərizxanada
Iki polis  Piyada yolunda
Şofer Xıyavanda
Tükançı Tükanda 
Yoldan geçənlər  
 Kişi və arvad-uşaqlar

 

1.Səhnə - Xiyavan

 

Qunça bir əski mantor və çərqat də, xıyavanın piyada yolunda, baqqal tükanı qabağında,  üstü  tabaq-tabaq çeşidli yemişlərlə dolan, tükanın qabağındakı mizin yanında, cürə-bə-cürə güllər inən dulu laylun sətilin kənarında, əlində iki dəstə gül durub haraylayır. Kişi və arvad uşaq gəlib-getmək də di.

Maşınların səsi havanı bürüyübdür.
 
Qunça Ay xanım təzə gül...ay ağa təzə gül... sal yada , qoyma qala... gəl apar ha, ucuz dur ucuz...

 
İki uşaq, qız və oğlan, onun yanına gəlirlər. Qızın qucağında bir neçə dəstə gül vardı. Və oğlan ipi nən boynuna asılmış bir taxta qutunun içinə, fəndək, sığara, səkkiz və ha belə bir şeylər qoyub, satır.
 
Qız uşağı  Heç satıbsan?
Qunça  Yox.
Qız uşağı  Məndə bir şey satmamışam.
Oğlan uşağı  Amma mən, bir paket sığara satmışam.
Qız uşağı  Yalan deyir, satmayıbdı.
Qunça  Gop elirsən?
Oğlan uşağı  Yox vallah, fəqət bir paket sığara satmışam.
 
Bu arada uşaqlar görürlər  iki kişi polis gəlir. Tu dabana qaçırlar. Qunça gül sətilin götürüb tükana soxulur.
 
Tükançı   (şeyləri düzə-düzə)Uşaq, olar bizi incit miyəsən? Axırda bir gün polis səni  tutacaq...bunu anayan deməliyəm, belə olmaz.
Qunça  ( qorxub.) Sükut.
Polislər gəlib tükanın qabağından keçirlər. Qunça  ehtiyatla, qapıdan sol-sağa bax-baxa eşiyə çıxır.
Aydın həmişəki kimi, həftədə bir yol  kiçik qızdan gül almaq üçün tükanın qabağından geçir.
 
Aydın   səlam xanım qız, mənim dəstə gülümü saxlayıbsan mı?
Qunça  (sətili görsətərək)Bəli ağa, saxlamışam. Baxın hansını istərsiz götürün.
Aydın  (bir dəstə gül seçib)Çoxdandı sənnən tanışam. Olar mı adıyın soruşum ?
Qunça   Adım Qunça.
Aydın  Mənim də adım Aydın. Mən uşaqlara mədrəsədə dərs verirəm.
Qunça  Bəs siz ağa müəllim siz.
Aydın  Hən. Səndə mədrəsəyə gedirsən?
Qunça  Yox. Mənim sicillim yoxdu. Atam istirdi alsın ki öldü. Anam deyir lazım deyil  mədrəsəyə gedim. Gərək işliyim. Hərnə çıxsa genə xeyirdi.
Aydın  İstəyirsən mədrəsəyə gedəsən?
Qunça  Həyə, istirəm. Amma  mən gərəx işliyəm. Biz kasıbıx.
Aydın  Al, buda gülün pulu. Gələn pənşəmbəyə genə bir dəstə saxlarsan.
Qunça  (ciblərində xırda pul axtara-axtara)Olsun saxlaram.
Aydın  Canım xırda pul axtarma, lazım dəyil. Qalanı qalsın sənə. Xuda-fis(xuda hafiz)
Qunça xuda fis.

Aydın dükandan bir az uzaqlaşıbdı. Polislər dönüb gəlirlər. Qunça onları görcək şey-şüyün götürüb qaçır. Birdən-birə maşın tormuzunun səsi gəlir. Aydın dönüb görür Qunça xıyavanda yerə sərələnibdir.
 
Aydın  (qaçır) Qu...n ç...a!
Şofer  Yetim qalasan! Maşın qabağına qaçırsan məni yazıq eliyəsən mi?
Aydın  Söyüş eləmə, yardım et onu mərizxanaya aparaq.

Şofer  Ağa! Bu sizin uşağınızdı?
Aydın  Yox! Tanışımdır ...
 
Polislər gəlib təsadüfə yetişib və uşağı mərizxanaya göndərirlər. Dükançı
Qonça-gılın qonşuna telfon eləyib onun anasına xəbər verir.

 

2. Səhnə- Mərizxana
 
Mərizxanada otaq. Dokdur, Pərəstar, Aydın, Qunçanın anası, mərizin yanındadırlar. Qunça
ayılıbdı, amma hələ halı yaxcı dəyil.
 
Dokdur  Şans gətirib ki bir şey olmayıb. Amma bir həftə burda qalmalıdır.
(Dokdur və Pərəstar gedirlər.)
 Qunça  Mama! Qorxma, mən ölməmışəm. Bircə yarpaq kim əsirəm!
Ana   (Ağlıya-ağlıya) Bala ölümdən qurtuldun.
Aydın   Əsməğində gedər, qorxma.
Qunça  Mama! Güllərim  necə oldu?
Ana   Bilmirəm qızım.
Aydın  Hamısını yığıb gətirmişik. Onları mən evə aparacağam. Buda onların pulu, anan alır; razısan mı?(pulu verir)
Ana   Çox sağ olun.
Qunça  Həyə razıyam. Əmı çox təşəkkür elirəm, siz mənim babam kimi çox mehribansız.
Aydın   Xahiş elirəm. Bir iş görməmişəm. Mən indi gedirəm, sabah genə gəlib sənə baş vuracağam. Xuda hafız. (Aydin otaqdan çıxır.)
Qunça  Xudafız.
Ana  Xuda-hafız.
 

    3.Səhnə- Dost

Aydının otağı. Miz, səndəl, mobil. Bir neçə dənə yazıçı tablosu duvarda. Kitablar qəfəsədə. Labtop yazı mizinin üstündə və iki böyük güldan, mizin bucaqlarında. Aydın oturub mizin qabağında, əlində kitab telefon zəng çalır. Cəlal Aydının dostu istir onu görsün; və bir azdan sonra içəri gəlir.
 
