گروهی از روزنامه‌نگاران و زندانیان سیاسی سابق در ایران، ویدیویی را از آخرین لحظات زندگی کیانوش سنجری منتشر کرده‌اند.
این گروه از دوستان کیانوش سنجری می‌گویند «نسخه اصلی و کامل این ویدئو به رویت خانواده کیانوش رسیده» است.
بی‌بی‌سی فارسی با چند نفر از دوستان کیانوش سنجری گفتگو کرده است و آنها همگی شایعات پیرامون خودکشی دوستشان را تکذیب می‌کنند.
دوستان کیانوش سنجری می‌گویند با خودکشی به عنوان یک اقدام اعتراضی موافق نیستند اما تصمیم کیانوش سنجری به این کار «آگاهانه» و برای اعتراض بوده است. آنها در عین حال جمهوری اسلامی ایران را نیز بابت سال‌ها فشار امنیتی بر دوستشان مقصر می‌دانند.
ویدیوی خودکشی از کجا آمده است؟
دو روز پیش از انتشار ویدیو، اسکرین‌شات‌هایی از آن در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده بود.
کاوه شیرزاد، زندانی سیاسی سابق و یکی از دوستان آقای سنجری، پیشتر در توضیح منبع این دو عکس در شبکه ایکس نوشت: «با پیگیری خانواده و اصرار آنها نهایتا نیروهای امنیتی اجازه دادند اعضای خانواده با موبایل از روی صفحه نمایش کامپیوتر در حال پخش ویدیو، فیلم بگیرند.»
اردشیر زارع‌زاده، یکی از دوستان قدیمی کیانوش سنجری، به بی‌بی‌سی فارسی گفت خانواده قول داده بودند که مراسم خاکسپاری سیاسی نشود و آرامش حفظ شود و مقامات بر همین مبنا فیلم دوربین مداربسته را در اختیار خانواده گذاشتند.
آقای زارع‌زاده که در ایران فعال دانشجویی بود و اکنون در کانادا وکیل است، گفت: «آنها به عنوان اولیای دم حق دارند که در آرامش سوگواری کنند. خیلی دردناک بود اگر نمی‌دانستند چه بر سرش آمده است یا کیانوش را به خانواده تحویل نمی‌دادند، کاری که بارها کرده‌اند.»
او توضیح داد که مقام‌های ایرانی ویدیوی لحظات آخر زندگی کیانوش سنجری را به خانواده‌اش نشان دادند و یکی از اعضای خانواده از روی صفحه نمایش با موبایلش فیلم گرفته است و به همین دلیل تصویر در ویدیوی منتشرشده می‌لرزد.
در ویدیو چه دیده می‌شود؟
در ویدیوی دوربین مداربسته کیانوش سنجری با یک کوله‌پشتی دیده می‌شود. دو نفر دیگر هم در پس‌زمینه حضور دارند اما کیانوش سنجری با آنها تعاملی ندارد و به نظر نمی‌رسد ارتباطی با او داشته باشند.
کیانوش سنجری کنار نرده‌های محافظ تراسی که به آنجا رفته است، می‌رود و از دو زاویه محیط را بررسی می‌کند.
او سپس موبایلش را در می‌آورد و با آن کار می‌کند.
پس از آن کیانوش سنجری چند بار موبایلش را به یکی از پایه‌های متصل به نرده بالکن می‌کوبد. به نظر می‌رسد که او می‌خواهد موبایل غیرقابل استفاده باشد.
پس از آن کیانوش سنجری به آن سوی نرده می‌رود. ویدیو در اینجا قطع می‌شود.
کیانوش سنجری اندکی پیش از پایان دادن به زندگی خود در حسابش در شبکه ایکس عکسی را همرسان کرد و نوشت: «زندگی من پس از این توییت به پایان خواهد رسید اما فراموش نکنیم که ما برای عشق به زندگی جان داده و می‌دهیم، و نه مرگ.»
او پیش از آن خواهان آزادی فاطمه سپهری، نسرین شاکرمی، توماج صالحی و آرشام رضایی شده بود.
