داستانی کوتاه اما واقعی برای کسانی که حوصله خواندن آن را دارند

.

درخت توت جنگجوی کوچک.
تالاری بود با نمائی از سنگ مر مر سفید وپنجره های بزرگ وبلند .در یک هزار توی قدیمی وپوشیده از گل های خر زهره .قرن ها پیش ساخته شده بود به شکل مرموزی  ترس بر انگیز.سالن بزرگی داشت با گنجایش هزاران نفر .امروز یکی از چند هزارمین روزی بود که درب سنگین آن گشوده می شد .پرده های مخملی سنگین در باد حاصل از دوازده پنکه سقفی موج وار تکان می خوردند.سن بزرگی بر بالای تالار قرار داشت با چندین میز وصندلی چوبی حکاکی شده . بالای سن فرشته عدالت با ترازوئی قدیمی که زمان گچ های یک کفه آن را سابیده بودقرار داشت. با چشم بند ضخیم گچ بری شده . نیمکت متهمین را زیر نوک  شمشیر فرشته عدالت نهاده بودند. پنج ردیف نیمکت های موازی هم هر نیمکت برای هفت نفر . تعداد متهمان این دادگاه همیشه بیشتر از نیمکت های چیده شده بود .حال حکومت  جدید در حال محاکمه تعدادی از مخالفان خود بود .هر حکومتی مخالفان خودرا داشت .

این تالار از نخستین روز برای همین ساخته شده بود.برای حاکم ومحکوم! متهم ردیف اول مردی بود سیاه چرده با پیراهن وتنبانی سفید ودستاری خاکستری .در تمام مدت دادگاه به نقطه نا معلومی خیره شده بود . بی آنکه سخنی بگوید واز خود دفاع کند . بینی کشیده ای داشت با لبهای نازک قیطانی . هر بار که دندانهایش را فشار می داد لبهایش نازک تر می شدند واستخوان آرواره های محکمش بیرون می زد .چین های نازک زیر چشم هایش حالت شوخ ومکارانه ای به وی می داد.کوچکترین متهم شانزده سال داشت  باچشم های بسیار غمگین وعمیق.منشی دادگاه مردی بود کوته قد ولاغر اندام .هر بند پرونده را که می خواند مکثی میکرد وبادقت وهیجان به تماشاچیان  خیره می شد .با تمام تلاشی که داشت مضطرب به نظر می رسید . 
رئیس دادگاه مردی بود میانسال ونسبتا درشت هیکل .در تمام مدت دادگاه به دختر تازه بالغی که تازه به خانه آورده بود فکر می کرد .یک دختر کوچی که خودش بکارت اورا برداشته بود .بیشتر از سیزده سال نداشت .وقتی پدر دختر اورا برایش آورد باورش نمی شد .روزهای اول جرئت نمی کرد به دخترک نزدیک شود .روی زانوانش می نشاند وبا موهایش بازی می کرد آرام , آرام به مهره های پشتش دست می کشید ووسط پاهایش را فشار می داد .دخترک متعجب می خندید ومرتب آب نبات می خورد .شیرینی دوست داشت .مرد را هم به خاطر شیرینی هایش.
.نزدیکی با زنش درد آور شده بود .از هر فرصتی برای رفتن به خانه کوچکی که برای دختر وخانواده اش خریده بود استفاده می کرد .دختر به محض دیدن او مانند یک بچه جلو می دوید پاکت آب نبات رامیگرفت وبه اطاق آخرحیاط می رفت . دراز می کشید پاهای خود را هوا می کرد , در تمام مدتی که ژنرال مشغول بود آب نبات می خورد ومی خندید. دیگر دل دماغ هیچ چیز جز دخترک را نداشت . 
امروز هم کلافه بود . مطلقا نمی توانست به روال دادگاه وآنچه که می گذشت فکر کند . فکرش به آن اطاق آخر بود .به متهمان نگاه می کرد .فکر می کرد چهره بعضی از آن ها چقدر آشناست .کجا دیده بود  به مغزش فشار می آورد . این اواخر این طور شده بود . اکثر چهره ها برایش آشنا بودند . از بعضی از آن ها وحشت می کرد ! قاضی داشت صحنه ای از کشتار های آن ها را توضیح می داد .مردی به عنوان شاهد .داشت شهادت می داد." همین ها بودند .من از بالای دیوار خانه مان می دیدم مرد خانه را به درخت بسته بودند .از اطاق  فریاد زنش می آمد  سپس زنش را هم کشان کشان آوردند .تمام لباسهایش پاره شده بود اورا هم کنار همسرش به درخت بستند  بعد یکی از این ها با طپانچه اول زن را زد بعد مرد را . همان مردی که آنجا ردیف دوم نشسته ! نفر سوم از قشلاق خود ماست ."
