انتخابات عراق، رقابت بین سه نخست وزیر بود که با توجه به نتایج اولیه انتخابات به نظر می رسد ناچار به تقسیم قدرت شوند. نوری مالکی، نخست وزیر کنونی و ایاد علاوی و ابراهیم جعفری دو نخست وزیر پیشین، در رأس سه ائتلاف اصلی انتخاباتی قرار دارند. نتایج اولیه انتخابات نشان می دهد که در مناطق سنی نشین یا مناطقی که ترکیب جمعیتی اش ترکیبی از شیعه و سنی است، ائتلاف تحت رهبری ایاد علاوی، موسوم به عراقیه جلو افتاده، در حالی که در مناطق شیعه نشین، ائتلاف حکومت قانون به رهبری نوری مالکی پیشتاز است و در پی آن، در بعضی مناطق ایاد علاوی و در برخی مناطق دیگر، ائتلاف ملی عراق به رهبری ابراهیم جعفری قرار دارد.

بی بی سی در عراق

بدین ترتیب، به نظر می رسد در مجلس آینده عراق، جناحی که اکثریت کافی برای در اختیار گرفتن دولت را داشته باشد تشکیل نشود و ائتلاف ها ناچار شوند با یکدیگر بر سر ائتلاف و تعیین نخست وزیر مذاکره کنند.

در مجلس کنونی که واپسین روزهای خود را می گذراند، ائتلاف تحت رهبری ایاد علاوی بیش از ۲۵ کرسی ندارد، اما به نظر می رسد در مجلس آینده، کرسی های ایاد علاوی افزایش چشمگیری پیدا کند و به او قدرت چانه زنی بر سر ترکیب دولت را بدهد.

از سوی دیگر، تشکل پارلمانی که تحت عنوان ائتلاف یکپارچه عراق، گرد مجلس اعلای اسلامی شکل گرفته و در این اواخر یکپارچگی خودش را هم از دست داده بود، به جایگاهی پایینتر نزول می کند.

به نظر می رسد که مرگ سید عبدالعزیز حکیم، رهبر پیشین مجلس اعلا، اثر بزرگی بر اقبال عمومی بسوی این تشکل شیعه داشته و عمار، فرزند جوان سید عبدالعزیز هم با اینکه تلاش کرد چشم اندازی از سیاست های بازتر نشان دهد، نتوانسته در گرفتن جای پدر و جلب اعتماد عمومی کامیابی چندانی داشته باشد.

مجلس اعلا همراه با جریان صدر و حزب فضیلت اسلامی، سه تشکل اسلامگرای شیعه در یک جبهه واحد انتخاباتی تحت رهبری ابراهیم جعفری قرار داشت، اما مشخص نیست که اختلافات این سه حزب با یکدیگر تا چه حد بتواند به این ائتلاف دوام ببخشد.

حزب الدعوه، قدیمی ترین تشکل شیعه عراق، به رهبری نوری مالکی، با فاصله گرفتن از اسلامگرایی شیعی با استقبال بیشتری در میان رأی دهندگان روبرو شد.

این استقبال همراه با موفقیت چشمگیر سکولارهای شیعه و سنی به رهبری ایاد علاوی را می توان نشانه ای از روی گرداندن مردم عراق از جریانهای اسلامگرا به شمار آورد؛ گویا عراقی ها، چه شیعه و چه سنی، پس از آنکه چند سالی عقده محرومیت از فعالیتهای سیاسی اسلامگرا و پرکردن خلأهای مذهبی را گشودند به این نتیجه رسیدند که این بار، شانس حکومتی عرفی و غیر اسلامگرا را در حل "مسئله عراق" بیازمایند.

چنین رویکردی میان اهل سنت عراق بیشتر مشاهده می شود، چرا که اگر قرار بر اسلامگرایی باشد، اکثریت شیعه دست بالا را خواهد داشت، اما اسلام به شیوه خودشان.

سنی های عراق عملی ترین راه حل را در گردآمدن زیر علم ایاد علاوی شیعه مذهب دیدند و بدین ترتیب، مشارکت بالای مناطق سنی نشین و پیشتازی ائتلاف سکولارها تحت رهبری ایاد علاوی در این مناطق، به پدیده انتخابات تبدیل شد.

این در حالیست که صدها تن از داوطلبان نامزدی در انتخابات که در ائتلاف ایاد علاوی گردآمده بودند، رد صلاحیت شده و از شرکت در انتخابات باز مانده بودند و ایاد علاوی هم پیوسته نسبت به امکان تقلب در انتخابات هشدار می داد.

با اینکه شاخه القاعده در عراق هشدار داده بود که رأی دهندگان مناطق سنی نشین جانشان در امان نخواهد بود، اهل سنت عراق اقبالی بی سابقه به انتخابات نشان دادند: در استان انبار که نا امن ترین بخش از عراق و جولانگاه اصلی القاعده به شمار می رود و جمعیت آن عموماً اهل سنت است، میزان شرکت در انتخابات ۶۴ درصد برآورد شد و در استان صلاح الدین، زادگاه صدام حسین و منطقه ای که هنوز هواداری از حکومت سابق در آن نشان داده می شود، میزان مشارکت مردم در انتخابات ۶۲ درصد بود.

همین استان در روز انتخابات شاهد دو انفجار در شهرهای یثرب و تکریت بود و یک خودروی بمبگذاری شده در تکریت هم پیش از انفجار به دست پلیس منهدم شد.

در مقابل، در استانهای شیعه نشین که انتخابات در شرایطی امن برگزار شد، میزان مشارکت در انتخابات بین ۴۶ تا شصت درصد بود و این در حالی است که آیت الله سیستانی، بزرگترین مرجع شیعه، به مردم هشدار داده بود که اگر در انتخابات شرکت نکنند، در واقع سرنوشتشان را به دیگران سپرده اند، تابلوهای بزرگ حاوی این پیام آیت الله سیستانی در خیابان های شهرها و محلات سنی نشین عراق همه جا نصب شده بود.

استقبال عمومی از انتخابات در عراق و موفقیت سکولارها را می توان نشانه ای از افول جایگاه گروههای شورشی در عراق قلمداد کرد و به برقراری امنیت بیشتر در این کشور خوشبین شد.

آنچه می تواند این خوشبینی را خدشه دار کند، عدم شکل گیری اکثریت پارلمانی در دست جناحی واحد در مجلس خواهد بود و اینکه ائتلاف هایی که بیشترین کرسی ها را در انتخابات کسب کرده اند نتوانند به آسانی برای تشکیل دولت آینده به توافق برسند.

آینده موقعیت ایران در عراق

طی مدتی که فضای انتخاباتی در عراق برقرار بود، بارها نام ایران به عنوان دولتی مداخله گر در انتخابات مطرح شد و حتی سفیر آمریکا در عراق و فرمانده نیروهای آمریکایی در این کشور رسماً گفتند که ایران از طریق "عمال" خود در عراق باعث ردصلاحیت داوطلبانی شده که مواضع ضدایرانی داشتند.

اما فارغ از اتهام های سیاسی، ایران در مجلس آینده عراق با افت جایگاه مجلس اعلا مواجه خواهد شد که حافظ اصلی منافع ایران در عراق به شمار می رود و ناچار خواهد بود افرادی را در دولت آینده عراق تحمل کند که به اندازه دولتمردان پیشین، به منافع ایران روی خوش نشان ندهند.

البته در صورت بروز اختلاف میان جریانهای شیعه بر سر تشکیل ائتلاف و تعیین ترکیب دولت، ایران این شانس را دارد که بتواند به عنوان میانجی و حل و فصل کننده اختلاف ها وارد میدان شود و با کسب موفقیت در این زمینه، مانع از کاهش نفوذ خود در عراق شود.