من با حسن نیت چنین نگاهی میخواهم به تورک اوغلی داشته باشم. او متعصب است برای آنکه مقالاتش را با سالام دوسلار آغاز میکند و چند جمله هم به ترکی مینویسد که به خیال خودش بزند توی دهن غیر ترک ها. ما در اینجا ترک بسیار داریم اما هیچکدام سالام دوسلار و این قبیل شاخ و شانه کشیدن های نژادی را ندارند چرا که عقده ندارند. ترک ها مثل کردها که در این سایت مینویسند هیچ حس کمبودی نسبت به فارس زبانان ندارند اما تورک اوغلی دارد برای همین همواره بر این خصلت ترک بودنش تاکید میورزد. تصور میکند که ما مشکلی با ترک بودن او داریم درحالیکه بسیاری اقوام ما ترک تبار هستند باهم فامیل هستیم و ازدواج های سببی نسبی ما ایرانیان را باهم مخلوط کرده. تورک اوغلی و یونس شاملی هرگز سخنی از مجلس موسسان به میان نمی اورند و حتا وقتی مورد خطاب قرار میگیرند به روی خودشان نمی آورند. میترسند اگر بگویند که مجلس موسسان را به رسمیت نمی شناسند به دمکرات نبودن متهم شوند. آنها حقی برای ملت قائل نیستند که سرنوشت خودشان را خودشان تعیین کنند. در سخن میگویند که فارس زبانان جمعیت کمی را تشکیل میدهند. بسیار خوب. پس در مجلس موسسان اکثریت با ترک ها و غیر فارس زبانان خواهد بود و چون به زعم یونس شاملی نظام فدرال بهترین است، منطقا و عقلا مجلس موسسان باید نظام فدرال را برگزیند. پس مشکل حل است! اما درد شاملی این است که میداند مردم غیر فارس زبان در ایران هم علاقه بسیاری به پهلوی ها و نظام متمرکزشان دارند و مشکل همینجاست. از نگاه شاملی و تورک اوغلی که هردو یکی هستند، کسی که به نظام فدرال نگاه موافق نداشته باشد عقل ندارد یا ضد ترک هست!!! برای یونس شاملی غیر قابل تصور است که انسان عاقل باشد اما نظام متمرکز بخواهد. چنین کسی از نگاه شاملی یک دیوانه است. این نگاه یک دیکتاتور مآب است که برای انسانها حق انتخاب قائل نیست. یک ایرانی حق ندارد نظام بهتر فدرال را کنار بگذارد با نظام متمرکز حال کند. یک ایرانی حق ندارد نوع دیگری از زندگی را بجز آنکه یونس شاملی میگوید انتخاب کند چون عقلانی نیست. شما حق ندارید آنچه را که عقل نمی پسندد انتخاب کنید. چرا به غذا فلفل میزنید که تند است؟ چرا مشروب میخورید برای بدن ضرر دارد؟ چرا روابط دختر و پسر آزاد باشد غیر اخلاقی است؟ چرا در هلند و آلمان مصرف گرس آزاد شده است این مردم دیوانه شده اند. بهترین غذای ایرانی چلوکباب کوبیده است چرا مردم بجای آنکه چلوکباب کوبیده دائم بخورند برعکس حتا پولدارها هم دائم کوبیده نمیخورند و بیشتر طرف کشک بادمجان و قورمه سبزی میروند! اخر این دنیای دیوانه را چه میشود؟
میدونید.. رفتار تورک اوغلی مرا یاد شخصیت اصلی فیلم شاتر آیلند میاندازد. یکی باید او را از خیالاتش بیرون بکشد و دنیای واقعیت ها را جلوی چشمش بگیرد که عموووو بیخیال! مردم حق دارند نظام حکومتی مورد علاقه شان را انتخاب کنند و بجای کوبیده مورد نظر شما کشک بادمجان بخورند و این معنایش بی عقلی یا نوکر مسلک بودن نیست.

من با حسن نیت چنین نگاهی میخواهم به تورک اوغلی داشته باشم. او متعصب است برای آنکه مقالاتش را با سالام دوسلار آغاز میکند و چند جمله هم به ترکی مینویسد که به خیال خودش بزند توی دهن غیر ترک ها. ما در اینجا ترک بسیار داریم اما هیچکدام سالام دوسلار و این قبیل شاخ و شانه کشیدن های نژادی را ندارند چرا که عقده ندارند. ترک ها مثل کردها که در این سایت مینویسند هیچ حس کمبودی نسبت به فارس زبانان ندارند اما تورک اوغلی دارد برای همین همواره بر این خصلت ترک بودنش تاکید میورزد. تصور میکند که ما مشکلی با ترک بودن او داریم درحالیکه بسیاری اقوام ما ترک تبار هستند باهم فامیل هستیم و ازدواج های سببی نسبی ما ایرانیان را باهم مخلوط کرده. تورک اوغلی و یونس شاملی هرگز سخنی از مجلس موسسان به میان نمی اورند و حتا وقتی مورد خطاب قرار میگیرند به روی خودشان نمی آورند. میترسند اگر بگویند که مجلس موسسان را به رسمیت نمی شناسند به دمکرات نبودن متهم شوند. آنها حقی برای ملت قائل نیستند که سرنوشت خودشان را خودشان تعیین کنند. در سخن میگویند که فارس زبانان جمعیت کمی را تشکیل میدهند. بسیار خوب. پس در مجلس موسسان اکثریت با ترک ها و غیر فارس زبانان خواهد بود و چون به زعم یونس شاملی نظام فدرال بهترین است، منطقا و عقلا مجلس موسسان باید نظام فدرال را برگزیند. پس مشکل حل است! اما درد شاملی این است که میداند مردم غیر فارس زبان در ایران هم علاقه بسیاری به پهلوی ها و نظام متمرکزشان دارند و مشکل همینجاست. از نگاه شاملی و تورک اوغلی که هردو یکی هستند، کسی که به نظام فدرال نگاه موافق نداشته باشد عقل ندارد یا ضد ترک هست!!! برای یونس شاملی غیر قابل تصور است که انسان عاقل باشد اما نظام متمرکز بخواهد. چنین کسی از نگاه شاملی یک دیوانه است. این نگاه یک دیکتاتور مآب است که برای انسانها حق انتخاب قائل نیست. یک ایرانی حق ندارد نظام بهتر فدرال را کنار بگذارد با نظام متمرکز حال کند. یک ایرانی حق ندارد نوع دیگری از زندگی را بجز آنکه یونس شاملی میگوید انتخاب کند چون عقلانی نیست. شما حق ندارید آنچه را که عقل نمی پسندد انتخاب کنید. چرا به غذا فلفل میزنید که تند است؟ چرا مشروب میخورید برای بدن ضرر دارد؟ چرا روابط دختر و پسر آزاد باشد غیر اخلاقی است؟ چرا در هلند و آلمان مصرف گرس آزاد شده است این مردم دیوانه شده اند. بهترین غذای ایرانی چلوکباب کوبیده است چرا مردم بجای آنکه چلوکباب کوبیده دائم بخورند برعکس حتا پولدارها هم دائم کوبیده نمیخورند و بیشتر طرف کشک بادمجان و قورمه سبزی میروند! اخر این دنیای دیوانه را چه میشود؟
میدونید.. رفتار تورک اوغلی مرا یاد شخصیت اصلی فیلم شاتر آیلند میاندازد. یکی باید او را از خیالاتش بیرون بکشد و دنیای واقعیت ها را جلوی چشمش بگیرد که عموووو بیخیال! مردم حق دارند نظام حکومتی مورد علاقه شان را انتخاب کنند و بجای کوبیده مورد نظر شما کشک بادمجان بخورند و این معنایش بی عقلی یا نوکر مسلک بودن نیست.

