من و حکیم ایبنی سینا ( 1 )

" ایبنی سینا " خسته خانانین دؤردونجو قاتینداکی اوزون کوریدوردا یئرییی رم. بیر یاندان آغرییان ایکی بیله گیمی اوغوشتورورام، اؤته یاندان دا قافامداکی دوشونجه لریمله ویرنیخیرام . نه بیلک آغریسی ساکیتلشیر، نه ده بئینیمه ایینه کیمی سانجان دوشونجه لر.

" نئجه ائله مه لی یم. هر یئریمین آغریسیلا باش ائده بیلرم. آمما اللریمین آغریسی منی محو ائله یه جک. بیر موسیقیچی اوچون چالماماق اؤلوم دئمکدی"

بیلکلریمی اوغوشتورماقدایام. باشیم دا یامان زوققولدور. کؤنلومدن بیر ایسته کان تازا دم  چای کئچیر.

" حتمن اوتوبوسون ایچینده سرین یئل، ترلی آنلیما اسیب. یوخ بابام، اوتوبوسدا یئل فیلان یوخودو. بو لامسسب باش آغریسی نشتابلیغیم و چایسیزلیغیمدان اولمالیدی"

کوریدورون سونوندا گئنیش بیر مکان  وار. اطرافا بیر گؤز دولاندیریرام. تام اورتادا دانیشمانلیق و ایچریسینده ده اوتورموش اولان اورتا یاشلی بیر خانیم گؤرونور. خسته لر و یانلاریندکیلار ساغا، سولا گئدیرلر. گؤزلوکلو قوجا کیشی بیر الینده خسته خانانین وئردیگی سیدیک قابینی توتوب، اوبیری الینی ده بیر قادینین الینه وئریب، گئنیش آلاندا ساغا دوغرو ایله ری گئدیر. او ایکیسینین دالسیجا توشورم. ایدرار بؤلومونده کی چالیشان کیشی، گلنلردن نشتاب اولوب اولمادیقلارینی سوروشوب، سونرا اونلارا تووالئتین یولونو گؤستریر.

کؤنلومدن کئچن الیمده کی تازادم چایین، سوغوماسینی گؤزله ییرم

" جهنمه گورا. اؤلوم دئییل کی چالمارام. ائله بیل کی چالسام نه اولاجاق. کیمه خئیری وار کی. هه! هئچ کیمه خئیری یوخدو. آمما یا اؤزومه. بس چالماسام، نه ائده جه یم، بیر ایش گؤرمه لییم. هه! بیر ایش گؤرمه لییم، یوخسا من...."

قان، سیدیک و توپورجک نومونه لری وئرمک اوچون، نشتاب گلمه لیدیم. تووالئتدن چیخان هرکسین  الینده سیدیک دولو کیچیک قابلاری گؤرونجه، نه او بیرآز اؤنجه کؤنلومدن گئچن چایی ایچمه یی  ایسته دیم، نه ده اونون اوستوندن سیگاریمی آلیشتیرماغی.

تعقیب ائتدیگیم قوجا کیشی مندن اؤنجه تووالئته گیرمیشدی. من ده یان تووالئته گئچیب، الیمده توتدوغوم کیچیک قابی، دولدورماغا باشلاییرام. ائشیکده کی قادینین دئیینمک سسینی ائشیدیرم.

" بابا! سن نئیله میسن. کیشی سن قابین ایچینه سیچمیسان. دوکتور ایدرار نومونه سی ایسته میشدی، بؤیوگونو یوخ کی"

قوجا کیشینین سسینی ائشیتمیرم. یا اوتاندیغیندان دانیشمیردی، یا دا حیرسیندن. اؤزومه اینانمیرام. آخی نورمالدا بئله دوروملاردا قاققا چکیب گولردیم.

باشیم هله ده آغری ییر. بیرآن خسته خانادا کی ایشیمین  بیتمه سینی ایستیرم. بیلیرم گئدیب ائشیکده بیر تیکه چای چؤرک یئییب، سیگاریمی آلیشتیرسام، باش آغریم کسیلر.

قوجاکیشینین یانینداکی قادین، ایدرار بؤلومونده کی چالیشان کیشیدن یئنی بیر قاب آلیب و باباسینین ایچینه سیچدیغی اسکی قابین اوستوندن قوپاردیغی ائتیکئتی اونون اوستونه یاپیشیدیریر. من ده، یاریسینا قدر دولدوردوغوم قابی، کیشی یه وئریب، اوردان آیریلیرام.

" آها! قان وئردیم. بودا سیدیک ایشی. یه خم، قورتاردی. قالدی بیرجه  توپورجک"

گئنیش مکانا دؤنورم. دانیشمانلیقدا اوتوران اورتا یاشلی خانیمدان، روماتولوژی کیلینیگین هانسی طرفده اولدوغونو اؤیرنیب، سونرا اونون دئدیگی "ج" بلوکا دوغرو یولا توشورم.

باش آغریسی یامان اولدورور.

ایکی تاغلی گیریش قاپینین اوستونده کی " ج  بلوک. روماتولوژی کیلینیگی"  یازیسینی گؤروب، ایچری گیریرم.

- عوذور ایستیرم. دؤکتوروم منی توپورجک تئستی اوچون بورا گؤندردی

 سئکرئتئرلیکده کی خانیم، منی دینله ییر. الیمده کی کاغیذی اونا ساری اوزاتماق ایسته دیگیمی آنلاییر

- هانی، وئر باخیم او کاغیذا گؤروم.

دؤکتورلر اوطاغینی گؤستریب، مندن اورا گئتمه گیمی ایستیر.

گؤستردیگی اوطاغا دوغرو گئدیرم. اوطاغین گیریش قاپیسینین سول طرفینده، دیوارا آسیلی آغ- قارا بیر رسیم دیققتیمی چکیر.

 

 عرب الیفباسیلا رسمین گوشه سینده یازیب:

" انقره: دباغ خانه کوپریسی "

باش آغریم، بیلک سانجیلاریم و قافامدا کی منی سینسیدن دوشونجه لریم

بو آغ- قارا اسکی رسیم، ایچیمده چوخ دئییشیک دویغولار اویاندیریر.