Cəlal  Heç bəlldi sən hardasan? İki gündü zəng vururam yoxsan.
Aydın  Bilirsən niyə yoxam?
Cəlal  Yox, bilmirəm.
Aydın  Bəs bil ki başım ağrır, istirəm başıma bəla açam!
Cəlal  Mübarək olsun. Evlənirsənmi?
Aydın  Goy get baba də, elə bir kefin gəlib; hələ bir belən səfehləməmişəm.
Cəlal  Yaxcı, bəs dərdin nədir?
Aydın  Bir kiçik dostum var, adı Qunçadır, xıyavanda gül satır. İstirəm eyər olsa bu günlər adını mədrəsəyə yazdıram. Əlbəttə xərcini gərək cibimdən verəm, bu heçzad hüququmdan. Atası ölübdu, anasınında  bir düzəməlli işi yoxdu. Bəs indi bildin başımın harası ağrır?
Cəlal  Bildim, başıyın içi ağrır, beynin xarabdı, əğlin işləmir. Tutduq bu işi gördün, və vurdu sabah sən bir çətinliyə düşdün, ya başıyan bir bəla gəldi, onda bu uşaq necə olacaqdı; kim ona yetişəcək? Bu gülləri də ondan alıbsan? Bəs buna görə buranı gülüstan bağı eləmisən.
Aydın   Həyə, ondan almışam. Yaxcı dir ki indi biləsən, əyə bir gün əmi Aydın olmasa, əmi Cəlal həmişə onun başı üstə var.
Cəlal  Vay dədəm vay! Sən mənidə bu işlərə qatırsan? Yox qardaş yox, məni hesab eləmə, mən bu tələyə düşmərəm.
Aydın  Qorxma, mənə bir şey olmaz. İndi  əmi Səhənd  durur, sabah da olmasa əmi Savalan  ki ha var.
Cəlal  Yox qardaş yox, məni qatma! Mənim Səhənd Savalandan  başım çıxmaz. Ağrımaz başıma dəsmal bağlıya bilmərəm. Mənim münəccimlikdə əlimdən gəlməz.
Aydın  Başın çıxar, yaxcıda çıxar, mən olmasam görərsən ki çıxar.
Cəlal  Sən olmasan məndə ölmüşəm. Ölüdən bircə yas çıxar. Olar mı bir mənə deyəsən bu işlərin hasılı nədi?
Aydın  Ancaq  sən eliyə bilərsən bir gözəl tablo mən və dostumdan
çəkəsən. Oda olar sənin böyük əsərin.
Cəlal  Yox! Çəkmərəm. Mən onu çəkərəm ki görürəm, daha sənin xəyal röyayın çəkə bilmərəm.
Aydın  Bunuda görərsən və çəkərsən. Arxayın ol!
Cəlal   Fikir elə, bir uşağı mədrəsəyə göndərməklə  xiyabandan uşaqlar yığışar mi? Bir uşağın xərcin verdin hər şey düzəlib qurtuldu?. Minlər uşaq xıyavanda var, onlarla istırsən nə edəsən? Canım gözüm yox, bu yol ki sən gedirsən "Hatəmtayı" yoludur. Mənim yolum deyil. Mən bilmirəm dəli sən, aşıq san, Hatəmtayı san, nəsən? Yox, sən bunların hamısısan! Amma mən bilirəm ki bunların heç birisi deyiləm. Tutaq yüz nəfər uşağı yığdın bir evə, obirilərlə ne eliyəcəksən? İndi gəldik bir şəhərin xiyaban  uşaqların yığdın bir evə, başqa şəhərdəkilərlə  nə edəcəksən? xərc-e-məxarıcın hardan gətirəcəksən?
Aydın  Dövlət və camaatdan alacağam.
Cəlal  Nə dövlət pul verər, nədə camaat! Əyər versələr də elə az olar ki bir şeyə dəyməz. Yada burda-urda nəçədənə ev açarsan, genədə minlər uşaq xiyavanda avara qalarlar. Müşkül kökdən, rişədən gərək kəsilsin, yox baş budaqdan.
Aydın  Müşkülü həm rişədən və həmdə baş budaqdan kəsərık. Xəyalın rahat olsun. Heç bir şeyi unutmarıq.
Cəlal  Yaxcı, kəs görək.
Aydın  Mədrəsəyə ad yazmadan bir ay geçir. Pis vaxtdır. Sən xanım müdir nən dostsan, danış yeni şagirdı qəbul etsin; məndə uşağın anasını çəkərəm idarəyə sicilli alsın. Bilirsən eliyə bilmərik əli qoyub əl üstünə oturub hürüt-hürüt baxaq. Və bu qunçalar da açılmamış solsunlar. Bunların odunda yanıb kül olmaq gərək. İndi sən bunun adın nə qoyursan qoy, dəlilik, ağılsızlıq, vurğunluq, önəmli deyil, önəmli budur ki bunlara bir iş görək, heç olmazsa dodaqlarında gülüş qunçaları açılsın. İstəyirsən gedib evlənib qolam olasan? Ya gedib dərs oxuyub doktora alasan? Bunu bil, eyər bu işlərin dalısıca getsən, doktora alıb mız sahabı olsan, özüm gəlib çıxıb miziyin üstünə oturacağam! Toyuq əvvəl gəlib ya yumurta; mənə tuyuq-yumurta məsələsi çıxartma; müşkülü  həm irişədən vurarıq həmdə baş budaqdan; bir dəstə oradan vurar, bir dəstədə buradan. Bu dədə-nənəli müşküllər, gərək hər taydan tapdalansınlar.
 Tablolarıyın pulun qoy qırağa, məndə nə kitab çıxartdım pulun qoyaram onun üstünə, lazım olacaq.
Cəlal  Yaxcı. Bəs mən gedib danışaram.
Aydın  Danışaram yox, gərək razı edəsən.
Cəlal  Niyaran qalma! İndi de görüm nə vaxt bu uşağı nan tanış oldun?

Aydın  Gel onu da sənə tərifliyim...
(söhbət eliyə-eliyə otaqdan eşiyə gedirlər)

 

4.Səhnə
Arzu
 

Qunça mərizxanada təxt üstündə oturub bir karton filimə baxır. Bir az sonra filim qurtulur.
O telviziyonu bağlır. Bu an Aydın əlində bir hədiyyə içəriyə girir. İkindi dir.
Mədrəsələr təzə bağlanıblar.

Aydın Səlam. əmı can, necəsən, kefin yaxcıdı?
Qunça (o təxtdən aşağı yenib sürütmə geyib əl verir). Mersi, yaxcıyam. Yalnız bir az öz içimdə
əsirəm.
Aydın Oda gedər. Gel, bu hədiyyəni sənə gətirmişəm.(Verir əlinə).
Qunça Aça bilərəm?
Aydın Niyə yox, sənə gətirmışəm.
Qunça (açır). Oh! Rəng midad, nəqqaşı dəftəri, adams və şaqalat. Çox sağ olun. Nəqqaşı az bacarıram. Yalnız hərdən- bir dostumunkun çəkmişəm, aparıb mədrəsəyə yaxcıda nömrə alıbdı.
Aydın Oh! Bəs sən yaxcı bacarırsan. Deyirdim bə hələ gərək bunu sənə örgədəm.
Qunça Hən, istirəm örgəşəm.
Aydın Bəs gəl bir şey çəkək. De nə istəyirsən çəkəsən?
Qunça Bir püflək. İpiynən. Belə gedir göyə(əlinin hərəkəti nən görsədir).
Aydın Sən çək mən baxıram.
Qunça (çəkib qurtarır).Yaxcıdı?
Aydın Çox gözəldir. Mən sən yaşında olanda bələ başarmırdım.
Qunça Mersı
Aydın Dedin öz içində əsirsən, necə?
Qunça Belə ha!(O əllərin yumub baş-bədənin titrədir).
Aydın Bildim, necə olsa gedər. Dözmək gərək. Toxtadın burdan getdin, istəyirsən genə gül satasan?
Qunça Pul lazımdı. Həyə, mən gərək işləyim. Olmaz ki mama-ma köməhy

eləmiyim.
Aydın Yox! Pula, işə, anayan fikir eləmə! İstəyirəm biləm özün nə istirsən mi?
Qunça (fikir elir).Özüm nə istirəm? İstirəm oynuyam.
Aydın Oyun bacarırsan?
Qunça Xəsdərçin(naqqışlı), beşdaş, top oyunu(hərəkətlə onları göstərir). İstirəm
mədrəsəyə, gəzməyə gedəm. Yox olmaz. Onda daha yoldaşlarım yoxdular,
onlar xıyavanlarda adams, gül, CD satırlar və maşın şüşəsi silirlər. Daha birisi
yoxdur ki mən-nən oynuya.
Aydin Niyə. ayrı uşaqlar vardılar, onlarla dost olub oynarsan. Mədrəsəyə də getsən
genə təzə yoldaşlar taparsan.
Qunça Yox! İstəmirəm tapam!
Aydın Niyə? Adam yeni yoldaşlar taparsa ki qolay olmaz.
Qunça Yox! Istəmirəm yoldaş tapam!
Aydın Olar diyəsən niyə istəmirsən?
Qunça Dostum ölübdür!
Aydın Heyif! Çox acındım, havaxt, niyə öldü?
Qunça Neçə ay bondan qabax. Bilirsiz məndə onnan öldüm! Yanı istirdim öləm amma
qoymadılar! Bir gün gəldilər onu maşına qoyub qəbiristanlığa apardılar. Təzə mutad,
olmuşdu. Öncədən mən bilmirdim, eləki bildim çox ağladım. Onu çox istərdim, çox mehriban idi. Çox yaxcı idi. Çox ağladım. Biləsinə dedim sən alla ötür! Bu işin
dalısıca getmə! Dedi, yaxcı, amma genə getdi, buraxmadı. Bilirdim öləcək, öldü də.
Ağladım-ağladım, çox da ağladım! Ağlamıyaydım? Axı yoldaşım idi, istirdim biləsin, gözümün qabağında sağlığın aradan aparırdı, məndə bilirdim ki öləcək!
Burdan-ordan eşitmişdim bələ uşaqlar tez ölüblər. Çox qorxurdum. Çox! O öldü,
məndə noxuşladım!
Bir gün gördüm anası bir dəstə gül əlində mindi otobusa. Məndə ikimcinə minib
dalıca getdim. Gördüm gülü qoyub qəbirin üstünə ağlayir. Dözdüm qurtulub qayıdıb getdi. Axşam ıdı. Getdim yoldaşımın qəbiri üstə, üzümü dayadım torpaqlarına,
sərildim. şırın-şırın doyunca ağladım; yalvardım qapını açsın məni də alsın öz yanına amma açmadı. Qaldım ağlıya-ağlıya...heç bilmədim daha nə oldu. Bircə o zaman  ayıldı ki süb idi, qəbirsanlığın sahabı (gözətçini anladir) məni oyatdı və öz dəftərinə apardı. Sonra polisi çağırıb məni onların elinə verdi.
Mamam xəbər vermişdi ki mən itmişəm. Yox!
İstəmirəm belə yoldaşım olsun. İstəmirəm biri nən dost olam. Qorxuram genə bir şey ola, yoldaş sözə baxmaya, düşə ölə. Axı bilirsiz, adam istiyir, çox-çox da istiyir.
Bütün göylər, dənizlər qədəri ;bütün ulduzların sayı qədərı(əlləriylə
onların böyüklüğün görsədir).Birdən yoldaş düşüb ölür. Məndə istədim onla öləm,
amma ayrılmayam...bilirsiz...(ağlır).
Aydın Canım, gözüm ağlama! Bağışla ki səni incitdim. Bilirəm çox ağır və acıdı. Çox-çox.
Məndə bir gün hiss etdim dostum kefsizdi. Sağlığın əldən verir. Elə bildim mutatdı, amma yanında dəyildim, dərdini yaxı soruşum, və yardım edim. Qaldım dərd ilə güman arasında, yandım ağladım. Evi də bildi mən yaş tökdüm amma, kimsə anlamadı nədən?
Qunça Məni anladılar sizi anlayalar? Məni anlayanda sizi də anlayacaqlar. Sizdən iraq, sizdən iraq, böyüklər çox kiçikdirlər!
Aydın Olsun, yoldaşlıq işin özün bilərsən. Dedin istəyirsən mədrəsəyə gedəsən,
əyə anan göndərsə gedərsən, hən?