ژنرال سعی کرد چهره زن را با آن لباسهای پاره تجسم کند .دخترک را به خاطر آورد . بی اختیار پرسید "کجائی بودند ؟"" کی قربان ؟ ""همان ها که کشته شدند ""قربان !هردو معلم بودند."
تلاش کرد چهره یک مرد وزن باد غیسی را تجسم کند . بلند قد , سبزه با چشم های سیاه وگاه سبز  . " چند ساله بود ؟" " کی قربان ؟""زن ؟" "نمی دانم بسیار جوان بیست ساله  تازه عروسی کرده بود."
باز یاد دختر کوچی افتاد با لبهای شکلاتی که هر بار می مکید دهنش شیرین می شد .بی اختیار لبخند زد . منشی دوم نیز متقابلا لبخندی بر گوشه لبش ظاهر شد . ژنرال سرش را بر گرداند  زیر لب گفت . "مردک چاپلوس تو برای چه می خندی ؟"
آفتاب تندی از پنجره های بزرگ مشبک به درون می تابید وبخشی از دیوار مقابل وجمعیتی که کنار آن نشسته بود ند را روشن می کرد .ژنرال حراره تندی را که از لباسهای آنها بلند می شد احساس می نمود .از صورت سفید وعرق کرده  نفر جلو که زیر نور آفتاب برق می زد تنش مور مور می شد .یکی از ماموران امنیتی بود با لباس سرمه ای تنگ زیر یکی از شعاع های تند آفتاب . ژنرال به دقت به گره کراوات او که به سختی کشیده بود خیره گشت . احساس کرد صدای له له زدنش را که به سختی از راه گلوی فشرده شده اش خارج می شد حس می کند.گرمای تند  از زیر سینه تا نوک بینیش تیر کشید. احساس تنگی نفس کرد بی اختیار دستش را به چکش چوبی برد ومحکم بر روی میز کوبید ." نیم ساعت استراحت ."صدائی مانند فرو ریختن دیوار بلند شد .جمعیت مانندفنر جمع شده ای باز شد . دادستان جمله خود را فرو خورد باتعجب به ژنرال که خطوط چهره اش در هم رفته بود خیره شد . حسادت ونفرت قد یمی در قلبش خلید ."مردک احمق."
ازپیر زن خواسته بودند که برای شرکت در محاکمه قاتلین پسرش به دادگاه بیاید . .زنی بود نحیف با چادری سبز که نقاب جلوی آن را بالا زده بود .چشم های خسته اش با آن چین های عمیق صورت ودو خال کوبی آبی روی زنخدان  حالت رقت انگیزی به او میداد . دستهای چروکیده وزبرش را مرتب روی زانوانش می کشید و با حالتی ملتمسانه به چهره اطرافیانش نگاه می کرد . داشت زیر لب دعا می خواند , لحظات اولی که وارد شداز دیدن آن همه چراغ های پر نور , پرده های مخمل سرخ و آن همه جمعیت یکه خورد .روی لبه اولین صندلی نشست . با دقت به چهره اطرافیان خیره شد .کم کم تمام بدنش را روی صندلی کشید , خم شد سر را میان دو دست استخوانیش گرفت .مدتی به سن , به افرادی که گفته بودند قاتلین پسرش هستند نگاه کرد .از تمام صحبتهای دادستان هیچ جیز نمی فهمید , جز زمانی که اسم پسرش را شنید .گوشهایش را تیز کرد وبه دقت به دهان او زل  زد . اما همان یک کلمه بود .باز خسته شد با گوشه چادر چشم هایش رامالید چشم به متهمان دوخت . از ورای دو انگشتش از سر تا پای آنها را بر انداز کرد .به کفش های صندل ورو باز نزدیک ترین متهمی که بیشتر از چند متر با او فاصله نداشت خیره شد .چقدر این کفش ها برایش آشنا بودند . درست مثل کفشهای پسرش محمد .یاد پاشنه های ترک خورده پسرش افتاد. چقدر پیه داغ کرده ودر ترک های پاشنه اش ریخته بود . بی اختیار بر خواست فاصله کوتاه صندلی تا سن را طی کرد با دودست استخوانیش آرام لبه سن را گرفت ,سن درست به موازات چانه اش بود . چشم هایش را تنگ تر کرد به دقت به پاشنه های پای او که از پشت بند نازک کفش صندل پاکستانی بیرون زده بود خیره شد . پاشنه پوشیده از ترک های عمیق بود .