سککیز- دوققوز ایله یاخیندی بو شهرده یم، آمما هله ده یئرلشه بیلمه میشم بورا.  ندنسه اؤزومو ایندییه دک، "آنکارا"دا ائویندن اوزاق بیر قریبه کیمی حیسس ائتمیشم. گرچی ائله دوزونو آختارساق، تبریزده ده من  قریبه کیمی یاشادیم. آمما بو رسمین منه وئردیگی حیسس چوخ یاخیندی.

ائله بیل کی گئچمیشه دؤنوب، شئشگیلان آغزیندان قاری کؤرپوسونه باخیرام.

سانکی توتدوقدان انمیشم  و باغمیشه کؤرپوسوندن، سئلاب بازارچاسینا گئتمک ایستیرم.

آه! نه قدر ده بو رسیم منه یاخیندی. ایچیمده  قاریشیق بیر حیسس اویاندیریر، بیرآز اؤزلم و بیرآز دا، سئوینج. منی زاماندان، مکاندان آییریب، باشقا بیر بویودا داشیر.

سانکی اوزون زامان اؤنجه دن  ایتیردیغیم ائویمین یاخینلیغینداکی کؤرپویه باخیرام. سانکی کؤرپونون لاب او تاییندا بیریسی منی گؤزله ییر، بیریسی کی منه چوخ یاخیندی.

اؤز- اؤزومه دوشونورم:

" کاشکی بیر طهر اولایدی، گئنه او آغ- قارا گونلریمیز گئری دؤنئیدی. اینسانلاری بیر-بیرلریندن، الوان بویالارین اوزاقلاشدیرمادیغی او گونلر. اوزون کؤرپولری و اوزاق مسافه لری قیسالدان او آغ- قارا گونلر"

باشیمین ایچیندن بیردن، سانجی دولو بیر دالغا فیرلانیب کئچدی.

 

" هه! نه اولاجاق کی، چالمارام. ائله بیل ایندییه دک چالمیشام شقق القمر اولوب. اؤلوم دئییل کی، اوتورارام عؤمرومون سونونا قدر یازارام. او اولماسین، بو اولسون. بونا دا بیلک ویا بارماقلارین آغریسی مانع اولماز کی"

اوطاقدان گئنج بیرارکک دؤکتور منی ائشیکده گؤرونجه  قاپینین آغزینا چیخیر. یقین کی هله اؤیرنجیدی، یوخسا منیم ائشیکده گؤزله مه گیمی اؤنمسه مزدی و اوطاغا گیریب، گیرمه مک آراسیندا آوارا- گؤر قالان دوشونجه لریمی سئچمزدی. کاغیذی اونا دا گؤستریرم.

کوریدورون سونونداکی ساغ اوطاغا گئدیب و اوردا اونو گؤزله مه گیمی ایستیر

قاری کؤرپوسونون اوستونه چیخیرام. سامان مئیدانینا گئتمک اوچون کؤرپوده  یئریمه گه باشلاییرام. بیر باخیرام آشاغیدان کئچن کیرلی سویا، بیرده کوریدورون سونونا. سانکی بو سو، تبریزین بوتون پیسلیکلرینی اوزونده داشیییر. آخیر و آخیر بو قوجامان شهره، تاریخ خسته خاناسیندان وئریلن سیدیک قابینی دولدورسون. هئچ کیمسه نین دئیینمه سیندن، باغیرماسیندان اوتانمیر. شهرین بوتؤو خسته لیکلرینی دروازاسیندان سیلیب سوپوروب، سون اوطاقداکی آجی چایینا دولدورور. راحات و ساکین، دینمه دن سؤیله مه دن، هم کیچیگینی اؤزونده  آپاریر، هم ده  بؤیوگونو. هم سیدیگینی دولدورور هم ده پوخونو.     

من و ابن سینا (1)

دارم راهروی طویل طبقه چهارم بیمارستان ابن سینا را طی می کنم. از یک طرف مچ دستهایم  که درد میکنند را مالش می دهم، از طرف دیگر هم با افکار توی سرم  کلنجار می روم. اما نه درد مچ ها ساکت می شوند، نه افکاری که مثل سوزن توی مغزم فرو می روند، کوتاه می آیند.

" چاره ام چییه. هرجور دردی را می شه تحمل کرد، اما  درد این دستام من رو از بین می بره. برای یه موزیسین، ساز نردن مثل مردنه"

در حال مالش مچ دست هایم هستم. سرم بد جوری درد می کند. دلم برای یه استکان چایی تازه دم لک می زند.

" حتما توی اتوبوس باد سردی به پیشونی ام خورده. نه بابا! تو اتوبوس از باد و این حرف ها خبری نبود. این سردرد صاحب مرده بایستی از ناشتایی و چایی نخوردنم باشه "

انتهای راهرو سالن بزرگی دیده می شود. نگاهی به اطراف می اندازم. درست وسط سالن، پیشخوان پذیرش به چشم می خورد. داخل آن، خانم میانسالی نشسته است. مریض ها و همراهانشان این ور، آن ور می روند. پیرمردی عینکی را می بینم که توی یک دستش ظرف ادراری که از بیمارستان به او داده اند گرفته و دست دیگرش توی دست زن همراهش هست و هر دویشان به سمت راست سالن راهی هستند. دنبال آن دو راه می افتم. کارمند  بخش ادرار، به مریض ها ناشتا بودنشان را گوشزد کرده و محل توالت را به آنها نشان می دهد.

استکان چایی را که هوس کرده بودم توی دستم گرفته ام و منتظر خنک شدنش هستم.

" به جهنم! آخرش نمی میرم که. مثل اینکه قراره با ساز زدن من یه اتفاق خاصی بیافته. مگه خیری هم داره. آره! برا کسی هیچ فایده ای نداره. اما واسه خودم چی. اگه ساز نزنم، اونوقت چیکار بایست بکنم. آره درسته. مجبورم  یه کاری بکنم. والا...."

برای دادن نمونه خون و ادرار و آب دهان مجبور بودم ناشتا بیایم. با دیدن هر کس که به همراه ظرف پر ادرار از توالت بیرون می آید، نه هوس خوردن چایی می کنم، نه کشیدن یک نخ سیگار روی آن.  

پیرمردی که به دنبالش آمده بودم، قبل از من داخل توالت شده بود و بعدش هم من وارد توالت بغل دستی اش شده، شروع به  پر کردن ظرفی که با خود آورده ام، می کنم. صدای داد و بیداد زن از بیرون شنیده می شود.

