سال گذشتە دکتر حسن روحانی در جریان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری،  در ارتباط با حقوق اقوام و مذاهب بیانیەای دە مادەای  تحت عنوان  حقوق اقوام و ادیان  منتشر نمود کە خارج از اینکە محتوای آن قابل توجە وسیع،  در صورت اجرا و تحقق مفاد آن  ممکن بود مسئلە ملتهای تحت ستم و ادیان  حل شود. ابتدا این تصور بە اذهان خطور نمود کە این طرح بدون اجماع نظر مقامات پیدا و پنهان ردە بالای رژیم ارائە نگردیدە و شاید رژیم ایران بە این نتیجە رسیدە است کە شکاف ملی در ایران جدی است و دیر یا زود بە موضوع پیچیدەای برایشان تبدیل خواهد شد.  در این زمینە سید حسن روحانی در روزهای قبل از انتخابش گفت،  شایستە کشور ما نیست کە از تورکیە و مالزی عقب بیفتیم.

سالهاست کە  فعالان سیاسی و افراد صاحب نظر هموارە معتقد بودەاند کە اگر قانون اساسی فعلی  با تمام نواقصش اجرا شود،  بازهم می تواند پاسخگوی بعضی از حقوق مردم و مشکلات جامعە حل خواهد شد. اما مشکل در اجرای قانون اساسیست . حال اینکە بیانییەای کە بە تصویت مجلس نرسیدە و در قانون اساسی گنجاندە نشدە چە تضمین اجرایی دارد؟ 

در اینجا باید اعتراف نمود کە از بیانیە دە مادەای ایشان بند دهم کە مربوط بە واگذاری طرح بە  یکی از معاونان رئیس جمهور جهت تحقق بندهای نە گانە آن اجرا شدە و آنهم انتصاب سید علی یونسی بعنوان معاون و یا دستیار رئیس جمهور در امور اقوام و ادیان میباشد. در مدت یکسال گذشتە و از بدو انتصاب ایشان  شاهد اظهاراتی از طرف ایشان دربارە اقوام بودەایم. البتە اظهارات ایشان نە در قالب رسمی و روبە افکار عمومی،  بلکە اغلب در مناسبات سران رژیم  بویژە در مراسم ترحیم و یا ملاقات همدیگر انتشار یافتە است کە اخیرا در مجالس ترحیم ( پدر اکبر ترکان )  اعلام کردە است کە : " عده‌ای نمی‌خواهند دولت به امور اقلیت‌ها توجه کند" ایشان ذکر نمی کند کە این عدە چە کسانی هستند، قدرتشان از کجا تامین میشود کە چوب لای وعدەهای رئیس جمهور منتخب می گذارند؟ چرا دولت تورکیە توانست تشکیلات مخوف معروف بە " ارگنە کون " را متلاشی نماید اما چرا آنان نمی توانند با عوامل مضر برای امنیت ملی کشور برخورد نمایند؟ چرا دولت آقای روحانی بە اقوام حامی خود کە طبق نتایج انتخابات بیشترین رای را بە او دادەاند اجازە یک  تظاهرات گستردە در حمایت از دولت ایشان نمی دهد تا علیە مزاحمان دولت مردمی ! ایشان قدرت خود را نشان دهند و یک پێوند عمیق میان دولت و ملت ایجاد شود ؟ مگر همچون مواقعی بهترین فرصت برای نظام نیست تا اعتماد از دست رفتە جامعە را بسوی خود جلب نماید؟ مگر آنان نمیدانند کە در ٣٠ سال گذشتە مردم علیە دولت تظاهرات کردە و متوجە خسارت شدە، اما چرا اینبار از توانائیهای ملت بنفع خود استفادە نمی نمایند؟

چگونە بتوان بە سخنان سید علی یونسی اعتماد کرد و فکر نکرد کە شاید خود ایشان مسئول چوب انداختن لای بیانیە دە مادەای نباشد؟

بسیار واضح است،  جا خالیهای کە دکتر یونسی در سخنانش میدهد، می توان با استناد بە آن،  ایشان را زیر سوال برد و از سوال نمود کە آیا ایشآن مسئول اجرای آن نە مادە موعود است یا خود بنوعی سپر اجرای آن؟ در طول یکسال از اختیارات ایشآن بعنوان معاون و یا دستیار رئیس جمهور کدام پروژە ملی را بە اطلاع مردم رساندەاست؟  آیا دفتر کار ایشان آدرس مشخصی با نشانی معاونت ریاست جمهوری در امور اقوام و ادیان  دارد تا نمایندگان اقوام و ادیان بە آن مراجعە نمایند و نتیجە آن دیدارها در اختیار مردم قرار گیرد؟  آیا در دفتر و یا نهاد کار ایشان نمایندگان و مشاوران و کارشناسانی  از ادیان و اقوام با وظایف چارچوب مورد نظر حضور دارند کە ما خبر نداریم؟ آیا ایشان در مناطق قومی مثل کرماشان، الاحواز، تبریز، زاهدان و یا گنبد  دفاتر زیر مجموعە نهاد ایشان وجود دارد  کە  پیگیر مسائل  مربوط بە اجرای مفاد نە گانە موعود باشند؟ تا از این طریق دفاتر ایجاد شدە شنوندە نیازها و توقعات مردم عادی، فرهنگیان و دیگر لایەهای جامعە باشد؟ آنان چگونە می خواهد از مالزی و تورکیە عقب نیفتند؟

آنچە از کارنامە دولت روحانی در بیش از یک سال گذشتە بدست آمدە، اعدام بیشتر فعالان سیاسی مربوط بە اقوام و همچنین فشار بر جامعە بهائیان. سوال اینجاست کە اگر چنانچە آنان قادر بە حل  مشکلات مربوط بە اقوام باشند، با توجە بە ماهیت دینی حاکمیت چگونە می توانند با مسئلە بهائیان کنار آیند؟ مگر نە این است کە بلحاظ فقهی هرگونە اعتراف و یا همزیستی با بهائیت بمعنی  ابطال تشیع است؟  مگر رژیم می تواند بخاطر ژست دموکراتیک دین خود را بە مخاطرە بیاندازد؟  بنابراین می توان گفت پاشنە آشیل وعدەهای رئیس جمهور نمایان است.

روی دیگر این قضیە، ناکارآمدی و  ضعف نهادهای مدنی و فعالان سیاسی داخل کشور است کە قادر بە زیر سوال بردن و طرح سوالات مشابە از معاون رئیس جمهور در ارتباط با آخرین اظهارات ایشآن نیستند و فضا را بنفع خود آمادە نمی سازند. اگر قرار است کە فعالان داخل کشور از روشهای قانونی برای پیگیری مطالبات خود بهرە می گیرند، چرا نسبت بە سخنان نمایندە تام الاختیار کشور سکوت اختیار نمودەاند؟ آیا  سخنان علی یونسی برای آنان نیز مهم بنظر نمیرسد تا از آن استفادە نمایند  یا بی تفاوتی از ویژگیهای جامعە ایران با همە ادیان و ملل است و هر دو همدیگر را خوب میشناسند.