بندبازی دارودسته نیویورکی‌ها روی غروب برجام

آزاده افتخاری

مدت‌ها قبل از اینکه مسعود پزشکیان از چهره‌ای گمنام به رئیس‌جمهوری اسلامی ایران تبدیل شود، حسن روحانی، همتای اسبق او در برشمردن مزایای برجام در حالی که چیزی از آن باقی نمانده بود، گفت: «اگر در توافق بمانیم، می‌توانیم سلاح خرید و فروش کنیم.»

پنج سال پس از این اظهارنظر، تهران پشت سپر برجام باقی ماند و حالا به موازات تجهیز تسلیحاتی شبه‌نظامیان در منطقه، گزارش‌ها می‌گوید در حال ارسال موشک به روسیه است.

اشاره روحانی در آن زمان به بندهای غروب برجام بود که فارغ از اینکه چه طرفی از توافق خارج شده باشد، تا زمانی که ایران عضو آن است، یکی پس از دیگری از راه می‌رسند و دست جمهوری اسلامی را در همه عرصه‌ها، از نظامی و هسته‌ای تا تحریم‌ها بازتر می‌کند.

اکنون، در حالی که پزشکیان به مقام ریاست‌جمهوری رسیده با همان گروهی که حسن روحانی را در راه دستیابی به برجام همراهی کرد به نیویورک آمده تا بهره‌مندی جمهوری اسلامی از آخرین بندهای غروب برجام را تضمین کند.

این گروه متشکل از چهره‌هایی مانند جواد ظریف که بار دیگر دانشگاه را رها کرده تا دردهای جمهوری اسلامی را «علاج» کند، در دولت روحانی به دارودسته نیویورکی‌ها معروف بودند. هرچند همه چهره‌های قدیمی این محفل در سفر کنونی همراه ظریف نیستند، اما بخشی از لابی ساخته و پرداخته او و نسل جدید آنها، همچنان در قلب آمریکا فعال است و به دارودسته نیویورکی‌ها که حالا دیگر پا به سن گذاشته‌‌اند، کمک می‌کند.

دارودسته نیویورکی‌ها یک بار به جمهوری اسلامی کمک کرد از دل یکی از گسترده‌ترین اعتراضات بگریزد و به مدد دمکرات‌های آمریکایی هم از دولت اوباما پول نقد دریافت کند و هم توافقی برای کاهش فشارها در دست داشته باشد.

این گروه، بار دیگر به یاری جمهوری اسلامی آمده است که در جریان خیزش سراسری مردم ایران با چالش‌های متعددی مواجه شد.

پزشکیان، عباس عراقچی، وزیر خارجه او و دارودسته نیویورکی‌ها در نیویورک یک هدف را دنبال می‌کنند و آن باز کردن راه‌های تنفس جمهوری اسلامی است.

یکی از این روزنه‌ها نیز بهبود هرچند ظاهری روابط با غرب و لغو تحریم‌ها در چارچوب بندهای غروب برجام است.

عباس عراقچی که از سپاه پاسداران به وزارت خارجه رفت و ماندگار شد، در اظهارنظری در نیویورک به این موضوع اشاره می‌کند.

عراقچی با اشاره به تمایل به بازگشت به برجام و تاکید رهبر جمهوری اسلامی بر لغو تحریم‌ها، می‌گوید: «یک تاریخی هم در مقابل ما هست در مورد پایان قطعنامه ۲۲۳۱ که در مهر سال آینده صورت می‌گیرد و یک پنجره‌ای را برای ما تا آن موقع باز می‌کند.»

اشاره عراقچی به سومین بند مهم غروب برجام در مهر ۱۴۰۴ است. پاییز سال آینده، پایان مهلت «مکانیسم ماشه» علیه جمهوری اسلامی در پرونده هسته‌ای است و به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی قصد دارد در یک سال باقی‌مانده به هر ترتیب ممکن از این فرصت استفاده کند. در صورتی که مکانسیم ماشه در این مدت فعال نشود، پرونده هسته‌ای ایران در مسیر عادی‌ شدن قرار می‌گیرد و عمر قطعنامه ۲۲۳۱ که برجام ضمیمه آن است به پایان می‌رسد.

مکانسیم ماشه می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی باشد و طبق برجام، هریک از اعضا می‌توانند آن را فعال کنند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا در اواخر دولت خود تلاش کرد مکانسیم ماشه یا اسنپ‌بک را به کمک اروپاییان فعال کند، اما باتوجه به مخالفت اروپاییان به جایی نرسید.

حالا پزشکیان، عراقچی و چهره‌های آشنای دارودسته نیویورکی‌ها به آمریکا آمده‌اند تا تلاش کنند با تکرار بازی قدیمی نمایش چهره‌ای «صلح‌طلب» از جمهوری اسلامی و ترمیم روابط با غرب؛ این مکانسیم به رغم گسترش فعالیت‌های هسته‌ای ایران (که به گفته کارشناسان توجیه غیرنظامی ندارد)، تا مهر ۱۴۰۴ فعال نشود. از همین رو است که پزشکیان در جمع رسانه‌های آمریکایی ناگهان «بی‌پروا» می‌شود و به یکی از حساس‌ترین موضوعات مرتبط با جممهوری اسلامی می‌پردازد و می‌گوید، «باکسی سرجنگ نداریم و آماده‌ایم اگر اسرائیل سلاح‌ها را زمین بگذارد، سلاح‌مان را زمین بگذاریم»؛ سپس این عبارت‌ها به عنوان خبر درز کرده منتشر می‌شود و فایل صوتی آن هم ضمیمه. 

از سوی دیگر، عراقچی می‌گوید احتمالا مدت بیشتری برای پیگیری مذاکرات در نیویورک می‌ماند. احتمالا ظریف، مجید تخت روانچی (عضو سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای) و لابی جمهوری اسلامی در آمریکا نیز او را همراهی خواهند کرد. سیر تحولات در منطقه و جهان، از انتخابات پیش رو در آمریکا تا تغییر دولت ایالات‌متحده که تا اواخر سال جاری به طول می‌انجامد، جنگ در غزه و لبنان و درگیری روسیه و اوکراین نیز به کام آنها خواهد بود.