" پدر! تو چیکار کردی. آخر مرد! چی بگم بهت. دکتر ازت نمونه ادرار خواسته بود نه مدفوع"

صدای پیرمرد را نمی شنوم. لابد یا از خجالتش ساکت بود، یا از عصبانیتش. از خودم تعجبم می گیرد. گاهی، در اینگونه مواقع، از خنده روده بر می شدم.

هنوز هم سردردم سر جایش هست. فقط می خواهم هر چه زودتر کارم توی  بیمارستان تمام بشود. خوب می دانم اگر یک لقمه نان و یک استکان چایی بخورم و از رویش سیگاری دود کنم، حالم سر جایش می آید.

زن همراه پیرمرد عینکی، ظرف تازه ای را از کارمند بخش ادرار تحویل می گیرد و اتیکت کنده شده از ظرف قبلی  که پدرش توی آن خرابکاری کرده بود را روی آن می چسباند. من هم ظرف نیمه پرم را به کارمند بخش ادرار می دهم و از آنجا دور می شوم.

" خوب! نمونه خون رو دادم. این هم از ادرار. راحت شدم. فقط  مونده آب دهان "

به طرف سالن برمی گردم. از زن پشت پیشخوان پذیرش، محل کلینیک روماتولوژی را می پرسم و به سمت بلوک " ج " که نشانم می دهد راه می افتم.

سردردم بدجوری اذیتم می کند.

با دیدن درب دو دهنه کلینیک و نوشته " بلوک ج. کلینیک روماتولوژی" بالایش، داخلش می شوم.

- عذر می خوام. دکترم منو واسه آزمایش آب دهان اینجا فرستاده.

خانم منشی به حرف هایم گوش می دهد. متوجه کاغذی که می خواهم  نشانش دهم، می شود.

- کو؟ بده من اون کاغذ رو!

اطاق دکترها را نشانم می دهد و مرا به آنجا راهنمایی می کند.

به سمت اطاق دکترها راه می افتم. روی دیوار سمت راست اطاق، تصویر سیاه سفیدی توجهم را به خود جلب می کند. گوشه عکس با الفبای عربی نوشته شده:

" انقره: دباغ خانه کوپریسی" ( انقره = گویش قدیمی آنکارا: پل دباغ خانه)

سردردم، درد مچ دستام و افکار سردرگم توی سرم

با تماشای این عکس سیاه سفید قدیمی، حس عجیبی بهم دست می دهد.

هشت و نه سالی می شود که توی این شهرم، اما هنوزم که هنوز هست کاملا ساکنش نشدم. نمی دانم چرا، خودم را توی آنکارا مثل بیگانه ای که از خانه اش دور افتاده حس کرده ام. اگر چه توی تبریز هم که بودم، این حس بیگانه بودن را داشتم. اما احساسی که این تصویر به من داد، خیلی برایم نزدیک است.

مثل اینکه به گذشته برگشته ام و دارم از سر خیابان ششگلان تبریز، پل قاری را نگاه می کنم.

مثل اینکه از تپه باغ توت پایین آمده ام و می خواهم پس از گذشتن از پل باغمیشه به سمت سیلاب بازارچاسی ( بازارچه سیلاب) بروم.

آه! چقدر هم این عکس برایم نزدیک هست. تویم یک حس آمیخته ای به وجود آورد. کمی حسرت و کمی هم احساس خوشی. مثل اینکه دارد مرا از زمان و مکان جدا می کند و با خود به یک بعد دیگری می برد.

مثل اینکه دارم به پلی نگاه می کنم که درست نزدیکی های خانه گمشده ام هست. مثل اینکه درست آن طرف پل، یکی منتظرم هست، یکی که خیلی برایم آشناست.

توی دلم می گویم:

" کاشکی یه جوری می شد، دوباره اون روزهای سیاه سفید برمی گشتند، روزهایی که هنوز رنگ های جور با جور آدما رو از همدیگه دور نکرده بودند. اون روزهای سیاه سفیدی که پل های بلند و مسافت های طولانی را کوتاه تر می کردند."

دردی همچون موج، از توی سرم رد می شود.

" آره! که چی بشه. ساز نمی زنم. مگه این همه زدم شق القمر شده. آخرش نمی میرم که. می شینم تا آخر عمرم مشغول نوشتن می شم. دیگه برا اون هم، درد دست و انگشتام مشکل ساز نیست که."

مرد جوان دکتری که من را جلوی در دیده بود، از توی اطاق بیرون می آید. لابد هنوز دانشجو هست، والا برای منتظر بودن من، و ترددم  در داخل شدن به اطاق اهمیتی قائل نمی شد. کاغذ توی دستم را به او هم نشان می دهم.

اطاق سمت راست انتهای راهرو را نشانم می دهد و می گوید همانجا منتظرش شوم.

بالای پل قاری می روم. برای رفتن به سامان میدانی ( میدان سامان )، از روی پل عبور می کنم. نگاهی به آب آلوده ای که از زیر پل رد می شود می اندازم، و نگاهی هم به انتهای راهرو. گو اینکه این آب، تمامی آلوده گی های تبریز را توی خودش حمل می کند. می رود و می رود تا اینکه، ظرف ادرارش را که بیمارستان تاریخ به این شهر کهنه داده است را پر بکند. بدون اینکه از داد و بداد کسی خجالت بکشد. تمامی مریضی های شهر را در خود جمع کرده، توی اطاق سمت راست انتهای راهرو، داخل آجی چایی ( تلخه رود= رودخانه آجی ) می ریزد، راحت و آسوده خاطر، بی اینکه چیزی بگوید یا بشنود، هم ادرارش را توی ظرفش پر می کند، هم مدفوعش را.

 

من و حکیم ایبنی سینا (2)

 

اوطاغین اویان- بویانینا  گؤز آتیرام. گیریش قاپیسینین ساغ طرفینده  بیر ماسا وار. ماسانین اوزه رینده کی  قیرمیزی قاپاقلی بوش نومونه قان شوشه لری و بیر- ایکی انژئکتور قوتوسو دیققت چکیر. پنجره قاباغیندا بیر چالیشما ماساسی وار، اؤنونده ده ایکی دنه صندل. اوطاغین سول طرفینده کی دیوارا دایانمیش، کوچوک سویودوجو و یانینداکی زیبیل قابیدان سئوای، یئرده باشقا بیر شئی گؤرونمور. سویودوجون اوستونده، دیوارا آسیلمیش بؤیوک بیر ساعات وار و اونون یان دیواریندا، داما یاخین آتاتورکون یاناکی باخان او مشهور رسمی گؤزه دئییر.