پاشنه های ترک خورده خود را محکم به زمین فشار داد.خارشی تیز در قلبش دوید .یاد شب عروسیش افتاد  آنشب چه پاشنه های نرمی داشت . از صبح اول وقت در حمام زن دلاک پاهایش را با آب گرم نرم کرد وبا سنگ پا آن ها را سابید .وقتی که لباسهای گلدار عروسی را می پوشاندند همان زن دلاک پاشنه ها وکف پاهایش را پیه مالید سر انگشتانش حنا مالید با خنده آرام در گوشش گفت ":با پا غلغلکش  بده, از دست هایت  نرم ترند ." شوهرش وقتی پاشنه های اورا دید گفت "چقدر نرم شده اند دلاک خوبی بوده از من همان طور سفت مانده است ."بیشتر وقت ها پاشنه های شوهرش را وبعد ها پسرانش را پیه می ریخت .چه لذتی داشت وقتی پیه داغ شده را در ترک پا می ریخت  اول تیر می کشید وزق زق می کرد . اما فردا پاشنه هایت نرم شده بود .دلش برای متهم کوچک ردیف اول با آن پاشنه های ترک خورده وعمیق سوخت . آرام به صندلی اش بر گشت .تا حالا فکر نکرده بود کسی که پسرش را کشته می تواند کفش صندل با پاشنه های ترک خورده داشته باشد . 
شروع به مالیدن زانوانش کرد . خودش هم نمی دانست چرا همیشه قاتل پسرش را طور دیگری فکر می کرد . مردی با صورت سفید, پاشنه های گرد ونرم , مردی که به جای کفش صندل , چکمه می پوشید . 
متهم کوچک ردیف اول نفر سوم که بیشتر از شانزده سال نداشت در چشم های غمگین  پیر زن نگاه کرد , آهی کشید ودو باره از ورای پنجره به برگهای درخت  توت که زیر گرمای آفتاب بی حرکت ایستاده بودند خیره شد . او تنها یک لخظه در دادگاه بود , آن هم همین لحظه کوچکی بود که در چشمهای غمگین پیر زن خیره شد . از درون چشم های او عبور کرد وباز به یک قلعه , به یک درخت توت , ویک پسر بچه رسید .پسرک خود او بود  در سالهای دور در قلعه ای بزرگ بر بالای یک تپه بلند . قلعه ای با دیوارهای گلی واطاق های متعد دبا فامیلی بزرگ از قوم شینوار . در هر اطاق قلعه یکی از فامیل های او زندگی میکرد .عمو , عمه , برادرهای بزرگ با زن وبچه هایشان وفامیل های دورتر ,با یک درخت توت کهنسال در کنار دیوار بزرگ قلعه . درختی گشن که شاخه های آن تا روی پشت بام حیاط بیرونی قلعه کشده شده بود .شبهای تابستان که در پشت بام می خوابیدند او از ورای برگهای توت به   حرکت آرام ماه نگاه می کرد .گوش به صدای باد که آرام برگها را بهم می سابید می سپرد .دمدمه های طلوع آفتاب که نسیم خنک صبحگاهی می وزید لحاف را دور خود می پیچید وباز از لابلای  برگهای سبز وروشن توت به نخستین اشعه های آفتاب خیره می شد به ده خفته در پائین قلعه که مهی آبی از آن بر میخاست واز زیر آن سبزی شفافی بیرون می زد . او حتی خنکی شبنم صبحگاهی را که روی سبزه ها نشسته بود احساس می کرد .مور مورش می شد وبا لذت خود را درون لحافش می پیچید .
یک روز ساکت ورخوت انگیز تابستان  را بیاد می آورد که با یک تفنگ بادی زیر سایه درخت توت دراز کشیده بود .صدای دیوانه وار گنجشکها را می شنید , دهها , صدها گنجشک که به توت ها هجوم می آوردند . پسرک همان طور که دراز کشیده بود شلیک می کرد  دهها گنجشک پائین می ریخت . پسرک می خندید . سر گنجشکها را جدا می کرد بدنشان را  داخل کیسه بزرگی می انداخت . 