تورک اوغلی، مشکل تو میدونی چرا روانی هستی؟ برای آن که دوست داشتن و نداشتند هم ایدئولوژیک هست. قضیه خیلی ساده این هست که ذهنیت تو با سیاست های «سوسیالیسم واقعا موجود» ساختار بندی شده. مانند همانها فکر میکنی و امروز که دستت به داغ و درفش و تفنگ بند نیست، به زور فحش و برچسب فاشیسم و فارس پرستی و شاهدوستی مخالفان فدرالیسم را زیر مشت و لگد میگیری و فردا آنها را جلوی دیوار میگذاری یا به «سیبری» میفرستی. نظایر تو در پشت دیوار آهنین بسیار بوده اند. قضیه خیلی ساده این است که معیار انسان بودن و مردمی بودن این است که فرد عقیده داشته باشد که نظام فدرال بهترین نوع حکومت است و اگر غیر از این باشد حقوق سایر مردم ایران که زبان مادری شان فارسی نیست پایمال میشود. و نگرانی از این وضعیت روان تو را مختل کرده که اینطور به آب و آتش میزنی. برای تو فدرالیسم بهشت و نظام متمرکز یک جهنم است. نگاه تو به فدرالیسم تبدیل به یک تعصب ایدئولوژیکی شده. تعصبی از نوع داعش. تو دستت برسد از کشته پشته خواهی ساخت. تعصبی که با همه تلاشت موفق به پنهان کردن این مهم نشده که تعصب شدیدی نسبت به اصل و نسب ترک ات داری که نازیست های نژادپرست آلمان را میگذارد توی جیبش. در نوشته هایت که پیوسته منافع ترکهای کشور آذربایجان و ترکیه را در نظر داشتی دست تو را رو میکند. آتاتورک همان کار را کرد که رضاشاه کرد منتها جنایاتی که آتاتورک در حق ارامنه و کردها مرتکب شد را رضاشاه هرگز مرتکب نشد اما تو در نوشته هایت همواره سرکوب های غیر ترک ها در ترکیه را ستوده ای یا دروغ به حساب آورده ای. آتاتورک در نظر تو یک فرد بزرگ و قابل احترام است ولی رضاشاه برای تو یک فرد منفور و خونخوار است. این را چگونه توجیح میکنی؟ آیا چیزی بجز نژاد پرستی و ترک پرستی است؟ نژاد پرستی تو با سوسیالیست بودنت یادآور ناسیونال سوسیالیسم هیتلری است. نگاه یک انسان عادی به امر حکومت یک نظریه سیاسی است و هرگز نظام متمرکز به معنای جهنم و فدرال به معنای بهشت نیست. این همه ایرانیان معتقد به نظام فدرال داریم ولی کسی موضوع را تبدیل به موضوع حیاتی بهشت و جهنم نمی کند. این همه کمونیست داریم که در امر فدرال ذهن منسجم و سازمان یافته و معقولی دارند مثل حزب کمونیست کارگری ولی مثل تو طرفداران نظام متمرکز را دشمن خودشان نمیدانند. آنها خیلی ساده میگویند که نظام سوسیالیستی و حکومت فدرال برای گرداندن امور کشور مناسب تر است. بسیار خوب، بسیاری هم میگویند نظام متمرکز بهتر عمل میکند. این یک اختلاف نظر است. من تعصبی ندارم میگویم اگر مجلس موسسان نمایندگان مردم ایران نظام فدرال را برگزیدند من هم مثل بچه آدم سرم را میاندازم پایین و زندگی ام را می کنم. اما تو اگر نظام فدرال برقرار نشود برایت موضوع مرگ و زندگی است. ما زمان شاه در یک نظام متمرکز زندگی کرده ایم و اصلا هم جهنم نبود. خیلی خوش میگذشت. اما بنظر میرسد با بالا رفتن سن و ناکامی تو در اهداف سیاسی ات با تعصبی که بخرج میدهی تو را تبدیل به موجود خطرناکی کرده. خطرناک برای خودت و برای اطرافیانت و میترسم آخرش یک کاری دست خودت بدهی.