گئنج دؤکتورون گلیب چاتماسی چوخ اوزون سورمور. اوطاغا گیرجک، ماسانین اوزه ریندن بیر انژکتور گؤتورور. پیستونونو چکیب، چیخاردیر، زیبیل قابینا آتیر. اوجونا تاخدیغی ایینه نین باشینی اییب، سونرا حاضیرلادیغی انژئکتورو ترسه چئویریب، منه وئریر. صندلده اوتوروب، اون- بئش دقیقه بویونجا اؤزومو گوجلندیرمه دن توپورجه گیمی انژئکتورون ایچینه  دولدورماغیمی ایسیتر.

قول ساعاتیما باخیرام، او ایسه جیب تئلفونونا. ایکیمیزده باشلانقیج دقیقه سینی عاغلیمیزدا توتوروق. اون- بئش دقیقه سونرا تئکرار گله جه یینی سؤیله ییب، اوطاقدان ائشیگه چیخیر. آتاتورک ده سویودوجونون اوستونده، دیوارداکی ساعاتا باخیر. دوشونورم ده، گؤره سن او هانسی باشلانقیج دقیقه نی عاغلیندا توتوب، ساخلاماقدادیر.

صندلده اؤتوروب یاواش یاواش توپورجه گیمی انژئکتورون ایچینه بوشالدیرام. اوطاغین ایچینده کی ائشیتدیغیم اؤکسورمک سسیندن بیرآن اؤزومه گلیرم.

دیوارداکی رسیم اوطاقداکی وارلیلیغینی منه آنلاتماغا چالیشدی.

- مرحبا اوغلوم!

- مرحبا افندیم!

- نه ایشین وار بو اوطاقدا؟

- افندیم، خسته یم. توپورجک تئستی اوچون اون- بئش دقیقه نین بیتمه سینی گؤزله ییرم. پئکی افندیم! سیزین بورادا نه ایشینیز وار؟

- من ده سنین کی  گیبی، بیر شئیلرین بیتمه سینی بکلی یوروم

- نه یین بیتمه سینی؟

- بو سول اوطاغین ایشینین بیتیب، قاپانماسینی

جاشمیش بیر ایفاده ایله اونا باخیب، سوروشدوم

- آمما افندیم! بو اوطاقدا نه وار کی. اونون آچیق قاپالی اولماسی، ندن سیزی بو قدر ایلگیلندیریر؟

نیگران باخیشلا، اوزونو قیرمیزی باشلی قان نومونه شوشه لرینه چئویریب، جاواب وئریر:

- ساغ اوطاق تهلوکه لیدیر اوغلوم، هم ده چوخ. بو اوطاق اگر، بوتون قان شوشه لرینی دولدورماسا، کیمسه نی راحات بوراخمایاجاق.

- آمما افندیم! بو شوشه لر یالنیز، خسته اینسانلارین قانلارینی دولدورماق اوچوندور.

- ائوئت، ائوئت. بن ده اونو سؤیلویوروم. کیمسه نین قانینین آلینماسینی ایسته می یوروم

- آمما افندیم! اینسان خسته له نر و بو قان آلماغین اصیل سببی ده اونون خسته لیگی و خسته لیگینین درمانی اوچوندور. اینسانلار اگر خسته لنمه سه لر، قان آلماغا دا گرک قالماز.

سیزجه، سول اوطاقدا قان شوشه لری یوخمودور؟ طبیعی کی اوردا دا وار. اوردا دا، بوراسی کیمی خسته لردن قان آلینیر.

منجه اوطاغین قاپانماسی ایله، ایشلر دوزلمز. سورون اوطاغین ساغ اولماسی ویا سول اولماسیندا دا دئییل. موشکول اینسانلارین خسته لیگینده دیر.

درین بیر آه چکیب، سون دفه منه باخیر. سونرا گئنه گؤزلرینی مندن آییریب و دیوارداکی ساعاتا چئویریر.

قول ساعاتیما باخیرام. اون بئش دقیقه نین سون ثانیه لرینده، آغزیمدا ییغیشان توپورجه ییمی انژئکتورون ایچینه دولدورورام.

آیاغا قالخیرام و گئنج دؤکتورون، گئری دؤنوب اوطاغا گلمه سینی گؤزله ییرم. آمما هله گلن کیمسه دن خبر یوخدور. اوطاغی آددیملاییرام.

یولا توشورم. قاری کؤرپوسونون آلتیندان کئچن سویون ایستیقامتینده، سامان مئیدانینا دوغرو گئدیرم. اوزاقدان صاحب الامیر مسجیدینین میناره لری گؤرونور.

 

ایچه ری گیریرم. مسجیدین حیطینده چوخلو آدام وار. هامی دایره شکلینده، بیر ذادین اطرافینا ییغیشیبلار. اورتادا، نه اولدوغونو اؤیرنمک اوچون، اینسانلارین آراسیندان کئچیب دایره نین مرکزینه یاخینلاشیرام.

اوستو باشی داغیناق، آریق جیلاز بیر گئنج اوغلانی، آداملارین آراسیندا گؤرورم. اوغلانین الیندن آغ ساققاللی بیر قوجا کیشی  توتوب، ساخلاییب. قوجا کیشی سسسیزجه باشینی آشاغی ساللاییب. اوز- گؤزوندن قم- قوصصه یاغیر. اوغلان هردن باشینی اوستده قالخیزیب اوجا سسله قیشقیریر:

" ماااا، مااااا "

یاواشجا قوجا کیشی یه یاخینلاشیرام

- عمی جان! نه اولوب؟ بو اوغلان سنین نه ییندیر؟ نئیه بئله چیغیریر؟

- سوروشما منیم قارداشیم! دردیمی دئشمه. بو، منیم  دونیاداکی تک بیر اوغلومدور. نئچه موددتدیر، خسته له نیب. دیل- دوداغینی هئچ بیر شئیه وورمور. نه یئییر، نه ده ایچیر. و داهادا بتری، اینک اولدوغونو دوشونور. سحردن آخشاما دک، ایشی- پئشه سی اینک کیمی ماااالداماقدیر.

