رفتن به محتوای اصلی

مقایسه جملات سومری و ترکی7 - TİL
12.02.2019 - 15:15

 

 

در این قسمت هفت بند از یک متن سومری را مطالعه میکنیم. عنوان متن Til ( زندگی، حیات) انتخاب من است. نویسنده سومری در این نوشته حیات بشری را با دید فلسفی و شاعرانه ، و در عین حال ساده ، با سمبلهایی از محیط و زندگی ، ترسیم میکند.
و خواننده را به دنیای چند هزار سال پیش می برد. نوشته عمق تفکر و احساس انسانی را پیرامون زندگی با خواننده در میان میگذارد.
طبق معمول اصطلاحات ترکی و سومری در کنار هم مطرح شده اند. هر جا هم معادل ترکی کلمات و اصطلاحات سومری به نظرم نرسیده تنها به ذکر معانی بسنده کرده ام. 
ترجمه ی انگلیسی از دو منبع ذکر شده و با برگردان من اندکی تفاوت دارد. 
سخن از "زندگی" درمیان است. جا دارد اینجا در کنار اینانا (الاهه ی عشق و مبارزه)، از Nin-til یاد کنیم. او الاهه ی زندگی ست. در شعر زیبا و بلند Nin-kasi ( نام الاهه ی خوردنی و نوشیدنها، دختری که از آب شیرین زاده شده و موظف به معالجه یکی از هفت بیماری پدرش En-ki، خدای هنر و آب شیرین، است. در کنار شش خواهر خود، که هر کدام طبیب یکی از بیماریهای پدراند) ، Nin-til چنین مورد خطاب قرار میگیرد:
...d Nin-ka-si...
ama-zu d nin-til3, nin abzu-a 
aia-zu d en-ki, en d nu-dim2 -mud-e
d nin-ka-si ama-zu d nin-til3 nin abzu-a
aia-zu d en-ki en d nu-dim2 -mud-e*

Nin-ka-si
مادرت Nin-til ( الاهه ی زندگی)، الاهه بانوی شهر Abzu ست.
پدرت En-ki ، خدای (شهر) Nu-dim-mud است.
[ای] الاهه Nin-ka-si، مادرت Nin-til الاهه بانوی شهر Ab-zu ست.
پدرت En-ki ، خدای (شهر) Nu-dim-mud است...

در ادامه ، به خمیرِ رسیده، و نانهایی که با عسل می پزند و طرز تهیه نوشابه ( شراب و آبخو)، و خانه هایی که تنگ در کنار هم قرار گرفته اند، و... اشاره میشود. با مخاطب قرار دادن نین کاسی، و مدام  یادآوری این نکته به او که، مادرش الاهه ی زندگی ست.
در حالی که مادر خود نین کاسی، الاهه Nin-ki یا با نام دیگر، Nin-ḫur-sanga ست.
نویسنده ، زندگی و خانه داری زنان را با زیبایی شگفت انگیری به تصویر در میاورد. زندگی ایکه در 1800 ق.م. جاری بود.
آنها همه چیزشان را نوشته اند. چیزی را از قلم نیانداخته اند... 
 اهرام مصریان عظیم و بلند اند، ولی فرهنگ و ادبیات شگفت انگیز سومریان، قلم سومر، به عظمت بشریت، سر بر ابرها می ساید...
---
*Altorientalische Studien
Catherine Mittermayer und Sabine Ecklin

Missing media item.

عراق ، آثار دوره سومر

 متن منبع:

12. u2ku-mul tur-tur ki-ta nam-ta-an-e3 nam-di4-di4-la2 dug3-ga-am3
13. gien3-bar tur-re suḫ10 nam-dub-dub nam-ki-sikil dug3-ga-am3
14. giub-zal iri-bi-da nam-da-DI nam-ĝuruš dug3-ga-am3
15. gipe-el-la2 ur2-ra saĝ-še3 nam-ib-dul e2-gi4-a dug3-ga-am3
16. gipe-el-la2 ur2-ra saĝ-še3 nam-ta-ab-gi4 dumu ban3-da dug3-ga-am3
17. gigašam-e ki am3-buru3-e nam-ab-ba dug3-ga-am3
18. gi-zi ni2-bi-a nam-mu-un-šu2 nam-um-ma dug3-ga-am3
:ترجمه منبع

the little kumul plants came out of the earth: they are good as little ones. The small enbar reed tighten her headdress: it is good as a young maiden. The ubzal reed goes about the city: it is good as a young man. The pela reed is covered from bottom to top: it is a good daughter-in-law. The pela reed turns from bottom to top: it is a good young son. The gašam reed digs in the ground: it is good as an old man. The zi reed …… on its own: it is good as an old woman.