از کارنامه انقلابی ات که از در و دیوار بالا رفتی صحبت کردی و این که در این نکبت جمهوری اسلامی سهم داشتی و عکس خمینی را نصب کردی. من احمق هم در نیروی هوایی شورش کردم و اسلحه را به دست امثال تو رساندم. اما تفاوت تو با من سایر شورشیان این است که ما پی بردیم که این انقلاب نالازم بود و باید اصلاح میشد اما تو آدم لجوج و متعصب همچنان به آن بلاهت ملی با افتخار مینگری. کسی که به شرکت در انقلاب و هواداری از خمینی افتخار میکند و به رخ دیگران میکشد که عکس خمینی را بالا برده آدم بشدت متعصب و روانی باید باشد. من یک مقاله نوشتم که بعنوان 57تی کار ما اشتباه بود اما عذرخواهی نمیکنم. عذرخواهی نمیکنم برای آنکه نفس قیام کردن بر علیه ظلم و در راه آزادی جرم نیست و اشتباه نیست. اشتباه ما انقلابیون در تشخیص موضوع ظلم و عملکردمان بود. اصلا همه آنچه تو میگویی درست.. اما ما باید اصلاح میکردیم نه انقلاب. انقلاب اشتباه بود. و تو این را قبول نداری. تو مشکل شخصی با پهلوی ها داری نه ایدئولوژیک. تو کینه شتری و پدرکشتگی با فارس زبانان داری. تو مرا دوست نداری بلکه از من نفرت داری از فارس زبان جماعت نفرت داری و انرا پشت یک تابلوی مسخره فدرالیسم پنهان میکنی. تو مریض هستی اگرنه اینقدر سر این مساله جنگ و دعوا براه نمی انداختی. اسماعیل نوری علا یک مطلبی نوشته. همین که نام رضاپهلوی را آورده تو احساس خطر کردی و شروع کردی و ساز تکراری ات را برای بار هزارم کوک کردی. طرح آقای نوری علا چه ربطی به مزخرفاتی که پای مقاله اش نوشتی دارد؟ یک انسان عاقل، یک انسانی که روانش رنجور نیست و حالش خوب است، نظراتش را در یک مقاله با آوردن فاکت از کاپیتال مارکس گرفته تا همان چیزهایی که خواندی و فکر میکنی هرکس نخوانده خر است، همه را در مقاله ات بیاور هرکس علاقه داشته باشد به تو خواهد گروید. مشکل تو آن است که میدانی در مقاله هایت که مثل بچه آدم مینویسی کسی حتا برای بستن یک شیشکی به خودش زحمت نمیدهد. برای همین میایی پای مطلب نوری علا شلوارت را میکشی پایین و عقده هایت را خالی میکنی. این کار زشت است. غیر انسانی است. هرکس هرچه مینویسد یک طوری ربط میدهی به فدرالیسم. آقاجان.. فدرالیسم نوعی از حکومت است که در برخی کشورهای جهان رواج دارد و در برخی ندارد و مردم دارند راحت زندگی میکنند و هیچکدام شان زندگی شان جهنم نیست. مشکل تو این است که ناراحتی از این که از در و دیوار رفتی بالا و نظام پهلوی را بر انداختی اما به چشمت می بینی که حتا قوم و خویش هایت در آذربایجان میگویند نور به قبر شاه ببارد. تو را میتوانم درک کنم. آن میزان تعصب پانترکی و فامیل و همشهری ها با این جمله نور به قبرش ببارد بزنند توی دهن آدم. من اگر بودم خیلی راحت میگفتم خب.. من تلاش خودم را کردم حالا مردم عقل شان نمیرسد میخواهند دوباره پسر شاه را بیاورند خلایق هرچه لایق. اما مهم برای تو مردم نیستند، مهم این است که دلت میسوزد که جانت و زندگی ات را به تصور این که مشکل پهلوی ها هستند نابود کردی و پهلوی ها دارند دوباره برمیگردند. مرگ برای تو بهتر است. از دوستان تو تقاضا میکنم مراقب تو باشند میترسم روزی که مردم از فرودگاه تا کاخ سعد آباد اتوموبیل رضاشاه دوم را روی دست حمل کنند تو خودت را از طبقه بالای یک برج به پایین بیافکنی.
ببین.. باور کن در یک نظام متمرکز کسی تورک ها را نخواهد خورد. اصلا خود آنها پایوران چنین نظامی خواهند بود. همیشه در چندصد سال اخیر ترک ها زمام امور دولت متمرکز را در دست داشتند. دورانی که به زعم تو فدرال بوده چون یک قلدر ترک فامیل سلاجقه یا قاجارها به یک فرمان پوست میکنده یا سر از تن جدا میکرده مثل آغامحمدخان که من او را بخاطر نگهبانی از تمامیت ارضی کشور می ستایم. اما تو.. هیچی.. ولش کن. فقط یک تقاضا.. زیر مقالات دیگران را ترکمون نزن. برو تیمارستان آنجا توالت هست کارت را بکن.

لذا هی نیا پای مقالات این و آن ترکمون بزن. حرفهای تکرار هزار باره ات را بصورت یک مقاله بنویس اگر کسی دوست داشت میاید پای مقاله ات نظر میدهد. و تو میدانی که کسی تو را و نظرات واپسمانده ضد ایرانی است را تحویل نمیگیرد. هی خودت را وسط آدم بزرگها نیانداز. چقد وقاحت.. چقدر بیغیرت هستی که بازهم رها نمی کنی. روانپزشک برات معرفی کردم مراجعه کن دارو مصرف کن چرا حضور نحس ات را میاوری میان ما که اصلا بحثی با تو آدم پرت روانپریش نداریم. لطفا پای مقالات من یکی چیزی ننویس. کسی که با من مخالفت میکند باید خایه اش را هم داشته باشد بگوید کیست و نام واقعی اش را بنویسد. خاک بر سرت که این همه تو را به لجن میکشم و تو از آنهایی که تو را می شناسند خجالت نمیکشی. اهل مبارزه باید مرد مبارزه هم باشد. تو که مرد نیستی بیجا میکنی میافتی وسط حرفها گنده تر از دهنت میزنی وشعر میبافی. مردک یک پلاکارد فدرال دستش گرفته خیال میکنه کمر غول شکسته. آقا ببر مجلس موسسان من برای فدرالیسم تو شیشکی می بندم. ول کن دیگه! عقده هایت و ناکامی هایت را با فرغون میاری اینجا خالی میکنی و میری. بیشعور.

