دربارهٔ این واژه
در این نوشتار این واژه (همرسانی) بجای communication که در فارسی مخابره ترجمه شده بکار خواهد رفت. داریوش آشوری همرسانی را بجای share پیشنهاد کرده بود. communication در لاتین به معنای تقسیم و توزیع هم هست و از اینرو شاید استفاده از همرسانی بجای communication به معنی توزیع و به اشتراک گذاریِ اطّلاعات، موجّه باشد.
همرسانی سبب پایداری کائنات.
کرات، سیّارات و منظومه های آسمانی در جاذبه و تعامل با یکدیگر بسر میبرند و در برپائی کائنات شرکت دارند. نور و امواج از یکی به دیگری انتشار می یابد. نیروی جاذبهُ متقابل آنان را گردِ یکدگر به حرکت وامیدارد. و اینهمه همان همرسانی است. یک همرسانیِ مادّی.
همرسانی زندگیست.
نور خورشید بیدریغ و بی تبعیض به زمین میرسد. گیاهان از آن بهره مند میشوند. رشد میکنند. برگ و بار میدهند. بخشی از خوراک ما را فراهم میکنند. گل و گیاه و درختان و میوه ها بی بخشش و درخشش بیدریغ آفتاب و رسیدن نور خورشید وجود نخواهند داشت. ابرو باد باران را در زمین توزیع میکنند. گیاهان میرویند. دشتها و کشتزارها بارور میشوند.
همرسانی عامل پیشرفت طرحهاست.
احتمال موفّقیّت طرح و پروژه ای که به روشنی بیان و عرضه شده است بسیار زیاد تر از آنی است که محتوای روشنی ندارد و با شفّافیّت و بطوری قابل فهم ارائه نگردیده است. برای اینکه شرکت کنندگان در پروژه بسیج شوند و تمامی نیروی خودرا برای به ثمر رساندن آن بکار گیرند باید هدفها، دلائل وجودی و ساز و کار آن برایشان روشن شده باشد. این روشنی چیزی نیست مگر یک روشنگری و همرسانیِ خوب و بسامان. همچنین کسانی که از این طرح پس از به ثمر رسیدنش بهره مند خواهند شد باید شامل این روشنگری و همرسانی بوده باشند. همرسانیِ سامان یافته و روشن از تنش و بگومگو میکاهد و در بهترین حالت از این دو جلو میگیرد.
همرسانی کار را به پیش میبرد.
در محیطِ کار کسی شاید ایده ای دارد. ایده اش را به دیگران میرساند. از اینجاست که طرح و پروژهُ تازه ای آغاز میشود. همچنین بیان صریح و روشن خواستها و انتظارات چه از جانب مدیران و چه از جانب کارمندان میتواند بر سرعت پیشبردِ کار بیافزاید. همرسانیِ شفّاف عامل ایجادِ ارتباطِ سالم و محیطی دلپذیر در محلِّ کار اعمّ از کارگاه و کارخانه و اداره است. رهنمود های داده شده از سوی مدیریّت اگر برای کارکنان روشن و موجه نباشند در اجرا با دشواری روبرو میشوند.
همرسانی آموزش را نتیجه بخش میسازد.
آموزگاری که درس را به روشنی ارائه نمیدهد چگونه میتواند توقع داشته باشد که درسش فهمیده شود. دانش آموزی که سئوالش را روشن بیان نمیکند برداشتِ روشنی از محتوایِ درس ندارد و نباید منتظر جوابی مفهوم باشد.
در یک واحدِ آموزشی، هدف از آموزش، محتوایِ برنامه، دلایل انتخاب محتوا، روشهایِ بکار گرفته شده، شیوهُ ارزش گذاری وتقویمِ آموزشیِ باید به وضوح هم برایِ آموزگاران و هم برایِ دانش آموزان روشن شود.
همرسانی پایهُ سلامت روابط در خانواده است.