  ETCSL : c.5.9.2
he heron and the turtle
***

Missing media item.

زیره

 برگردان آذربایجانی و فارسی متن سومری:

TİL
Missing media item.

زندگی

گیاهان تُرد و کوچک  زیره ی سبز، از زمین روییده اند.
Tora-tora kumul(zirə?) bitgiləri yerdən göyəribdi 

Onlar yaxşı uşaqlardır
آنها کودکان خوب اند.

Kiçik qəmiş gölünün gültacları, top-topdur

گل-تاجِ های en3-bar (مرداب) کوچک  نی، کومه-کومه اند.

Onlar yaxşı qızlardır
آنها دختران خوب اند. 

Missing media item.

تاج گل سومری

 

Ub-zal qəmişləri şəhərdən keçirlər
نی های ub-zal از شهر میگذرند.

Onlar yaxşı gənclərdir
آنها نوجوانان خوب اند.

Qəmiş Pe-el-la-nı başdan aşağıya qədər bütün tütübdür

 O bir yaxşı gəlindir
pe-el-la از پایین تا بالا، به تمامی از نی پوشیده شده
آن یک عروس  خوب است.

Pe-el-la qəmişləri, başdan ayağa qədər əyiliblər
 Onlar yaxşı oğlanlardır
نی های pe-el-la سر تا پا، خم شده اند
آنها پسران خوب اند.

Missing media item.

از مناظر عراق، نیزار

Gašam qəmişləri yerə keçibdir
Onlar yaxşı atalardır

نی های gašam به زمین فرو رفته اند
آنها پیرمردان خوب اند.

"Zi qəmişlərinin yarpaqları(örtüyü) özü-özünə "tökülür

Onlar yaşlı qadınlardır
برگ نی های Zi خود به خود میریزند
آنها پیر زنان خوب اند.

Missing media item.

زیره

***

TİL

til [LIVE] wr. til3 "to live; to sit (down); to dwell" Akk. ašābu; balāţu
til بن dir-lik , حیات، است. t به d و l به r تغییر یافته. این تغییرات هم قانونمند است.

12

u2ku-mul tur-tur ki-ta nam-ta-an-e 3
The little cumin (?) plants sprouted from the ground
 the little kumul plants came out of the earth
گیاهان تُرد و کوچک" زیره ی سبز" منظم از زمین روییده اند

tora-tora kumul(zirə?) bitgilər yerdən göyəribdi

nam-di 4-di 4-la 2 du10-ga-am3
they are good children

onlar yaxşı uşaqlardır
آنها کودکان خوب اند

Missing media item.

مدرسه سومری

**

u [PLANTS] wr. u2 "bread, loaf; food; grass, herb; pasture; plant(s)" Akk. akalu; rîtu; šammu 
ot علف، گیاه

kumul [CUMIN] wr. ku-mul; ga-mul "cumin" Akk. kamunu
zirə, cirə زیره سبز

tur [CHILD] wr. tur "(young) child" Akk. šerru 
tur-tur: tor-tor 
با تکرار جمع بسته شده
tora-lar

tur: tora: small 
çox kiçik, incə-incə 
تُرد و کوچک

 tur [SMALL]wr. tur; tu "(to be) small; to reduce, diminish; to subtract; (to be) young" Akk. şehērum

 ki [PLACE]wr. ki "place; ground, earth, land; toward; underworld; land, country; lower, down below" Akk. ašru; erşetu; mātu; qaqqaru; šaplû 

ki: yer, yurd
ki : (onda, orada)-ki
جای (در زمان و زمین)، yer, ki
---
nam 
nam [FATE] wr. nam; na-aĝ2 "determined order; will, testament; fate, destiny" Akk. šīmtu 
nam [LORD] wr. nam2 "lord" 
nam [THOUGHT] wr. nam2 "(fore)thought, plan(ning); understanding; instruction" Akk. ţēmu

اینجا abstract prefix پیشوند انتزاعی. میتوان آنرا به معانی زیر در نظر گرفت:

nam : belə, bu cür, bu təhər
بدین ترتیب، چنین است، اینجور، بدین عنوان . اساساً، محکم، 
در عین حال nam میتواند صورت دیگری از sah-man ( منظم) باشد. افتادن بخش اول کلمه و برعکس شدن بخش دوم.
nam: say, elə sahman , nəzərdə tut ,əsas-da, möhkəm
معانی دیگر nam: anna-maq, taleh, ağa
anla=anna
nam : درعرصه استعمال شده (در نوشته سومری) و موارد مشابه، یعنی: طبق " قاعده ". قاعده ی طبیعی یا اجتماعی. اصولاً. اما در ترجمه نیازی به آوردن برگردان آن نیست.

