در حالیکه ارمنی‌های ناگورنوقره‌باغ در سوگ دستکم بیست نفری هستند که در انفجار مخزن سوخت جان باختند، سوال اصلی برای آنها این است که آیا خانه و زندگی خود را رها کنند و به ارمنستان بروند یا در سرزمین مادری خود بمانند. با اینکه از ارمنی‌های منطقه خواسته نشده آنجا را ترک کنند و باکو گفته می‌خواهد منطقه و ساکنانش را جذب جمهوری آذربایجان کند اما بسیاری احساس اعتماد و اطمینان به دولت الهام علی‌یف ندارند.

تصویر

برق مرکز ناگورنوقره‌باغ که ایروان آن را استپاناکرت و باکو آن را خان‌کندی می‌نامند، در روزهای گذشته قطع بود اما اکنون با اتصال به شبکه برق سراسری جمهوری آذربایجان وصل شده است. همین شهر پایگاه اصلی جدایی‌طلبان مسلح ارمنی بود که در حمله برق‌آسای ارتش جمهوری آذربایجان، پس از مقاومتی کوتاه، چهارشنبه پیش سلاح‌هایشان را زمین گذاشتند. انفجار مخزن سوخت هم دیروز در نزدیکی همین شهر رخ داد. این انفجار مهیب بیش از ۲۰ کشته و صدها زخمی بجا گذاشته که نیازمند کمک و درمان هستند.

جزئیات انفجار این مخزن سوخت در نزدیکی مرکز ناگورنوقره‌باع روشن نیست اما حداقل سیصد نفر به بیمارستان‌هایی برده شده‌اند که فاقد امکانات کافی هستند. به یک هلیکوپتر ارمنستان برای امدادرسانی اجازه فرود در خان‌کندی/استپناکرت داده شده و جمهوری آذربایجان هم کمک‌هایی دارویی ارسال کرده است.

۱۲۰ هزار ارمنی ساکن ناگورنوقره‌باغ هستند که اکنون بسیاری از آنها رهسپار گذرگاه لاچین که صلح‌بانان روسیه بر آن نظارت می‌کنند هستند تا به ارمنستان بروند.

 

در همین حال تلاش‌های بین‌المللی برای امدادرسانی به منطقه ادامه دارد. نمایندگان ارمنستان و جمهوری آذربایجان با میانجی‌گری آلمان و فرانسه در بروکسل دیدار می‌کنند. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه هم با ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران درباره اوضاع ناگورنوقره‌باغ تلفنی گفتگو کرده است.

سامانتا پاور رئیس یواس‌اید، نهاد امدارسان وزارت حارجه آمریکا، به مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان سفر کرده و ضمن اعلام حکایت واشنگتن از ارمنستان و ۱۲ میلیون دلار کمک مالی، خواستار باز شدن راه امداد بین‌المللی شده است. به گفته دمیتری پسکوف سخنگوی کرملین، هر گونه حضور ناظران بین‌المللی در ناگورنوقره‌باغ منوط به موافقت باکو است.

سیل جمعیت پناهجو ادامه دارد که گاهی باعث راه بندان شده با این حال هر ساعت صدها ارمنی از مرز عبور می‌کنند و آنها که خودرو و بنزین دارند و بقیه با وسایل دیگر یا پیاده رهسپار مرز هستند. به گفته تیگران خاچاطوریان معاون نخست‌وزیر ارمنستان، بیش از ۱۹ هزار نفر وارد ارمنستان شده‌اند.

 

بعد از روستای کورنیدزور و ثبت‌نام در دفاتر وزارت خارجه ارمنستان، شهر گوریس، اولین مقصد پناهجویان، بسختی در تلاش است برای این افراد امکانات اولیه فراهم کند در حالیکه آنها در برای خرید سیم کارت موبایل از فروشگاه‌ای محلی در صف‌های طولانی ایستاده‌اند.