Qunça Niyə getmərəm, həyə gedərəm. Istirəm gedəm. İstirəm
yazam, oxuyam, nəqqaşı çəkəm(cızam), xıyavanda yazıları oxuyam, istirəm hər nəyi
öyrənəm (sözlərlə hərəkətləri birləşir). Gündə xiyabanlara düşüncən mədrəsəyə
gedəm. Daha bu xanıma o ağaya yalvarmayam məndən bir şey alsınlar
Mənim heç zadım yoxdu. Mənim nə sicilim var nədə paltarım, nə dəftər kitab və kifim. Heç-heç zadım. Bəyə olar məni mədrəsəyə qoyalar?
Aydın Ananla danışaram. Baxaq görək olar ya yox. Öncədən istədim biləm sən
özün nə istəyirsən.

Qunça Özüm ki istirəm, eyə olsa.
Aydın Əmı can, çox yaxcı, bəs özüyün gözlə, genə gələcəyəm. (onu bağrına basır). 
Qunça Mən sizi tapa bilmərəm. O olmasın ki birdən gedib gəlmiyəsiz.
Aydın Canım! Niyaran olma, gələcəyəm. Özüyün qoru! Hələlik.
Qunça Hələlik( o əlinə midad -kağaz götürür ).

 

2.pərdə
5. səhnə
Ana 

 

Qunça-gilin evi: 3-ü-4 bir  pəncərəli otaq. Yatıb-oturmağa və yemək bişirməyə. Duvara dayanmış yorğan-döşək, aşpazxana hacatları ,  və bir tikiş çərxi gözə dəyirlər. Zəngin səsi gəlcək, qadın(qunçanın anası) 
eşiyə çıxıb Aydını içəri gətirir.

Qadın     Buyurun əyləşin(yer görsədir),çox xoş gəlmişiz 
               yoxsul ana-balanın evinə. Ajlığız var buyurun; yoxsulluğumuza, evin
               darlığına baxmayın, rəyimiz genişdir. Pənir- çörəkimiz var, və acı çay.           
Aydın     Məmnun. Çay içərəm.              
 Qadın    Rahat gəldiz?
Aydın     Bəli, burda sizin qonşu yardım elədi.
Qadın     Biz sizi çox incidirik.
Aydın     (dizi üstə  əyləşir). Xahış elirəm, yox ,heç bir əziyyət  arada yoxdu.  
               Mən Qunçanın müşkülün öz müşkülüm bilirəm, buna görədə   

               istədim siz inən bir danışım. Razısız uşaq mədrəsəyə getsin?

Qadın    (bir çay verir). Niyə gərək razı olmayam? Bu hər ananın böyük

               diləkidir ki uşağı dərs oxuyub böyüyüb bir işin sahabı olsun.

               Sevinirəm ki biz bəzi adamlar kimin yoxsulluqdan əlibağlı qalıb əyri

               yollara düşməmişik, öz qıçımız üstə durmuşuq; ata-anamda

               əllərindən gələn qədər bizə yardımçı olublar. Amma elə müşküllər var

               ki qoymurlar bizi rahat yaşıyaq. Qunçanın sicillisi yoxdu.

 

 

.

Aydın    Bunu qunçada mənə dedi.

Qadın    Çünki kəbin kağızım yoxdu. Mən nişanlı olanda atası fövt

              elədi. Biz altı ay nişanlı qaldıq. Bu arada mən boylu oldum. O fəhləlik

               elirdi, bir gün getdi işə daha qayıtmadı; duvar altında qalmışdı; dedilər.

 

               (Gözləri dolur).Uşaq evdə anadan oldu. Buna görə ki o-bu çox söz  
               çıxartmasınlar, onu aldım dişimə kənddən şəhərə qaçdım və biləsin  
               burda böyütdüm. Mən dərzilik elirəm, evlərdə paltar yuyuram,          
               nəyisə çox çətinlik-nən geçinirk da. Qunça atasın görmüyüb, onun  
               tərifin bircə mənim dilimdən eşidibdi, amma eləbilir ki özü də onu 
               görübdü. Necə deyim, hərdən buda mənim örəyimi parça-parça eləyir.
               Atası çox mehriban və iyit bir kişi idi...                 
               Bu çətinliklərə görə indiyəcən mən sırrımı kimsəyə açmamışam.

               Atam çox çalışdı hacı ağadan mənə bir kağaz alsın, amma 
               olmadı. O deyir özü şahaddı bizim nişanlı olmağımıza, amma bunu 
               kəbin kəsmə hesab edə bilməz. Deyir "nə bəlli, bəlkədə uşaq ayrı bir 
               kişidəndir!" Bu işə kağız verə bilməz. Atam deyir "bu işin düzəlməsi 
               ağır bir pul istəyir .Versən hacı ağaya oxuya-oxuya yazar".

Aydın     Siz ata-ananın sicillisin gətirə bilərsiz?
Qadın     Gətirərəm.
Aydın     Çox yaxcı. İşin qalanı mənim. Bir tanış taparam, bəlkə uşağa bir sicilli 
               aldıq. 
Qadın     Olsun, gətirərəm. Amma çox təəssüf-nən deməliyəm ki mədrəsənin  
                xərcin verəbilmiyəcəyəm. 
                                    

Aydın      Mədrəsənin xərci mənim boynuma. Xıyalız rahat olsun.
Qadın      Sağ olun. Siz bizə çox iyitlik, məhəbbət edirsiz. Soruşa bilərəm 
                nə çün bir bələ məhəbbətiz var bizə, bu uşağa?
Aydın      Buna görəki hələ öyrənməmişəm " mənə nə! „deyim.
                Bəlkə bir gün məndə bu sözü öyrəndim. Yada birisi  mənə də onu 
                öyrətdi. Onda hər şeyi düz görəcəyəm, indi  isə tərsə,                      
                görürəm. Bu da bir naxoşluqdu ki tutan tez ölür!
Qadın      Yaşayın. Yaman gün görmüyəsiz. Bu bizim arzumuzdu, sizin  
                üçün. Bağışlayın, mən çox gayam. Siz dediz ki  Qunçanın  
                müşkülün öz müşkülünüz bilirsiz.                
 Aydın     Sizdə sağ olun. Əslinə baxsaz  bu işi görmək mənim borcumdu.
                Burcu nə elərlər? Burcu vermək gərək. Məndə uşaq ikən çalışmışam.  
                Bütün bu işləri ki indi uşaqlar xıyavanda görürlər yada iş    
                yerlərində, məndə görmüşəm. Kirbit, qaçaq sığara, adams, bilit,           
                və hablə  bir şeylər satmışam. Sonra əhək, kərpic  kürələrində və   
                ruznamə kaşı, səbzə karxanalarında çalışmışam. 8yaşından 14
                yasınacan. Mən bütün bu işlərdə uşaqlığımı itirib əldən vermişəm.                            
                Onu amansızca məndən alıblar. Indi-nin indisi di hələdə onu

                arayıram Bu arada birisi yoluma çıxdı, hər şeyi   əlimdən alıb dedi"
                bu işləri at qırağa, bunlar uşaq işi deyil, al kağız qələmi, 
                 get kitab, dərs dalısıca!
„Və illər boyu yardim etdi ki mən özümü
                 batlaqdan qurtaram. Buna görə deyə bilmərəm "mənə nə".          

Qadın      Odu ki deyiblər „yananın dərdin yanıq bilər; Əslinin dərdin
                 Kərəm bilər".
Aydın       Bəs sabah saat 9-da idarə qabağında görüşərik.

