رفتن به محتوای اصلی

مشکلات لاینحل فرهنگی جمهوری اسلامی
و رمان ۱۹۸۴ جرج اورول
20.07.2018 - 19:15

۱۹۸۴ (هزار و نهصد و هشتاد و چهار) نام کتاب مشهوری از اریک آرتور بلر (Eric Arthur Blair) با نام مستعار جورج اورول (George Orwell) (۱۹۰۳-۱۹۵۰) منتقد ادبی، روزنامه نگار، شاعر و نویسنده مشهور انگلیسی است. کتاب مزرعه حیوانات (قلعه حیوانات) نیز شاهکار همین نویسنده است. دو کتاب مزرعه حیوانات و ۱۹۸۴ روی هم بیش از هر کتاب دیگری از یک نویسنده قرن بیستمی در جهان فروش داشته اند. هر دو کتاب با چندین ترجمه متفاوت به زبان فارسی منتشر شده اند.
کتاب ۱۹۸۴ بیانیهٔ سیاسی شاخصی در رد نظام‌های تمامیت ‌خواه (توتالیتر) و از جمله آثار پادآرمانشهری به ‌شمار می‌آید. جرج اورول در این کتاب، آینده‌ای را برای جامعه به تصویر می‌کشد که در آن خصوصیاتی همچون تنفر نسبت به دشمن و علاقهٔ شدید نسبت به رهبر یا دیکتاتوری فرهمند وجود دارد. در جامعهٔ تصویرشده گناه‌کاران به راحتی اعدام می‌شوند و آزادی‌های فردی و حریم خصوصی افراد به‌ شدت توسط قوانین حکومتی پایمال می‌شوند.

مطالعه هر دو کتاب خصوصا رمان جذاب ۱۹۸۴ بر هر ایرانی چه منتقد وضع موجود جمهوری اسلامی و چه مدافع آن فرض است. به یاد دارم این رمان را در دهه شصت خواندم. مدتی است دوباره به فکر آن افتاده ام. قضایای اخیر از مدلینگ، رقص، روسری بر چوب کردن و غیر آن همگی از عوراض فرهنگی و اجتماعی معاصر است و در جمهوری اسلامی جرم انگاری شده و همت نظام جمهوری اسلامی صرف مبارزه با آن و دستگیری و نمایش إقرار تلویزیونی مرتکبان آن و محکومیتهای شدید غیرقانونی شده است. نتیجه این اقدامات شداد و غلاظ و بگیر و ببندها چیزی جز تشدید و گسترش این پدیده ها و بروز آن به شکل و صورت دیگری نبوده و نیست. تا اینکه روز گذشته سخنان محمدجعفر منتظری دادستان کل کشور دوباره مرا بیاد این رمان انداخت.

خلاصه سخنان وی به این قرار است: «به خدا قسم در موضوعات فرهنگی و حجاب برخورد قضایی جواب نخواهد داد، راههای مسالمت آمیز و آرام را باید در پیش گرفت، لذا بر این اساس از هر طرحی که در زمینه مقابله با بدحجابی موثر باشد حمایت می‌کنیم. بسیاری از بدحجابها فرهنگ خانوادگیشان چنین است که بدحجاب ظاهر می‌ شوند و بدحجابی را بد نمی دانند. عده ای از بدحجابها اعتقادی به اسلام ندارند، لائیک هستند و یا مذاهب دیگری دارند اما عده کمی هم هستند که با قصد دهن کجی به ارزش‌های دین و احکام اسلام این کار را می کنند. اگر نیروی انتظامی بخواهد همه بدحجابها را بگیرد علیه نظام و اسلام جوسازیهای گسترده ایجاد می شود. مقصر بدحجابی آموزش و پرورش، روحانیت، آموزش عالی، دانشگاهها و همه ما هستیم.» (ایرنا، ۲۷ تیر ۱۳۹۷)
در اینکه «در موضوعات فرهنگی و حجاب برخورد قضایی جواب نخواهد داد» تردیدی نیست. اما این امر نیازی به قسم ندارد! اینکه بعد از چهل سال مسئول عالی قضائی به این امر ساده اذعان می کند باید به فال نیک گرفت. اما احکام شداد و غلاظ صادره از سوی همین دستگاه قضائی در همین چند ماه نخست سال ۹۷ درباره حجاب بانوان را به چه باید تعبیر کرد؟ قضات صادرکننده احکام غیرقانونی از قبیل بیست سال زندان (هجده سال تعلیقی و دو سال تعزیری) برای برداشتن روسری چنین احکام خلاف قانونی را صادر کرده اند؟ دادستان کل کشور چرا به چنین احکام تاسف باری اعتراض قانونی نکرده است؟
راه مسالمت آمیز و آرام چیزی جز به رسمیت شناختن حق پوشش بانوان و لغو حجاب اجباری و دیگر آزادی‌های فرهنگی نیست. اگر نظام دست از سرک کشیدن به زندگی خصوص شهروندان دست بردارد و حساسیتش از این قبیل أمور متوجه عدالت اجتماعی و پیگیری فساد نهادینه اقتصادی در داخل نظام شود هم خدا و پیامبر راضی تر است هم قاطبه شهروندان و هم با قوانین موجود جمهوری اسلامی سازگارتر. اینکه متجاوزان میلیاردی به بیت المال در حاشیه امن نظام باشند و چشمان تیزبین بسیج و سپاه و نیروی انتظامی و گشت ارشاد و قوه قضائیه هم و غمش روسری بانوان و رقص اینستاگرامی و مدلینگ و أمثال این أمور باشد معنایش رها کردن أصول و پرداختن به فروع کم ارزش است.

