رفتن به محتوای اصلی

تغيير خاورميانه و خاورميانه ى تغيير
31.07.2017 - 07:35

 

 

نقشه ى خاورميانه تغيير خواهد يافت. شكى در اين نيست. منطقه مجبور و محكوم به اين جبر سياسى و تاريخى است. ذهن حكومت ها و حتى اپوزيسيون هاى كشورهاى منطقه الان درگير مسئله ى اين تغيير است.
نقشه ى تغيير خاورميانه تحت تاثير سه متغير اصلى است:

١- تغيير با متغير ملى گرايى
٢- تغيير با متغيير دين
٣- تغيير با متغير نظامى قدرت هاى خارجى

در ذهن حكومت هاى خاورميانه دين، متغير اصلى است. جهان هم به خوبى مى داند كه رقابت پنهان اسلام و مسحيت در ابعاد زيرين سياست و فرهنگ ريشه دوانده و اگر مسحيت توانسته بدل هاى اسلامى تروريست ها را موضوع و تيتر اخبار جهان سازد به بركت اختلاف هاى ريشه اى بين شاخه هاى دينى اسلام است.

در ذهن قدرت هاى تاثيرگذار همه ى عوامل و مناطق تغيير در نظر گرفته شده است. در ذهن فعالين مناطق تغيير، تا آنجا كه شاهديم عامل برتر همان عاملى است كه آنها را به قدرت مى رساند. مثلاً داعش از سنى گرايى دينى تا نهايت درجه فايده مى برد در حالى كه كردها به رغم سنى بودن از ملى گرايى كردى بهره مى جويند. آزربايجانى ها عليرغم اشتراك شيعى با فارس ها از ملى گرايى تركى سود مى برند و آنچه ذهن حكومت ها را پريشان كرده همين تنوع متغيرهاى تغيير است. اين متغيرها به زعم آن نويسنده به ايجاد كشورهاى كوچك در خاورميانه خواهد انجاميد. اين كشورها كوچك و زيبا خواهند بود اما آيا قوى و مستقل هم خواهند شد؟

واقعيت اين است كه معادله هاى سياسى و چگونگى ارتباط فعالان تغيير با قدرت هاى سياسى و نظامى و اقتصادى، سرنوشت كشورهاى كوچك احتمالى آينده را از هم اكنون دارد رقم مى زند.

اين ميان اسراييل با آن رؤياى گستردگى تا كرانه هاى نيل و فرات، به خوبى مى داند كه نخواهد توانست از نفوذ و نفوس كم و بى عمق يهوديت در اين تغيير بهره ببرد. اسراييل هم به خوبى مى داند كه يهوديت متغيرى براى خاورميانه نيست. تنها متغيرى كه اسراييل مى تواند در خصوص خود بر آن تاكيد كند قدرت نظامى و اقتصادى و اطلاعاتى است.

كشورها حتى دارند احتمالات تغيير آينده را هم بررسى مى كنند و شيوه هاى سياستگذارى آينده را بر اساس مناطق موثر تغيير به سمت اجرايى شدن پيش مى برند.

هلال شيعى نخستين كريدورى بود كه بر اساس احتمالات تغيير شكل گرفت. شايد هم هلال شيعى اولين عامل فعال تغيير بود اما رفته رفته جهت برهم زدن اين هلال از جبهه هاى مخالف عوامل ديگر تغيير وارد بازى شدند.

ايران آريايى رضاشاه وقتى در برابر ايران اسلامى خمينى كم آورد معادله هاى يكپارچگى اجبارى بر چيده شد. اكثريت اپوزيسيون ايرانى به دنبال ايران فارسى يا همان ايران آريايى اند و سياستگذاريهاى فرهنگى و مالى آنها نمود اين ادعاست. ساخت فيلم هايى از ابهت نياكان، ساخت مدل منشور كوروش در آمريكا و سايره همه نشان از ايرانيت آريايى دارد.

قشرى گرى ايرانى و ملى گرايى ايرانى دو متغير در درون يكديگرند. گاهى اوقات متغير قشرى گرى به كمك ملى گرايى بر مى خيزد و گاهى اوقات هم متغير ملى گرايى به خدمت قشرى گرى مى شتابد. قهرمان رهايى اكنون ايران نيمش على و نيمه ى ديگرش رستم است.

احتمال پيوستن جغرافياى شيعى عراق به ايران در آينده شكلى از تغيير است همچنان كه احتمال پيوستن جغرافياهاى تركى داخل و خارج ايران به يكديگر. اما آيا شيعه ى عراقى عرب زبان با شيعه ى ايرانى فارس زبان كنار خواهد آمد؟ عامل زبان و نژاد اين احتمال را ضعيف مى سازد.

از سويى به نظر مى رسد مرزبندى كشورهاى كوچك احتمالى آينده ، خودش منازعه ى طول و درازى است. كردستان از هم اكنون بر آزربايجان ايران و جغرافياهاى تركى عراق و سوريه نظر دارد. كردستان از هم اكنون از نقطه ى عراق، كشورشدگى را استارت زده و به نظر مى رسد آنها قصد دارند مدلى از كشور آزربايجان باشند. واقعيت اين است كه آزربايجان جنوبى هنوز نتوانسته كشورشدگى خويش را تعريف كند. البته عوامل و وقايع تاريخى در كشور شدگى ملت هاى تحت سلطه نقش بسزايى دارند. ظهور داعش فرصتى براى كردها شد تا در كنار اروپا و آمريكا قرار بگيرند و قاعده ى زيركانه ى كشور شدگى را در درون اين بازى به پيش ببرند.

آزربايجان جنوبى اگرچه هوشيارانه بازى مى كند و تفكر كشورشدگى را با مبانى و استدلال دقيق پيش مى برد اما اسير بعضى موج سوارى ها و بى تدبيرى هاست. مثلاً پيش چشم آنها كريدور شيطانى شكل مى گيرد و از مرز ارمنستان به موازات مرز تركيه ( رجوع كنيد به مقاله ى كمربند شيطانى ) دارند آنها را پاكسازى مى كنند اما متاسفانه دغدغه و تلاشى در مقابله با اين نقشه ى كمرشكن حتى در ذهن سياستمداران آن نيست.

من با اين مقدمه به دنبال گشودن بحث اساسى " تغيير خاورميانه و خاورميانه ى تغيير " هستم. اميدوارم در چرايى و چگونگى اين تغيير بيشتر تامل كنيم.

 

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

محمدرضا لوایی

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.