Qadın      Olsun, gələrəm.
Aydın      Hələlik.
Qadın      Hələlik.

 

2.Pərdə

6.Səhnə

Sevinc

 

Qunça otaqda. Aydın, Cəlal və anası onun görüşünə gəliblər. Kef-əhvaldan sonra :

Qunça  Mama , doktor dedi toxtamışam, gedəbilərəm.(sevinc ilə xəbər verir).
Ana  Bala ölümdən qurtuldun. Sevinirəm ki sağalıbsan.
Aydın İndi ki toxtamısan, bəs hazır ol mədrəsəyə gedəsən. Bu  kifin...(Cəlal sözü kəsir).
Cəlal Buda paltarın. Adıyında yazdırmışıq.
Qunça (Hədiyyələri alıb baxır ).  Vay! Yanı mən mədrəsəyə gedə bilərəm? Mersi  əmi can. Mersi əmi can.(əmiləri-nən əl verir).  
Mersi mama.(Mamasın öpür) Heç vaxt bir  belə sevinməmişdim. Kaş ki  xiyabandakı uşaqların hamısı mədrəsəyə gedə bilərdilər. Kaş ki  dünyada hamı uşaqlar mənim kimin sevinərdilər. İstirəm  dərs  oxuyub müəllim olam. İstirəm goymuyam bir uşaq mədrəsəsiz qalsın. İstirəm uşaqların  hamısı sevinc-inən böyüyələr...

Əmi, nəyə uşaqların əli mədrəsəyə çatmır?(Aydına sarı danışır).
Aydın Əmi can çox çətin bir söz soruşursan! Bunu  yekələndə bilərsən. Yekələndə...
(Otaqdan eşiyə çıxırlar)

 

7.səhnə
Nə cavab verim

 

Aydının otağı. Telefon zəng çalır. Aydın evdə dəyil. Bir neçə dəyqədən sonra Cəlal Aydının kilidi əlındə otağa girir. Gözləri bərəli qalır! Hər şey bir-birinə vurulubdur! Qıçının altından bir kitab götürüb  ünvanın oxuyur" Gül satan qız"; qoyur mizin üstünə:

Cəlal  (öz-özüynən)Mən sənə dedim işiyin vermə bizdən-yerlərin əlinə... Bax! Elə bil buraya qaban giribdi, hər şeyi vurublar bir-birinə! İndi bu uşağa nə cavab verəcəyəm?

Bunlarin əli ilan dişindən zəhərlidir. Və ürəkləri qənovun suyundan kirli. Sən göyərçin kimi bəzəksiz -düzəksizsən, amma ilan kimi oyaq dəyil sən. Görmürsən hər şeyi zəhərliyiblər, və gülləri ayaq altında yerə sürtürlər?! Qoxuq iyilərindən duru ürəklərin kölgəliyinə daldin, amma zəhərləri səni buraxmadı.

Gündüz üzlərin bəzədilər, gecələr , oğrular kimi , işləri talan oldu...
Sən vurğunsan dostum, vurğun. Sevgiyən giciyim gəlir, dost.
O sevgiyən ki yaşayış üçündü , insan, ot, təbiyyət üçündü.
Sevgiyən giciyim gərlir, dost.
Demədin mən bu uşağa nə cavab verim.
Demədin şayıtlarıyın cavabın... Ay, Qunça! Ay...
(Qunça bir ağ-tor donda ,balaca mələk kimi, içəri girir)
Qunça Əmi can yalqızsız ?
Cəlal  Ey vay! Uşaq sən burda nə elir sən?
Qunça  Əmi can siz çağırdız. Gəldim sizinlə danışam.
Cəlal  Danışasan? Əmiy-nən?
Gönçü  (O ayaq üstə gedib-gəlir. Sözləri bütün hərəkətlərinlə göstərir).
Həyə. Yalqız olmuyasız. İstirəm bu kitabdan danışam ki oğruların əlindən düşüb fərş üstə qalmışdır.

Mən hamı uşaqlar kimi bir uşağam. Amma, onlar kimi yaşamıram. Ürəyim çox şeylər istəyir, amma əlim çatmır. Işlırəm, evə xəş verirəm. Mədrəsəyə getmirəm. Heç bilmirəm niyə. Sevinc, ləzzət tanımıram; yaxın dostun aclıqdir. Gecələr bir-birin qucağında yatırıq. Olmuyub kimsə adımı soruşsun, hələ naxoşluqda da. Yalqızam lab yalqız. Məni Hərdən fikir götürür, ata-anamın, bacı-qardaşımın fikiri. İstirən onlara təzə par-paltar alım; hava soyuqluyub.Və diyəm ki mənə bir cüt təzə başmaq alsınlar ki, adams, gül satanda, və maşın şüşəsi  sıləndə ayaqlarım inciməsin. İstirəm bacı-qardaşımın əski paltarı üçün kimsə onlara toxunmasın.

Çox istirəm bir təzə məntorum olsun, amma, eləki deyirəm alsınlar, deyirlər „kefin sazdı, Pul hardadı; hələ evkirası dala düşüb“. Hərdən gizlincə bir az pul yığıram. Özümə yox, böyüklər üçün. İstirəm onlara hədiyyə alım ki sevinsinlər; və mən onların gülüşlərin görüm. Böyüklərin gülüşlərini çox sevirəm. Əyə mən yanqılıb gülsəm qaş-qabaqların sallayıb deyərlər,"bəsdi, nu olub hərildirsən."

Daha gülmək yadımdan çıxır. Bilmirəm, bəlkə böyüklər önəmlidirlər!
Ata-anam naxoşladılar  pulum olmadı onları mərizxanaya aparım.
Qardaşıma iş tapabılmədım, getdi  müqəddərat alış-verişinə düşdü, biləsin tutdular.
Günəş xanıma dedim:" Hava soyuqdur, şaxtadır, qardır, getmə, qal  məni qızdır ! 
Sözümə baxmadı; məndə naxoşladım. Qar-yağış yağanda bizim evdə "nifi" ağlar, kasa-boşqab istər.

Və duvar anamın əlləri kimi çatlayar. Hami yorğun-arğın evə gələr, atam dərddən inildər ,anam acıqlanar.
İstirəm onları öpəm ,və diyəm ki bilələrin çox sevirəm; amma utanıram. Naqqaşlığı çox sevirəm. İşləmişəm.
Yox, kağaz-midad pulu verməmişəm. Yanı yoxumudu ki verəm.

Mən barmağımla çəkmişəm. Başmaq, əlcək, kapşen, və günəş  şəkillərin.
Qar üstündə! Ki böyüklər üşüyə-üşüyə onları görə, və canları qızıb dodaqları qaça. Dostum yoxdu.
Oyunla yeni tanış olmuşdum ki daha  zamanım olmadı dost olam.
Oda məni buraxıb getdi. Və bir-yolluq mənim üçün özgə olub-qaldı.
Məni tanırsan?

Mən o cınqılı qızam, o cınqılı oğlanam. O açılmamış, solan, quncayam!
Uşağam. Hami uşaqlar kimi. Amma bir ayrı təhər  yaşıram. Mənim Yaşayışımı başqa tərsim ediblər.
Qar ,buz üstündə yox; daş-dəmir üstündə! Ki başqa bir uşaq olum...

Cəlal  Ax Qunça! Ax!...(O Səndəlin üstündə  oturubdu, üzünü əlləriylə tutur. Bir qaç an. Eləki açır, görür uşaq yox olubdur). Özündən sonra...özündən sonra...özün kimi məni də dəli elədin!...
Yox, səni kimsə anlamaz! Qunçalarıda !...
 Sən vurğunsan dostum, vurğun. Sevgiyən giciyim gəlir, dost...
Vay! Demədin  mən bu uşağa nə cavab verim!... 

Pərdə düşür.

 Son

 Missing media item.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
پرده اول

 

شخصیت های این  قسمت:

قونچا    دخترک 8-9ساله-گل فروش

آیدین    24 ساله معلم -نویسنده

جلال    26  ساله معلم، نقاش ، دوست آیدین

مادر     30 ساله ، مادر قونچا

دخترک   9ساله گل فروش، آشنای قونچا

پسرک   10 ساله آشنای قونچا

دکتر     در بیماستان

پرستار   در بیمارستان

دو پلیس  در پیاده رو

راننده  در خیابان

مغازه دار در دکان

رهگذران   زن و مرد و بچه ها 

 

صحنه اول

 خیابان

غنچه(قونچا) با مانتوی کهنه و روسری، در پیاده رو خیابان، جلوی دکان بقالی، پهلوی میزیکه بر روی آن جعبه -جعبه میوه های گوناگون قرار دارد ، کنار سطل پلاستیکی پر از دسته گلهای مختلف ایستاده، و در حالیکه دو دسته گل در دست دارد داد میزند. مردم از زن و مرد و کودک در آمد و شد اند. صدای ماشینها  فضا را پرکرده است.
 