از پائین صدای خنده چند دختر می آمد . دختران قلعه بودند .کنار آب نشسته وپاهای خود را داخل آب نهاده بودند .پسرک کله گنجشک هارا جمع می کند , درون دستمال می پیچد .آرام درشیب نرم تپه غلت می زند . پشت  تخته سنگی می نشیند  بادقت به پاهای لخت دختر ها خیره می شود .احساس عجیبی دارد . چیزی که تا کنون نداشت . انگار حباب های کوچکی در مغر استخوان های بدنش وارد می شوند .صدای ترکیدن حباب ها را در حساس ترین بخش بدنش حس می کند .بند نافش تا زیر شکم کشیده می شود , لرزش خفیفی در زیز شکمش احساس می کند .لرزشی بسیار لذت بخش  چیزی که تا کنون نظیر آن را حس نکرده بود .
دلش می خواهد سر به سر دختر ها بگذارد .آرام به دختر ها نزدیک می شود .دستمال پر ازکله گنجشک ها را باز می کند واز پشت تخته سنگ آنها را بطرف دخترها می اندازد .دختران جیغ می کشند .یکیشان در آب می افتد . پسرک می خندد .دختر ها دنبالش می گذارند .پسر سینه یکی از دختر ها می گیرد فشار می دهد .تمام بدنش گرم می شود .دلش می خواهد دخترک رابه خود فشار دهد . می ترسد به طرف قلعه فرار می کند .   شاخ به شاخ پدر بزرگ می شود . مردی با ریشهای سفید وچشمانی درشت  وسیاه که دور آن ها را سرمه کمی کشیده است  با دستاری اخرائی رنگ.
پیر مرد از شنیدن ماجرا می خندد. دستی بر پشت پسرک می زند می گوید " تو دیگر بزرگ شده ای نباید با دختران قلعه مزاح کنی !"همان شب از حیاط اندرونی به اطاق بزرگ حیاط بیرونی قلعه منتقل می شود اطاقی که تمامی پسران بالاتر از دوازده سال قلعه شبها باید آن جا به خوابند . این رسم قلعه است !                                          
دوازده پنکه بزرگ گرمای تند را با فشار می چرخانند وبه دیوارهای تالار می کوبند . درخت توت مقابل تالار تن به گرمای ظهر سپرده وچنان سنگین ایستاده  که متهم کوچک سنگینی آنرا احساس می کند .درخت اورا به خود می خواند ,و اوآرام آرام ازپنجره عبور می کند , درخت اورا به درون خود می کشد  به دالانی عمیق وطولانی که از دره ها  رودها وشهر ها می گذرد وسرانجام به درخت توت کنار قلعه می رسد  به یک روز ساکن وداغ .
بیشتر پسران جوان قلعه وقشلاق پائین آن زیر درخت توت جمع شده اند . پدر بزرگ با آن چشم های سیاه به تنه درخت تکیه داده است .از بالا به ده می نگرد .بی هیچ حرکتی  مات و منجمد شده به نقطه ای دور دست .عمویش می گوید "دیگر نمی شود  تا دیروز می توانستیم  یک جور با این خدا نشناس ها کنار بیائیم اما با این روسها نه .آنها باز از خودمان بودند , حداقل معنی ناموس افغانی را می فهمیدند .اما این روسها چه؟باید مثل پدرانمان که مقابل انگلیسی ها ایستادند  ,مقابل روسها به ایستیم .باید یکی یکی شان را کشت !" 
پسرک یاد گنجشکها می افتد  با آن کله های کنده شده که روی زمین پر پر می زدند.                                                                          
اول ازکوت دره  شروع کردند .او فقط غذا می برد .گاه پشت این تپه , گاه داخل آن آلاچیق , همه چیز تمام شده بود .دیگر صحبتی از کاه وگندم نبود  از تقسیم آب از شیر  گاو وگوسفند ازعزاو عروسی .امان دیگر لودگی نمی کرد وکسی نمی خندید .در حیاط قلعه همه چیز در سکوت سنگین فرو رفته بود . ساکنان قلعه آماده می شدند که قلعه را تر ک کنند. قرار بر این بود که دسته جمعی به پاکستان بروند .اما زمان فرصت نداد . وقتی اولین بار جنازه برادرش را دید وحشت کرد . کنار یک تخته سنگ . رویش را با یک لنگی سفید پوشانده بودند .پدرش گفت "برادرت است می خواهی ببینی ؟"بعد پارچه را کنار زد چانه اش را با پارچه سفید بسته بودند .ترسید احساس کرد که بند دلش پاره شد .یک پا نداشت !درست از بالای زانو قطع شده بود .خون غلیظی در قسمت قطع شده دلمه بسته بود با گوشت های آویزان .