شایعات چیست و دوستان کیانوش سنجری چه می‌گویند؟
به دنبال خودکشی کیانوش سنجری برخی در شبکه‌های اجتماعی از احتمال «قتل او به دست ماموران امنیتی» گفتند و برخی هم درباره کیانوش سنجری و خانواده‌اش تردیدهایی مطرح کردند، یا چند فعال سیاسی را که در آخرین ساعات با آقای سنجری در تماس بودند «مقصر» دانستند و حتی هویت مادر و برادر او را زیر سوال بردند.
اردشیر زارع‌زاده می‌گوید با توجه به سوابق دستگاه‌های امنیتی در ایران، نخست مشکوک بود که شاید این هم یک «قتل سیاسی» دیگر باشد، اما به کسی انگ نزد و بعد از تحقیق برایش روشن شد که این یک «مرگ اعتراضی آگاهانه» بوده است.
کوروش صحتی یکی از دوستان نزدیک کیانوش سنجری نیز شایعات را تکذیب می‌کند.
آقای صحتی، که از خبرنگاران ایران اینترنشنال و زندانی سیاسی سابق است، در توضیح نزدیکی رابطه‌اش با کیانوش سنجری به بی‌بی‌سی فارسی گفت سال‌ها «مانند دو برادر» بودیم.
او گفت البته برای حفظ امنیت کیانوش تماس‌هایش با او را محدود کرده بود.
فشارهای روحی ناشی از شایعات بر نزدیکان کیانوش سنجری یکی از دغدغه‌های دوستان او است.
سعید کلانکی، از دوستان قدیمی کیانوش سنجری، به بی‌بی‌سی فارسی گفت: «این خانواده عزادار است و این همه حاشیه بیشتر آنها را آزار می‌دهد.»
اردشیر زارع‌زاده نیز می‌گوید خانواده سنجری به‌شدت ناراحت و شوکه‌اند و شرایطشان «قابل توصیف نیست.»
به گفته او مادر کیانوش سنجری «مدام در هر حال گریه و زاری است و بسیار به هم‌ریخته است.»
آقای کلانکی در توضیح سه بیانیه اخیر دوستان آقای سنجری گفت: «گروهی از دوستان کیانوش که این بیانیه‌ها را داده‌اند از نظر سیاسی گرایش‌های مختلفی دارند. قصد ما از این اطلاع‌رسانی‌ها بیان حقیقت و حق‌خواهی دوستمان کیانوش بوده است چرا که وزارت اطلاعات می‌خواهد با اخبار جعلی موج بسازد و خط بدهد.»
آقای زارع‌زاده هم گفت دوستان کیانوش سنجری این را «وظیفه اخلاقی» خود می‌دانند که از حقیقت تصمیم او «پاسداری» کنند:
«برای ما ضروری بود که مطمئن شویم کیانوش با قصد خودش کاری کرده یا کشته شده است. اگر خواسته تلنگری بزند باید در تاریخ ثبت شود و اگر هم قتل سیاسی بوده باید پیگیری شود.»
تردید در هویت اعضای خانواده کیانوش سنجری یکی از حواشی مطرح‌شده در روزهای اخیر است.
آقایان کلانکی و زارع‌زاده از آشنایی خود با خانواده گفتند و این که برادر او مجید را سال‌ها پیش و زمانی که مجید سنجری‌باف سن کمتری داشت دیده بودند.
به گفته آقای صحتی، کیانوش جز مجید برادر دیگری نیز داشته است که در جوانی درگذشته است.
برخی به توییتی از او استناد می‌کند که در آن گفته بود مادرش تا آخر عمر کارگری می‌کرده است. آقای سنجری این توییت را در پاسخ به فردی داده بود که در توییتر به مادرش ناسزا گفته بود.
آقای صحتی می‌گوید درباره این توییت نمی‌تواند توضیحی دهد ولی می‌داند که مادر کیانوش در قید حیات است ولی اتفاقاتی که برای کیانوش افتاده بوده باعث شده بود که فشارهای روحی سنگینی متحمل شود.