An-né Ki-en-gi-ra nam bí-in-tarar “An made a firm promise to Sumer” ”ulgi F 30 (see Zólyomi 1999, 249:74
سخن از « قول اساسی» An در میان است.
اینجا tar به معنی kəsmə, yar-maq است. که t به y در ترکی تبدیل شده. در دید حسی سومری خدا قول داده یعنی خدا söz yarıb , در ترکی،
dil və söz vermək،sözləşmək, söz kəsmək استعمال میشود. نگاه حسی یگانه اند. تحت اللفظی، « شکافتن سخن»، و« بریدن سخن»، "هم سخنی" و "دادن زبان یا سخن"، به مفهوم « قول» دادن. 

- سئوال و nam: 

a-baچه کسی?(who( kim
a-na چه چیز
 ?what ؛ در ترکی ?o nə ;o nə-mə-nə
na-me “any one هرکس، 
hərə, hər kimsə  , هر چیز  hər zad

SumerianGrammar . p. 58
name [SOMEBODY] wr. na-me "somebody" Akk. mamma یک کسی، یک شخصی، کسی.

lu-name [SOMEONE] wr. lu2-na-me "someone, anyone" Akk. mammān کسی، آدمی.
ePSD

nam-lu-gal? näme şa?/şa näme
شاه کیست؟

»u-na-me? gün näme?>her gün
روز چیست؟ هر روز

-( ب کری  ص141)197 Falkenstein, A. „Das Sumerische“, s. 35

?u-na-me ( جمله سومری " چه روزی؟")
?ü name(  در ترکی قدیم بخشی از زمان ü ), چه وقت؟ چه روزی؟
?nəmə güni چه روی؟ اصطلاح امروزی. ( همینطور nəm nə güni )

یعنی: nam به عنوان واژه ایکه لحن پرسشی داشته باشد نیز استعمال شده است. 
برای سئوالی بودن کلمه، « لحن» به اندازه خود واژه پرسشی تعیین کننده است. لحن، کلمه و جمله غیر سئوالی را سئوالی میکند. ما از چگونگی تلفظ این نوع کلمات در سومری ، اطلاع دقیقی نداریم.
---
a-na  سومری ، آن چیست؟ در ترکی a-nə , o-nə 
(?nə, nə-mə, nə-mə-nə ( what

ضمیر o در ترکی میتواند صورت تغییر یافته a سومری باشد. و همینطور na و nə 
---

aba [WHO?] wr. a-ba "who?" Akk. mannu چه کسی ، کی؟ ?kim
?anagin [HOW?] wr. a-na-gin7; ta-gin7 "how" چطور؟ ?necə
ana [WHAT?] wr. a-na; ta; ta-a "what?; as much as (math.)" Akk. mīnum چه؟ "o nə"
(?nə, nə-mə, nə-mə-nə? ( what چه، چی؟ 
در رابطه با اصطلاحاتی که با « چه ... و هر...» شروع میشوند، در ترکی و سومری، و مقایسه آنها باهم، به فرهنگ ePSD رجوع شود. همه آنها به نوعی پیوند این دو زبان را نشان میدهند.

چرا؟ [?anaš [WHY ; در ترکی ni-yə .
NEKƏ - niyə, nədən ötrü, nə səbəbdən ترکی قدیم

anaš [WHY?] wr. a-na-aš "why?" Akk. ammatu
تحت الفظی معنی  a-na-aš با توجه به اینکه ( a-na( what و در ترکی "o nə"،  و همینطور aš  معنی « عدد یک یا bir» میدهد، میتوان گفت، در ترکی "? o nə bir" سبب آن؟
می تواند باشد.