گفتگو و همرسانی در خانواده سبب تفاهم و همدلی است و از انحراف و پرده پوشی چلو میگیرد. اگر افرادِ خانواده در بارهُ مشکلات و موانع، دلخوری ها و گلایه ها با آرامش با یکدیگر صحبت کنند این مشکلات و موانع به گرهی ناگشودنی تبدیل نمیشوند. میتوان زودتر و تا دیر نشده برای آنها چاره ای یافت. نباید با چشم پوشی از گفتگو به شکّ و بدگمانی میدان داد. افراد خانواده باید به هنر شنیدن تواُم با صبر و حوصله و درست و آرام گفتن آشنا باشند. هر پرخاش و از شاخی به شاخی پریدن گفتگو نیست و گرهی از مشکلات نمیگشاید.
همرسانی پیوند فرد و پیرامون است.
کف دست خودرا روی میزِ مقابلتان بگذارید . میز را لمس کنید. گرمی و سردی سطح میز به دست شما هدایت میشود. بر حسب اینکه سطح میز صیقلی یا زبر باشد احساسی که از لمس کردن آن دارید متفاوت است. میز را اندکی پیش برانید.تا وزن میز را حس کنید. در تمام این لحظات با میز در ارتباط و گفتگو بوده اید. میز اطلاعاتی را دربارهُ خودش به شما داده است.
به صداهای اطراف گوش فرا دهید. به رنگ دیوارها و اشیاء پیرامون دقّت و پیامشان را دریافت کنید. همچنین درختها و گلهارا با دقّت بیشتری نظاره کنید. آنها هزاران پیام برای شما دارند که شنیدنی است. به سایه روشنهای یک روزِ آفتابی دقّت کنید. حتّی روزهای ابریِ پائیز نیز حامل پیامی هستند. با دریافت پیامهای دنیای پیرامون در زمان حال زندگی کنید. از خاطراتِ (شاید تلخِ) گذشته فارغ شوید و ثانیه هارا دریابید و به آینده امیدوار باشید.
همرسانی را باید آماده کرد.
از شرایطِ موفقیّت در هرکاری از پیش آماده شدن و آماده کردن مقدّماتِ آن است. برای آنکه پیامی به درستی رسانده شود باید به آن اندیشید و آن را آماده کرد. در این اندیشیدن باید گوینده، شنونده، محتوی، زمان، مکان و چرائیِ همرسانی و پیام را مورد توجّه قرارداد.
گوینده
گوینده کیست؟ در موضوع تخصص دارد؟ فقط صاحب اطّلاعاتی عمومی در بارهُ موضوع است؟ او در گفتگوچه نقشی دارد؟ پدریست که با فرزندان صحبت میکند؟ مدیر اداره است که برایِ کارمندان راه و روشِ نوی را ارائه مینماید؟ مجریِ برنامه و گردانندهُ یک میز گرد است؟ هر یک از این نقشها شیوهُ گفتار ویژهُ خودش را میطلبد. آهنگ صدایِ خاصی میخواهد که با آن دیگری فرق دارد. کلماتی لازم دارد که برازندهُ نقشِ گوینده باشد. گوینده باید اشتیاق خودرا از بیان مطالب نشان دهد. بنمایاند که به رساندن این آگاهیها به حضّارعلاقه دارد.
شنونده
شنوندگان کیستند؟ از چه سطحِ آگاهی در مورد موضوع برخوردارند؟ به کدام گروهِ اجتماعی تعلّق دارند؟ انتظاراتشان چیست؟ لغاتی که گوینده انتخاب میکند باید متناسب با دریافت مخاطبان باشد. اگر آگاهیِ شنوندگان در سطح عمومی است باید از بکاربردن واژه هایِ تخصصی اجتناب کرد یا آنهارا توضیح داد تا فهمشان ممکن شود. نحوهُ ورود به مطلب و مراتبِ ارائهُ آن باید متناسب با شنوندگان باشد.
محتوی
از چه مطلبی میخواهیم صحبت کنیم؟ محتوی با عنوان انتخاب شده همخوان است؟ مطلب علمی است؟ ادبی است؟ تاریخی است؟ اجتماعی است؟باید شواهدی داشت و ارائه کرد؟ مثالهای مناسبی انتخاب کرده ایم؟ مراجعِ مطالبِ ارائه شده کدامند؟
محتوایِ انتقادی
همرسانی برایِ انتقاد مورد ظریف و حسّاسی است. هدف از انتقاد باید سازندگی و بهبود باشد. انتقاد برایِ انتقاد بی نتیجه است. هیچکس از انتقاد خوشش نمیاید. چرا؟ زیرا انتقاد:
-کارِ انجام شده را بی ارزش میکند.