بر خلاف اظهار نظر دادستان کل اکثر به اصطلاح بدحجابها مسلمانند، اما روایت رسمی حجاب را باور ندارند. این إقرار هم که «اگر قرار باشد نیروی انتظامی همه بدحجابها را بگیرد به نفع نظام نیست» معنایش این است که اینگونه افراد در اقلیت نیستند، بر عکس در اکثریتند. این فقط حجاب هم نیست، در اکثر قریب به اتفاق سیاستهای فرهنگی شکاف عمیقی بین جمهوری اسلامی و مردم ایجاد شده است. نظام اموری را تشویق می کند که مورد رضایت اکثریت مردم نیست و در مقابل سبک زندگی اکثریت مردم هم مورد قبول نظام نیست.
به عبارت دیگر نظام جمهوری اسلامی مورد رضایت اکثریت ملت ایران نیست و تنها با زور دارد آراء پوسیده و ارتجاعی خود را به شهروندان تحمیل می کند. راستی مگر یک بیلیون هشتصد میلیون مسلمان دیگر جهان با زور حکومتهایشان به موازین اسلامی عمل می کنند؟ خارج از ایران و چند کشور عقب افتاده دیگر (از قبیل عربستان سعودی و سودان) مسلمانان در اکثر قریب به اتفاق کشورهای جهان در انتخاب سبک زندگی‌شان آزادند و پای بندی آنها به موازین اسلامی اگر قوی تر از شهروندان ایران نباشد یقینا ضعیف تر نیست.

به هر حال وقتی سخنان دادستان کل کشور که چهره اش با خنده بیگانه است! را خواندم به فکرم رسید به او و دیگر زمامداران جمهوری اسلامی از روحانی و پاسدار توصیه کنم رمان ۱۹۸۴ را مطالعه کنند. هرچند اگر زمامداران جمهوری اسلامی غیر از توضیح المسائل و مفاتیح الجنان کتاب دیگری مطالعه کرده بودند وضع مملکت از هر حیث به گونه دیگری بود! بخوانند تا بدانند راه حل همه این مشکلات فرهنگی اجتماعی یک چیز بیشتر نیست و آن کنارگذاشتن شیوه زمامداری تمامت خواه، استبداد و خودکامگی است. بسیار بعید است این افراد عقب افتاده استعداد درک این نکته بدیهی را داشته باشند، اما از ما گفتن و طبق معمول از آنها هم نشنیدن! اما منتقدان وضع موجود نیز با مطالعه این کتاب استفاده فراوان خواهند برد و خواهند دانست سوراخ دعا کجاست!

اما در معضل حجاب که هر تابستان مرثیه خوانی آن دوباره در منابر رسمی جمهوری اسلامی آغاز می شود به نظرم رسید مصاحبه منتشرنشده ای را منتشر کنم. داستان این مصاحبه به این قرار است. یکی از انجمنهای اسلامی دانشجویی پرسشهایی درباره حجاب فرستاد تا یکی دو هفته بعد در نشریه کاغذیشان منتشر کنند. به پرسشهایشان در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ پاسخ دادم و برایشان ارسال کردم و به دستشان رسید. اما مصاحبه منتشر نشد و ایمیلهای من هم بی جواب ماند. ظاهرا طبق معمول سنواتی به مصاحبه اجازه انتشار نداده اند و دانشجویان هم به هر دلیل از تماس با این عنصرنامطلوب! منع شده اند. برای اینکه آسیبی به دوستان دانشجو نرسد اسم نشریه و دانشگاه را حذف کردم و مصاحبه را عینا با همان عنوان مورد نظر دانشجویان اینجا درج می کنم. میزان آزادی در جمهوری اسلامی که به فرموده مقام معظم رهبری و اذنابش آزادترین کشور جهان است نیازی به شرح و بسط ندارد.

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

طاهره بارئی
سایت نویسنده

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.