- آلله شفاسینی وئرسین عمی جان! بس بوردا نه ایشیز وار؟

- عزیز قارداش! اونو هر یئره آپاردیم، هئچ بیر دؤکتور چارا یولونو تاپابیلمه دی. سون اومیدیم "حکیم ایبنی سینا"دیر. گتیرمیشم بورا اونو درمان ائله سین.

بیر آز سونرا جاماعاتین ایچیندن سسلر گلیر:

- چکیلین کنارا! حکیم گلدی.

میللتین آراسیندان قصصاب اؤنلویو اَینینده، الینده بیچاق اولان بیر کیشی بیزه یاخینلاشیر. اونون "ایبنی سینا" اولدوغونو آنلاسام دا، قصصاب کیمی اورا گلمه سیندن هئچ بیر شئی باشا توشمورم.

حکیم اوزونو قوجا کیشی یه توتوب، هامینین ائشیده بیله جه یی شکیلده، اوجا سسله باغیریر:

- تئز اول بو اینه گی یئره یاتیرد، باشینی کسیم.

قوجا کیشینین بو سؤزدن دیکسینیب، جاشماسی آنلاشیلیر. آمما حکیمین باخیشلارینین اونا وئردیگی گووَن، ایطاعت ائتمه سینه سبب اولور. حکیم یئره یاتیریلمیش اوغلانین یانینا گلیر. الینی اونون اویان- بویانینا چکیر. آغیز گؤزونو بوزوب، دئییر:

- په! بو کی بیر دری بیر سوموکدور. بو اینک، هله کسیلمه گه حاضیر دئییل. کیشی! آپار بونو دوزگون یئدیرت، ایچیرت. ائله کی شیشیب، اتلی، جانلی اولدو، منه گتیر.  

حکیم اوغلانین یانیندان کنارا چکیلیر. اطرافداکی اینسانلار، قوجا کیشی یه  اوغلونو یئدیرتمک اوچون، بیر شئیلر اوزالدیرلار. هفته لر بویونجا، آج به سوسوز قالان اوغلان، آتاسینین وئردیگی یئمکلری، تئز- تئز آلیب، آغزینا دولدورور. قوجا کیشینین سئوینجدن گؤزیاشلاری آخیر. قاچا- قاچا حکیمه دوغرو گئدیر. اونون اللرینی اؤپور، آیاقلارینا دؤشه نیر. حکیم  قوجانی  آیاغا قالخیزیر. جیبیندن کوچوک بیر باغلی چیخاردیب اونا وئریر.

-  عمی جان! بو باغلینین ایچینده کی داوا- درمانلاری هر گون، اوغلونون یئمه گینه قاریشتیر. اومید ائدیرم ایکی- اوچ هفته دن سونرا توخداسین.

قوجا کیشی اوغلونون الینی توتوب، سئوینجله اوردان اوزاقلاشیر.

 

حکیم، صاحب الامیر مسجیدینین ایچینه ساری یولا توشور. آرخاسیجا گئدیب، اونا یئتشمه گه چالیشیرام. مسجیدین ایچینده کی، حوجره سینه کئچیر.

سالام وئریرم و ایچه ری گیرمک اوچون اوندان ایزین ایسته ییرم.

- بویورون ایچه ری! کیمسیز سیز؟ هاردان گلیبسیز؟

- ائی بؤیوک حکیم! من روماتیزما خسته سی یم. قاری کؤرپوسونون اوتاییندان گلمیشم.

- آلله شفانی وئرسین اؤولادیم! ده گؤروم هاران آغری ییر؟

- حکیم! بیلکلریمین آغریسی اؤلدورور منی. آغریلاردان، سازیمی چالابیلمیرم.

- بس دئمک، اؤزونو اینک سانان داها دا بیریسی وار.

حکیمین بو سؤزونه گولومسه ییب، دئییرم:

- یوخ حکیم! من، اینک فیلان اولدوغومو هئچ ده دوشونمورم. فقط بیلک آغریسیندان سازیمی چالا بیلمیرم.

- باخ منیم اؤولادیم! حیات بیر رسمه بنزر. رسمین آغ- قاراسی دا وار، عئینی اسکی رسیملر کیمی. رنگلی رسیملریمیز ده وار، یئنیلری کیمی.

هئچ بیلیرسن می اسکی رسیملره  باخماق، ندن اینسانلاری دویغولاندیریر؟

حکیمین، اؤنجه منه دلی دئمه سیندن و ایندی ده، بوش یئره رسیملردن سؤز آچماسیندان تعججوبله نیب، بیرآز دا  کدرله نیرم. آمما گئنه ده هئچ بیرشئیی بللی اتئمه دن، سووالینا جاواب وئریرم:

- چونکی اسکی رسیملر، گئچمیش گونلری اینسانا خاطیرلادیر

- دوغرودور، آمما هئچ دوشونمه دین گئچمیشین، نه سینه اینسانلار بو قدر حسرتله باخیرلار؟

باخ منیم عزیزیم! گئت به گئت حیات، ساده لیگینی الدن وئریر. رنگلر، گون به گون چوخالیر. حیاتین قاریشیقلیغی و رنگلرین چوخلوغو، آداملاری آلداتیر. بو چئشیدلی بویالار اینسانلارین بئیینلرینی او قدر قاریشدیریر کی، آرتیق اؤزلرینی اونودورلار.

اینسانلارین چوخو، بیر آز اؤنجه حیطده کی گؤردوغون او اوغلان کیمی خسته له نیبلر. آرتیق کیم اولدقلارینی اونودوبلار. اؤزلرینی، دوشونجه لرینه حاکیم اولان او، ایچله رینده کی بویالار سانیرلار. اؤزونو اینک دوشونن، یالنیز او حیطده کی گؤردوغون اوغلان دئییل، بلکی بو دونیا، بیر سورو اؤزلرینی اینک سانان اینسانلارلا دولودور.