باز یاد گنجشکها افتاد .با آن کله های کنده شده .دلش بهم می خورد , استفراغش گرفت , ته دلش چیزی داشت پاره می شد .مثل یک تار نخ که انگار از داخل دل ورودهایش بیرون بکشند . 
دادستان دستهای خود را به نرده های چوبی قهوای رنگی که نیمکت متهمان را از تالار جدا می کرد نهاد .درست روبروی پسرک ! "تو در مدرسه های پاکستانی تعلیم دیدی . برای خرابکاری به کشورت باز گشتی.همراه این جنا یتکاران .خرد بچه هستی  اما آدم می کشی!"
او باز وبسته شدن دهان اورا می دید  با یک جفت چشم مات وخیره شده دراو.چیزی می پرسید , اما او نمی شنید .دلش رعشه می رفت .احساس می کرد درون تنه سنگین درخت توت گیر کرده است ."کاش این درخت توت این جا نبود !"
دادستان به دهان او خیره شده بود .پسرک می دید که شاخه های درخت بلند تر .بزرگتر می شوند به داخل تالار می خزند وآن بالا جنازه پدرش وعمویش تاب می خورند .صدها گنجشک با جیغ وجیک جیک دور آن ها پر می زدند وسپس به طرف او سرازیر می گشتند .بی اختیار فریاد کشید ودو دست را روی سروقسمتی از صورتش  نهاد."پدر بزرگ , پدربزرگ !" 
یک هفته بود که جنگ پائین قلعه جریان داشت .تانگها وسرباز ها قدم به قدم  پیش می آمدند او با دو پسر عمویش وچند نفر دیگر از پیرمردان قلعه در آنسوی دره در شکاف سنگی بزرگ مخفی شده بودند . پدرش گفته بود "تا زمانی که نگفته نباید از آنجا بیرون بیایند ." 
حال صدای تیراندازی  ازداخل دره ساعتها بود که قطع شده بود . دود غلیظی از داخل قلعه بلند می شد .قلبش درست مثل آن گنجشکها بشدت می زد .بالای دره درون مهی رقیق ازدود وخاکستر فرو رفته بود . دیوارهای قلعه را نمی دید .پسرک یاد بشقاب چینی کوچکی افتاد که روی طاقچه اطاقشان بود.بشقابی سفید با نقش های آبی  جنگلهای مه گرفته که چند قایق برروی آب درمهی رقیق در حرکت بودند . او بار ها سوار این قایق ها می شد در میان آن فضای تیره ومه آلود , در میان جنگلهای ناشناخته می گشت وگوش به افسانه های مادرش می داد از هندوستان از دختر شاه چین که درون قلعه سرخ رنگی نشسته بود وپسرک کوچکی که خود او بود درون آن قصر افسانه ای می گشت وباز به داخل اطاق قلعه به زیر آن لحاف چهل تکه بر می گشت .یاد دو تا میمونی افتاد که یک روز در قلعه را زده بودند .مادرش قسم می خورد که آن ها در را زدند دستشان را دراز کردند ونان خواستند . بعد از آن هر از چند وقت آن دو میمون می آمدند واو در در گاهی در می نشست وآنها را که روی سکوی در قلعه می نشستند ونان وگردو می خوردند نگاه می کرد .
حال قلعه دیده نمی شد .دلش شور قلعه را می زد .باز تیر اندازی شروع شده بود .این بار از بالای دره بود .تمام شب صدای تیر اندازی می آمد صدای گلوله را حس می کرد .گلوله ها به تن او می خورند .