قونچا  آی آقا! گلهای تازه دارم. آی خانم! گلهای تازه دارم...خانم یه دسته گل ببر! آقا یه دسته گل ببر! فراموش نکن،بیا ببر! ارزونه ها، ارزون...

دو بچه دخترو پسر پیش او میایند. دخترک چند دسته گل دربغل دارد، و پسرک در جعبه ی چوبی ایکه با نخ به گردنش آویخته سیگار و فندک و آدامس و این چیزها میفروشد.

دخترک  چیزی فرختی؟ 

قونچا  نه.

دخترک  منهم  نفروخته ام.

پسرک  اما من یک بسته سیگار فرخته ام...

دخترک  چاخان میگه .  چیزی نفرخته.

قونچا  آره؟ چاخان میگی؟

پسرک  نه بخدا فقط یه بسته سیگار فروخته ام.

در میان صحبت، بچه ها یکهو متوجه میشوند که دو نفر پلیس دارند میایند. و پا به فرار میگذارند. قونچا سطل گل را برداشته وارد مغازه میشود.

مغازه داربچه میشه اذیت نکنی؟ یه روز پلیس ترا میگیره...باید با مادرت در این مورد صحبت کنم.

(قونچا ترسیده .سکوت میکند. مغازه دار وسایلش را مرتب میکند. پلیسها رد میشوند.  و قونچا از در مغازه با احتیاط- و در حالیکه که  سمت  راست و چپ پیاده رو را می پاید- بیرون میاید.)

آیدین طبق معمول، هفته ای یکبار - از مقابل مغازه رد میشود که دسته کلی از دخترک بخرد.

آیدین    سلام دختر خانم ، دسته گل منو نگهداشته ای؟

قونچا   آره آقا. نگاه کنید هرکدامو دوست دارید بردارید.(سطل را نشان میدهد و او یک دسته گل بر میدارد.)

آیدین   خیلی وقته با هم آشنا هستیم . میشه بپرسم اسمت چیه؟ 

قونچا   قونچا. 

آیدین   منهم آیدین هستم. تو مدرسه به بچه ها درس مدم.

قونچا   پس شما آقا معلم هستین.

آیدین   بله. توهم مدرسه میری؟

قونچا   نه. من شناسنامه ندارم. پدرم میخواست بگیره اما فوت کرد. مامانم میگه لازم نیس مدرسه برم. باید کار کنم. هرچی در بیاد بهتره.

آیدین   دوست داری مدرسه بری؟

قونچا  آره دوست دارم. اما باید کار کنم. ما فقیریم.

آیدین  مامانت کار نمیکنه؟

قونچا  چرا میکنه. تو خونه کار میکنه. اما پول کمه، نمیرسه. همیشه اش میگه پول نداریم.

آیدین   بیا این هم پول  گل . برای پنجشنبه ی آینده باز یه چیزی برام نگه میداری.

قونچا   باشه. (و تو جیب هایش دنبال پول خرد میگرد که نمی یابد.)

آیدین   جانم، لازم نیس دنبال پول خرد بگردی بقیه اش باشد برای تو. خداحافظ.

قونچا  خدا حافظ.

آیدین کمی از مغازه دور شده است. پلیس ها برگشته  دارند میایند. قونچا وسایل خود را برداشته فرار میکند. ناگها صدای ترمز ماشین بلند میشود. آیدین بر گشته می بیند،  قونچا  دراز به دراز روی آسفالت خیابان افتاده است

آیدین   قو..نچ...ا... :  قو..نچ...ا...( میدود.) 

راننده  بی پدر و مادر  جلو ماشین میدوی، میخواهی منو بدبخت کنی؟ (قونچا بیهوش شده)

آیدین  فحش نده مرد. کمک کن  ببریمش بیمارستان.

راننده  آقا این بچه ی شماست؟

آیدین  نه. آشنای منه...

پلیس ها میرسند.  تصادف رسیدگی میشود و بچه را به بیمارستان میبرند. مغازه دار زنگ زده و توسط همسایه  به مادر قونچا خبر میدهد.

صحنه دوم

بیمارستان

 

اتاق بیمارستان. دکتر و پرستار و مادر دخترک و آیدین بالای سر قونچا هستند. او به هوش آمده ولی حالش خوب نیست.

دکتر  شانس آورده که چیزی نشده . ولی یک هفته باید اینجا بمونه. (پرستار و دکتر از اتاق خارج میشوند) 

قونچا  مامان نترس. من نمرده ام. فقط بدنم مثل برگ [درخت] میلرزه. 

مادر  (در حال گریه ) دخترم از مرگ نجات یافتی.

آیدین   نترس ، آنهم درست میشه. باید استراحت کنی.

قونچا  مامان گلام چه شدند؟ 

مادر  نمیدنم دخترم.

آیدین  همه اش را جمع کرده آوردیم . خیالت راحت باشد. آنها را من می برم خانه و پولش را هم به مامانت میدهم .راضی هستی؟(پول را میدهد.)

مادر   ممنون.

قونچا   بله. عمو ، خیلی متشکرم از شما. شما مثل بابای من خیلی مهربان هستید. 

آیدین  خواهش میکنم. من کاری نکرده ام... میرم ولی فردا باز به تو سر میزنم. خدافظ. ( او از اتاق خارج میشود.)

قونچا  خدافظ

مادر   خدافظ

 

صحنه سوم

دوست

 

اتاق آیدین. میز و صندلی و مبل. چند عدد عکس- از نویسندگان- روی دیوار.کتابها در قفسه . و لپ توپی روی میز تحریز. و دو گلدان بزرگ پر گل در گوشه های میز. او مشغول مطالعه کتاب است. تلفن زنگ میزند. جلال دوست آیدین  میخواهد او را ببیند.جلال بعد از مدت کوتاهی وارد میشود.

جلال  هیچ معلومه تو کجایی؟ دو روز ه بهت زنگ میزنم نیستی. 

آیدین  میدونی چرا نیستم؟

جلال  نه، نمیدونم.

آیدین  پس بدون، میخواهم برای خودم درد سر درست کنم.

جلال  مبارک باشه.  میخواهی ازدواج کنی؟

آیدین  برو بابا. تو هم که دلت خوشه. ازدواج چیه. اینقدر هم بی عقل نیستم. 

جلال  خوب پس چه سر دردی داری؟

آیدین- یک دوست کوچولو دارم، اسمش قونچاست، کار گل فروشی میکنه. میخواهم همین روزها ببرم مدرسه، ثبت نام اش کنم. البته باید مخارجش را هم بپردازم. از این چندرغاز حقوقم. پدرش فوت کرده و مادرش کار درست حسابی ندارد. خوب حالی شدی کجای سرم درد میکنه؟

جلال  فهمیدم . داخل سرت. مغزت کار نمیکنه و فکرت اشکال داره. حال گرفتیم تو این کار را کردی. ولی فردا مشکلی برایت پیش آمد و نتوانستی به این بچه برسی، آنوقت چی میشه؟ این  گلها را هم  از او خریدی، واسه همینه که اینجا را" باغ گلستان" کردی؟

آیدین  بله از او خریده ام. ولی حالا بهتره بدونی اگر  روزی عمو آیدین  نباشه حتماً عمو جلالش هست.

جلال   وای خدای من! تو منو هم قاطی این کارها میکنی؟ نه جانم. نه. روی من ابداً حساب نکن. من به این تله  نمیافتم. 

آیدین  نترس. من چیزیم نمیشود. حالا ساوالان هست. وقتی هم نباشه سهند که هست.

جلال   نه برادر ، نه ،  روی من حساب نکن. من سهند و ساولان سرم نمیشود.

آیدین  میشود خوب هم میشود. وقتی من نباشم می بینی که میشود.

جلال  تو نباشی منهم مرده ام. مرده فقط سوگواری میاره. میشه به من بگی نتیجه این کارها چیه؟  

 آیدین  نتیجه اش اینه که تو میتونی یه تابلوی زیبا از منو دوستم بکشی. میشه شاهکارت.

جلال  نه، نمیکشم. من آنچه می بینم میکشم. نه آنچه را که خیال و رویای توست.

آیدین  اینو هم می بینی و می کشی. مطمئن باش.