مثلن سن اگر سازینی اؤزون اوچون چالسان، بو صافلیق و ساده لیکدیر. حیاتدا، صافلیقدیر کی اینسانین روحونو و جیسمینی ساغ سالامات ساخلار. آمما چالماق ایشینی، اؤزون اوچون دئییل، بلکی باشقالارینا گؤره ائله سن، ائله بیل ایچینده کی او رنگسیز ایسته گی و سئوگینی بویالاییرسان. گون گلر چاتار، آرتیق رنگسیز ایستک اؤزو، اونودولار و اونون یئرینه یالنیز، اوزه رینده کی بویا قالار. او گون آرتیق سن، سن اولماسان. سن، هر گون روماتیزمادان بیلکلرینی اوغوشتوران، سحردن آخشاما دک، اونا- بونا ماغولدایان بیر اینک اولارسان.

اؤولادیم! سنین بیلکلرینین آغریسی، روماتیزمادان دئییل، بلکی ایچینده کی اینک لیگیندندیر.

 گئچمیش گونلرین اینسانلاری موتلو ائتمه سببی، او گونلرین ساده لیگیدیر. نه قدر گئچمیشه  دوغرو گئری دؤنسن، رنگلر آزالار، اینسانلار صافلاشار. بواوزدن، اوشاقلیق عالمی هر اینسانین حیاتینین ان گؤزل گونلری ساییلار.

اوشاقلارین دونیاسی صاف، رنگلردن تمیز و قاتقیسیز بیر دونیادیر. اوشاق بیر آغاج بوداغینی الینه آلیب اوینادیغیندا، بئیننیده مینلرجه فیکیر دولاشماز. بو ایشیندن پول، مقام آختارماز. کیمسه دن آلقیش ایسته مز. اوشاق، اوینارکن اؤزونو الینده کی آغاج بوداغینا تاپیشیرار و یالنیز بیر شئیی دوشونر، او دا اویوندور. من، بونون آدینی صاف ایستک و سئوگی قویورام. باشقا بیر یولداشینی دا اویونونا قاتسا، گئنه ایلک دوشوندوغو شئی، اویوندان ذؤوق آلماقدیر. آمما اینسان یاشلاندیقجا، سئوگیسینه پول، مقام و شؤهرت کیمی بویالار قاتار و تام دا او نوقطه دن اؤز سئوگیسیندن آیریلار. او آندان اینک اولماغا دوغرو ایلک آددیملارینی آتار.

 حکیم سؤزونو بیتیریر. بیر موددت ایکیمیزده ساکیتجه بیر- بیریمیزه باخیب، قالیریق. سونرا الینده کی قصصاب بیچاغینی منه ساری اوزالدیب، دئییر:

- آل بو بیچاغی. سن ده گئت ایچینده کی اؤز اینه گینین باشینی کس. گئت اسکی آغ- قارا رسیملره باخ. گئت داهادا اسکیلره و اؤز اوشاقلیغینداکی بویاسیز گونلرینی تاپ.

بیچاغی دسته سیندن الیمده توتوب، اونا باخیرام. قاپی آچیلیر و گئنج دؤکتور ایچری گیریر. الیمده توتدوغوم انژئکتورو مندن آلیب، اوزرینده کی درجه لردن ایچینه دولدوردوغوم توپرجه یین میقدارینی اوخویور. چالیشما ماساسینین اوستوندن کوچوک بیر کاغیذ گؤتوروب، اوزه رینده 8.5 میلی لیتره یازیر. کاغیذین آلتینی ایمضالاییب، مؤهورلور و منه ساری اوزادیر.

" آل بو کاغیذی، آپار اؤز دؤکتورونه وئر"

اوطاقدان چیخیرام و گلدیغیم یولو، تزه دن گئری دؤنورم. گئنیش سالونداکی خسته لر و یانلارینداکیلار، گئنه اویان- بویانا گئدیرلر. سالونون شولوقلوغو و های- کویو باشیما توشور. آمما ندنسه سسلر دئییشیلیب. آرتیق هر طرفدن اینک سسلری ائشیدیرم. اینکلرین مااا- مااا سسلری، سالونو باشلارینا آلیب. سسلردن بیری، منه چوخ یاخیندان گلیر. یولوما داوام ائدیرم.

بیلکلریمی اوغوشتورا- اوغوشتورا ایبنی سینا خسته خاناسینین دؤردونجو قاتینداکی اوزون کوریدورودا یئری ییرم. هله ده باشیم آغریر. هله ده منه یاخین او اینک سسینی ائشیدیرم. او سس مندن هئچ آیریلمیر. تام قافامین ایچینده دیر و منیمله بیرلیکده، خسته خانانین چیخیش قاپیسینا دوغرو گئدیر.  

من و ابن سینا (2)

توی اطاق، به این طرف و آن طرف نگاه می کنم. سمت راست درب ورودی، میزی قرار دارد. روی میز لوله های خالی نمونه خون با درپوش های قرمز رنگشان و یکی دو قوطی سرنگ توجهم را به خود جلب می کنند. جلوی پنجره میز کار و مقابل آن دو عدد صندلی هست. به غیر از یخچال کوچک سمت چپ و سطل آشغال کنار آن، چیز دیگری توی اطاق به چشم نمی خورد. بالای یخچال، ساعت دیواری بزرگی روی دیوار آویزان هست و روی دیوار بغل دستی آن، تصویر مشهور آتاتورک که چپکی نگاه می کند، به چشم می خورد.

دکتر جوان از راه می رسد. به محض ورود، سرنگی را از روی میز برمی دارد. دسته سرنگ را جدا کرده و توی سطل آشغال می اندازد. سر سوزن آن را خم می کند و بعد سرنگ حاضری را سرته کرده به من می دهد. از من می خواهد، روی صندلی بنشینم و به مدت پانزده دقیقه به شکلی آرام و راحت، آب دهانم را داخل سرنگ خالی کنم.

ساعت مچی ام را نگاه می کنم. او نیز نگاهی به تلفن همراهش می اندازد. هر دویمان زمان شروع را به خاطر می سپاریم. دکتر جوان قبل از رفتنش، می گوید که پانزده دقیقه دیگر برخواهم گشت. آتاتورک هم چشمش به ساعت بالای یخچال هست. توی این فکر هستم که او، شروع چه زمانی را توی خاطرش نگه داشته است.

روی صندلی می نشینم و آرام آرام، آب دهانم را توی سرنگ می ریزم. از صدای سرفه توی اطاق به خود می آیم.