صبح سکوت سنگین ومرگبار. هیچکس جرئت نداشت به طرف قلعه برود .تمام روز درون شکاف سنگ از گرسنگی وترس می لرزیدند .هیچ کس سراغشان نیامد . سه روز بعد روسها رفتند .صدای گوشخراش شنی تانکها ونفر بر ها شنیده می شد . هیچکس حرفی نمی زد .روسها از پشت قلعه بطرف توره بوره می رفتند . باز گرمای ظهر بودوصدای جیر جیرک ها . چند پیر مرد از ته دره به طرف بالا می رفتند .از راه اصلی قلعه  او وپسر عموهایش از راه میان بر بطرف قلعه می دویدند .از دیوار های فرو ریخته پشت قلعه وارد حیاط اندرونی شدند.دیوار بیشتر اطاقها ریخته بود .هبچ جنبنده ای , هیچ صدائی نبود . حتی صدای مرغ ها وخروس ها هم قطع شده بود .از میان جا دری حیاط خلوت کوچکی که اطاق پدر بزرگ آن جا بود پای  زنی دیده می شد  .حیاط کوچک با ساقه های شکسته گلهای ختمی ونسترن .جنازه زن ها با چشمهای مات و وحشت زده  به آسمان خیره شده بودند , 
وز  وز عجیب مگسها که دسته جمعی بلند می شدند از روی جنازه ای به طرف جنازه دیگر می رفتند به گوش می رسید .پسرک میان جا دری مات ایستاده بود .فکر نمی کرد , نمی فهمید .
سقف بیشتر اطاقها فرو ریخته بود .بخشی از قلعه هنوز داشت می سوخت .اطاق آن ها نیز ویران شده بود . به طرف اطاقشان رفت .هنوز دود آبی رنگ غلیظی از اطاق بلند می شد . درهای سوخته  , سقفی که نیمی از آن فرو ریخته بود .هیچ چیز دیده نمی شد . نه مادرش نه خواهر وبرادر کوچکش .بوی تندی از سرتا سر حیاط قلعه بر میخاست . پسرک می خواست مادرش را صدا کند , اما دهانش باز نمی شد .درمیان حیاط ایستاده بود مات وگنگ . نمی فهمید چرا ؟ 
وقتی چشم باز کرد  باز زیر درخت توت بود .بالای سرش جنازه عمو, پسر عمو وپدرش آویزان بودند ودر هوا تاب می خوردند .فکر کرد هم اکنون مثل آن گنجشکها از بالا می افتند . بی اختیار فریاد کشید وغلطید.آنجا کنار درخت توت که حالا قسمتی از آن سوخته بود .پدر بزرگ نشسته بود .اما تکان نمی خورد با چشمهای بازش مات به نقطه ای دوردست خیره شده بود .
ازدور صدای خش خش مبهم علف ها وخوشه های گندم بگوش می رسید .پسرک باز در میان قایقی که این بار پر از جنازه بود  درون مه غلیظ وگرمی  بطرف یک دروازه تنگ  سنگی  که شبیه جادری حیاط خلوت بود می رفت .صدای پیر مردها  را می شنید "نمی توانیم جنازه ها را پائین بیاوریم باید منتظر شب شد تا جوانها بیایند .روی زنها را بپوشانید  می سلیم را به طرف قبله یخوابانید  ! چشم هایش را ببندبد ."
پسرک زبانش بند آمده بود .یاد درخت چنار کنار مسجد افتاد با آن پارچه های رنگارنگ وقبر کوچک کنار آن  با علم سبزش . قبر پدر پدر بزرگش بود . میر حمزه که در جنگ با انگلیسیها کشته شده بود پدر بزرگ می گفت "اورا از همان درخت آویزان کرده بودند همان جا هم به خاک سپرده بودند  .گ
درخت نظر کرده بود یک بار که خواسته بودند شاخه های آنرا ببرند . از شاخه خون بیرون زده بود . همه می گفتند خون میر حمزه است .حال پدرش آن بالا آویزان است .پسرک فقط پاهای اورا می دید وپدر بزرگ را که به موازات او دراز کرده بودند . حتما پدر وپدر بزرگ را پای همین درخت چال خواهند کرد .حتما اگر این درخت را هم ببرند خون خواهد آمد . 
پسرک سرش را می چرخاند به آن پائین به دهکده سوخته می نگرد . هنوز دود آرامی از بعضی خانه ها بر می خیزد .دهکده در سکوت وحشتناکی فرو رفته است .باز یاد قبر کنار درخت چنار می افتد."انگلیسی ها چه شکلی بودند ؟"پیر مرد با تعجب به پسرک نگاه می کند .باز می پرسد "آن ها چه شکلی بودند ؟"
پیرمرد مکثی می کند به جنازه میر سلیم می نگرد . "به انگلیسی ها چه کار داری ؟ چیزی شبیه این روسها .گ
پسرک یاد آن سرباز روس می افتد که چندی پیش گرفته بودندش .صورت سفید با یک جفت چشم های آبی  آرام وموهای زرد پریشان بیشتر از بیست سال نداشت . دستش گلوله خورده بود  از درد می نالید. ظاهر  پسرعمویش با لگد بر روی زخم می کوبید  و او داد می کشید همگی می خندیدند .
"بچگگ برای جنگ با افغان ها آمده می ... آن شب سرباز روس را داخل طویله انداختند وتا صیح فریاد کشید .صبح جنازه سربازی را که چشم های آبی روشی داشت با آن بینی کوچک کشیده دید , که رویش کاه ریخته بودند  را می دید که تاب می خورد وبه دره می رود .
شب فرا می رسد .هنوز از قلعه دود غلیظی بر می خیزد .آن ها همچنان زیر درخت توت نشسته اند .گرسنه وتشنه . هیچ کس یارای پائین کشیدن جنازه ها را در خود نمی بیند . جنازه های داخل حیاط به ردیف چیده شده اند .پسرک توان رفتن به داخل قلعه را ندارد هربار که به دروازه سوخته نزدیک می شود پایش می لرزد دوباره به زیر درخت توت بر می گردد .میخواهد فریاد بکشد  به داخل قلعه برود خود را روی جنازه مادرش بیندازد . اما یاد آن چشم های مات وجهره های خونین  ترس بر دلش می افکند. 
می خواهد سرش را بر زمین بکوبد  چیزی بر قلبش سنگینی می کند . راه گلویش گرفته است . اخساس می کند قادر به نفس کشیدن نیست . سرش را بر روی زانوی یکی از پیر مرد ها می گذارد و به خواب می رود .وقتی چشم باز میکند برادرش بالای سر او ایستاده است .خیره در چشم های او می نگرد  هیچ حرفی نمی  زند  تنها دستی بر سرش می کشد. "بر خیز کمک کن !" توان بر خاستن ندارد . همان طور گنگ در چشم های برادرش خیره شده است . دلش می خواهد اورا بغل بگیرد  های های گریه کند . 
برادرش با نوک پا بر زانویش می کوبد."بلند شو بلند شو برو آن بیلچه را بردار !"
پسرک به آرامی بر میخیزد  آن جا کنار درخت چندین بیلجه قرار دارد .جنازه ها را یک به یک از قلعه بیرون می آورند وبه ردیف کنار درخت توت می چینند . توان نگاه کردن به آنها را ندارد  بیلچه بر دست مات به نقطه ای دور خیره شده است ."اگر میمون ها  آمدند چه کسی به آن ها نان خواهد داد ؟"پسر عمویش داد می کشید." چرا ماتت برده کمک کن !"چند نفر در حال کندن زمین هستند  بطرف آن هامی رود یکی با دست اشاره می کند ." بیا این جا !"به داخل گودال میرودیکی از پیران قوم بود داشت گوری را می کند." پسرم من می کنم تو با بیلچه  خاکها را بیرون به ریز !>بی صدا شروع به برداشتن خاک ها می کند .پیر مرد با هر کلنگی که می زند آهی می کشد  او دانه های بی رمق اشگ را می بیند که از گوشه چشمهای سرخ شده پیر مرد سرازیر می شود ."ما افغان ها صد ها سال است که در حال گورکندن  هستیم . هیچ نسل افغان نیست که برای کشته شده گان خود گور نکنده باشد .هر گوشه این خاک را که نگاه کنی  گور افغانی است که شهید شده است .یا خارجی ها  آمدند گشتند وکشته شدند ویا خودمان  .قومی با قومی قبیله ای با قبیله ای جنگ کردیم وکشته شدیم  این تنها جنگ با روسها نیست  جنگ قبائل  جنگ برادر با برادر پسر عمو با پسرعمو وحتی پدر با یچه اش هم هست  . روزی که به دنیا می آئیم بر پیشانی مان کلمه جنگ ودر به دری نوشته شده است ! جنگی که هیچوقت تمامی ندارد.روسها بروند کسان دیگر خواهند آمد ."