بحث من امّا به حول و حوش مقولاتی تمرکز کرده اند که «ساختاری/شالوده ای/ریشه ای/پایه دار و چفت و بستی» هستند؛ وگر نه در زیر آلاچیق و چادر قشقائیها و غارها نیز میتوان نشست و لم داد و روزگار را گذرانید، امّا تمام عمر و برای تمام فصلها نمیتوان در سایه سار آنها زیست و در فکر پیشرفت و تحوّل و چنان و چنین بود. مسئله «حکومت/دولت/مجلس/قانون اساسی/انتخابات و امثالهم» از کلیدی ترین مباحث جوامع بشری محسوب میشوند که اندیشیدن یا نیندیشیدن در باره آنها میتواند سرنوشت جامعه و میهن و افرادش را تعیین کند. اینکه کثیری از ایرانیان – مهم نیست چه عقاید فردی و گروهی دارند- شبانه روز نفرت و بیزاری خود را از حضور و نفوذ حکومتگران الهی در تمام امکانهای مطبوعاتی و شبکه های اجتماعی و وسایل شنیداری و دیداری بر زبان برانند و آشکارا به نمایش بگذارند، هرگز نمیتوان نتیجه گرفت که از امروز به فردا میتوان جامعه ای را سامانبندی کرد که بر شالوده «پرنسیپهای باهمزیستی» اداره شود و دوام آورد. همه اینها خواب و خیالهای خوش است؛ ولی راهگشاینده و چیره شونده بر معضل نیستند. مسئله دوام در تغییر مطرح است؛ نه اینکه حذف و برچیدن و سر به نیست کردن یکی و سپس حاکم کردن یکی دیگر و تکرار حاکم و محکوم کردن آنهم از طُرُق خشونتی یا امکانهای خشونتزایی.
حقیقت این است که ایرانیان از زمانی که با تمدنهای جدید اروپایی آشنا شدند و در دایره تحوّلات جهانی قرار گرفتند، مسئله «حکومت و دولت» در صدر مسائل کشمکشها و درگیریها و مصیبتهای ملموس جامعه ایرانی تا امروز بوده است و بی شک در آینده ها نیز خواهد بود؛ البته اگر چنانچه درب کشمکشهای قدرتپرستانه گرایشهای مختلف بخواهد بر همین پاشنه ای بچرخد که تا امروز چرخیده است. اینکه کسانی – مهم نیست چه عقایدی را پدافند میکنند و خودشان را چه می نامند- برآنند که نقشی در ساماندهی ایران و جامعه ایرانی داشته باشند، نخست باید بیاموزند که چگونه میتوان از «حقیقتپنداری عقاید خود» گسست و به میدان «آزمونگرایی و ارزیابی توانمندیها و استعدادها و هنرها و دانشهای خود در کنار دیگراندیشان بر شالوده پرنسیپهای فرهنگ جامعه» گام گذاشت و چند و چون ظرفیتها و تواناییهای خود را به محک زد و لیاقت و شایستگی خود را در عمل اثبات کرد.
من به هر چیزی که بخواهد در سمت و سوی تعیّن ملّت حرکت کند، به شدّت مشکوکم و آن را خطری عظیم برای «آزادی» میدانم؛ زیرا تعیّن کردن؛ یعنی کتاب نوشتن نصّی برای ملّت که دست و پای او را در «آزادی برای انتخاب» به شدّت میبندد تا مردم را تابع و مطیع و توسری خور بار آورند.در مطلبی که آقای نوری علاء تحریر کرده است، دقیقا «مسئله تعیّن»، ملموس و آشکار است. به همین دلیل بر این اندیشه ام که هر چقدر بر دامنه امکانهای شکوفایی «آزادی» افزوده تر شود؛ آنهم از طریق سنجشگری موانع و زایش ایده های بکر و افکار راهگشاینده، به همان میزان میتوان به آفرینش فضای ارزشمند گزینش در آزادی مدد رساند و اطمینان خاطر داشت. بنابر این، صرف اینکه هر کسی و دسته ای و گروهی و فرقه ای و گرایشی بخواهد تیم خودش را بدون اهمیّت دادن به دیگران راه بیندازد، آخرش میشود همان جنگ «حیدری و نعمتی»؛ زیرا هر کسی خودش را محقّ به قدرت و نقشگزار بودن میداند؛ نه تار و پودی از فرش باهمستان برای آفرینش «حکومت و دولتی» که شایسته آحادّ جامعه باشد تا بتوان به همکاریهای دوجانبه مردم و حکومت امیدوار بود؛ طوری که مردم هیچگاه این تصوّر را نداشته باشند که زمامداران، خاصمان ملّتند؛ بلکه به این درک و نتیجه رسیده باشند که زمامداران از مردمند و انتخاب آنها بر حسب لیاقتشان در سمت و سوی وفاداری به پرنسیپهای باهمستان است و هرگاه خاطی از آب در آیند، مردم نیز حقّ و حقوق و قدرت را دارند که در صلح و آرامش، آنها را کنار گذارند و دیگرانی را که مستعد و کاردان و خدمتگزار هستند بر پست و مقام بنشانند.
بنابر این، تمام بحث من بر گرداگرد «پرنسیپهائیست» که به حیث محور گردهمآیی گرایشها به حساب میآیند؛ نه حذف گرایشهایی به نفع مثلا یکی از آنها. هرگز. برای من، مسئله «حکومت و دولت»، گونه ای حل کردن معادله چند کسریست که صورتها و مخرجهای آنها، متفاوت از همدیگر هستند و مقادیر آنها نیز ناهمگوند.