تصویر روی دیوار موجودیتش را توی اطاق برایم گوشزد می کند.

- مرحبا پسرم!

- مرحبا افندی

- چکار می کنی توی این اطاق!

- جناب! مریضم. برای خاطر آزمایش آب دهان، منتظرم  پانزده دقیقه ام سپری بشه. شما تو این اطاق چیکار دارید؟

- من هم مثل تو منتظر سپری شدن یک چیزهایی هستم.

- چه چیزهایی؟

- منتظرم کار این اطاق سمت راستی، تمام شود و آن را ببندند.

با تعجب نگاهش می کنم و می پرسم:

- اما جناب! مگه تو این اطاق چه خبره؟ باز بودن ویا بسته بودنش جه ربطی به شما داره؟

با نگاه نگرانی چشمش را به طرف لوله های خالی نمونه خون بر می گرداند و جواب می دهد:

- پسرم! اطاق سمت راست، خیلی خطرناک هست. این اطاق تا روزی که شیشه های خالی خودش را پر خون نکند، هیچ کس را به حال خود واگذار نمی کند.

- اما جناب! توی این شیشه ها فقط خون مریض ها رو پر می کنند.

- آره، آره. من هم دارم همان را می گویم. نمی خواهم خون کسی گرفته بشود.

- اما جناب! آدما مریض می شن و علت گرفتن خون اونا هم، به خاطر مریضیشون و درمونشونه. اگه کسی مریض نشه، نیازی به گرفتن خون هم ازش نمی شه.

به نظر شما مگه تو اون اطاق سمت چپی، لوله خون نیستش؟ البته که اونجا هم از این لوله ها هست و تو اون اطاق هم مثل همینجا از مریضا خون می گیرند.

به نظر من با بستن این اطاق موضوع حل نمی شه. مشکل هم، مربوط به راست و چپ بودن اطاق نیستش. مشکل اینه که آدمها مریضند.

آه عمیقی می کشد. برای بار آخر مرا نگاه می کند. بعد نگاهش را از من به سمت ساعت دیواری بر می گرداند.

ساعت مچی ام را نگاه می کنم. توی ثانیه های آخری پانزده دقیقه، آب دهانم  را که داخل دهانم جمع شده توی سرنگ خالی می کنم.

سرپا می شوم و منتظر بازگشت دکتر جوان به اطاق می مانم. اما هنوز از کسی خبری نیست. توی اطاق مشغول قدم زدن می شوم.

در طول مسیری که آب  زیر پل قاری جاریست به سمت سامان میدانی (میدان سامان) راه می افتم. مناره های مسجد صاحب الامیر از دور پیداست.

داخل میشوم. توی حیاط مسجد شلوغ هست. مردم دایره وار اطراف چیزی جمع شده اند. برای اینکه بفهمم موضوع  چیست از وسط همه رد می شوم و خودم را به مرکز دایره می رسانم.

پسر جوان لاغر اندامی را با لباس های پاره و مندرس می بینم. پیرمردی ریش سفید که سرش را پایین انداخته، دست او را گرفته است. غم و غصه پیرمرد از قیافه اش پیداست. پسر جوان هر از گاهی سرش را بلند کرده و با صدای بلند داد می زند:

" ماااا، ماااا "

خیلی آرام به پیرمرد نزدیک می شوم.

- عمو جان! چی شده؟ این پسر کیه؟ واسه چی اینجوری داد می کشه؟

- نپرس برادر! دردم رو تازه نکن. این پسر، تنها پسر منه تو این دنیا. مدتی هستش که مریضه. لب به چیزی نمی زنه. نه غذا می خوره، نه آب می نوشه. و بدتر از همه اینکه خیال می کنه گاو شده. از صبح تا شب کارش شده مثل گاو مااااا کردن.

- خدا شفاش بده عمو جان! اونوقت اینجا چیکار دارید؟

- برادرم! به هر جایی بردمش کسی نتونست درمونش کنه. تنها امیدم به حکیم ابن سینا هستش. آوردمش اینجا نزد او.

کمی بعد صداهایی از لابلای جمعیت به گوش می رسد.

- برید کنار! حکیم داره می آد.

از میان جمعیت مردی با روپوش قصابی و چاقویی به دست به طرف ما نزدیک می شود. هر چند متوجه ابن سینا بودن وی می شوم، اما از اینکه با ریخت و قیافه یک قضاب به اینجا آمده، چیزی نمی فهمم.

حکیم رویش را به سمت پیرمرد برمی گرداند و با صدایی که برای همه واضح بشود، داد می زند:

- زود باش این گاو را روی زمین  بخوابان. می خواهم سرش را ببرم.

تعجب و نگرانی پیرمرد از قیافه اش پیداست. اما اعتمادی که از نگاه های حکیم به او منتقل شده، وادار به اطاعتش می کند. حکیم بالای سر پسر که روی زمین خوابانده شده، می رسد. دستی به پشت و پهلویش می کشد. اخم و تخم کنان به پیرمرد می گوید:

- په! این که جز پوست و استخوان چیز دیگری نیست. این گاو برای سر بریدن مناسب نمی باشد. پیرمرد! بردار این را با خودت ببر. بگذار مدتی آب و غذا بخورد. بعد از اینکه فربه شد، بیار تا سر ببرم.

حکیم از نزد پسر دور می شود. زود عده ای از مردم، چیزهایی را برای خوراندن پسرش به پیرمرد می دهند. پسر جوان که هفته های مدید، گرسنه و تشنه سپری کرده بود، هر چیزی را که از دست پدرش می گیرد، داخل دهانش فرو می کند. اشک پیرمرد از خوشحالی جاری می شود. به سمت حکیم می دود و دستش را می بوسد و به پایش می افتد. حکیم، پیرمرد را سرپا می کند و بسته کوچکی از جیبش درآورده، به او می دهد.

- عمو جان! این بسته را بگیر. داروهای توی آن را هر روز قاطی غذای پسرت بکن. به امید خدا، ظرف دو سه هفته خوب می شود.

پیرمرد دست پسرش را می گیرد و با خوشحالی محل را ترک می کند.

حکیم داخل مسجد صاحب الامیر می شود. بدنبالش راه می افتم. توی مسجد وارد حجره اش می شود.

