آیا پیروزی ترامپ به جنگ تجاری در جهان منجر می‌‌شود؟

فیصل اسلام
 

در طول رقابت‌ انتخاباتی، دونالد ترامپ متعهد شد که اگر به کاخ سفید بازگردد بر همه کالاهای وارداتی به آمریکا تعرفه گمرکی خواهد بست.

با پیروزی او، تولیدکنندگان و اقتصاددانان در سرتاسر جهان می‌کوشند درک کنند این تعهد او تا چه حدی جدی است.

ترامپ تعرفه را راهی برای رشد اقتصاد ایالات متحده، محافظت از مشاغل و افزایش درآمدهای مالیاتی می‌داند.

او در گذشته، کالاهای وارداتی از کشورهایی مانند چین یا صنایع خاصی مانند فولاد هدف تعرفه گمرکی قرار داده است.

اما وعده انتخاباتی فعلی ترامپ برای وضع تعرفه گمرکی بین ۱۰ تا ۲۰ درصدی بر کلیه کالاهای وارداتی خارجی می‌تواند بر قیمت‌ها در سراسر جهان تأثیر بگذارد.
ماه گذشته به نظر می‌رسید که او اروپا را به طور مشخص مخاطب قرار داده است.

او گفت: «اتحادیه اروپا خیلی خوب، خیلی دوست داشتنی به نظر می‌رسد، اینطور است؟ هیچیک از کشورهای کوچک اروپایی خوب که دور هم جمع می‌شوند... ماشین‌های ما را نمی‌برند، آنها محصولات کشاورزی ما را نمی‌برند.»
او در ادامه افزود: «اما آنها میلیون‌ها و میلیون‌ها خودرو در ایالات متحده می‌فروشند. نه، نه، نه، آنها باید هزینه زیادی بپردازند.»

پس از تایید پیروزی ترامپ، سهام شرکت‌های بی‌ام‌و، مرسدس و فولکس واگن همگی بین ۵ تا ۷ درصد کاهش یافتند. ایالات متحده بزرگترین بازار صادراتی خودروسازان آلمانی است.

ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی خود گفت که تعرفه‌ها پاسخی به مسایل متعددی از جمله مهار چین و جلوگیری از مهاجرت غیرقانونی است.

او گفت: «تعرفه زیباترین کلمه در فرهنگ لغات است» و این سلاحی است که او به وضوح قصد استفاده از آن را دارد.

در حالیکه بسیاری از این لفاظی‌ها و اقدامات متوجه چین است، اما موضوع به همین جا ختم نمی‌شود.

بعضی‌ها مانند اتحادیه اروپا در حال تهیه فهرستی از اقدامات تلافی‌جویانه پیشگیرانه علیه ایالات متحده هستند، زیرا در گذشته، وزیران کشورهای عضو تهدیدات قبلی ترامپ را جدی نگرفتند اما او بعدا به آنها عمل کرد.

وزرای دارایی گروه ۷ هفته گذشته به من گفتند که تلاش خواهند کرد به آمریکای تحت رهبری ترامپ یادآوری کنند که به متحدانی در صحنه اقتصاد جهانی نیاز دارد زیرا «هدف راه‌اندازی جنگ تجاری نیست.»

با این حال، اگر «از یک قدرت گسترده بسیار قوی استفاده شود»، اروپا به سرعت به بررسی واکنش خود در برابر آن خواهد پرداخت.

در گذشته اتحادیه اروپا در پاسخ به تعرفه‌های آمریکا بر فولاد و آلومینیوم، تعرفه‌هایی را بر محصولات نمادین آمریکایی مانند موتورسیکلت‌های هارلی دیویدسون، ویسکی بوربن و شلوار جین لیوایز اعمال کرد.

یکی از مدیران ارشد بانک مرکزی منطقه یورو به من گفت که تعرفه‌های آمریکا به خودی خود «در اروپا تورم‌زا نیست، اما نتیجه آن به واکنش اروپا بستگی دارد.»

ماه گذشته صندوق بین‌المللی پول هم به من گفت که یک جنگ تجاری بزرگ می‌تواند ۷ درصد به اقتصاد جهان ضربه بزند، که به اندازه مجموع اقتصاد فرانسه و آلمان است.

دولت بریتانیا با سؤالات بسیار بزرگی در این مورد مواجه است که پس از برگزیت باید در صورت بروز یک جنگ تجاری محتمل، اگر نه قطعی، بین دو سوی اتلانتیک در کجا قرار گیرد.

مسیر حرکت بریتانیا از زمان برگزیت تا کنون شامل نزدیک شدن به اتحادیه اروپا بوده است، از جمله در مورد استانداردهای غذا و محصولات کشاورزی. این رویکرد معامله تجاری نزدیک با ایالات متحده را بسیار دشوار می‌کند.

دولت بایدن علاقه‌ای به چنین معامله ای نداشت. حتی باب لایتیزر، مذاکره‌کننده تجاری ارشد ترامپ که هنوز هم شخصیتی بسیار تاثیرگذار است، گفت که این فرض که بریتانیا برای کمک به صنایع خود به اتحادیه اروپا نزدیک می‌ماند، او را از پیگیری یک معامله با این کشور باز داشته است.

او در مصاحبه به من گفت: «برای شما آنها شریک تجاری بسیار بزرگتری هستند تا ما.»

بریتانیا می‌تواند تلاش کند و بی‌طرف بماند، اما دشوار بتواند از تبادل آتش بین دو طرف کنار بماند که به ویژه در مورد تولیدات دارویی و خودرو مهم است.

اظهارات دولت بریتانیا نشان می‌دهد که می‌خواهد تلاش کند در جنگ‌ تجاری جهانی طرف صلح‌جو باشد، اما آیا کسی به این اظهارات گوش می‌دهد؟

بریتانیا می‌تواند برای معاف شدن از تعرفه های عمومی‌تر ترامپ، یک طرف را انتخاب کند.

مشاوران اقتصادی عملگرای رئیس جمهور منتخب به دیپلمات‌ها دلگرمی داده و گفته‌اند کشورهای دوست و متحد ممکن است به توافق بهتری دست یابند.

یا اگر بریتانیا برای مقابله با اعمال چنین تعرفه‌های تجاری آمریکا با اتحادیه اروپا متحد شود، آیا نفع بیشتری برای جهان خواهد داشت؟

و جدای از ایالات متحده، در مورد بقیه جهان چطور؟

اگر بزرگ‌ترین اقتصاد جهان به حمایت‌گرایی اقتصادی متوسل ‌شود، دشوار بتوان بسیاری از اقتصادهای کوچک‌تر را متقاعد کرد که دست به چنین اقدامی نزنند.

همه اینها مسایلی مبهم هستند. هشدارهای ترامپ را می‌توان به همان شکل قبول کرد. هیچ چیز قطعی نیست، اما جنگ‌های تجاری بسیار جدی می‌توانند به همین شکل شروع شوند.