«وقتي پرواربند بايد هر کيلو کاه را به قيمت ۷۰۰ تومان، جو ۶۵۰ و سبوس را ۴۰۰ تومان بخرد نتيجه اش مي شود هر کيلو گوشت گوسفند ۱۷۰۰۰ تومان.» اين را يک پرواربند مي گويد. «غلامي» مي افزايد: مي دانم که نمي توان گوشت گوسفند را با اين قيمت در بازار يافت. ولي واقعيت همين است. در حال حاضر پرواربندها گوسفند پرواري را در ميدان به قيمت هر کيلو زنده کش ۸ هزار و ۶۰۰ تومان مي فروشند که با اين حساب هر کيلو گوشت گوسفند حداکثر ۱۷ هزار تومان قيمت دارد ولي به دست شما به قيمت ۲۲ تا ۲۵ هزار تومان مي رسد. وي که با هيجان مي گويد از سال آينده حاضر به ادامه کار در اين زمينه نيست، اضافه مي کند: سال گذشته ۴۰۰ بره را به پروار بستم که در هر رأس ۸۰ هزار تومان ضرر کردم، يعني حدود ۳۰ ميليون تومان. طعم تلخ گوشت هر چند طي ماه ها و به ويژه هفته هاي اخير شاهد افزايش لجام گسيخته قيمت برخي کالاهاي اساسي بوديم ولي با توجه به جايگاه ويژه گوشت در سبد غذايي خانوار، گراني سرسام آور آن خانواده هاي بسياري را براي تأمين اغذيه سالم دچار چالش و مشکل کرد. گراني که مسئولان کنترل و نظارت بازار در مورد آن سکوت پيشه کرده اند. اين گونه است که برخي سوء استفاده گران طعم خوش گوشت را به کام قشر آسيب پذير تلخ کرده اند. نمي خواهم از تراژدي تکراري که هر لحظه در قصابي ها رخ مي دهد و مشتريان زيادي دست خالي بر مي گردند يا با خريدن ضايعات گوشت به جاي گوشت راهي خانه مي شوند چيزي بگويم چون همه شما شاهد چنين صحنه هايي بوده ايد ولي مي خواهم بدانم گراني گوشت به ويژه گوشت گوسفند آن هم تا اين حد، چرا؟ همين چند وقت پيش بود که مديرعامل اتحاديه سراسري دامداران کشور از افزايش قيمت گوشت گوسفندي به ۲۵هزار تومان در شمال شهر تهران خبر داد و در عين حال گفت: قيمت گوشت قرمز از شب عيد تاکنون ۶ تا ۷ درصد گران شده است. در گفت و گو هايي که با چند تن از پرواربندان کشور داشتم، به ۳ عامل اساسي در اين باره اشاره مي کنند. اول اين که قيمت بسيار بالاي نهاده هاي دامي از قبيل کاه، جو و سبوس که روز به روز نيز افزايش مي يابد و کسي قادر به کنترل آن نيست يا آن که اصولا تمايلي براي اين کار وجود ندارد. آن ها همچنين از واسطه ها و دلالان شاکي هستند و مي گويند با توجه به قيمتي که واسطه ها در ميدان گوسفند را از آن ها مي خرند، با احتساب سود معقول، هر کيلو گوشت بايد بين ۱۷ تا ۱۸ هزار تومان به دست مصرف کننده برسد ولي... عامل سوم از ديد اين دامداران افزايش نزولات جوي و رويش قابل توجه علوفه است که در چنين شرايطي دامداران، به ويژه آن ها که به روش چراي گوسفند کار مي کنند، از عرضه دام در اين شرايط با وزن کم خودداري مي کنند. بنابراين با کاهش عرضه، خود به خود قيمت ها افزايش مي يابد. با اين اوصاف غير از افزايش نزولات جوي و علوفه مورد نياز دام، در ۲ مورد ديگر نياز به تأمل بيشتري است. باز هم واسطه ها در اين بين برخي مسئولان نقش واسطه ها را در اين عرصه بسيار پر رنگ مي بينند. «صفرپور» معاون بهبود توليدات دامي سازمان جهاد کشاورزي خراسان رضوي از جمله اين افراد است. وي مي گويد: واقعيت آن است که در حال حاضر از هر کيلوگرم گوسفند زنده، حداکثر ۸ هزار تومان دست دامدار را مي گيرد و بقيه آن سهم واسطه هايي مي شود که همواره بوده اند. وي با اشاره به قيمت بالا و نامعقول گوشت گوسفند به خطري که بازار را تهديد