NE - nə, hansı, necə, ne təg - nə cür, ne üçün - nə üçün, nədən ötrü =nü
NEDƏ - nə üçün, nedə ötrü - nədən ötrü
NEGÜ - necə, nə, nə üçün, niyə, negü kim - kimsə, kim isə
ترکی قدیم بخش لغت.

ta: dən از .
ترکی قدیم:
ANTA- onda, orada, anta kin - ondan sonra, antaça - ordaca, antada basa, bunun üzərinə, bundan sonra, =anda

an بالا، آسمان

e3: ey-ni-mək, çıxmaq, yaşıllaşmaq

eynəmək, eynimək( شفاهی)
رشد کردن، روییدن، بزرگ شدن
ترکی قدیم:
I - bitki, ı ığac - hər ciir bitki, ı tanğ - dənli, bitkilər əkini

nam-ta-an-e 3 :
(belə (sah-man-dan) ey(-ni-mək

yuxarı-ya eyniyibdilər
روییده اند ( بالا آمدند) : رشد کرده اند، شکوفته اند

e [LEAVE] wr. e3; i; e "to leave, to go out; to thread, hang on a string; to remove, take away; to bring out; to enter; to bring in; to raise, rear (a child); to sow; to rave; to winnow; to measure (grain) roughly (with a stick); to rent" Akk. aşû; erēbu; mahû; rubbû; zarû; šakāku 

u2ku-mul tur-tur ki-ta nam-ta-an-e 3
The little cumin (?) plants sprouted from the ground
گیاهان  "تُرد و کوچک" زیره ی سبزِ ، از زمین روییده اند.

tora-tora zirə bitgiləri yerdən göyəribdi
---

حدود نزدیکی و پیوند زبان سومری و ترکی: ( این اصطلاح حدود پیوند و نزدیکی دو زبان را به خوبی نشان میدهد. در بخش قابل توجهی از زبان سومری این فنومن وجود دارد.)

?(what (is it ( انگلیسی)
?(Was (ist das ( آلمانی)
(آن) چیست؟ ( فارسی)

ana [WHAT?] wr. a-na
a-na  (سومری ، آن چیست؟ )
a-nə , o-nə ( ترکی ، آن چیست؟) ; اصطلاح امروزی.
---

nam-di 4-di 4-la 2 du10-ga-am3
they are good children
onlar yaxşı uşaqlardır
آنها کودکان خوب اند

----
ey, eyi, iyi  : yaxşı

nam: elə say
di 4-di 4-la 2
بچه کوچک

di 4-di 4-la 2 “little one
(child (=minor
(tur-tur, “the small one(s), child(ren
The first is graphemic in nature: the writing TUR-TUR can stand for dumu-dumu, di 4-di 4-(la) or tur-tur. The second issue concerns the unending debate about the semantics of reduplicated nominal stems in Sumerian. Thus, dumu-dumu is variously interpreted as “children,” “all the children,” “two children,” “individual children,” etc. (Jagersma 2010: 115, 126, 163).
منبع:
(0SUMERIAN “CHILD” Vitali Bartash (University of Munich
p 8-17
---
di 4-di 4-la 2
di [GO] wr. di "go" 

در ترکی برابر این کلمه، که به معنی بچه کوچک است،  واژه (çox ki-çi-k, çık-kı-la (çıq-qı-la، کوچولو، خیلی کوچک ، را داریم. و
اصطلاح tə-ti pa-pı  را. نام « طرز راه رفتن بچه ی تازه راه افتاده» را tə-ti pa-pı گویند. tə-ti یعنی راه  برو-برو. ( زبان کودک). tə=ti، برو. این اصطلاح قدیمی ست و صورت تغییر یافته ی کلمه ی سومری می باشد.

i=ə و d=t که قانونمند است. 
di 4-di 4= tə-tı
tə-ti-lə یعنی قدم به قدم برو.
شکل قدیمی آن di 4-di 4-la 2 در سومری ست. اما این اصطلاح به جای tur-tur سومری و tor-tor یا çıq-qı-la در ترکی نشسته است. و معادل بچه ی خیلی کوچک dumu-dumu ( بچه ها) در سومری ست. 
با تکرار جمع بسته شده.pa-pı به معنی pa-pa, ba-ba, پدر بزرگ یا پدر است. در سومری:
babaya [OLD MAN] wr. ba-ba-ya10 "old man" Akk. paršumu
اضافه کنم که در ترکی آذربایجان در زبان کودک « کفش را pa-pa» گویند. başmaq, ayaq qabı و غیره معمولاً واژه هایی هستند که در زبان کودکان خرد سال کمتر استعمال میشوند. 

---همه کلمات سومری زیر با همتاهای ترکی خود پیوند دارند.
father 
abba [FATHER] wr. ab; ab-ba; abba2 "old (person); witness; father; elder; an official" Akk. abu; šību 
این کلمه aba اکنون به معنی مادر استعمال میشود.
adda [FATHER] wr. ad-da; ad "father" Akk. abu 
atta, ata
---
pabilga [RELATION] wr. pa-bil2-ga; pa-bil3-ga; pa4-bil2-ga; pa-bil-ga; pa4-bil-ga; pa4-bi-ga "a kinship term" Akk. abu 
pa-pı
---

pap [RELATION] wr. pap "first and foremost, pre-eminent; father; male, virile; brother" Akk. abu; ahu; ašarēdu; zikaru
pa-pa, ba-ba
---
grandfather 
adadda [GRANDFATHER] wr. ad-ad-da "grandfather" Akk. abi abi 
ata-ata
adda'abba [GRANDFATHER] wr. ad-da-ab-ba "grandfather" 
baba-ata, ata- baba
---
du10-ga-am3

dug [GOOD] wr. dug3; ze2-eb; du-uq "(to be) good; (to be) sweet; goodness, good (thing)" Akk. ţābu 
(dug3 (du10
dug3=to be good
du10-ga-am3 : خوب بودن، (بارخصوصیات خوب را با خود حمل کردن). 
am3 
me [BE] wr. me; em; am3 "to be"
am3 در ترکی : əm- هستن، استن ، بودن mən-əm من ام ,  میروم gedir-əm

ضمایر ملکی سومری :


- mu,ma مال من
zuمال تو
ni,bi مال او
---

1st sg. -ĝu10(MU) مال من
2nd sg. -zu مال تو
3rd sg. person (-a)-ni مال او
3rd sg. non-person -bi مال او

1st pl. -me مال ما
2nd pl. -zu-ne-ne مال شما
3rd pl. (-a)-ne-ne مال آنها

 ضمایر شخصی سومری---
من

 gá-e

 ĝe24-e

---

تو
za-e

---
او

a-ne

e-ne 

---- ضمایر ملکی در ترکی آذربایجان
mən-im مال من
sən-inمال تو
o-nun مال او
---
biz-im مال ما
siz-inمال شما
onlar-ın مال آنها
---مثال
ata-m پدر-من
ata-n پدر-تو
ata-sı پدر -او
---
ata-mız پدرمان
ata-nız پدر تان
ata-ları پدرشان- پدر آنها

-----

ga 

de [BRING] wr. de6ga; de3; ir; de2 "to bring, carry" Akk. babālu 
اصطلاح « de balamsan» یعنی (qaldır apar, yerit, bala(bir şeyi, işi
 دقیقاً به معنی ga در سومری ست. در سومری بن کلمات کنونی وجود دارند. 

ir کوتاه yir است.

شکل تغییر یافته ی yir است :
YİR - 1. yer, 2. məmləkət, ölkə
افتادن y . 
ترکی قدیم. عنوان کامل منبع در آخر نوشته. یعنی: yeri,yer,yir,ir 

ir سومری

iraq: uzaq دور
ir, yer, yeri 
زمین و طی مسافت روی زمین. 

ge-d-irgət-ir در هر دو حالت طی مسافت زمین منظور است. و y-ir
این کلمات مشتق از yer و طی مسافت حاصل شده اند. ir و yer پیوند جدایی ناپذیر دارند. در کلمات سومری زیر نیز این پیوند به خوبی مشخص است:

di [GO] wr. di "go
di,de: get

du [GO] wr. du "imperfect singular stem of ĝen[to go]" Akk. alāku 

?dub bala [GO OVER AN ACCOUNT] wr. dub bala "to go over an account" Akk 
dub [GO AROUND] wr. dab6; dub "to go around, encircle, turn; to search; to tarry" Akk. lawû; sahāru 
du: du bala, get

e [LEAVE] wr. e3; i; e "to leave, to go out; to thread, hang on a string; to remove, take away; to bring out; to enter; to bring in; to raise, rear (a child); to sow; to rave; to winnow; to measure (grain) roughly (with a stick); to rent" Akk. aşû; erēbu; mahû; rubbû; zarû; šakāku 

yeri,eri,e

ed [ASCEND] wr. ed3; |UD×U+U+U.DU| "to go up or down; to demolish; to scratch; to rage, be rabid" Akk. arādu; elû; naqāru; šegû
ged, get

ere [GO] wr. re; er; e-ra; erx(|DU.DU|); re6; re7; er-re; i-ri "perfect plural stem of ĝen[to go]" Akk. alāku 
yeri
gi [TURN] wr. gi4; gi "to turn, return; to go around; to change status; to return (with claims in a legal case); to go back (on an agreement)" Akk. lamû; târu 
qı,qe-yit

ur [DRAG] wr. ur3 "to go along; to wipe clean; to beat, sweep away; to drag; to raise a boat" Akk. bâ'u; kapāru; šabāţu
yürü

بازی آواها

در واکه های ترکی آذربایجان ( لهجه و گویش ها ) کلمات چنان تغییراتی دارند که شخص بدون آگاهی قبلی، از درک آنها عاجز میماند.اینجا علامت دو نقطه نشانه « صدای کشیده حرف است».
:ma: , sa یعنی چه؟ ha:sı ؟
ha: sı کدام<هانسی ، :ma< مانا ، به من،  سا: به تو( :sa< سانا  . این تغییرات قانونمند است.
mənə, sənə ;
یا کلمه :ça یعنی چه؟ کوتاه ça-ğa نوزاد؛ a:ş یعنی چه؟ آش خوردنی نیست. کوتاه ağac , ağaş است.
ova) oa ) به شکار، bizzən از ما و... 
منبع: لهجه شناسی زبان ترکی آذربایجانی. دکترعلمداری.
منظور این است که وقتی گفته میشود u و e و e سومری  به ترتیب، کوتاه ev, ey-ni-mək, ot هستند جای شگفتی نیست. این بازیهای واکه ای طبق مثالهای بالا اکنون هم جریان دارد.

در ترکی قدیم:

 edgü (KT. k. 6):  “yaxşı” خوب
yig : yaxşı
p.50 ترکی قدیم.

yeg (AY. 104) - yaxşı
yegət - yaxşılaşmaq
YEG - yaxşı, yeg edgü - rifah, nemət, yeg üstünki - üstün, uca

به نظر میرسد dug3=to be good صورت تغییر یافته edgü است. افتادن e و عوض شدن جای u و g .
---

nam-di 4-di 4-la 2 du10-ga-am3
they are good children
onlar yaxşı uşaqlardır
آنها کودکان خوب اند 

------

13

gien3-bar tur-re suḫ10 nam-dub-dub

The enbar reeds are braiding (their) hair
The small enbar reed tighten her headdress
Kiçik (tora) qəmiş gölünün gültacları, elə top-topdur 
تاج-گل های  en3-bar (مرداب) کوچک  نی، کومه-کومه اند.
nam-ki-sikil du10-ga-am3
they are good maidens ( کومه ها را در نظر گرفته دختر را جمع بسته)
it is good as a young maiden ( مرداب را در نظر گرفته دختر را مفرد آورده)
onlar elə yaxşı qızlardır( اشاره ی نویسنده به کومه ها ست )
آنها دختران خوب اند. 
**

Missing media item.

آب زندگی، الهه های سومری

ḫ=x= خ

gi [REED] wr. gi "reed, cane; a unit of length" Akk. qanû 
gi سومری برابر qı در ترکی. مثال: qı kavar : qəmiş kavar 
نوعی تره است که برای خوردن مناسب نیست. زبراست . از این رو آنرا « نی تره» گفته اند. نام دیگرش qəzil kavar  ( تره ی مو بزی).
qəzil، موی بز.
کلمه سومری gi ، نی، به شکل qı در نام تره مذکور حفظ شده و استعمال میشود.

enbar [REED] wr. gien3-bar; en3-bar "a reed" Akk. ţubû
برکه و مردابی که نیزار است. اسم .

tur : small
tur-re : tor-a
suh [CROWN] wr. suh10; suh "crown"
اینجا منظور تاج گل

 dub [HEAP] wr. dub "to strew; to heap up, pile, pour; to whirl up (a duststorm)" Akk. sarāqu; šapāku

dub-dub= top-top
güllər top-top
گلها خرمن-خرمن. کومه-کومه. 
top=yığım خرمن ( گل)
dub:top

---- از سوی دیگر:
dub: dob
مثال: dobba-dobba  برآمده-برآمده، کومه-کومه
qubba-qubba , koma-koma کومه-کومه ، برآمده ها

ki-si-kil دختر . qız: kis : kız
silik kız ترکی قدیم. دختر پاکیزه.

----

14

giub-zal iri-bi-da nam-da-DI
The ubzal reeds compete with the city
The ubzal reed goes out the city
ub-zal qəmişləri şəhərdən keçirlər
نی های  ub-zal از شهر میگذرند.

nam-ĝuruš du10-ga-am3
they are good lads
it is good as a young man

onlar yaxşı gənclərdir
آنها نو جوانان خوب اند.
yeni yetmə نوجوان

**

iri-bi-da : elə şəhərdən
iri : yeri اینجا شهر . i به ye تبدیل شده
di [GO] wr. di "go