دیگر اینکه، من منظور شما را از تغییر نفهمیدم دقیق. اگر منظور تغییر بطئی در دیدگاهها و مواضع و نگرشهاست، که این کار پیوسته من بوده است از روزی که دست به قلم گرفتم؛ زیرا انسانی که جوینده است، مالک حقیقت نیست تا مدام بر یک «مدار واحد» بچرخد؛ بلکه در هر جستجو و تامّلات و مطالعات و ژرفکاویهایی که میکند، به نتایج دیگری دست میابد که با دیدگاههای فرض کنیم چند سال قبلش یا حتا بگویم همین هفته پیشش، ناهمخوان و چه بسا نقیض آنها باشد. من، گشوده فکری را بر «تعصّب عقیدتی» ارجح میدانم؛ زیرا بازماندن به عقایدی که راه تحوّل و نوشدن را مسدود کنند، انسان را از دستیابی به «شناختهای بکر و چشم اندازهای بدیع و وسیع» محروم خواهد کرد. در این خصوص میتوان بسیار نوشت و توضیح داد. ولی همین اشاره فعلا بس است.
شاد زی و دیر زی!
فرامرز حیدریان

برغم اینکه محاسنش سفید شده اند و بیش از نیم قرن تمام به طور مستقیم و غیر مستقیم در زیر و بم تلاطمهای اجتماع ایران و سیستمهای حاکم بر آن، حضور داشته است، هیچ درسی از تجربیات خودش نیاموخته و همچنان بر همان «تخیلات شاعرانه موج نو!» سیر و سیاحت میکند که در عهد شباب – چنانکه افتد و دانی!- قیقاج میداد. آقای نوری علاء هنوز نیاموخته اند که جمع کردن تجربه، هنر نیست؛ بلکه «اندیشیدن در باره تجربیات و زایاندن ایده ها و تفکّراتی بدیع از زهدان تجربیات فردییست» که اهمیّت دارد و کارسازند. سرتاسر انشاء آقای نوری علاء را که زیر ذرّه بین سنجشگری بی غرض و مرض بگذاریم، هیچ چیز دندانگیری نصیب آدم نمیشود که کسانی بخواهند آن را سنگی/خشتی/آجری/ملاطی/عصایی و امثالهم در نظر بگیرند برای برداشتن گامهای کلیدی. کل این انشاء، توهین مستقیم به «مردم ایران در جامعیّت» وجودیست که آنها را همچون حاکمان وقت، «صغیر و عوام کالانعام» میدانند.
آقای نوری علاء و کسانی که همچون او، اعتقاد مشابه دارند، اصلا متوجّه نیستند که در ایران چه میگذرد و نسل امروز ایران و والدینشان در چه حال و هواهایی میاندیشند و دنیا در نظرشان به چه شکلهایی جلوه میکند. من میپرسم که چگونه میتوان جامعه و مردم خود را نشناخت؛ ولی برای آنها نسخه درمانی پیچید؟. چگونه میتوان ملّتی را آنقدر اسیر و ذلیل در نظر گرفت و خود را قهرمان نجاتبخش ملّت؟. چگونه میتوان در باره مردم جامعه ای آمد و سرخود برایشان تعیین تکلیف کرد که چه کسانی را برای زمامداری و چه نوع حکومتی را تایید و تصدیق کنند؟. آیا تعیین تکلیف کردن برای ملّت به معنای صغیر پنداشتن ملّت محسوب نمیشود؟. وظیفه و تکلیف کسی که ادّعای نخ نما شده «روشنفکری» میکند، چیست؟. آیا سوای این است که در باره مقولات حادّ اجتماعی و کشوری بیندیشد و افکار و ایده های احتمالا کارگشاینده خودش را عبارتبندی کند و در اختیار ملّت بگذارد؟. چگونه میتوان ارجمندی و کرامت و شرف و شعور و فهم و درک ملّت خود را آنقدر به حضیض جهل فروکاهید و سپس نتیجه گرفت که مستعد و توانمند به انتخاب و پذیرش مسئولیّت نیستند و بی برو برگرد به قیّم محتاجند و رهبر و پیشوا؟. آیا ملّتی را که لایق انتخاب نمیدانیم و نیروی تمییز و تشخیص آحادّش را برای تعیین «خیر و شرّ» خودشان به رسمیّت نمیشناسیم، میتوان به زور «خیرخواهی» به پذیرش و تایید و تصدیق اشخاص و گروهها و سازمانها و تشکیلاتی مجبور کرد که برگزیده او نیستند؛ ولی میخواهند متعیّن کنند که او چگونه بزیید؟. ما کی میخواهیم بیاموزیم که مردم میهنمان، انسان هستند و کرامت و شرافت و شعور و فهم و عقل سلیم دارند؟. تا کی میخواهیم مردم خود را تابع و توسری خور محسوب کنیم؟. چرا هیچکس نمیخواهد بپذیرد که اگر ملّت ایران به هیچکس هیچ اعتمادی ندارد، علل و مسبّب بی اعتمادی، همانهایی هستند که ادّعای نجاتبخشی ملّت را تا امروز داشته اند و ملّت را تا کنون به خاک سیاه نشانده اند با ادّعاهای نجاتبخشی خودشان؟.
بیایید یک سال به عقب برگردیم؛ یعنی زمانی که زلزله مهسا وقوع پیدا کرد. بودند کسانی که در رقابت با همدیگر و دیگر طلایه داران عرصه مبارزه سیاسی که به توهم «نجات ایران» افتادند و جلسات رهائیبخش برای خودشان برپا کردند و البته هیچکس نیز سوای برگزارکنندگان به چنان جلساتی نرفتند و جلوس نکردند و آخر و عاقبتش نیز همچون حباب ترکیدند و ناپدید شدند.