حلال  تو فکر میکنی با فرستادن یه بچه   به مدرسه، بچه ها از خیابان جمع میشوند؟ مخارج یه بچه رو دادی همه چیز درست شد؟ هزاران بچه ی خیابانی هستند، آنها را میخواهی چکار کنی؟ نه جانم ، این راهی که تو میروی راه حاتم طایی ست. نه راه من. نمیدانم تو دیونه ای، عاشقی، حاتم طایی هستی، چه هستی؛ نه، تو همه اینها هستی. ولی من میدونم که هیچکدام اینها نیستم. گیرم صدتا بچه را جمع کردی و برایشان خانه ساختی. با بقیه میخواهی چکار کنی. حالا برای بچه های یک شهر اینکار رو کردی با بچه های همه شهرها میخواهی چکارکنی؟ پول و هزینه اش را از کجا تأمین میکنی؟

آیدین  از مردم و دولت.

جلال  نه مردم هزینه میکنند و نه دولت. تازه اگر هم بکنند چندرغازی میدهند که بدرد مشکل نمیخورد. اینجا و آنجا چند تا خانه درست میشود و فقط عده ای از بچه ها میتواننداز آنها استفاده کنند. بقیه باز آواره ی خیابانها هستند. مشکل باید از ریشه حل بشود. نه از شاخ و برگ. 

آیدین- مشکل را هم از شاخ و برگ حل میکنیم و هم از ریشه. خیالت راحت باشد. چیزی فراموشمان نمی شود.

جلال  خوب بکن ببینیم.

آیدین  یک ماه از وقت ثبت نام گذشته . بد وقتی ست. تو با خانم  مدیر مدرسه دوست هستی ، صحبت میکنی که شاگرد جدید را بپذیره. من هم مادر بچه را بر میدارم میبرم ثبت احوال که شناسنامه بگیریم. میدونی نمیشه دست روی دست گذاشت و نشست و این غنچه ها نشگفته پرپر بشوند. باید با آتش اینها سوخت و خاکستر شد. حالا تو اسمش را هر چه میخواهی بگذار. دیوانگی، عشق، بی عقلی. مهم نیست مهم این است که برای اینها کاری بکنیم. حداقل غنچه ی لبخندشان بشکفد.

 میخواهی بروی ازدواج کنی و بچه بیاری و غلام بشی؟ یا میخواهی تحصیل کنی و دکترا بگیری؟ این را بدان اگر دنبال اینکار ها بروی خودم میام روی میزت "ان" میکنم. برای من مسئله مرغ اول بود یا تخم مرغ، درست نکن. هم شاخه را باید زد و هم ریشه را. یک عده آن را میزنند و یک عده هم این را.این مشکلات  بیشمار با پدر و مادردار را باید از همه سو زیر ضرب قرار داد.تمام. پول تابلوهایت را لازم دارم. هرچه فروختی کنار میگذاری. منهم هرچه کتاب درآوردم پولش را میگذاریم رویش. 

جلال  باشه . پس من میرم صحبت میکنم.

آیدین   صحبت میکنم نه، باید راضی اش کنی.

جلال  نگران نباش. حالا کی با این بچه آشنا شدی؟

آیدین  بیا داستانش را برات تعریف کنم...

(در حال صحبت هر دو از اتاق بیرون میروند.)

 

صحنه چهارم
 آرزو
 

غنچه روی تخت  بیمارستان ، در اتاق خود نشسته فیلم کارتونی نگاه میکند. دقایقی بعد  فیلم پایان مییابد . او تلویزیون را خاموش میکند.
 در این حال آیدین با یک بسته هدیه وارد اتاق میشود.  بعد از ظهر است، و مدارس تازه  تعطیل شده  اند.

آیدین سلام. عمو جان ، چطوری؟ حالت خوبه ؟ 
قونچا (از تخت پایین آمده، دمپایی به پا کرده، دست میدهد) مرسی، خوبم. فقط یک کمی تو خودم میلرزم.
آیدین آن یک ذره هم تمام میشه. بیا این را هم برای تو آوردم. (هدیه را به دست او میدهد)

قونچا می تونم بازش کنم؟  
آیدین چرا نه؟ برای تو ست.
قونچا ( باز میکند)  اوه! مداد رنگی و دفتر نقاشی!  شکلات و آدامس . خیلی ممنون. نقاشی خیلی کم بلدم. فقط بعضی وقتها نقاشی 
دوستم را کشیده ام ؛ برده مدرسه ، نمره خوبی هم گرفته.
 آیدین اوه! پس تو خوب بلدی. فکر کردم باید یادت بدهم. 
قونچا بله. دوست دارم یاد بگیرم. 
آیدین پس بیا با هم یک چیزی نقاشی کنیم. بگو چه دوست داری بکشی؟
قونچا یه بادباک. با نخ اش. اینجوری میره تو هوا.(با حرکت دست نشان میدهد)
آیدین بکش، من هم نگاه میکنم. 
قونچا  ( او نقاشی را تمام کرده به دست آیدین میدهد) خوبه؟
آیدین عالیه. من اندازه تو که بودم نمی تونستم به این زیبایی نقاشی کنم.
قونچا مرسی.  
آیدین گفتی کمی تو خودت میلرزی؛ چه جوری؟ 
قونچا ( دست هایش را مشت کرده و تن و سرش را میلرزاند) اینجوری. دکتر گفت کم شده، میره.
آیدین فهمیدم. حتماً میره . باید صبر کنی.  وقتی خوب شدی ، از اینجا رفتی ، دوست داری بازهم گل فروشی کنی؟
قونچا  پول لازم داریم. آره باید کار کنم. نمیشه به مادرم کمک نکنم. 
آیدین  نه، فکر پول و کار و مادر را نکن. میخوام بگی اصلاً خودت چه دوست داری؟ فکر کن پول هست. لازم نیست کار کنی. 
مادر هم  کمک لازم ندارد . خودت چه دوست داری؟ میخواهی چه کار کنی؟
قونچا ( کمی به فکر فرو میرود) چه دوست دارم؟ دوست دارم بازی کنم. 
آیدین بازی بلدی؟

قونچا آره. لی لی بازی، پنج سنگ، توپ بازی ( همه را با حرکاتش نشان میدهد)،مدرسه برم. گردش کنم. نه، نمیشه! آن وقت    دوستام نیستند. 
آنها میرن خیابون آدامش و گل بفروشند. شیشه ماشین پاک کنند ، سی دی و اینها بفروشند. دستفروشی بکنند.
دیگه کسی نیست با من بازی کنه. 
آیدین چرا بچه های دیگر هستند. با آنها دوست میشی و بازی میکنی. مدرسه هم بری ، باز دوستان تازه پیدا میکنی.
قونچا  نه. نمیخوام دوست پیدا کنم. 
آیدین  چرا؟ آدم دوست های تازه پیدا کند که بد نیست.
قونچا  نه! نمیخوام دوست پیدا کنم!
آیدین میشه بگی چرا دوست نداری؟
قونچا  دوستم مرده! 
آیدین  متأسفم. کی؟ چرا مرد؟

قونچا چند ماه پیش بود. میدونید منهم با او مردم. یعنی میخواستم بمیرم ولی نگذاشتند. یه روز آمدند او را با ماشین بردند  قبرستون.
تازه موادی شده بود.نمیدونستم. وقتی فهمیدم زیاد گریه کردم. خیلی دوستش داشتم. خیلی مهربان بود. خیلی خوب بود. خیلی گریه کردم.
بهش گفتم ترا خدا این کار-و- نکن. گفت نمیکنم. ولی رفت بازهم کرد. میدنستم میمره. مرد. خیلی خیلی گریه کردم. نباید میکردم؟ 
آخه دوستم بود. دوستش داشتم.سلامتی اش داشت خراب میشد. 
من هم میدنستم که میمیره.  شنیده بودم  که بچه ها مرده اند. خیلی می ترسیدم. خیلی. آن مرد من هم مریض شدم. 
یه روز دیدم مادرش با یه دسته گل ، آمد سوار اتوبوس شد که بره قبرستون. منهم با اتوبوس بعدی به دنبالش رفتم .
دیدم دسته گل-و- رو قبراو گذاشته گریه میکنه. صبر کردم تا تمام شد . گذاشت و رفت. عصر بود. 
رفتم سر قبر دوستم. صورتم -و- گذاشتم رو خاکهاش. و دراز کشیدم . سیر اشک ریختم. التماس کردم که در را باز کند من هم برم پیشش؛ ولی نکرد. 
ماندم فقط اشک ریختم ...دیگر نفهمیدم چه شد... 
صبح بود که صاحب قبرستون منو  برداشت و برد دفتراش. بعد پلیس آمد . مادرم به آنها  گفته بود که من گم شده ام. 
 نه نمیخوام  با کسی دوست بشم. می ترسم. می ترسم باز یه چیزی بشه، دوستم به حرفم گوش نکنه، بمیره.
آخه میدنید آدم دوست داره. خیلی خیلی دوست داره. اندازه همه آسمانها. همه ستاره ها. همه ی دریا ها( با حرکات دستش بزرگیها را نشان میدهد). بعد یکهو، دوست می افتد و  میمیرد.
میخواستم من هم آنجا بمیرم...میدنید...( حق حق میگرید).