ĝuruš [MALE] wr. ĝuruš "young adult male; able-bodied male worker; semi-free male worker" Akk. eţlu
ترکی قدیم: 
URI- oğul, oğlan, gənc
YİGİT - gənc, cavan

bi-da و کوتاه آن bi عمل حرف اضافه- و və- را انجام میدهد . ظاهراً برابر u اکدی ست که به زبان سومری وارد شده. در ترکی bi-lə, bir-lə, be-lə, elə معادل و شکل تغییر یافته آن اند. 
an-ki bi-daآسمان با (همراه) زمین. göy yeri ile ب. کری -سومریان ص 138

As a replacement for a conjunction, -bi or -bi-da is attested: áb amar-bi-da “the cow (with its =) and the calf ”; d Nin- ĝir-su, d ára-bi(-r) “to Ningirsu and ”ara” Ent 28/29 i 5–6 (see 5.4.2.6. b).
p.27 DIETZ OTTO EDZARD
Sumerian language–Grammar

bi-a و کوتاه آنbi  را که به معنی « در ، آن ( its, that) » هستند نباید با توضیح بالا اشتباه کرد: u4-bi-a “(in its day =) at that time” منبع بالا ص 50.

----

15

gi-pe-el-la 2 ur 2-ra saĝ-še 3 nam-ib-dul
e 2-gi 4-a du10-ga-am3
The pella reeds are covered from head to toe
it is a good daughter-in-law/bride

qəmiş pe-el-la-nı başdan aşağıya qədər bütün tutubdur

 o bir eyi gəlindir
pe-el-la از پایین تا بالا به تمامی از نی پوشیده شده
آن یک عروس  خوب است.

**

gi: qı نی
pe-el-a : ad اسم
ur-ra : dibdən از پایین، پایه
saĝ-še 3: başa تا بالا، تا سر
nam-ib-dul : bütün به تمامی
dul در ترکی dol, dolu پرُ ، به تمامی.
e 2-gi 4-a: gəlin  اینجا "عروس "
gəl-in ترکی، اینجا in از gəl اسم ساخته. کسی که به خانه آمده. e-və  -l-ən .
در سومری یعنی کسی که به خانه e ، حرکت کرده gi( نوع حرکت چرخشی ) . و عمل را انجام داده a- 
در سومری عروس کسی ست که وضعیت قانونی قبلی خود را عوض کرده و به خانه ی جدیدی وارد شده ، برگشته. که حرکت هم -gi-از نوع برگشت پذیر است. 
در ترکی نیز دقیقاً همین وضعیت با کلمه qəl آمدن، و وند ən ، انجام عمل ، بیان شده. بن gə با gi معادل اند. و ə با a . 
ən=in=سومری in
وند اسم ساز. برابر « گر» در فارسی: کار- گر.
در سومری e خانه و gi  حرکت شخص ، و a انجام عمل را میرساند. a "to do ، یعنی معنی سومری عروس و ترکی آن ، « شخصی  (خانم) که آمده» است. 
وند in در سومری در کلمه gi4-in از فعل اسم ساخته ( کارگر زن) .مانند زبان ترکی که از gəl اسم gəl-in درست کرده است. 
gi4-in 
geme [WORKER] wr. geme2; gi4-in "female worker" Akk. amtu

 du10-ga-am3: eyi, yaxşı olmaq
خوب بودن

---
Missing media item.

از آثار سومری

16

gi pe-el-la 2 ur 2-ra saĝ-še 3 nam-ta-ab-gi 4
dumu ban3-da du10-ga-am3
The pella reeds turn (?) from head to toe
(?it is a “junior son” (groom 
The pela reed turns from bottom to top
it is a good young son

pe-el-la qəmişləri, başdan ayağa qədər, əyiliblər

 onlar eyi oğlanlardır
نی های pe-el-la سر تا پا  خم شده اند
آنها پسران خوب اند.

**
ĝ=ng=n
 saĝ سر
 saĝ-še
še- تا ، برای (حالتterminativ)

nam-ti-la-ni-še
for his/her life
 

ur 2-ra

ur پایه
ra- به، به طرف (dative )
ta - در جایی، از جایی 

 ur 2-ra saĝ-še 3 "nam-ta-ab"-gi 4: برگشتن ( سرتا پا ) ، اینجا خم شدن.

başdan ayağa qədər
غیر مستقیم و مجازاً اشاره به « با تربیت بودن جوانان» دارد. 
dumu ban3-da: نوجوان. تحت اللفظی " کودک نو"
«-nam-ta-ab» عبارتی ست که در معنی جمله " نقشی» ندارد. تنها « تأکیدی ست بر یک حرکت اصولی انتزاعی». نقش تعیین کننده با saĝ-še 3 ...-gi 4 است. که معنی « برگشتن یا خم شدن از سر» را تداعی میکند. 
قصه این عبارت هم مانند داستان کلمه bir در ترجمه ی جملات ترکی ست: bir gəl و gəl ;  اینجا bir ترجمه نمی شود. فقط gəl به " بیا" برگردانده میشود. در زبانها این نوع پدیده ها و جود دارند.
----

