یادآوری نظر آقای اردوغان: در زماني كه نخست وزير بودم نامه‌اي را در سال 2005 ميلادي به رابرت كوچاريان ارسال كردم و پيشنهاد دادم كه تاريخ نگاران درباره كشتار ارامنه آناتولي در دوران عثماني در سال 1915 ميلادي تحقيق كنند.

یوآخیم گاوک، رییس‌جمهور آلمان هم در ارتباط با نسل کشی ارامنه اظهار داشت: «در این رابطه ما آلمانی‌ها هم باید به بررسی انتقادی مسئولیت مشترک یا حتی گناه مشترک خود در این نسل‌کشی بپردازیم.»

*******

برخی از رسانه‌های ترکیه از سخنان یوآخیم گاوک، رییس‌جمهور آلمان، مبنی بر به‌رسمیت شناختن قتل‌عام برنامه‌ریزی‌شده‌ی یک میلیون و نیم ارمنی ساکن قلمرو ترکیه عثمانی در سال ۱۹۱۵ به عنوان "نسل‌کشی" انتقاد کردند.

 سخن‌رانی یوآخیم گاوک، رییس‌جمهور آلمان در مراسم بزرگ‌داشت یاد قربانیان هولوکاست ارامنه که روز پنجشنبه (۲۳ آوریل/ سوم اردیبهشت) در برلین برگزار شد، واکنش‌های گوناگونی را برانگیخت. در حالی که رسانه‌های ترکیه سخنان گاوک را به شدت مورد انتقاد قرار دادند، مقامات ارمنستان آن را "ادای دینی به کشته‌شدگان ارمنی" ارزیابی ‌کردند.

ادوارد نعلبندیان، وزیر امور خارجه‌ی ارمنستان، در مراسم یادبود درگذشتگان این نسل‌کشی در ایروان، پایتخت این کشور، در رابطه با سخنان گاوک گفت: «به‌رسمیت‌شناختن این کشتار گروهی برنامه‌ریزی‌شده، گامی در جهت جلوگیری از تکرار نسل‌کشی در آینده است.»در این مراسم که روز جمعه (۲۴ آوریل) در ایروان، پایتخت ارمنستان، برگزار شد، صدها هزار شهروند این کشور شرکت کردند. ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه و همتای فرانسوی او، فرانسوا اولاند نیز در این مراسم حضور داشتند.

سخنان یوآخیم گاوک

کلیساهای کاتولیک و پروتستان آلمان، هم‌چنین کلیسای ارامنه در برلین، نیز روز پنجشنبه (۲۳ آوریل) طی مراسمی خاطره‌ی درگذشتگان هولوکاست ارامنه را گرامی‌ داشتند.رییس‌جمهور آلمان در این گردهم‌آیی، با اشاره به اوضاع سیاسی در سال‌های جنگ جهانی اول، بر نقش تعیین‌کننده‌ی امپراتوری آلمان به عنوان متحد امپراتوری عثمانی در کشتار گروهی ارامنه گفت: «در این رابطه ما آلمانی‌ها هم باید به بررسی انتقادی مسئولیت مشترک یا حتی گناه مشترک خود در این نسل‌کشی بپردازیم.»

دولت آلمان کشتار ارامنه را "نسل‌کشی" می‌داند

او تاکید کرد که پس از ۱۰۰ سال، هنگام آن فرارسیده است که "به نابودی برنامه‌ریزی‌شده‌ی این ملت اذعان کنیم، آن را مورد شکوه قرار دهیم و در سوگ از دست‌رفتگان بنشینیم."رییس‌جمهور آلمان، سپس به شرح چگونگی نابودی ارمنیان پرداخت و گفت که در این نسل‌کشی "زنان، کودکان، پیرمردان و مردان به راه‌پیمایی مرگبار، به کوچی اجباری در کوه و بیانان واداشته شدند، در راه مورد ضرب و شتم قرار گرفتند، با گلوله کشته یا زنده به شعله‌های آتش سپرده شدند."گاوک یادآور شد که بزرگ‌داشت یاد قربانیان، "صدای خاموش‌شده‌ی آنان" را به این از دست‌رفتگان باز می‌گرداند. او خاطر نشان کرد که با این کار"ما هم وجهه‌ی انسانی خود را حفظ می‌کنیم."

قرار است مجلس آلمان (بوندستاگ) روز جمعه در باره‌ی اطلاق عنوان "نسل‌کشی" به هولوکاست ارامنه تصمیم بگیرد.در درخواست دولت ائتلافی آلمان آمده است: «سرنوشت ارامنه، نمونه‌ی بارز کشتارهای وحشتناک گروهی، انهدام قومی، کوچ اجباری و نسل‌کشی‌ای است که در تاریخ قرن بیستم ثبت شده است.» 

واکنش ترکیه

بنا بر گزارش خبرگزاری‌فرانسه، سخن‌رانی یوآخیم گاوک با انتقاد شدید رسانه‌های ترکیه روبرو شد. روزنامه‌ی "حریت ـ آنلاین" در شماره‌ی روز جمعه (۲۴ آوریل) خود، گفته‌های رییس‌جمهور آلمان را "هولناک" خواند.روزنامه‌ی "صباح" که از سیاست‌های دولت حمایت می‌کند، از یوآخیم گاوک انتقاد کرد که امپراتوری عثمانی را با "واژه‌های زشت" توصیف کرده است.در روزنامه‌ی "ینی صفک" که نزدیک به محافل دولتی است، نوشت که «یوآخیم گاوک، پا از محدوده‌ی وظایف خود فراتر گذاشته است.» روزنامه‌ی "استار" در تفسیر سخنان گاوک نوشت که رییس‌جمهور آلمان دولت عثمانی را "تقریبا حکومتی تروریستی" خوانده است.

مقامات ترکیه که هم‌چنان از به‌رسمیت شناختن قتل عام برنامه‌ریزی‌شده‌ی ارمنیان به عنوان "نسل‌کشی" سرباز می‌زند، هنوز نسبت به سخن‌رانی رییس‌جمهور آلمان، واکنش نشان نداده‌اند.

موضع باراک اوباما

باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا نیز در روز بزرگ‌داشت خاطره‌ی کشتار برنامه‌ریزی‌شده‌ارمنیان از به‌کاربردن عنوان "نسل‌کشی" خودداری کرد. او در این رابطه گفت: «ارامنه‌ی ساکن امپراتوری عثمانی به ترک میهن خود واداشته و به سوی مرگ رانده شدند. گنجینه‌ی فرهنگی این قوم با قتل عام آنان در زادگاه‌شان نابود شد.»اوباما که در سال ۲۰۰۸، در کارزار انتخاباتی خود همواره از واژه‌ی "نسل‌کشی" استفاده کرده بود، در این سخن‌رانی از به‌کار بردن آن خود‌داری کرد و در رابطه با کشتار گروهی ارمنیان گفت: «در بحبوحه‌ی اعمال خشونتی رعب‌‌انگیز که برای همه رنج‌آور بود، یک میلیون و نیم ارمنی کشته شدند.»اوباما روز پنجشنبه (۲۳ آوریل) در رابطه با "تغییر موضع" خود نسبت به قتل‌عام ارامنه تاکید کرد که آن را تغییر نداده است.برخی از نمایندگان کنگره‌ی آمریکا در اواسط ماه مارس، با استناد به سخنرانی‌های متفاوت اوباما طی قطع‌نامه‌‌ای از وی خواسته‌بودند که انهدام ارامنه را به عنوان نسل‌کشی به‌رسمیت‌بشناسد.