مي کند، اشاره مي کند و مي گويد: قيمت هاي گزاف باعث شده عده اي از دامداران از روي طمع بره هاي نارس را راهي کشتارگاه ها کنند که اين نه به نفع مردم و نه توليد کننده است و بازار آينده را نيز تحت تأثير قرار مي دهد. «صفرپور» درباره قيمت نامعقول نهاده ها از قبيل کاه مي گويد: با توجه به خشکسالي سال گذشته و کاهش توليد گندم آبي، ميزان کاه توليدي نيز به شدت کاهش و قيمت آن افزايش يافت. از طرفي با وجود بي خاصيت بودن کاه دامداران مجبورند براي حفظ فلور ميکروبي دستگاه گوارش دام، مقداري کاه در جيره آن بگنجانند. همين نياز موجب بالا رفتن بيشتر قيمت ها مي شود ولي با افزايش سطح زير کشت گندم در سال جاري پيش بيني مي کنيم قيمت ها به همان کيلويي ۲۰۰ تومان بر گردد. از وي مي پرسم پس قول دولت مبني بر کمک به توليد کنندگان از محل درآمد هدفمندسازي يارانه ها چه شد؟ «صفرپور» پاسخ مي دهد: دولت کمک مي کند ولي نوع اين کمک ممکن است با آن نوعي که در ذهن شما و دامداران است متفاوت باشد. به عنوان مثال در سال گذشته ۳۱ ميليارد تومان از همين محل در استان فقط به گاوداري ها و مرغ داري ها براي به سازي مصرف سوخت شان کمک شد. در سال جاري نيز ۴۸۲ ميليارد تومان تخصيص داده شده که حدود ۱۰۰ ميليارد تومان آن صرف واحدهاي دام پروري خواهد شد. وي پيش بيني اش را درباره قيمت گوشت گوسفند در آينده نزديک اين گونه بيان مي کند: با توجه به بارش هاي خوب و وضعيت مناسب علوفه و مراتع، پيش بيني مي کنيم که با افزايش قابل توجه بره هاي پرواري و نيز کاهش هزينه نهاده ها شاهد کاهش چنددرصدي قيمت گوشت در ماه هاي آينده باشيم. اما بايد ديد دلال ها اجازه مي دهند. عدم نظارت «سعيد سلطاني سروستاني» مديرعامل اتحاديه سراسري دامداران کشور در مورد دليل گراني گوشت قرمز در بازار مي گويد: همواره عده اي فرصت طلب از خلاء هاي موجود بين توليدکننده و مصرف کننده سوء استفاده مي کنند و قيمت ها را به نفع خود بالا مي برند. وي افزايش نرخ نهاده ها و نرخ ارز را از ديگر عوامل تاثيرگذار در گراني گوشت قرمز توصيف مي کند. مديرعامل اتحاديه سراسري دامداران کشور در ادامه با اشاره به اين که قيمت گوشت قرمز در پايتخت نسبت به جاهاي ديگر کشور بسيار متفاوت است به طوري که نرخ عرضه گوشت قرمز در شمال شهر تهران ۱۰ درصد با نرخ عرضه گوشت قرمز در جنوب کشور تفاوت دارد، مي گويد: در هيچ جاي دنيا وضعيت افزايش قيمت ها به دليل ثابت بودن عوامل توليد مانند ايران نيست. وي با بيان اين که در حال حاضر قيمت هر کيلوگرم گوسفند زنده حدود ۸۰۰۰ تومان، قيمت هر کيلوگرم گوساله زنده حدود ۵۸۰۰ تومان و قيمت هر کيلوگرم گاو ماده حدود ۳۷۰۰ تومان است، در گفت وگو با مهر مي گويد: بر اين اساس، دامداران هر کيلوگرم گوشت قرمز(گوسفند) را در حدود ۱۶۰۰۰ تومان و هر کيلوگرم گوشت قرمز (گوساله) را در حدود ۱۲ هزار تومان مي فروشند. «سلطاني» تصريح مي کند: قيمت هر کيلوگرم گوشت قرمز(گوسفند) در بازار نبايد از ۱۸۰۰۰ تومان و قيمت هر کيلوگرم گوشت قرمز(گوساله) نبايد از ۱۴۰۰۰ تومان بيشتر باشد در حالي که مشاهده مي کنيم متاسفانه قيمت گوشت قرمز(گوسفند) در شمال شهر تهران به ۲۵۰۰۰ تومان هم رسيده است. مديرعامل اتحاديه سراسري دامداران کشور در مورد متوسط ميزان گراني گوشت از اواخر سال گذشته تاکنون نيز مي گويد: قيمت گوشت قرمز از شب عيد تاکنون ۶ تا ۷ درصد