17

gi gašam-e ki am3-gurum-e
nam-ab-ba du10-ga-am3

The gašam reeds bend to the ground
they are good old men
The gašam reed digs in the ground: it is good as an old man

gašam qəmişləri yerə keçiblər
onlar yaxşı atalardır

نی های gašam به زمین فرو رفته اند
آنها پیرمردان خوب اند.

**
 am3-gurum-e به زمین فرو رفتن
gor: gurum ترکی. زیر زمین، گور
(nam-ab-ba: qoca kişi, ata( tut, hesab elə 
ab-ba پیر مرد ، پدر، nam حساب کن( در نظر بگیر)، منظم. اساساً، اصولاً . 
nam در بخشی از موارد اشاره به یک« قانون طبیعی»ست. مانند سرنوشت، رشد کردن، مردن، و هر چیز انتزاعی که میتواند به عنوان « یک اصل و قانون و حکم و قاعده» بشمار آید. 
در چنین مواردی برابر « منظم و اصولاً و اساساً  و اختصا صاً، منظور طبق قاعده» است. در ترجمه، برابر آنرا نسبت به موضوع و محتوای جمله انتخاب میکنند و یا حتی لازم می بینند که ندیده بگیرند. 
گاهاً برابر دارد و گاهاً نیز ندارد.

----

18

gi-zi ni 2-bi-a nam-mu-un-šu2
nam-um-ma du10-ga-am3
The zi reeds drop down by themselves
they are good old women
The zi reed …… on its own: it is good as an old woman

"zi qəmişlərinin örtüyü(yarpaqları) özü-özünə "tökülür
onlar yaşlı eyi qadınlardır
برگ نی های Zi خود به خود میریزند
آنها پیر زنان خوب اند.

**

Zi اسم
 ni 2-bi-a : özü, özü-özünə خودش، خود بخود
nam-mu-un-šu2 : "örtük say", burada: yarpaqlar سر پوش. منظور برگها

qoca, yaşlı qadın say: nam-um-ma پیر زن، مادر بزرگ، حساب کن، بشمار.
----
منابع:

SUMERIAN “CHILD”
Vitali Bartash (University of Mun

ETCSLtranslation : t.5.9.2
The heron and the turtle
Segment A
-ePSD
-DIETZ OTTO EDZARD

N izam i Xudiyev. Q ədim tü rk yazılı abidələrinin dili

B akı, “Elm və təh sil”, 2015, 596 səh
-و دیگر منابع که در متن آمده اند.

- عکس نخست منصوب به الاهه اینانا

------

در پیوند:

آرشیو: http://iranglobal.info/taxonomy/term/81

0- مقایسه جملات سومری و ترکی3 ( Meslamta-ea)
1- مقایسه جملات سومری و ترکی 1
http://www.iranglobal.info/node/66984
 
2- En-ḫedu-ana نخستین شاعره شناخته شده
 
3- لای-لای سومری، ترانه ای از شولگی Shulgi-nin lay-layı
 
4-گلدسته ای از کی-ان-گیر
 
5-Aratta و برخی نامها
 
6- دیباچه ای بر پیوند سومری و ترکی متن کامل PDF
 
7- معنی نام آذربایجان AZ-ƏR -BAY-QAN
 
8-معنی نام اورمیه : ÖZ YURDUM ; UR-MU
 
9-SUMER GIZI دختر سومریpdf
 
10-ÖPÜŞ-بوسه
 
11-NİNTU, ARZULAR VURĞUNU نین تو، دلباخته آرزوها
 
12-مقایسه جملات سومری و ترکی 2
 
13- مارتو و آدم گلی MARTU VƏ ÇAMIR ADAMI
http://iranglobal.info/node/65670
 
14-مقایسه جملات سومری و ترکی 4
15- مقایسه جملات سومری و ترکی 5
http://iranglobal.info/node/70330

16- قصه کلمات Kİ-EN-ĜİR
http://iranglobal.info/node/67988

17-مقایسه جملات سومری و ترکی 6- من یک دخترم
http://iranglobal.info/node/70504

18- مقایسه جملات سومری و ترکی7 - TİL

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

آ. ائلیار

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.