نگاهی به دور و بر خودمان بیندازیم و اگر حوصله داریم، نگاهی گذرا نیز به خانه همسایه کنیم، شاید که چیزی از آنها بیاموزیم و راه درمان فلاکتهای خودمان را پیدا کنیم. بردارید اگر حوصله و وقتش را دارید، نگاهی گذرا به کتاب «جامعه باز و دشمنان آن»، اثر «کارل ریموند پوپر» بیفکنید. در کتابی که تقریبا با پانویسهایش هزار صفحه میشود و از زمان انتشارش (1945 میلادی) تا همین امروز، نقشی بسیار کلیدی در تحوّلات فکری سرزمینهای باختری داشته است، «پوپر» در باره اینکه «جامعه باز=گشوده فکر»، چه خصوصیّاتی دارد، لام تا کام سخنی نگفته است؛ بلکه از همان جمله اول کتاب در باره «دشمنان و موانع جامعه باز» به بحث پرداخته است. ولی تحصیل کرده و کنشگر ایرانی به جای آنکه بیاید در باره معضلات حادّ اجتماعی و کشورداری، ریشه ای و اصولی و ساختاری بیندیشد و ایده هایی و افکاری راهگشاینده داشته باشد، می آید در باره چیزهایی قلمفرسودگی میکند و حرف میزند که هیچ ربطی و سنخیّتی با واقعیّتها و عینیّتهای میهنی ندارند. آقای نوری علاء و کسانی که همچون وی میاندیشند، هنوز متوجّه نیستند و شاید هم به عمد نمیخواهند بفهمند که دوران تعیین تکلیف کردن برای ملّت ایران با حاکم شدن گیوتین اقتلویی متولیّان الهی برای همیشه و ابد از جامعه ایرانی رخت بر بست و رفت. حکومت آخوندی برغم تمام جنایاتی که تا امروز در حقّ ملّت ایران از صغیر و کبیر مرتکب شده است و همچنان میشود، دست کم درس کلیدی و بسیار ریشه ای را به آنها داد؛ آنهم اینکه ملّت آموخت بر روی پاهای استقلال خودش بایستد و سفت و سخت با طمانینه و آرامش و دوراندیشی به راه خودش برود؛ ولو راهی سنگلاخی و مملوّ از خار مغیلان باشد. ملّت، حدّاقل بر این مسئله آگاه است که راهی را میرود که خودش انتخاب کرده است؛ نه راهی را که در پیش پایش گذاشته اند؛ زیرا ملّت میداند که تمام راههای پیش پایی، دامهای ذلالت و حقارت و فلاکت و بدبختی و نابودی و زجر و عذابند. آحادّ ملّت ایران در کوره داغ جنایتهای الهی و خباثتهای ستمگرانه و جانسوز از طرف خلفای الله در طول چهار دهه و نیم آموختند که باید در راهی گام گذارند که خودشان آن را آفریده و انتخاب کرده باشند.
چگونه میتوان برای ملّتی که شرایط آزادی انتخاب را ندارد، تعیین تکلیف کرد که چه نوع حکومتی را با چه صفاتی برگزیند؟. مگر ملّت ایران صغیرند و حقیر که کسانی بخواهند برای نوع انتخابی که میکنند از طرف مجامع بین المللی، ناظر و شاهد داشته باشند؟. مگر ملّت ایران، بی فرهنگ و تاریخ بوده اند که بخواهند از سر فقر و نداری به مفاد «اعلامیه ای» آویزان شوند که محصول تجربیات مایه ای تاریخ و فرهنگ نیاکان خودشان بوده است؟. آنانی که به خودشان حقّ میدهند یا به عبارت دقیقتر، حقّ میتراشند، آیا لحظه ای در این خصوص اندیشیده اند که لیاقت و فرّ خود را باید در میدان کارزارها و همآوردیها به محک زد تا لیاقت آفرینگویی ملّت را بتوان نصیب خود کرد و انتخاب شد؟. آیا تاریخ فلاکتهای نیم قرن اخیر ایران هنوز درس مکفی و تفهیمی نیستند تا مدّعیان بفهمند که اندیشیدن در خصوص معضلات کشورداری به معنای حذف و نابودی و از بین بردن نحله ها و گرایشها و تشکیلات و غیره و ذالک نیست؛ بلکه حسب «پرنسیپ گوهری فرهنگ ایرانیان»، مسئله باید به حول و حوش «امتزاج و همگرایی و همبستگی و همپایی و همسویی و همخوانی» تمرکز کند تا بتوان به آفرینش فضای درخور باهمستان انسانها کامیاب شد. آیا سیستم خلفای الهی، قلعه ایست که مثلا «دروازه قرآن» داشته باشد برای عبور از آن و افتادن به راه دنیای «سکولار- دمکراسی»؟.
چطور میتوان اینقدر نحیف بود که با قاپیدن مفاهیم دنیای تفکّرات باخترزمینان به خود تحمیل و تلقین کرد که «نامها» میتوانند نامیده ها را واقعیّت پذیر کنند؟. چگونه میتوان انتقال عکس برج ایفل و مجسمه آزادی را به معنای حضور مادیّت وجودی آنها در میهن خود تصوّر کرد؟. چرا وقتی که ما با دنیای افکار و رویدادها و فرهنگ و تاریخ جوامع باختری روبرو میشویم، فقط تا نوک دماغمان را میبینیم و هیچ حواسمان نیست که درخت تنومند آزادی در سرزمینهای باختری، ریشه هایش به عمق تاریخ دو هزار سال کشمکشهای فکری/سنجشگری/انتقادی/کریتکال وابسته و استوار است؟. چرا ما هنوز که هنوز است نیاموخته ایم که کشک خودمان را بسابیم و کمتر ادا و اطوار دیگران را درآوریم؟.