گران شده است. وي مهم ترين عامل در اين باره را نبود نظارت دولتي عنوان مي کند و مي گويد: در گذشته دولت بر قيمت ها نظارت داشت و از رشد بي رويه قيمت ها جلوگيري مي کرد اما در حال حاضر به بهانه واگذاري وظايف به بخش خصوصي بر قيمت ها نظارت نمي کند. «سلطاني» با بيان اين که شرايط هم اکنون به گونه اي است که حتي همه امور به بخش خصوصي واگذار نشده است، گفت: بارها اعلام کرده ايم که حاضريم اين مسئوليت را بر عهده بگيريم اما به شرط اين که براي همه موارد از جمله «تنظيم بازار داخلي، واردات و صادرات» خودمان برنامه ريزي کنيم. وي در ادامه با بيان اين که هم اکنون ۱۰۰ ميليون واحد دامي در کشور داريم، مي گويد: با توجه به مصرف سرانه گوشت قرمز که امسال به ازاي هر نفر ۱۳ کيلوگرم است، به راحتي مي توانيم در سال جاري يک ميليون و ۳۰ هزار تن گوشت قرمز توليد کنيم، ضمن اين که در صورت مهيا بودن شرايط ظرفيت توليد بيش از يک ميليون و ۲۰۰ هزار تن گوشت قرمز هم داريم. مديرعامل اتحاديه سراسري دامداران کشور با اشاره به اين که سال گذشته ۱۰۰ هزار تن واردات گوشت قرمز به کشور داشتيم، مي گويد: اين در حالي است که قيمت گوشت قرمز در داخل کشور در حدود ۲۰ درصد و قيمت گوشت برزيلي(وارداتي) در حدود ۱۱۲ درصد در داخل کشور در سال هاي اخير افزايش پيدا کرده است. به گفته وي، در سال «توليد ملي، حمايت از کار و سرمايه ايراني» بايد مسئولان بيش از پيش از بخش هاي مختلف توليدي کشور حمايت کنند تا در عرصه توليد گوشت قرمز، هم به خودکفايي کامل برسيم و از واردات آن بي نياز شويم. افزايش ۱۰۰ درصدي قيمت نهاده ها يکي از کارشناسان مسئول در معاونت دام وزارت جهاد کشاورزي در اين باره مي گويد: مي توان ۲ دليل را براي جهش ناگهاني قيمت گوشت گوسفند عنوان کرد. اول موضوع تحريم ها در ۱۰ سال اخير است. توضيح اين که با آغاز دهه ۸۰ تحريم ها به مرحله اقتصادي رسيد و در يک سال گذشته ميزان واردات گوشت از کشورهاي صادرکننده، به حداقل کاهش يافت. علاوه بر آن واردات دام زنده نيز از کشورهاي پاکستان، عراق و افغانستان به حداقل خود رسيد لذا قيمت دام زنده و گوشت وارداتي رو به افزايش نهاد. «حسين زاده» اضافه مي کند: دليل دوم موضوع گران شدن و جهش ناگهاني نهاده هاي توليد است. بيش از ۷۰ درصد از هزينه هاي جاري پرواربندي دام را هزينه هاي علوفه(جاري) تشکيل مي دهد. با نگاهي به قيمت جو، کنسانتره، علوفه سبز و حتي کاه با رقم افزايش ۱۰۰ درصدي مواجه مي شويم. وي توضيح مي دهد: در سال گذشته قيمت جو به حداکثر ۳۰۰ تومان معامله مي شد و اکنون به مرز ۶۵۰ تومان رسيده است. کاه که زماني بي ارزش ترين ماده غذايي بود (چون اصولا ماده غذايي به شمار نمي رفت) در سال گذشته به کيلويي ۲۳۰ تومان معامله شد واکنون به ۷۰۰ تومان رسيده است. قيمت کنسانتره هم به مرز ۷۰۰ تومان رسيده است. قيمت چراي هر هکتار که در سال گذشته ۵۰ هزار تومان بود اکنون به ۳۰۰ هزار تومان رسيده است. هزينه هاي دام پزشکي و داروي دامي نيز ناگهان با قيمت هاي سرسام آور مواجه شده است. «حسين زاده» اضافه مي کند: از همه اين مسائل که بگذريم موضوع بارندگي هاي پاييز و زمستان سال گذشته مزيد بر علت شده و به دليل اين که مراتع تا حدودي به سطح سبز رسيده دامداران از فروش بره ها خودداري مي کنند و عملا بازار دام از دام هاي سبک خالي شده است. وي متذکر مي شود: بعضي از