-شیوه و عملکرد دیگری را تحمیل میکند.
کسی تحمیل را نمی پذیرد. همه خواستارِ همکاری هستند. پس هنگامِ مطرح کردن کاستی ها (انتقاد) باید ارزش آنچه انجام شده است را بر شمرد و راه هائی برای بهتر کردنِ کار پیشنهاد کرد. بجای امرو نهی کردن باید پیشنهادِ همکاری داد.
در انتقاد نباید شخصیّت، اعتقادات، تاریخچه و قومیّت فردِ مورد انتقاد به بادِ حمله یا تمسخر گرفته شود. از گفتنِ:
-تو ذاتاً خرفتی.
-فهم و شعور نداری.
-تو ذاتاً تنبل و تنِ لشی.
و و و باید جدّاً خودداری کرد.
انتقاد باید در سه قسمت خلاصه شود.
-شرحِ واقعیّت و شرایط موجود.
-شرحِ نتیجه و ناکاستی.
-ارائه پیشنهاد و همکاری.
زمان
زمانِ انتخاب شده برایِ گفتگو نیز نکتهُ مهمّی است. یک جلسهُ اداری، فنّی و یا علمی بهتر است در نیمهُ صبحگاهیِ روز بین ساعات نه تا دوازده برگزار شود. حاضران برای شنیدن و دریافت آماده ترند وهنوز خستهُ نیمروز نیستند. اینگونه جلسات اگر بعد از ظهر برگزار شوند به سبب خستگی و خواب آلودگیِ حضّار بازدهی کمتری دارند.
یک گفتگوی دوستانه یا خانوادگی میتواند صبح یا بعد از ظهر و سر شب هم انجام شود. منتها باید دقّت کرد که مخاطب در موقعیّتِ شنیدن باشد. اگر میخواهید با فرزندتان در موردِ مسئله ای صحبت کنید تا از مدرسه برگشت و در را به رویِ او باز کردید شروع نکنید. بگذارید بیارامد سپس او را به گفتگو بخوانید.
ارتباطِ فصل با موضوع هم مهّم است. در تابستان گذاشتنِ جلسه برایِ پاروکردنِ برف کوچه ها که مسئله ای زمستانی است چندان مناسب نیست. یاد رفتگان و سوگواری کمتر در روزهایِ جشن و پایکوبی جائی دارند.
مکان
مکانِ همرسانی هم بر شنونده و هم بر نحوهُ همرسانی و بیان توسّط گوینده تاُثیر گذار است. شنونده اگر جایگاه راحتی نداشته باشد نمیتواند دقّت و توجه کافی برای دریافتِ مطالب ارائه شده بخرج دهد.
در یک سالن کوچک گوینده باید صدایش را پائین بیاورد تا گوش را آزار ندهد. بر عکس در یک سالن بزرگ گوینده باید چنان بلند صحبت کند که صدایش به آخرین ردیفِ سالن نیز برسد. در این موارد باید در همان آغاز از حاضران پرسید آیا صدارا بخوبی مشنوند یا نه.
روشنائیِ سالن چگونه تاً مین شده است؟ چراغها در کجا قراردارند و چه قسمتهائی را بیشتر روشن میکنند؟ گوینده جای خودرا برای بهتر دیده شدن و مسلّط بودن بر فضا باید با دقّت انتخاب کند.
چرائی
گفتگو، همرسانی و گردهمائی به چه منظور است و چه هدفی دارد؟
گاه فقط میخواهیم دربارهُ موضوعی حرف بزنیم. این گفتگو ضرورتا" سامان یافته نیست.
گاه میخواهیم برایِ مشکلیِ راه حلّی بیابیم. در اینصورت باید گفتگو را سامان داد:
- طرح درست مسئله.
- بررسی علل.
-ارائهُ پیشنهادات.
-انتخابِ بهترین پیشنهاد.
-تعیین و تنظیمِ و قطعی کردنِ تاریخ انجام عملکردهایِ پیشنهادی.
همرسانی گاه برایِ ترغیبِ دیگران به پیوستن به یک طرح و پروژه است. لحنِ گفتار در اینجا توضیحی، تشویقی و تهییجی است.