آقای کلانکی هم درباره خاکسپاری کیانوش سنجری گفت صدای مادر کیانوش را شناخت که با زاری می‌گفت «تو که مرا کشتی، همه چیز تمام شد.»
آقای زارع‌زاده نیز می‌گوید اطلاع موثق داشته است که مادر کیانوش درنگذشته است: «متاسفانه برای یکی از دوستان برداشت اشتباهی پیش آمده بود که زود اطلاع داده شد و حل شد.»
او همچنین اتهام‌ها به افرادی را که در آخرین ساعات زندگی کیانوش سنجری با او دیدار کردند رد کرد و گفت: «هیچ‌کدام از افرادی که در ساعات آخر پیش او رفتند نه تنها تقصیری نداشتند بلکه قصد کمک داشتند.»
به گفته آقای زارع‌زاده در ساعات منتهی به خودکشی، چندین نفر حضوری و تلفنی با کیانوش سنجری صحبت کردند و او به همه از جمله اعضای خانواده‌اش گفت از تصمیمش منصرف شده است و قول داد که حرفش را عملی نمی‌کند.
او گفت: «شاید فکر می‌کرد که این طوری دیگر کسی مانع اجرای تصمیمش نمی‌شود.»
دوستان کیانوش سنجری درباره ویدیو چه می‌گویند؟
سعید کلانکی، از بنیانگذاران کمیته گزارشگران حقوق بشر که کیانوش سنجری در مقطعی با آن همکاری داشت، درباره ویدیوی خودکشی او گفت: «در این ویدیو مشخص است که آگاه است که این لحظات آخر است، عجله و اضطراب دارد اما برای خودش کاملا آگاهانه است.»
اردشیر زارع‌زاده هم با شناختی که از کیانوش سنجری دارد می‌گوید در این ویدیو او را «مصمم» و «آگاه» می‌بیند.
آقای زارع‌زاده می‌گوید کیانوش سنجری در این ویدیو «نشانی از افسردگی و به‌هم‌ریختگی روانی ندارد. آگاهانه می‌خواهد کنشی سیاسی بکند. از رفتارش معلوم است که تصمیمش را گرفته و کسی نمی‌تواند جلویش را بگیرد. حتی موبایلش را هم می‌شکند که به دست ماموران نیفتد.»
او در عین حال تاکید کرد دستگاه‌های امنیتی را برای سال‌ها فشار به کیانوش سنجری مقصر می‌داند:
«کیانوش تصمیمش را عمومی اعلام کرده و جمهوری اسلامی هم آگاه بوده و شرایط را فراهم کرده و مانع از این کار نشده است.»
آقای کلانکی هم افزود تصمیم کیانوش سنجری به «مرگ اعتراضی» نافی مسئولیت کسانی نیست که برای او در شبکه‌های اجتماعی کامنت‌های «تحریک‌آمیز» گذاشتند و از آن مهمتر دستگاه‌های امنیتی که سالیان سال کیانوش سنجری را زیر فشار گذاشته بودند.
یکی دیگر از شک و شبهه‌های مطرح‌شده در شبکه‌های اجتماعی زیر سوال بردن مرگ او به دلیل سقوط از ارتفاع بود.
در تصاویری که پس از مرگ کیانوش سنجری منتشر شد خون مشهود نیست و پاهایش نیز صاف و سالم به نظر می‌رسند و همین مبنای تردید کسانی شد که معتقدند پس از پرت شدن از ارتفاع باید خون زیادی در محل دیده می‌شد یا شکستگی‌هایی در بدن قابل مشاهده باشد باشد.
بخش راستی‌آزمایی بی‌بی‌سی سوالات و ابهامات را با دکتر رضا رودسری، متخصص طب اورژانس درمیان گذاشت و از او پرسید آیا آنچه در تصاویر کیانوش سنجری در خیابان دیده می‌شود با سقوط همخوانی دارد یا نه. این مصاحبه پیش از انتشار ویدیوی دوربین مداربسته انجام شد.