استان ها (به ويژه استان هاي مرزي) براي رفع اين مشکلات با اقدام به واردات دام زنده و علوفه و جو از کشورهاي همسايه تا حدودي قيمت ها را کنترل کردند اما اين راه حل ها موقتي است و نمي تواند براي هميشه قيمت ها را کنترل و متعادل کند. واردات هم بي نتيجه بود تاکنون دولت ها هر گاه با افزايش و يا حتي احتمال افزايش لجام گسيخته کالايي در داخل مواجه مي شدند اقدام به واردات يا افزايش واردات مقطعي آن کالا مي کردند. سال گذشته در مورد گوشت قرمز نيز چنين اقدامي صورت گرفت و حتي ظاهرا بيش از ميزان مورد نياز نيز گوشت وارد کشور شد ولي آن چنان که معلوم است تاثير چنداني در تثبيت قيمت ها نداشته است. آن گونه که آمار مي گويد: هر چند وزارت جهاد کشاورزي در سال گذشته ميزان سقف واردات براي گوشت قرمز را ۱۰۰هزار تن اعلام کرده بود، اما طي سال ۱۳۹۰ بيش از ۱۳۳هزار تن انواع گوشت قرمز وارد کشور شده است. به گزارش ايسنا، مراجعه به آمار گمرک ايران حاکي از واردات ۳۳هزار تن گوشت مازاد در سال گذشته است. طي سال ۱۳۹۰ بيش از ۱۳۳هزار تن انواع گوشت به ارزش ۸۴۶ميليون دلار وارد کشور شده است. اين گوشت ها در قالب «قطعات گوشت بي استخوان يخ زده از نوع گاو»، «گوشت سردست و سينه از نوع گاو بي استخوان يخ زده»، «گوشت ران از نوع گاو بي استخوان يخ زده» و «گوشت گوسفند با استخوان يخ زده» وارد کشور شده است. بر اين اساس، در سال گذشته از نوع گوشت بي استخوان يخ زده از نوع گاو به ميزان ۵۶هزار تن با ارزش ۳۱۴ميليون دلار از کشور برزيل، ۴۰هزار تن با ارزش ۳۴۱ميليون دلار از امارات متحده عربي، حدود ۱۰هزار تن با ارزش ۵۴ميليون دلار از کشور هلند، ۶هزار تن به ارزش ۳۹ميليون دلار از کشور پرتغال، ۶هزار تن با ارزش ۲۲ميليون دلار از کشور هند، ۴هزار تن با ارزش ۲۲ميليون دلار از کشور آلمان، ۴هزار تن با ارزش ۱۴ميليون دلار از کشور بلژيک، هزار تن با ارزش ۸ميليون دلار از کشور عمان، ۶۰۰تن با ارزش ۳ميليون دلار از کشور لبنان، ۶۰۰تن به ارزش ۳ميليون دلار از کشور پاکستان، ۵۰۰تن با ارزش حدود ۳ميليون دلار از کشور استراليا، ۱۲۵تن با ارزش ۶۰۰هزار دلار از کشور چين، ۱۲۴تن با ارزش ۷۰۰هزار دلار از کشور ترکيه و ۵۰تن با ارزش ۲۰۰هزار دلار از کشور ايرلند وارد ايران شده است. از نوع گوشت سردست و سينه گاو بي استخوان يخ زده نيز به ميزان ۹۰۰تن با ارزش ۵ميليون دلار از کشور امارات متحده عربي، ۶۰۰تن با ارزش ۳ميليون دلار از کشور استراليا، حدود ۵۰۰تن با ارزش ۲ميليون دلار از کشور هلند و ۵۰تن با ارزش ۲۰۰هزار دلار از کشور برزيل وارد ايران شده است. همچنين طي سال گذشته ميزان واردات گوشت ران گاو بي استخوان و يخ زده از کشور امارات متحده عربي ۸۰۰تن با ارزش ۴ميليون دلار، از کشور لهستان ۱۰۰تن با ارزش ۵۰۰هزار دلار و از کشور هند ۵۰تن با ارزش ۲۰۰هزار دلار بوده است. از نوع گوشت گوسفند با استخوان و يخ زده نيز ميزان واردات حدود ۷۰۰تن با ارزش ۴ميليون دلار از کشور استراليا، ۴۰۰تن با ارزش ۳ميليون دلار از کشور پرتغال، حدود ۵۰۰تن با ارزش حدود ۳ميليون دلار از کشور امارات و ۵۰تن به ارزش ۳۰۰هزار دلار از کشور ايرلند بوده است. چنين به نظر مي رسد که مسئولان بر هيچ چيز کنترل ندارند، نه توليد، نه عرضه، نه قيمت ها و نه واردات. با اين اوصاف آيا مي توان اميدوار بود که گوشت از سفره قشر آسيب پذير جامعه براي هميشه حذف نشود؟