 آیدین گریه نکن جانم . ببخش که ناراحتت کردم. میدونم سخته. خیلی سخته. 
من هم یه  روز احساس کردم دوستم حالش خوب نیست.
  سلامتی اش را از دست میده. احساس کردم معتاده.اما پیشش نبودم، که  خوب  باهش صحبت کنم ،  ازش  بپرسم دردش چیه، واقعاً معتاده یا نه؟ 
  و کمک اش کنم. ماندم لای شک و نگرانی و  همه اش گریستم. خانواده او دانستند  که ناراحتم ، اشکم در آمده، ولی هیچ نفهمیدند چرا. 

قونچا من -و-فهمیدند که شما را بفهمند؟ هر وقت من -و- فهمیدند شما راهم میفهمند. .دور از شما، دور از شما، آدم بزرگها خیلی کوچک اند!
آیدین  باشه، دوستی کار خودت. هر طور خواستی انجام میدی. گفتی دوست داری مدرسه بری.اگرمادرت بفرسته میری ،بله؟
قونچا چرا نمی رم؟ دوست دارم برم . خیلی هم دوست دارم. میخوام بنویسم، بخوانم، نقاشی کنم. چیز یاد بگیرم. میخوام تو خیابون هرچه می بینم بخونم.
 میخوام عوض اینکه هر روز صبح تو خیابانها راه بیفتم به این آقا و آن خانم التماس کنم چیزی بخرند، به مدرسه برم. 
 مگه میشه؟ من هیچی ندارم. نه شناسنامه، نه لباس و کیف، نه کتاب، نه مداد. هیچ چی. هیچ چی.

آیدین من با مامانت حرف میزنم . ببینیم میشه یا نه. فقط خواستم اول بدونم خودت چی میگی.
قونچا خودم که دوست دارم. اگه بشه.
آیدین  بسیار خوب عموجان! مواظب خودت باش. تا بعد. ( او را در آغوش میگرد )
قونچا  ولی نرین یکهو نیایین ها! من شما را پیدا نمیکنم.

آیدین  نه جانم ، نگران نباش. میام. مواظب خودت باش.به امید دیدار.
قونچا به امید دیدار(مداد و دفتر بر میدارد که نقاشی کند.)

 

 پرده ی دوم
صحنه ی پنجم
 مادر

خانه غنچه: اتاقی ست سه در چهار با یک پنجره؛ برای خواب و آسایش و آشپزی. کنار دیوار لحاف و تشک، وسایل آشپزخانه و یک چرخ خیاطی به چشم میخورند. 
با صدای زنگ، زن -مادر غنچه- بیرون رفته و آیدین را به داخل راهنمایی میکند. 

زن           خیلی خوش آمدید ، به خانه ی فقیران.بفرمایید بشینید،(تعارف را با دست نشان میدهد). 
               میل دارید چیزی بخورید، بگید. به کوچکی خانه و بی چیزیمان نگاه نکنید؛ 
               قلبمان بزرگ است. خدمت تان نان و پنیرداریم ؛ و چایی تلخ .           

آیدین       ممنون. چایی میخورم.
زن           راحت پیدا کردید؟
آیدین       بله. اینجا همسایه یتان کمکم کرد.
زن            ما شما را خیلی اذیت میکنیم.
آیدین        (روی دو زانو می نشیند).خواهش میکنم. نه، اذیتی در میان نیست. من مسئله غنچه را 
                مسئله خودم میدانم. به خاطر همین نیز خواستم با شما صحبت کنم. راضی هستید 
               بچه به مدرسه برود؟            

زن           (چایی میدهد). چرا باید راضی نباشم. این آرزوی بزرگ هرمادری ست که فرزندش به مدرسه برود،
               بزرگ شود، و شغلی داشته باشد.خوشحالم که ما مثل بعضی از آدمها ، بخاطر فقر و از روی
               ناچاری، پا به راههای نادرست نگذاشته ایم . روی پای خودمان ایستاده ایم.           
               پدر و مادرم نیز درحد توان یاور مان بوده اند. اما مشکلاتی هست که موجب شده ما نتونیم راحت  
               زندگی کنیم.غنچه شناسنامه ندارد.          

آیدین       این را غنچه هم به من گفت.
زن           برای اینکه سند ازدواج ندارم. نامزد بودم پدرش فوت کرد. در شش ماهی که باهم بودیم 
               من حامله شدم. 
               او عملگی میکرد. یک روز رفت سرکار و دیگر برنگشت. زیر آوار مانده بود.گفتند.          
               (چشمانش پر از اشک میشود). بچه در خانه متولد شد. برای اینکه این و آن کمتر حرف دربیآورند، 
               او را  زدم بغلم و به شهر آمدم؛ و اینجا بزرگش کردم.من خیاطی میکنم، 
               در خانه ها لباس برای مردم می شویم. با سختی یک جور میسازیم دیگر.غنچه پدرش
                را ندیده است. تنها تعریف او را از زبان من شنیده، اما احساس میکند که خودش  نیز 
               او را دیده است.گاهاً این هم دلم را تکه -تکه میکند. پدرش آدم جوانمرد و مهربانی بود...
                پدرم خیلی سعی کرد از حاجی آقا کاغذی برای من بگیرد، ولی نشد. او میگوید:
               خودش شاهد نامزدی ما بوده ولی نمی تواند آنرا به حساب عقد و ازدواج بگذارد.میگوید:
               از کجا معلوم، شاید بچه از یک مرد دیگری ست. نمی تواند کاغذ بدهد. پدرم میگوید:
               حل این مسئله پول کلانی میخواهد. اگر بدهیم حاج آقا با خوشحالی کاغذ را می نویسد.
آیدین       شما می توانید شناسنامه پدر و مادر را آماده کنید؟
زن           بله. میتوانم.
آیدین       بسیار خوب. باقی کار با من. آشنایی پیدا میکنم که شاید بتوانیم برای بچه شناسنامه بگیریم.
زن            باشد. من شناسنامه ها را میاورم. ولی متأسفانه باید بگویم مخارج تحصیل را نمی توانم بپردازم.
آیدین       هزینه تحصیل را من به عهده میگیرم. خیالتان راحت باشد.
زن            زنده باشید. شما برای ما خیلی محبت و مهربانی میکنید. میتونم بپرسم چرا اینهمه برای ما ، 
               این بچه، محبت میکنید؟ 
آیدین       بخاطر اینکه هنوز یاد نگرفته ام بگویم «به من چه». شاید روزی من هم این سخن را 
                یاد گرفتم و یا یکی آنرا به من هم یاد داد. آن وقت همه چیز را درست خواهم دید؛ ولی اکنون
               وارونه می بینم. این هم یک بیماریی ست که هرکس به آن مبتلا میشود، زود می میرد.
زن           سلامت باشید.هیچوقت روز بد نبیند.این آرزوی ماست برای شما. من خیلی فراموش کارم،
               شما گفتید که مشکل غنچه را مشکل خودتان میدانید.

آیدین      شما هم سلامت باشید. در حقیقت، انجام این کار پرداخت یک بدهی ست.بدهی را چکار 
               میکنند؟باید آنرا پرداخت کرد. من هم در کودکی کار کرده ام. همه کارهایی که امروزه بچه ها

               در خیابان یا محلهای کار انجام میدهند انجام داده ام. فروش کبریت و سیگار قاچاق، 
               بلیط ،روزنامه و مانند اینها را انجام داده ام. بعد در کوره های آهک پزی،
               آجر پزی، و کارخانه های کاشی سازی و سبزه پاک کنی کار کرده ام. از 8 تا 14 سالگی. 
               من کودکیم را در این کارها گم کرده و از دست داده ام.آنرا بیرحمانه از من گرفته اند. 
               هنوز که هنوز است به دنبالش میگردم.

               در این میان یکی برسر راهم قرار گرفت و گفت: این کارها را رها کن. آنها برای بچه ها نیست.
               برو دنبال درس و مدرسه.و سالها کمکم کرد ، که خود را از باتلاق رها کنم. از اینرو نمی توانم
               بگویم «به من چه».
زن           اینه که میگویند: درد را پیش دردمند بگو. عظمت درد "اصلی" را  تنها "کرم " میداند.
آیدین       پس، فردا صبح، ساعت نه ، جلوی اداره همدیگر را می بینیم.
زن           باشد. میام.
آیدین      به امید دیدار
زن           به امید دیدار

 

پرده دوم

صحنه ششم

سرور

اتاق غنچه.آیدین، جلال و مادرغنچه  برای ملاقات او آمده اند.بعد از احوال پرسی:
غنچه مامان، دکتر گفت "خوب شده ام. میتونم برم".(با خوشحالی )
مادر فرزندم از مرگ نجات یافتی. خوشحالم که خوب شدی.
آیدین حالا که خوب شدی پس حاضر شو به مدرسه بری. این کیفت ات...(جلال حرف او را قطع میکند).
جلال این هم لباس مدرسه ات.ثبت نام هم کردیم.