دکتر رودسری در پاسخ گفت: «لزومی ندارد خون یا شکستگی واضح در صحنه وجود داشته باشد به‌ویژه اینکه ما اصلا اطراف سر جسد را در تصاویر نمی‌بینیم. فردی که از ارتفاع پرت می‌شود، معمولا از خون‌ریزی خارجی نمی‌میرد، بله از خون‌ریزی داخلی (چه مغز و چه ریه‌ها، شکم و ...) فوت می‌کند.»
او همچنین می‌گوید «افتادن از چنین ارتفاعی به احتمال بالا کشنده است.»
در ویدیوها دیده می‌شود که دو نفر از حاضران در صحنه با احیای قلبی ریوی (سی‌پی‌آر) تلاش می‌کنند کیانوش سنجری را نجات دهند. این موضوع نیز برای برخی سوال برانگیز شده است.
دکتر رودسری در پاسخ می‌گوید سی‌پی‌آر در این شرایط چیز خاصی را نشان نمی‌دهد، ولی خیلی‌ها یاد گرفته‌اند که هر وقت کسی نبض نداشت، سی‌پی‌آر را شروع کنند. به گفته او حتی پزشکان هم گاهی این کار را می‌کنند.
در مجموع از نظر دکتر رودسری هرچند تصویر منتشرشده از کیانوش سنجری در خیابان به‌تنهایی اثبات سقوط از ارتفاع نیست اما می‌توان آن را سازگار با مرگ بر اثر سقوط دانست.
کیانوش سنجری که بود؟
کیانوش سنجری، که نامش در شناسنامه مهدی سنجری‌باف بود، فعال حقوق بشر و روزنامه‌نگار و یکی از مخالفان جمهوری اسلامی بود.
او نخستین بار در ۱۷ سالگی و به دنبال اعتراضات دانشجویان و حمله ماموران و شبه‌نظامیان به کوی دانشگاه در ۱۸ تیر ۱۳۷۸ دستگیر شد و مدتی را در زندان انفرادی بود.
او پس از آن با وبلاگ‌نویسی، روزنامه‌نگاری و فعالیت در گروه‌هایی چون جبهه متحد دانشجویی به چهره‌ای سیاسی بدل شد.
کیانوش سنجری در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد از ایران خارج شد و پس از نروژ به آمریکا رفت و جزء خبرنگاران صدای آمریکا بود.
او همچنین یکی از همکاران کمیته گزارشگران حقوق بشر بود و از سال ۱۳۸۸ تا پایان کار این گروه در سال ۱۳۹۵ با آن همکاری می‌کرد.
آقای سنجری در همان سال ۱۳۹۵ به ایران برگشت و پس از آن بارها بازداشت شد.
سعید کلانکی گفت: «کیانوش این سال‌های اخیر یک عدد شده بود؛ خودش را با عدد سال‌های زندان، تعداد بازداشت و عدد احضارها معرفی می‌کرد.»
اردشیر زارع‌زاده معتقد است که کیانوش سنجری به واسطه «کاریزماتیک» و «بی‌حاشیه» بودن ظرفیت تبدیل شدن به یک «نماد مبارزه» و رهبر سازمانده اعتراضات را داشت.
«ماموران اطلاعات به همین دلیل بسیار روی کیانوش حساس بودند و مدام او را تحت فشار می‌گذاشتند و می‌خواستند بی‌اعتبارش کنند، مثل همین کاری که امروز با حسین رونقی می‌کنند.»
به گفته او در چند ماه اخیر کیانوش سنجری چند بار احضار شده و تحت فشار قرار گرفته بود که با دستگاه‌های امنیتی همکاری کند. آقای زارع‌زاده می‌گوید مقام‌های اطلاعاتی به کیانوش سنجری گفته بودند «جایگاهت را از دست داده‌ای و بیا همکاری کن.»
کیانوش سنجری در آخرین توییتش اعلام کرد «در اعتراض به دیکتاتوری» به زندگی خود پایان می‌دهد: «شاید تلنگری باشد! پاینده ایران.»
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید