سفیر روسیه آندری کارلوف، در بازگشایی یک نمایشگاه عکس در آنکارا- ترکیه به تاریخ ۱۹ دسامبر / ۲۹ آذر با شلیک چندین گلوله توسط یک شهروند ترکیه ، مئولوت مرت آلتین تاش، به قتل رسید. این ترور با سابقه نه چندان دور بحران سرنگونی هواپیمای جنگی روسیه و کشته شدن خلبان این جنگنده در ترکیه، این کشور را با تنش سیاسی جدیدی روبرو ساخت. اما واکنش سریع مقامات ترکیه در محکوم کردن این ترور و همکاری با مقامات روسیه، کشتن عامل ترور در محل حادثه و نزدیکی مناسبات روسیه و ترکیه در ماههای اخیر مانع از گسترش تشنج میان این دو کشور گردید.
این ترور البته که ابعاد بسیار مهم و دیگری را نیز با خود به همراه داشت؛
یک: نگرانی، بی ثباتی، ناامنی یکی از صور ترور، خشونت در سالهای اخیر ترکیه است. ترور و ناامنی یکی از مهمترین عوامل کاهش قابل ذکر توریسم و حتی سرمایه گذاری خارجی در ترکیه بوده است. ترور سفیر روسیه در پایتخت ترکیه نیز دامنهء این نگرانی، نا امنی و بی ثباتی در ترکیه را افزایش داد.
دو: عمده ترین عوامل ترور و خشونت در ترکیه را تضادهای داخلی آن کشور تشکیل میدهند. تضاد با جنبش های سیاسی کرد (پ ک ک، شاهین های کردستان، پ ی د، ه د پ و...)، تضاد با تشکیلات اسلام گرای "خدمت" متعلق به فتح اله گولن که چند ماه پیش تلاش نافرجامی برای یک کودتا نظامی در ترکیه انجام داد . تضاد خارجی با گروه افراط گرای داعش در ترکیه نیز ریشه در عناصر داخلی وابسته به این گرایش فکری در این کشور دارد.
این تضادها البته که تنها با تکیه بر سرکوب فیزیکی غیرقابل حل است. چرا که تکیه صرف نظامی و امنیتی برای حل این تضادها به تعمیق و گسترش این تضادها راه میبرد و ترکیه را با چالش های بسیار جدی تر دیگری روبرو میسازد. دقت به ابعاد انسانی، اجتماعی و اقتصادی این تضادها و توجه به جنبه های حقوقی مسائل مطرح که بتواند منافع عمومی مردم ترکیه را تامین کند، در مسئولیت حکومتها در ترکیه است. آیا آکپ برای کاهش و یا حل این تضادها در بیش از یک دهه گذشته اقدامات لازم را انجام داده و یا میدهد؟ نگاهی به تاریخ ترور و خشونت در ترکیه، افزایش بیش از پیش ترور و خشونت در دهه اخیر را نشان میدهد.
سه: کشتن عامل ترور امروز در محل حادثه یکی از پرسش های مطرح در بحث های مجلس ملی ترکیه بود. چرا که دستگیری زنده عامل ترور میتوانست به روشن شدن بیشتر عوامل پشت پرده ترور بیانجامد. در عین حال ضعف در دستگاه امنیتی ترکیه به دلیل عدم شناسایی قبلی از عامل ترور در صفوف پلیس ترکیه نیز بعد دیگری از مباحثات در خصوص ترور اخیر در ترکیه است.
چهار: ترور کننده سفیر روسیه، نه یک عامل ناشناخته، بلکه یک پلیس از صفوف پلیس ترکیه بود. در اینکه این ترور با برنامه ریزی قبلی انجام شده شکی وجود ندارد. ولی هنوز از عوامل پشتیبانی مستقیم و غیر مستقیم این ترور خبری منتشر نشده است. اما شعارهای "الله اکبر" و "حلب را فراموش نکنید" و یا "سوریه را فراموش نکنید" و یا شعاری نزدیک به شعار اسلام گرایان افراطی، میتوان تفکر اسلام گرایی افراطی در پس این ترور را شناسایی کرد.
مدیایی ترکیه در بررسی سوابق عامل ترور سفیر روسیه در آنکارا، سعی بر آن دارد که عامل ترور را عنصری نزدیک به جنبش "خدمت" متعلق به فتح اله گولن معرفی کنند. اما شعارهای عامل ترور، گرایش فکری نزدیک به مخالفین روسیه، بشار اسد و ایران را نشان میدهد. در واقع موضع براندازی آکپ و اردوغان نسبت به بشار اسد در سوریه، حمایت از گروههای اسلامگرای افراطی مخالف بشار اسد از سوی دولت ترکیه و تضاد آکپ با روسیه و ایران در چند سال گذشته نسبت به سیاست حمایتی آنها از بشار اسد را نمیتوان در شکل گیری چنین حوادثی از نظر دور داشت. به بیان دیگر تفکر برآمده از شعارهای عامل ترور آنکارا بیشتر از اینکه به جنبش فتح اله گولن نزدیک باشد به موضع حزب حاکم ترکیه آکپ و گروههای افراط گرای اسلامی مخالف بشار اسد نزدیک تر است. از طرف دیگر حتی اگر وابستگی عامل ترور آنکار به جنبش فتح اله گلن محرز باشد، باز هم میتوان نقش اتحاد عمل و حتی یگانگی تشکیلات فتح اله گولن با حزب حاکم ترکیه، آکپ، در طول سالهای طولانی گذشته را زمینه ساز ترورهایی از این نوع به حساب آورد.
به نظر میرسد، نفوذ تفکر و عناصر دینی در دستگاه دولتی ترکیه در بیش از دهسال گذشته توسط آکپ، اتحاد عمل طولانی این حزب با تشکیلات دینی فتح اله گولن، تضعیف تشکیلات امنیتی ترکیه به واسطه نفوذ عناصر ایدئولوژیک و اسلامگرا در آن و سیاست غیرمتعارف خارجی دولت اردوغان در خاورمیانه، تشدید تضاد سنی و شیعه که آکپ یکی از بازیگران آن در منطقه بشمار میرود را میتوان زمینه ساز شکل گیری عناصری از نوع عامل ترور آنکارا در دستگاه دولتی و بویژه صفوف پلیس ترکیه بحساب آورد. به همین سبب تصور میشود در فهم درست ترور سفیر روسیه در آنکار، به جای جستجوی عوامل ترور در خارج از دولت و یا خارج از ترکیه، بایستی به خشکاندن زمینه های داخلی شکل گیری چنین عناصری در نظام دولتی ترکیه توجه نشان داده شود.
20-12-2016
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید