مراد از اوستای گاهانی، اوستای کهن است که گاتاها(گاهان) را در بردارد. اوستای غیرگاهانی، اوستای مُتأّخر و مطالب درهم و برهمی است که افراد مختلف در زمان‌های مختلف به متن قدیمی افزوده‌اند. افزوده‌های پُر از خرافه که برخلاف گاتاها، هیچ ربطی به آیین اشوزَرتُشت ندارد. 

در بحث میراث مکتوب نیاکان، به یادگار زریران، نامه تنسر، گاتاها، ماتیکان یوشت فریان و درخت آسوریگ(آسوری) اشاره شد. در این قسمت به اوستا می‌پردازم و ابتدا توجه شما را به نکات زیر جلب می‌کنم.

1. من به حکمت خسروانی و اندیشه ایرانشهری - آرمان‌های اجتماعی سیاسی فرزانگان ایران باستان - تعلق خاطر دارم و نگرش آنان را در اوضاع و احوال روزگارشان به منظور طرح یک سامان اخلاقی – سیاسی و دربرگیرنده خیرهمگانی، نیک و شایسته تأمل می‌دانم، اما هدف از پرداختن به اینگونه مطالب، نگرش رمانتیک به ایران باستان نیست.
2. هجوم اعراب به ایران زمین واقعی است و سلاطین به اصطلاح مسلمان مظهر ویرانگری و واپسگرایی بودند ولی بدیل‌های آنها هم از جمله پادشاهان سلسله ساسانی و به ویژه خسرو انوشیروان، خیلی، مظهر عدل و داد نبودند.
3. هویت ملی ایرانی، در هویت باستانی خلاصه نمی‌شود و فرهنگ‌ورزانی که گذشته ایران را برجسته می‌کردند، امثال میرزا فتحعلی آخوندزاده، رضا قلی‌خان هدایت، جلال الدین میرزا، احمد کسروی، صادق هدایت، ایرج میرزا، و حتی ابراهیم پورداوود...هم، معتقد نبودند هویت ملی ایرانی، مو به مو همان هویت باستانی است.
4. برجسته کردن میراث مکتوب نیاکان، با ترک‌ستیزی و جَدل‌های مذهبی میانه‌ای ندارد. همچنین با عرب‌ستیزی، که بیشتر ناشی از یک عکس‌العمل روان‌شناختی است و واکنش در برابر استبداد دینی.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