سلام می دهم و اجازه داخل شدن می گیرم.

- بفرمائید تو! کیستی؟ از کجا می آیی؟

-  ای حکیم بزرگ! من بیمار روماتیسمی ام. از اون ور پل قاری می آم.

- خدا شفایت بدهد فرزندنم! بگو ببینم، کجایت درد می کند؟

- حکیم! درد مچ دستام داره منو می کشه. نمی تونم ساز بزنم.

- پس یکی دیگر هم پیدایش شد که  خودش را  گاو تصور می کند.

از این حرف حکیم خنده ام می گیرد.

- نه حکیم! من گاو و این حرف ها نشده ام. فقط از درد مچ دستام نمی تونم ساز بزنم.

- ببین پسرم! زندگی شبیه به عکس هست. عکس ها یا سیاه سفید هستند مثل عکس های قدیمی. یا رنگی هستند مثل عکس های جدید.

هیچ میدانی، چرا مردم از دیدن عکس های قدیمی حس خوبی بهشان دست می دهد؟

از اینکه حکیم من را ابتدا دیوانه به حساب آورد و حالا هم بی مورد، ازعکس ها صحبت به میان کشیده، تعجب می کنم و با اینکه ناراحت شدم باز به روی خودم نمی آورم و جوابش را می دهم:

- برا اینکه عکس های قدیمی روزهای گذسته رو به خاطر آدم می آرند.

- آری، اما هیچ فکرش نکردی که چرا مردم حسرت روزهای گذشته را می خورند؟

ببین عزیز! روز به روز زندگی سادگی خودش را از دست می دهد. روز به روز تعداد رنگ ها بیشتر می شود. این همه رنگ های متنوع، آدم ها را فریب می دهند. رنگ های جور با جور طوری مغز انسانها را دگرگون می کند که دیگر، خودشان را فراموش می کنند.

اکثر آدم ها، همانند آن پسر جوانی که توی حیاط  مسجد دیدی، مریضند. فراموش کرده اند چه کسی هستند. خودشان را رنگ هایی تصور می کنند که بر افکارشان حاکم شده اند. همانند آن جوان، این دنیا پر از افرادیست که خودشان را گاو تصور می کنند.

مثلا تو اگر سازت را برای خاطر خودت بزنی، این نشانه ای است از صافی و ساده گی. ساده گی  سلامتی روح و جسم را برای آدمی به ارمغان می آورد. اما نواختنت برای دیگران، بسان رنگ ولعابی می ماند که بر روی خواهش و عشق درونی خود می زنی. روزی می رسد که دیگر آن عشق بی رنگ، به باد فراموشی سپرده می شود و به جایش تنها لعاب رنگی می ماند که بر رویش زده شده است. آن روز دیگر چیزی از تو به جای نمی ماند. آنچه می ماند، کسی است که مدام  از درد مچ دستانش می نالد و از صبح تا شام مثل گاو به این و آن  مااا، مااا، می کند.

فرزندم! درد مچ دستان تو، نه از روماتیسم، بلکه از گاو درونت هست.

علت اینکه مردم نسبت به روزهای گذشته حس زیبایی دارند، ساده گی آن روزهاست. هر چه به سمت گذشته می رویم، از تنوع رنگ ها کاسته می شود. به این دلیل هست که، ایام کودکی از بهترین روزهای همه به حساب می آیند.

دنیای کودکان، صاف و تمیز  و عاری از هر گونه رنگ است. زمانی که کودک، شاخه درختی را برای بازی به دست می گیرد، هزاران فکر و خیال توی سرش نمی پروراند. از این کار خود دنبال پول  و منزلت نمی گردد. نیازمند به تشویق کسی هم نیست. کودک به هنگام بازی، خودش را به دست شاخه درختی می سپارد که با آن بازی می کند و تنها چیزی که به آن فکر می کند بازی اش است. من اسم این را خواهش و عشق صاف می گذارم. و اگر همبازی دیگری هم وارد بازی اش شود، تنها فکر و ذکرش لذت بردن از بازی اش است و بس. اما انسان وقتی بزرگتر می شود، عشق خود را با چیزهایی همچون پول و منزلت و شهرت آلوده می کند. درست آن موقع هست که لحظه جدایی از عشق او فرا می رسد. آن دم  وی، اولین قدمش را بسوی گاو شدن خود برمی دارد.

حکیم سخنان خود را تمام می کند. مدتی همچنان ساکت و بی صدا همدیگر را نگاه می کنیم. بعد چاقوی قصابی اش را به سمت من دراز می کند و می گوید:

- بگیر این چاقور را. برو و گاو درونت را سر ببر. برگرد و برو عکس های سیاه و سفید قدیمی ات را نگاه کن. به عقب تر برگرد به  آن روزهای قدیمی تر و توی دوران کودکی ات، روزهای بی رنگ و لعابت را پیدا کن.

دسته چاقو توی دستم نگاهش می کنم. در این هنگام در باز می شود. دکتر جوان وارد اطاق می شود. سرنگ را از دستم می گیرد. از روی درجه های روی آن، مقدار آب دهان جمع شده داخلش را می خواند. کاغذ کوچکی را از روی میز کار برمی دارد و روی آن 8.5  میلی لیتر می نویسد. بعد زیر کاغذ را امضا کرده، رویش مهر می زند و به من می دهد.

" بگیر این کاغذ رو، بده به دکترت "

از اطاق خارج می شوم و از راهی که آمده بودم برمی گردم. توی سالن هنوز هم بیماران و همراهانشان این طرف، آن طرف می روند. هیاهوی سالن سرم را پر می کند. اما نمی دانم چرا، صداها جور دیگری هستند. از همه طرف صدای گاو به گوشم می رسد. صدای مااا، مااا، همه جای سالن را پر کرده است. یکی از صداها خیلی از نزدیک می آید. به راهم ادامه می دهم.

در حالیکه مچ دستهایم را مالش می دهم، دارم راهروی طولانی طبقه چهارم بیمارستان ابن سینا را طی می کنم. هنوز هم سردرد دارم. هنوز هم صدای گاوی را که از نزدیک می آید، بیخ گوشم می شنوم. صدایش خیلی به من نزدیک هست. درست از درون سرم می آید و همراه من می رود که از بیمارستان خارج شود.