رفتن به محتوای اصلی

جدال در قم؛ تلاش برای کنترل حوزه علمیه
26.08.2018 - 12:55

از تجمع روحانیون مخالف دولت در حوزه علمیه خبر تهدید به قتل حسن روحانی برجسته شد اما برای خود روحانیون شاید این درگیری و بحث ها از جنبه ای دیگر مهم بود.
حتی اگر پلاکارد تهدید به قتل حسن روحانی هم در این تجمع بالا نمی رفت، آیت الله های سنتی احساس خطر می کردند، وقتی که یک مکلا به معممین گفت، حوزه آن ها "سکولار است". روحانیون سنتی بسیاری از لباس شخصی های منتقد حوزه از جمله را تکفیر کرده اند و اینک برایش سنگین است که یک لباس شخصی آنان را آن هم در قم نقد کند، حتی اگر نقدش درون حکومتی باشد.
از همین رو مراجع تقلید حامی حکومت به سخنان حسن رحیم پور ازغدی واکنش نشان دادند و محمدکاظم حقانی فضل، مدیر سایت ویکی شیعه، نوشت که "سکولار دانستن حوزه، سخن تازه‌ای نیست" و ۲۳ سال پیش سعید حجاریان در ماهنامه کیان نوشته بود که حوزه به سمت عرفی شدن پیش می رود.

جدال روحانیت سنتی و روحانیتی که خود را انقلابی می خواند، پیش و پس از انقلاب ۵۷ همواره در حوزه های علمیه در جریان بوده است. دردوره ای چهره هایی چون مهدی هاشمی، برادر داماد آیت الله منتظری نماد روحانیت انقلابی بودند که شدیدا به روحانیتی که مدافع انقلاب نبود حمله می کردند. درآن برهه به جز روحانیون سنتی نظیر آیت الله گلپایگانی و مرعشی نجفی، اکثر حامیان فعلی آیت الله خامنه ای نیز روحانی سنتی محسوب می شدند.
در دوره رهبری آیت الله خامنه ای گروهی از روحانیون سنتی نماد روحانی انقلابی شدند. اینک اما حتی چهره هایی چون مکارم شیرازی و حسین نوری همدانی برای این روحانیون حامی آیت الله خامنه ای جذاب نیستند وآنان تنها حمایت کلی مراجع تقلید از حکومت در بزنگاه های سیاسی را قبول ندارند.
آنان به این حد از دخالت حکومت درحوزه هم راضی نیستند و معتقدند حوزه باید به صورت کامل زیر نظر ولی فقیه باشد.
برخی از آنان به سیستم مالی پرداخت وجوهات به مراجع تقلید نیز ایراد دارند و می گویند بخش عمده ای از سیستم مرجعیت موضوعات مالی است.
موضوعی که آیت الله خامنه ای نیز در ابتدای اعلام مرجعیت خود دست روی آن گذاشته و در استفتایی اعلام کرده بود "وجوهات باید با نظر رهبری باشد".
به گفته محمد جواد فاضل لنکرانی، پسر محمد فاضل لنکرانی از مراجع تقلید مشهور شیعه ، این استفتا در بین مراجع "سر و صدا داشت".
آیت الله خامنه ای نیز هرچند در ظاهر تلاش برای حذف ساختار مالی مرجعیت و به دست گرفتن وجوهات را پی نگرفت اما همواره درتلاش برای پررنگ کردن دخالت خود در حوزه های علمیه بود.
او سال ۸۹ نیز درسفر به قم هدف ازطرح موضوع استقلال حوزه‌های علمیه را "قطع کردن رابطه حوزه و نظام" دانسته بود و پس از آن نیز بارها گفته است که "انگیزه‌ها و طرح‌هایی برای انقلاب‌زدایی از حوزه علمیه وجود دارد".

آیت الله احمد آذری قمی، در آذر ۷۶ و پس از حمله گروه های فشار وابسته به آیت الله خامنه ای به خانه اش در نامه ای به رئیس دادگاه ویژه روحانیت نوشته بود که "خانه من برای خراب کردن و سینه من برای سـرنیزه هـای تیـپ ۸۳ و اطلاعاتی و اوباش و رجاله های مردمی(اگر تهمت نباشد) آماده است".