سارا رینسفورد خبرنگار بی‌بی‌سی در گوریس با پناهجویان ارمنی صحبت کرده است. او می‌گوید: «هیچکس به من نگفت که به آنها گفته شده باید محل زندگی خود را ترک کنند. آنها باور ندارند که ماندن برایشان بی‌خطر است. مردم با ماشین‌هایی به اینجا می‌آیند که صندوق عقب‌شان پر و تلی از اثاث بر سقف‌شان است. می‌توانم بگویم جو عمومی نوعی بهت‌زدگی است. بسیاری در شوک هستند که باید جایی را که نسل اندر نسل در آن زندگی کرده‌اند ترک کنند. بیشتر آنها اگر سوال کنی که بعد از این چه بر سرشان می‌آید، فقط شانه بالا می‌اندازند و کاملا نامید به نظر می‌رسند.»

جمهوری آذربایجان می‌گوید به جدایی‌طلبان ارمنی که اسلحه‌شان را زمین گذاشته‌اند امان داده است اما «آنهایی که در زمان جنگ قره‌باغ مرتکب جنایت جنکی شدند باید به ما تحویل شوند.»

اشاره جمهوری آذربایجان به دو جنگی است که در این منطقه رخ داد، اولی بین سال‌های ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۵ که کنترل منطقه در اختیار دولت خودمختار ارمنی قرار گرفت که از حمایت ایروان برخوردار بود و دومی جنگ سه سال پیش که تقریبا تمام منطقه جز خان‌کندی/استپاناکرت و اطرافش به کنترل آذربایجان درآمد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه اکنون مردانی که در سن جنگ هستند در آخرین ایست بازرسی پیش از ورود به ارمنستان باید به دوربین نگاه کنند تا عکسشان گرفته شود.

 

مردم در ارمنستان بشدت ناراضی هستند و در چند روز گذشته برای استعفای نیکول پاشینیان نخست‌وزیر تظاهرات کرده‌اند. آنها وضعیت فعلی را نتیجه بی‌کفایتی و سوء‌مدیریت دولت می‌دانند. نیکول پاشینیان روسیه را مقصر می‌داند که بر خلاف پیمان امنیتی شش‌جانبه موسوم به پیمان تاشکند امنیت این کشور را در زمان حمله نظامی تامین نکرده است. منطقه ناگورنوقره‌باغ از نظر جامعه بین‌المللی جزء خاک جمهوری آذربایجان است و عملیات نظامی ارتش این کشور در آن منطقه حمله به خاک کشور دیگر محسوب نمی‌شود.

دیروز رئیس‌جمهور ترکیه که جمهوری آذربایجان را متحد و کشور برادر می‌خواند، با الهام علی‌یف همتای خود در نخجوان ملاقات کرد. ترکیه سخت به دنبال گشایش گذرگاه زنگزور است برای ایجاد یک خط آهن از ترکیه به داخل خاک جمهوری آذربایجان و باکو. بسیاری این را بخشی از راهی می دانند که به دالان تورانی موسوم است برای اتصال ترکیه به کشورهای آسیای میانه.

هدف آنکارا این است که این خط آهن از شهر قارص در ترکیه شروع ‌شود و سپس با عبور از باریکه‌ای به نام قره سو که چند کیلومتر بیشتر عرض آن نیست و در زمان رضا شاه پهلوی به ترکیه واگذار شده به نخجوان برسد که جز جمهوری آذربایجان است.

از اینجا برای متصل شدن به بقیه جمهوری آذربایجان، خط آهن باید از باریکه‌ای از خاک ارمنستان عبور کند که با ایران هم مرز است، جایی وسط دو گوش گربه ایران. این مسیر ۴۴ کیلومتری همان جایی است که ترکیه می‌خواهد گذرگاه زنگزور ایجاد شود تا بدون گذر از خاک ایران و ایست‌بازرسی‌های ارمنستان، به جمهوری آذربایجان متحد نزدیک خود وصل شود. این دالان درست به موازات مرز ارمنستان با ایران است، در آن سو استان سیونیک و در این سو آذربایجان شرقی.

ترکیه می کوید این دالان برای همه کشورها نفع اقتصادی دارد اما ایران نگران است که این دالان در عمل ارتباط مرزی آن را با ارمنستان قطع کند و هیچ کنترلی بر این مسیر مهم تجاری و استراتژیک نداشته باشد. تهران همچنین نگران جمهوری آذربایجان است که در یک سال گذشته روابطش با آن تیره بوده و متحد نزدیک اسرائیل هم به شمار می‌رود.