Gabriela Mistral (1889-1957)

به ناکجاآباد عشق رسیدیم،

عشقی بدون بازگشت.

آرزوی درکنار زمین بودن،

دست در دست و ساکت،

همچون آن لال.

مادرم، زنی کوچک،

همچون بوته پونه، یک علف.

سایه ای روی خاک نینداخت، هیچگاه.

زمین او را دوست میداشت،

چون او سبکبال لبخند میزد

در رنج و در شادی.

خانم گابریلا میسترال، شاعره اهل کشور شیلی و نخستین نویسنده دریافت کننده جایزه نوبل ادبیات در سال 1945ودرسن 56 سالگی، گر چه حتی دبیرستان را به پایان نرسانده بود، تاشغل آموزگاری، سفیری، پروفسوری، وزیرفرهنگ و نماینده سیاسی کشورش درسازمان ملل ارتقاء یافت. او بین سالهای 1889 و 1957 قسمت اعظم سالهای عمرش را در خارج از کشور شیلی گذراند. پدرش یک معلم اسپانیایی و مادرش یک خواننده سرخ پوست بومی بود. نام مستعار او به معنی «ملکه آسمانی» و ترکیبی است از نام دو شاعر مشهور مورد علاقه اش در آمریکای لاتین. نام واقعی او پیش از مشهوریت ادبی "لوسیلا گودوی آلکایاگا " بود. وی نخستین شعرش رادر غم نامزد جوانمرگش، یک کارگر اداره راه آهن سرود. مرگ پسرخوانده او در میانسالی باعث شد که او به مقوله های مرگ، زندگی، رنج و امید، در اشعارش بپردازد. بعضی از لالایی ها وترانه های کودکانه اوحتی امروزه، بعدازنیم قرن، بخشی از فرهنگ شفاهی و عامیانه خلقهای قاره آمریکای لاتین به زبان اسپانیایی شده اند.

او در زمان و مکانی زیست که قلم هنوز در دست فرهنگ مردسالاری بود. اونماینده ادبیات مدرنی بود که درپایان قرن 19 در مقابل مکاتب ادبی ناتورالیسم، سمبولیسم و پارناس قد علم کرده بود. او برای شرح موضوعات روزمره زندگی از زیبایی شناسی و آهنگ مدرنیسم استفاده نمود. گابریلا میسترال در آثارش احترام خاصی برای مبارزان انقلابی گذشته آمریکای لاتین قائل بود. اشعار او پیرامون فقر دهقانان وحقوق زنان دور زده و به این دلیل او را شاعره محبت مادری وترحم انسانی نامیده اند.

منقدین ادبی مینویسند که اشعار گابریلا میسترال ساده، پراحساس، شدیداشخصی و جهانی با ارزشهای تربیتی و اومانیستی است. او با نگاهی فمنیستی به اطرافش مینگریست. در اشعار او غیر از انگیزه های مادری و کودکی، انگیزه های فلسفی نیزدیده میشوند. در شعر او نوعی دیالکتیک ملاحظه میگردد. برای او تعلیم و تربیت نوعی وظیفه مادربودن است. بخش مهمی ازاشعار گابریلا میسترال درباره مقوله های مرگ و رنج انسان درکشورهای جهان سوم هستند.

گرچه این شاعره مبلغ استتیک ناب و شعار "هنر در خدمت هنر" بود، منقدین چپ اشعار او را حاوی توصیف عمیق عرفانی/هومانیستی درباره انسان ساده، معمولی و جهان میدانند. او برای یک زندگی قانع کننده مبارزه نموده و با اشاره به اتوبیوگرافی تراژیک خود؛ به تنها بودن زن و برآورده نشدن نقش مادربودن اشاره میکند. منتقدی، شعر او را انعکاس صدای مریم مقدس نامیده است. گابریلا میسترال میگفت که شاعر، رسانه زمان خود است و رابطه شاعر با خلق، مانند رابطه روح با جسم است. این جمله او را روی سنگ قبرش نیز حک کرده اند. وی در مصاحبه ای گفته بود که زندگی سفری است زیارتی/عرفانی که به مرگ ختم میگردد. او با عشقی عمیق به رنج دیگران مدافع فراموش شدگان، ترک شدگان و تنهایان بود. شعرش لطیف، گرم، ساده، غمگین، با زبانی مستقیم بود که زندگی فقیرانه انسان معمولی روستایی راتوصیف میکند. او در جایی خطاب به معشوقه ای میگوید: "هر از گاه که تو به من بنگری، زیباتر میگردم".

وی درشعرش تفسیری ایده آل از گذشته کشور شیلی وسرخ پوستان قاره آمریکای لاتین می دهد. نویسنده ای درباره او گفته بود که شعرش شباهتی به دعا و عبادت دارد. کمیته جایزه ادبی نوبل اعلان نمود که نام او سمبل کوششهای ایده آل جهان آمریکای لاتین است. خلاف سیاست پینوشه که کوشید او را شاعری مذهبی و غیرسیاسی معرفی نماید، او شاعری شورشی برای مبارزات آزادیخواهانه مردم آمریکای لاتین بود. درسال 1945 کمیته جایزه نوبل بااعطای آن به وی، توجه جهان را به قاره آمریکای لاتین جلب نمود که درجنگ جهانی دخالتی نکرده بود. بعدها گروهی از روشنفکران اعتراض نمودند که جایزه نوبل ابتدا حق پابلو نرودا، شاعر دیگر و مشهور شیلی بود.

شعر میسترال در آغاز حاوی انگیزه های مسیحی عامیانه بود. او بطور سنبلیک به موضوعات مذهبی انجیلی پرداخت. در اشعارش او غیر از زندگی و امید، به موضوعات خدا ودین نیزاشاره میکند. او همیشه برای خدا دو صفت متناقض قائل بود: خدای انتقام و خدای دوستی و محبت.

وی بدون تحصیلات مقدماتی ودانشگاهی تنها ازطریق کوششهای خودآموزی به شغلهای مختلف رسید. گابریلا میسترال شخصا بامشاهیری مانند مادام کوری، هنری برگسن و استفان تسوایگ رابطه دوستی داشت و پابلو نرودای جوان را آنزمان با ادبیات اروپا آشنا نمود. کشور مکزیک بعدازانقلاب برای تغییر سیستم آموزشی مدارس خود از او دعوت به همکاری و نظرخواهی نمود. گابریلا میسترال بعدها از مشهوریت دیپلماتیک جهانی خود برای کمک بشردوستانه درآمریکای لاتین استفاده نمود. از جمله آثار او: غم زدگی، دعاوعبادت هنرمندان، زن معلم درروستا، لطافت، سرگردانی، گرزچوبی، کتابی برای زنان، سردی، خواهش، ترانه های اسپانیایی و سوناتی درباره مرگ هستند.