تیپ۸۳ امام صادق، برای کنترل حوزه
تجمع روحانیون مخالف دولت علاوه بر درگیری های داخلی در حوزه اقدامات "تیپ۸۳ امام صادق" را بار دیگر مطرح کرد. نهادی که ابتدا برای روحانیون تبلیغی جنگ تشکیل شده بود اما در دوره رهبری آیت الله خامنه ای عملا به اهرمی برای سرکوب روحانیون منتقد تبدیل شد.
در دوره ای مراجع تقلیدی چون آیت الله فاضل لنکرانی، مسئول بسیج طلاب بودند اما سطح تشکیلات روحانیون پاسدار به روحانیون جوان و فاقد جایگاه حوزوی چون مجتبی ذوالنور تقلیل یافت.
"تیپ ۸۳ امام صادق" سال ۶۵ با حضور حسن روحانی به نمایندگی از اکبر هاشمی رفسنجانی فرمانده جنگ و آیت الله بهاء الدینی به صورت رسمی تاسیس شد. در دوره رهبری آیت الله خامنه ای دادگاه ویژه روحانیت نهادی برای سرکوب روحانیون منتقد بود اما این دادگاه به لحاظ سیاسی امکان برخورد با مراجع تقلید را نداشت.
از این رو "تیپ ۸۳ امام صادق" حمله به این روحانیون را سازماندهی می کرد. آیت الله احمد آذری قمی، در آذر ۷۶ و پس از حمله گروه های فشار وابسته به آیت الله خامنه ای به خانه اش در نامه ای به رئیس دادگاه ویژه روحانیت نوشته بود که "خانه من برای خراب کردن و سینه من برای سـرنیزه هـای تیـپ ۸۳ و اطلاعاتی و اوباش و رجاله های مردمی(اگر تهمت نباشد) آماده است".
آیت الله منتظری در سخنرانی مشهور که منجر به حصرش شده بود، اعلام کرده بود که به آیت الله خامنه ای پیغام داده، "تیپ فلان چه حقی دارد بیاید در قم یک عده بچه راه بیندازد و حوزه را به هم بزند".
اینک پس از ۲۰ سال مراجع تقلیدی که از اقدامات این تیپ و گروه های مشابه در حمله به مراجع تقلید منتقد حمایت کرده بودند، از این اقدامات احساس خطر کرده اند.
براساس نوشته فرید مدرسی در روزنامه ایران، برخی اعضای اصلی تشکل اساتید از جمله دست اندرکاران اصلی تجمع حوزه علمیه بوده اند و پس از مخالفت مرکز مدیریت حوزه سپاه پاسداران را هم با خود شریک کرده اند تا مخالفان مجبور به سکوت شوند.
تشکل اساتید گروهی است که درانتخابات ریاست جمهوری از ابراهیم رئیسی حمایت کرد درمقابل این گروه نشست دوره ای اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم قرار دارد که بر حفظ استقلال حوزه علمیه تاکید دارند و آیت الله محمدجواد علوی بروجردی، نوه آیت الله بروجردی، ازجمله چهره های شاخص آن است.
برخلاف نشست دوره ای اساتید که روحانیون شاخصی در آن حضور دارند، در گروه تشکل اساتید کمتر چهره شاخص حوزوی را می توان یافت.
اینک این گروه و "تیپ امام صادق" بازنده تجمع حوزه علمیه قم علیه حسن روحانی شده اند و سپاه پاسداران پشت آنان را خالی کرده است. در این میان اما شکاف بین روحانیون حامی آیت الله خامنه ای و روحانیون سنتی رفته رفته عمیق تر می شود.
دراین میان آیت الله خامنه ای بین انتخاب دو گروه بلاتکلیف است. او با حمایت سیاسی گروه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مراجع تقلیدی چون مکارم شیرازی و نوری همدانی، مراجع تقلید و روحانیون شاخص منتقد را مهار کرده است.
اینک او نمی تواند یک گروه را برگروه دیگر ترجیح دهد. حسن رحیم پور ازغدی و دیگر سخنرانانی از این دست که به حوزه می تازند نیز پای ثابت سخنرانی برای جوانان حامی آیت الله خامنه ای هستند.
شاید از همین رو خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران گفت و گوهایی را منتشر کرده که ضمن دفاع از رحیم پور ازغدی گفته شده که "بهتر بود نقد با ادبیات مناسب‌تری طرح می‌شد".
دراین میان پس از اعتراضات سال ۸۸ و درگیری سال ۸۸ حمایت برخی از روحانیون شاخص مانند عبدالله جوادی آملی و ابراهیم امینی از حکومت نیز مانند گذشته نیست.
اعتراضات گسترده به روحانیت در تجمع های دی ماه و پس از آن برخی از روحانیون را نیز واداشته که به فکر بازخوانی روابط روحانیت و حکومت باشند.
دیدگاهی که محمود نبویان، از شاگران، مصباح یزدی درباره آن گفته که علاوه بر سکولارهای سنتی، روحانیون دیگری درحوزه "سکولار امروزی" هستند.
به گفته نبویان، این روحانیون می گویند: "برای اینکه دین را حفظ کنیم نباید وارد مسائل سیاسی بشویم". به تعبیر دیگر این روحانیون می گویند که روحانیت نباید خود را با حکومت گره بزند و سپر بلای حکومت باشد، چون درصورت نابودی حکومت حوزه ها نیز از بین خواهند رفت در حالی که قدمت حوزه قم دو برابر جمهوری اسلامی است و قدمت تشییع ده ها برابر آن.

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

طاهره بارئی
BBC persan

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.