غنچه (هدیه ها را گرفته نگاه میکند) وای، یعنی میتونم به مدرسه برم؟ مرسی عموجان. مرسی عموجان. (با عمو هایش دست میدهد) مرسی مامان.(مادرش را می بوسد).هیچ وقت این قدر خوشحال نبودم.کاشکی همه بچه های خیابان می تونستند به مدرسه بروند. کاشکی همه بچه های دنیا مثل من خوشحال می شدند. 
میخوام درس بخوانم معلم بشوم.میخوام همه بچه ها به مرسه بروند. میخوام همه بچه ها با شادی بزرگ شوند...
عمو،چرا دست بچه ها از مدرسه کوتاه میشود؟(از آیدین می پرسد)
آیدین عموجان سئوال سختی می پرسی. جواب این حرف را وقتی بزرگ شدی پیدا میکنی.وقتی بزرگ شدی...
(از اتاق بیرون میروند).

 

صحنه هفتم
چه جوابی بدهم

اتاق آیدین.تلفن زنگ میزند.او در خانه نیست.بعد از مدت کوتاهی جلال با کلید آیدین وارد میشود. و مات و متحیر میماند.همه چیز به هم ریخته است. از زیر پایش کتابی برداشته عنوانش را میخواند« دخترک گل فروش». آن را روی میز میگذارد.

جلال( با خودش) گفتم  که کارت را به دست ازما بهتران نده...نگاه کن! مثل اینکه گراز وارد خانه شده، همه چیز بهم ریخته و درب و داغون شده است! حالا جواب این بچه را چه باید بدهم؟
اینان دست شان چون نیش مار زهرآهگین است. و دلهاشان چون جویبار خیابان چرکین. 
اما تو ساده ای. مثل کبوتر. و نه چون مار هوشیار.  نمی بینی همه جا را به زهرآغشته اند؟!
و گلها زیر پاهاشان لگد کوب شده است؟!
از بوی گندشان به سایه سار دلهای گوارا پناه بردی ولی زهرشان رهایت نکرد.
روز، چهره یشان را آراستند و شبها ، چون دزدان ، کارشان غارت شد...
تو شیفته ای دوست من. شیفته ای.
به عشق تو رشک می برم دوست! 
به عشق تو برای زندگی. برای انسان. و گیاه و طبیعت رشک می برم!
به عشق تو رشک می برم دوست!
 نگفتی جواب این بچه را چه باید بدهم؟
نگفتی جواب شاگردانت را!
آی غنچه! آی ..
(غنچه با لباسی سپید،  توری ، چون پریان کوچولو ، از در وارد میشود):

غنچه  عمو جان!تنهایی؟!
جلال   وای ! بچه تو اینجا چکار میکنی؟!
غنچه  عمو جان صدایم کردید. آمدم با شما حرف بزنم.
جلال  حرف بزنی؟! با عمو حرف بزنی؟!

غنچه  ( راه میرود ، و سخن با تمام حرکات بدن همآهنگ است).   آره ، که تنها نمونید. میخوام از این کتاب با شما حرف بزنم، که از دست دزدها افتاده، و روی فرش مانده بود... 
کودکم . مثل همه کودکان. اما مثل همه زندگی نمیکنم.
دلم خیلی چیزها میخواهد اما دستم به چیزی نمی رسد. کار میکنم ، به خانواده پول میدهم . مدرسه
نمی روم. نمیدانم چرا. شادی و لذت نمی شناسم.دوست نزدیکم گرسنگی ست. شبها  در آغوش هم میخوابیم. 
هیچوقت نشده  کسی اسمم را بپرسد. حتی وقتی که مریض شده ام. تنها هستم . تنهای تنها. 
گاهاً فکر پدر و مادرم، خواهر و برادرم  برم میدارد.میخواهم برای آنها لباس نو بخرم،هوا سرد شده.
و بهشان بگویم: " برای من کفش نوبخرند " تا هنگام فرو ش آدامس و گل و پاک کردن شیشه ماشین 
راحت باشم.  میخواهم کسی به خاطر  لباس کهنه ی خواهر و برادرم به آنها توهین نکند.
خیلی دلم میخواهد مانتوی نوی داشته باشم ولی وقتی میخوام بخرند میگویند"حالت خوشه، پول کجا بود،
کرایه خانه عقب افتاده است"! بعضی وقتها یواشکی پول کمی جمع میکنم. برای خودم نه. برای بزرگترها. 
میخواهم برایشان هدیه بخرم. که خوشحال باشند،و من لبخندشان را ببینم. لبخند بزرگترها را 
خیلی دوست دارم. اگر خودم اشتباهاً بخندم با اخم و تخم میگویند: "بس کن! چه شده 
هرهر میخندی. "و من دیگر خندیدن یادم میرود. نمیدانم، انگار بزرگترها مهمتر اند.

پدر و مادرم مریض شدند پول نداشتم  آنها را به بیمارستان ببرم. برای برادرم نتوانستم کار پیدا کنم . رفت مواد مخدر فروخت، گرفتند !
 به خورشید خانم گفتم سوز برف و سرماست. نرو،  بمان پیش ما ، گرمم کن.  به حرفم گوش نکرد. من هم مریض شدم. هر وقت برف و باران میاد سقف خانه اشک میریزد. کاسه و بشقاب میخواهد. و دیوار خانه مثل دستهای مادرم ترک میخورد. همه خسته به خانه میرسیم. پدرم از درد ناله میکند. 
مادرم عصبانی میشود. میخواهم  بوسشان کنم و بگویم که دوستشان دارم . ولی خجالت میکشم.
نقاشی را خیلی دوست دارم.  کار کرده ام. نه، پول کاغذ و مداد نداده ام . یعنی نداشته ام که بدهم . من با انگشتم نقاشی میکنم. شکل کفش و دستکش و کاپشن و خورشید میکشم. روی برف. وقتی بزرگترها سردشان است و آنها را می بینند، گرمشان میشود و لبخند میزنند.
دوستی ندارم. با بازی، تازه آشنا شده بودم که دیگر وقت پیدا نکردم اوخت شوم.  او هم گذاشت و رفت. و همیشه برایم غریبه ماند! 
 می شناسی ام؟ من آن دخترکم . آن پسرکم. آن غنچه ی نشکفته ی پرپر.
کودکم. مثل همه کودکان. اما  طور دیگری زندگی میکنم! زندگی مرا این جوری نقاشی کرده اند. نه روی برف. نه روی یخ. بلکه روی سنگ، روی آهن ! که کودک دیگری باشم...

جلال  آخ غنچه! آخ ! ...( او روی صندلی نشسته است. چهره خود را با دست می پوشاند.و بعد از لحظاتی که دست  بر میگیرد، می بیند غنچه ناپدید شده است)
... به دنبال خود ... به دنبال خود.. مرا هم  مثل خودت دیوانه کردی! ...
نه، کسی ترا درک نمیکند. نه، کسی غنچه ها را درک نمیکند! ...
توشیفته ای دوست من! شیفته ای!
به عشق تو رشک می برم دوست!... 
وای! نگفتی به این بچه چه جوانی بدهم؟...

پرده میافتد.
پایان

 

غنچه Gonça  PDF  متن کامل 

 

------------

آ.ائلیار: کودکان کار و خیابانی در آذربایجان غربی
http://www.iranglobal.info/node/34185

-------------
 فایل PDF ویژه نامه :  لغو کار کودک

فروش مواد مخدر توسط دختر ۶ ساله در مشهد

 

 

گفتگویی با کودک کار

 

------------
داستانهای آ. ائلیار:
1- چشم آبی Göy göz
 http://www.iranglobal.info/node/36167
2- 
لیدر Lider
 http://www.iranglobal.info/node/33696
3- 
Kabus کابوس ( متن کامل- Bütün mətn)
 http://www.iranglobal.info/node/27160
4- 
چیچک اینن چوپان Çiçək inən Çoban
http://www.iranglobal.info/node/16667
5- 
"جان" Can (متن کامل)
http://www.iranglobal.info/node/10192
6-
 آیجان
 http://iranglobal.dk/I-G.php?mid=2-64632

آیجان -فارسی-PDF

7-متن آلمانی داستان آیجان PDF

8- غنچه Qonça (متن کامل )
http://www.iranglobal.info/node/36696
9- 
پنجره Pəncərə
http://www.iranglobal.info/node/17714

 

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

آ. ائلیار
ویژه ایران گلوبال

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.