همرسانی گاه صرفاً برایِ اطّلاع رسانیست.
گاه برایِ معرّفی یک کالا و تشویق به خرید آنست. در اینضورت باید موارد مصرف و امتیازاتِ آن در کنار کاستی ها یا بهبودهائی که در آینده صورت خواهند گرفت روشن شوند.
انجامِ همرسانی
نکاتی هستند که در وقت همرسانی باید موردِ دقّت باشند. شدّت و آهنگ صدا، نگاه کردن به حضّار، شرکت دادن آنان در گفتگو، و به آنان رجوع کردن از جملهُ این نکات هستند.
شدت و آهنگِ صدا
شدّت صدا با ید متناسب با ابعادِ مکان برگزاری باشد. صدایِ گوینده باید به گوش همه برسد بی آنکه سبب آزردگی شود. شدّتِ صدارا باید گاه گاه و با توجّه به اهمیّتِ موضوع بالا و پائین برد تا توجّه شنوندگان جلب شده و دچارِ کسالت و یکنواختی نشوند.
آهنگ صدا باید متناسب با هدفِ گفتگو باشد. گاه لحنی ملایم و دلجویانه لازم است. گاه باید آمرانه باشد. کمی احساس و عاطفه در لحن و گویش در مواردی فهم و بخاطر سپاری را آسان میکند. صدا باید در خدمت جلب توجهِ اقراد باشد.
جملات باید شمرده بیان شوند. کمی مکث بین هر دو جمله به فهم بهترِهریک یاری میرساند.
نگاه کردن به حضّار
از همان آغازِ گفتار باید با نگاهی به سراسر افراد حاضر نوعی پیوندِ دیداری با آنان برقرار کرد. و این پیوند با ید در طولِ زمانِ گفتگو حفظ و تکرار شود. نباید حضور گروهی را از یاد برد و فقط به بخشِ محدودی از حاضران نگریست. نگاهِ گوینده با ادامهً گفتار از گروهی به گروهِ دیگر میرود و این گردش نگاه در طولِ همرسانی برقرار است. نگاه به سقف و در و دیوار بی توجّهی به حاضران است و از علاقه و اشتیاقِ آنان میکاهد.
شرکت دادن حضّار در گفتگو
همرسانی کاری یکسره و یک جانبه نیست. گوینده نباید همیشه متکلّمِ وحده باقی بماند. باید حاضرین را در گفتگو شرکت داد تا از حضورِ خود راضی باشند. مبادا از بی حرکتی و یکنواختی به خواب روند. گوینده باید با سوال کردن از شنوندگان مطمئن شود که مطالب برایشان روشن است و موضوع را در مییابند. باید گاه گاه نظرشان را پرسید و دریافت که در بارهُ مطالبِ طرح شده چه فکر میکنند. از آنها خواست آنچه را در یافته اند تکرار کنند. در پایانِ گفتگو از حضورشان و از اینکه وقتشان را به حضور در این جلسه اختصاص داده اند سپاسگزاری کنید.
نتیجه
همرسانی، گفتگو ، بحث و تبادلِ نظر لازمهُ روابط و اولیّن گام به سمت حلِّ مشکلات است.
یک گفتگوی کارساز مقدّماتی دارد که باید فراهم شود. از پیش باید به نقش گوینده، توانائیِ شنونده، دلیل و هدفِ گفتگو، زمان و مکانِ آن اندیشید.
هر نوع گفتگو بر حسبِ هدفِ مورد نظر شکل و صورت خاصِ خود رادارد. این شکل میتواند تشویقی، ترغیبی، انتقادی (در جهتِ سازندگی و بهتر کردن و نه خرد کردن طرفِ مقابل) توضیحی، و یا آمرانه باشد.
هنگامِ سخنرانی یا گفتگو باید برای صدا شدّت و آهنگی مناسب برگزید. از طریقِ نگاه با مخاطبان پیوندی دیداری برقرار کرد. آنان را در گفتگو شرکت داد و از انتقالِ درستِ پیام مطمئن شد.

نویسنده از دریافت نظرات شما خرسند خواهد شد.
homaeeomid@yahoo.fr