اگر کسانی تصوّر میکنند یا واقعا از صمیم قلب بر آنند که کاری کارستان را برای مردم میهن خود و سرزمین آبا و اجدادی به سهم خویش اجرا کنند، نیک است قبل از آنکه بخواهند برای ملّت ایران، تعیین تکلیف کنند که کدام نوع از سیستمهای کشورداری با چه نوع صفاتی بهترین راه علاج ملّت برای رهایی از درد «معضل کشورداری» هستند، باید یاد بگیرند که از معلّم و واعظ بی متّعظ شدن دست بردارند و در مقام انسانهایی اندیشنده در باره معضلات همّت سختکوش کنند. تمام آتش فلاکت ایران و مردمش از زمانی شعله ور شد که تحصیلکردگان و کنشگران و ارباب عمائم با ایجاد انواع و اقسام گروهها و سازمانها و احزاب و تشکیلات خواستند به مردم تحمیل و تلقین کنند که کدام «حکومت ایده آلی خود» را پاسخگوی معضلات و مسائل و بدبختیهای اجتماعی میدانند و شبانه روز به تبلیغ و ترویج و تحمیل عقاید خود به مردم ایران، تقلّاها کردند. نتیجه اش نیز تا امروز، سوای ذلالت و نکبت و خوار و زاری، هیچ چیز دیگری برای مردم ایران نداشته است.
تحصیل کرده و کنشگر ایرانی هنوز به این مرحله از رشد و آگاهی نرسیده است تا در رویکردش به تاریخ و فرهنگ باخترزمینیان تمییز و تشخیص دهد که متفکّران و فیلسوفان و دانشمندان و هنرمندان و رجال سیاسی و حقوقدانان آنها در طول بیش از هفت قرن آزگار از دوران رنسانس تا عصر روشن اندیشی و حتّا همین لحظه های جاری مدام در باره «کلیدی ترین معضلات باهمزیستی» فقط اندیشیده اند و هرگز به مردم نگفتند و تعیین تکلیف برایشان نکردند که «چه نوع حکومتی با چه نوع صفاتی» برای آنها کارساز و راهگشا است؛ بلکه با اندیشیدن در باره مقولات حادّ و کلیدی توانستند فضایی را بیافرینند تا مردم با آزادی کامل بدون هیچ هراس و وحشت و دلهره ای به انتخاب رو آورند و آنچه را که آرزومندش بودند با دلیری برگزینند و مسئولیّت گزینشهای خود را نیز به عهده بگیرند.
تحصیل کرده و کنشگر ایرانی بیش از هشتاد سال تمام فقط به دنبال این بود که «حکومت مبتنی بر عقیده و ایدئولوژی خودش» را بر جامعه ایرانی حاکم و مستقر کند. نتیجه اش چی شد؟. آیا اگر تحصیل کرده و کنشگر ایرانی به اندیشیدن در باره معضل «کشورداری» همّت کرده بود و با مغز خودش می اندیشید، سریعتر نمیتوانست به ایده آلهایش برسد؟.
آیا شما و کسانی که همچون شما خیال میکنند، هنوز متوجّه نشده اید که آخوندها به طور کلّی بیش از هزار و دویست سال آزگار در باره «حکومت الهی» به یابس و طوبا بافیهای خود مشغول بودند تا سرانجام در رویداد فاجعه بار 1357 به آنچه قرنها به دنبالش بودند، دست یافتند؟. چرا شما و کسانی که مثل شما خیال میکنند، همواره به دنبال این هستید که دیگران را پشت سر بگذارید و خودتان چهار نعله به راه خودتان بتازید؟. چرا تلاش نمیکنید که دیگران را در کنار خودتان داشته باشید و باهمتازی و در کنار یکدیگر بودن را بیازمایید و پاس دارید؟.
چرا شما و کسانی که مثل شما خیال میکنند و سفت و سخت به این توهم مبتلایید که مثلا نفی و انکار و نقد تند و تیز اسلامیّت و خلع ید و معزول کردن طیف آخوند جماعت به معنای ضمانت نامه ایجاد حکومت دمکراتیک خواهد بود؟. کی تصدیق کرده است این ادّعا را؟. آیا زمامداران حکومتی که منشا لژیتیماتسیون خود را «اراده و مشیّت الله» میدانند و به گیوتین اقتلو اقتلو مسلّحند، حاضر هستند در مثلا صف آرایی و روبرویی با رقیبان خود که آنها را خصم «اسلامیّت» میشمارند، کوتاه بیایند و تسلیم قواعد و ضوابط و اصول و مقرّرات و قوانینی بشوند که زاییده از عقل و تجربه و مشورت انسانها باشند؟. شما و کسانی که مثل شما خیال میکنند و هنوز نتوانسته اید بعد از سپری شدن یکصد و پانزده سال از «اعدام شیخ فضل الله نوری»، آیا کوشش کرده اید که به پرسش تکاندهنده و بسیار کلیدی او پاسخ درخور و شایسته بدهید؟ پرسشی که علّت شکلگیری و دوام حکومت فقاهتی تا امروز بوده است؟. پرسشی که به موقع طرح شد؛ ولی هیچگاه تا امروز از طرف تحصیل کردگان و کنشگران پر مدّعای ایرانی پاسخ داده نشده است. وقتی که شیخ پرسید: «اگر عقل آدمی میتوانست پاسخگوی مسائل بشری و اجتماعی باشد، پس نقش و هدف از رسالت انبیاء و رسولان بر روی کره زمین، چه بوده است؟». چرا هیچکس تا کنون جوابش را نتوانسته است بدهد آقای نوری علاء گرامی؟.
آقای نوری علاء گرامی! آیا تا کنون از خودتان پرسیده اید که نسل امروز ایرانیان و والدینشان واقعا در فکر چه چیزهایی هستند و رو به سوی کدام جهان خاصّ خودشان دارند؟. آیا میدانید در ذهنیّت و قلب و دنیای رویاها و آرزوها و خواسته ها و نیازهای نسل امروز ایرانیان چه میگذرد؟. آیا به خودتان زحمت داده اید که یک نگاه عمیق بیفکنید به «رویداد تکاندهنده و برخاسته از ژرفای تاریخ و فرهنگ ایران» که به نام «مهسا» اتیکت خورد و دریابید که چه پتانسیلهای خجسته و سرشار از انرژیهای باورنکردنی در ژرفای «فرهنگ و تاریخ ایران» و مردم و جوانان و نسل معاصر نهفته است؟.
