خدمت سربازی؛ مسئله حیاتی برای گروه بزرگی از جامعه جوان ایرانی. آزمونی که از قدیم گفته‌اند با گذراندن آن، جوانان مرد می‌شوند و دارنده کارت پایان خدمت، کارت عبور از سد استخدام، اداره گذرنامه، ثبت اسناد و البته مراسم خواستگاری.

با وجود چنین اهمیت و معنایی اما بسیاری از جوانان ایرانی این روزها از رفتن به خدمت سربازی، سر باز می‌زنند. خیلی‌ها از سربازی فرار می‌کنند و بسیاری بیشتر دوست دارند که بتوانند با پرداخت پول، هر چه که بود و هر طور که شد به خدمت سربازی نروند.

شاید به همین دلیل است که بعضی از نمایندگان مجلس ایران تعداد افراد مشمول قانون خرید خدمت سربازی را بیش از دو میلیون نفر اعلام می‌کنند که در موعد تعیین شده به سربازی نرفته‌اند و حالا باید با پرداخت جریمه یک بار این پرونده مهم کشدار زندگی‌شان را ببندند.

با این حال این طور که ابراهیم کریمی، جانشین رئیس سازمان وظیفه نیروی انتظامی، روز جمعه هفتم فروردین ماه به باشگاه خبرنگاران جوان گفته است از جمعیت دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفری مشمولان غایب در سال جدید تنها ۲۸۰ هزار نفر برای خرید خدمت سربازی ثبت نام کرده‌اند.

چرا جوانان ایرانی از سربازی اجباری در ایران استقبال نمی‌کنند؟ اتلاف وقت و از دست دادن شغل و یا امکان تحصیل یکی از دلایلی است که بعضی جوان‌ها به آن اشاره می‌کنند:

«من در دوره ‌ای رفتم خدمت که دو سه سال بود کار می‌کردم و مجبور شدم کارم را ول کنم و بروم خدمت. وقتی برگشتم از نظر اعتبار کاری اعتبارم صفر صفر بود و دوباره باید یک کاری را شروع می‌کردم با صفر.»

بعضی‌ها از فضای ناامن اخلاقی در سربازخانه‌ها می‌گویند:

«هرکسی برای خودش به شکل و رنگ آن کسانی در می‌آمد که بهش زور می‌گویند. آدمهای خیلی ساده می‌آمدند و دروغ گفتن را یاد می‌گرفتند. برای اینکه می‌دیدند که این قضیه چقدر ساده جواب می‌دهد. قضیه فقط یک جور خدمات انسانی است. بسیار به نیروی انسانی داشتن در یک سری کارهای خیلی کوچک و بی‌ارزش است.»

و اغلب می‌گویند آموزش‌های پیش‌بینی شده در دوران سربازی عموما‌ً ایدئولوژیک و کمتر کاربردی و نظامی و منطبق با اهداف واقعی سربازی است:

«آموزش کمک‌های اولیه سه جلسه بود و بالغ بر بیست جلسه ما احکام داشتیم. یک آخوند می‌آمد و راجع به احکام صحبت می‌کرد، راجع به طهارت صحبت می‌کرد. راجع به وضو، غسل. فیلم می‌گذاشتند. اصلا‌ً‌ فیلم شده بود می‌خوابیدیم. ولی یک جلسه یک نفر نیامد راجع به بند آوردن خونریزی به این سربازها یاد بدهد.»

شاید مجموعه این دلایل جوانان را از گذراندن خدمت سربازی گریزان کرده. موضوعی که در مجلس ایران از آن به عنوان نگرانی یاد می شود. پیش از این عباسعلی منصوری عضو کمیسیون امنیت مجلس ملی ایران تعداد مشمولان غایب خدمت سربازی با غیبت بیش از ۱۰ سال را بیش از دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفر اعلام کرده بود. آقای منصوری همچنین گفته بود ۳۰۰ هزار ایرانی تحصیل کرده در خارج از کشور به دلیل غیبت از سربازی نمی‌توانند به ایران باز گردند.

هوشنگ حسن یاری، استاد کالج نظامی سلطنتی کینگستون کانادا، اجباری بودن سربازی در ایران را عامل ناموفق بودن این دوران و گریز جوانان از آن می‌داند:

«اگر نگاه کنیم به خدمت اجباری، می‌بینیم که این خدمت بیشتر جنبه خدماتی دارد. جوانان به کارهای مختلفی گرفته می‌شوند و نه اجبارا‌ً در یک آموزش نظامی فشرده سربازانی ساخته خواهند شد که بتوانند از کشور در مقابل حملات احتمالی نیروهای خارجی محافظت کنند. به همین خاطر است که در بسیاری از کشورها خدمت اجباری را از بین بردند و برداشتند و تاکیدشان بر ایجاد یک نیروی حرفه‌ای و یک نیروی نظامی مقتدری گذاشته شد که این نیرو بتواند از کشور دفاع کند. در مورد خدمت اجباری در ایران چنین امری را نمی‌بینیم. اگر که ایران بخواهد یک نیروی کاملا‌ً‌ حرفه‌ای داشته باشد به نظر من مناسب هست که این خدمت اجباری پایان بپذیرد.»

بر اساس قانون بودجه سال ۹۴ ایران که با پیشنهاد دولت به تصویب مجلس رسیده، مشمولان غایب بیش از هشت سال می‌توانند با پرداخت جریمه خدمت سربازی خود را بخرند و از سربازی معاف شوند. اگرچه پرداخت مبلغی بین ۱۰ تا بیش از ۵۰ میلیون تومان ممکن است برای هر مشمول غایبی هم ممکن نباشد.