آقای نوری علاء گرامی!. زمانی که آلمان، غرق فلاکتها بود و هر گوشه از آن، ناامنی و فلاکت شعله ور بود، «ایمانوئل کانت [Immanuel kant]» در باره «صلح جاوید و سنجش مرزهای شناخت بشری »اندیشید؛ نه در باره نوع حکومت آینده و صفات آویزونی شا به همراه معرفی کردن رهبران و زمامداران خوش نیّت. زمانی که آمریکا در گیر تلاطمهای اجتماعی و کشوری بود، «توماس پین [Thomas Paine]» در باره «حقوق انسانها» اندیشید؛ نه در باره نوع حکومت آینده و صفتهای آویخته به آن به همراه معرفی رهبران و پیشوایان فلان و بیسارش. وقتی که اروپا در گیر جنگهای خانمانسور اقوام و ملّتها با یکدیگر بود، «امریخ دو واتل [Emer de Vattel]» در باره «حقوق ملّتها» اندیشید؛ نه در باره نوع حکومت آینده و صفتهای غالبی به آن به همراه معرفی رهبران و پیشوایان آرزویی. زمانی که سلاطین و والیان مستبد مناطق اروپایی با کشتار و اعدام و قتل عامهای هولناک به جان مردم اروپا افتاده بودند، « سزاره بیکاریا (Cesare Beccaria)» در باره «جنایت و مجازات» اندیشید؛ نه در باره نوع حکومت آینده و صفتهای چسبان با معرفی رهبران و رجال و پیشوایان ایده آلی. زمانی که اروپا در آتش جنگ جهانی دوم میسوخت و نظام نازیسم بر آلمان حاکم مطلق بود، «ارنست بلوخ [Ernst Bloch]» در باره «پرنسیپ امید» اندیشید؛ نه در باره نوع حکومت آینده و صفتهای آویزونی و دلبخواهی به آن به همراه معرفی زمامداران و رهبران و پیشوایان نو. زمانی که جنگ و کشتار به هر جنایتی آلوده بود، «هوگو گروتیوس [Hugo Grotius]» در باره «حقوق ناشی از جنگ و صلح» اندیشید؛ نه در باره نوع حکومت آینده و صفتهای آویزونی به همراه معرفی پیشاهنگان عرصه سیاست.
چرا ما نمیتوانیم برغم بیش از یکصد سال آزگار، تحصیل در دانشگاهها و آموزشکده های باختری، هنوز که هنوز است، تفاوت دوغ را از دوشاب، تمییز و تشخیص دهیم؟. چرا؟. موانع خرفتی و حماقت و بی بو و خاصیّت بودن ذهنیّت آموزش ناپذیر ما در کجا پنهانند که توانمند به کشف و سیطره بر آنها نیستیم؟. چرا ما نمیخواهیم بپذیریم که مردم ایران، حقّ ذاتی و گوهری آنهاست که نوع حکومت و زمامداران شایسته و لایق خود را در فضایی از آزادی بدون هیچ ترس و اجباری و آقا بالاسری انتخاب کنند و مسئولیّت انتخاب خود را با هوشیاری و بیداری به عهده بگیرند؟. چرا؟. چه چیزی در مردم ایران، کمبود است و فقدانش مصیبتی عظیم؛ طوری که مدّعیان اپوزیسیون به خود حقّ و اجازه سلطان صاحبقرانی داده اند در باره ملّت ایران و سرنوشت امروز و فردای نسلهایش، تعیین تکلیف کنند و نوع حکومت و صفتهای آویزونی به آن را پیشاپیش قالببندی جبری کنند؟. چه چیزی؟. اگر ما به ملّت خود هیچ اعتمادی نداریم، پس چگونه خواهیم توانست در کنار یکدیگر و برای همدیگر باشیم؟. اگر به ملّت خود هیچ اعتمادی نیست، چگونه میتوان به خوش نیّتی و روشها و اقدامها و سیاستهای سیستم مثلا زمامداران آینده، اطمینان خاطر داشت؟. آیا ملّتی و زمامدارانی که هیچ پیوندی و معاشرت و مراوده ای تا امروز با یکدیگر نداشته اند و همواره همچون دو جبهه جنگ هولناک در فاصله ای مویگونه از یکدیگر سنگر گرفته اند، میتوان دیکته کرد که کدام نوع حکومت، ایده آل است و چه رهبرانی و پیشوایانی لایق فرمانروایی؟. چه کسانی باید لیاقت و فرّ و شایستگی و هنر و کاردانی زمامداران را تعیین کنند؟. ملّت در جامعیّت وجودی و حقوقی اش؟ یا مدّعیان خیرخواهی و خود اپوزیسیون پنداشته اش؟.
مردم ایران از دست ناجیان و آزادیبخشان و رهایبخشان خودش به کجا باید دادخواهی کند تا دست از سرش بردارند و بگذارند راهی را بپیماید که خودش میخواهد انتخاب کند و بپیماید؟. چند سال دیگر باید این ملّت قربانی بدهد و فلاکتها تاب آورد و انواع و اقسام گشتهای ارشادی داخلی و اپوزیسیونی در هر کوی و برزنی بر سر راهش سبز شوند و امریّه های خیرخواهی تذکرش دهند و او همچنان تاب آورد و تاب آورد و تاب آورد تا شاید مدّعیان نجاتبخشی اش بفهمند که نه تنها هیچ حقّی ندارند که بخواهند برای او تعیین تکلیف کنند؛ بلکه اگر هنری و استعدادی و فرّی و فروزه ای دارند، خصلتهای ارجمند خود را نه در شعارها و تعیین تکلیف کردنها و امریّه های خودپسندانه؛ بلکه در همپایی و همسویی و ارجگزاری به «پرنسیپهای فرهنگ باهمستانشان» به محک بزنند. آیا شما و دیگران تا امروز از خودتان پرسیده اید که «پرنسیپهای فرهنگ باهمستان مردم ایران» کدامینند و کاربرد آنها در مناسبات کشورداری و اجتماعی چیست و چگونه اجرا شدنی؟.
شاد زی و دیر زی!
فرامرز حیدریان