پسرک در پیشانی پیرمرد خیره می شود .پیشانی بلندو چروک خورده که به دوچشم سیاه گود رفته منتهی می شود  با دو استخوان بر آمده گونه ها با ریشی بلند وآشفته  که رنج عمیقی در آن موج می زد .پدر بزرگ چنین سیمائی نداشت . بطرف درخت توت می نگرد . میر سلیم  آن جا نیست. 
پدر وعمویش را از درخت پائین آورده اند . شاخه های درخت توت در سیاهی شب  تاب می خورند .تا صبح تمام قبرها  را آماده کرده اند .با طلوع خورشید یکی از پیر مردان شروع به نماز خواندن می کند .پسرک پشت سر برادرش ایستاده است .می داند که باید نماز به خواند  تا مرده ها به بهشت بروند .اما از نماز جز راست شدن وخم شدن چیزی نمی داند . 
نماز تمام  می شود. پیرمرد دست اورا می گیرد ومی گوید."می دانی من زمان جنگ با اسکندر هم بودم ؟ آن جا هم ما زیاد گشته دادیم همه با شمشیر تو بیاد نداری . آن روزهم در کنار من بودی . دست خود را بالا می آورد در امتداد افق  در جائی که در انتهای دهکده دشت بزرگ آغا زمی شود . چادر های طلائی را می بینی ؟سربازان سرخ پوش را نگاه کن . آن که بر اسب سفید نشسته وگرز طلائی دارد سلطان محمود است  فیل ها را نگاه کن  آخ مواظب باش !"
پسرک به انتهای دشت خیره می شود  جز بخار ملایمی که از تابش نخستین اشعه آفتاب بر زمین شبنم زده به هوا برمیخاست  چیزی نمی بیند . "کا کا جان کدام چادر؟ " "آن جا  آن جا چادر سلطان را نمی بینی  خودت آن جا کنار چادر ایستاده ای  پدر من هم آن جاست.  نگاه کن فیل ها دارند می آیند  چقدر کشته روی زمین است آه پدرم از اسب افتاد  باید کمکش کرد  این مادرم است که به طرفش می دود . " 
پسرک با ترس به پیرمرد نگاه می کند پشتش تیر می کشد  صدای نعره فیل ها را می شنود دست پیرمرد را می گیرد .پیر مرد چشم های خیره خود را از دشت بر می گرداند  به او نگاه می کند ." نترس  نترس  تو این انگلیسی ها را نمی بینی  آن ها همین پائین قلعه هستند دارند قلعه  را خراب می کنند . توپ ها را به طرف قلعه گرفته اند . مواظب باش  .پسرم اگر این انگلیسی ها من را گشتند همین زیر درخت توت دفنم کن ! "
پیر مرد فریاد می کشد "بس کنید . چه می خواهید ؟ " با وحشت به پسرک نگاه می کند . "آنها هیچکس را زنده نخواهند گذاشت !چه صدای خواندن مستی می آید  پسرم این صدا از کجاست؟  چه خواندن مستی . جلوی آن سوار زره پوش را بگیرید ! او از قوم ما نیست . آه مرا کجا می بری ؟"
پیر مرد دست خود را در هوا تکان می دهد دست پسرک را می کشد "برو! برو! داخل آن درخت توت مخفی شو !   نگذارید داخل قلعه شود . "
پسرک سایه بلندی را روی سرخود حس می کند نمی تواند نفس بکشد .یکی بطرفشان می دود .پیر مر هیچ حرکتی نمی کند چشم های او هم مثل پدر بزرگ با وحشت به دور دست خیره شده است . یکی اورا می گیرد ." راحت شد ! طاقتش تمام شده بود .دیگر نمی توانست طاقت بیاورد."
پسرک به پیرمرد نگاه می کند داشت از دهانش, خون می آمد .همه جا را خون گرفته بود خون مثل سیل بطرف دره سرازیر می شد  . هیچ چیز را حس نمی کرد . تنها سر کنده شده گنجشگ ها بود که از بالا میریخت همراه جیک جیک هزاران گنجشگ .اورا به زیر سایه درخت توت می کشند .جنازه خان محمد را هم پهلوی پدرش به خاک می سپارند . 
از مرگ وحشت کرده است .دلش می لرزد  گوئی جسمی نامرئی اورا دنبال می کند . حس می کند قبلا زیر همین درخت دفن شده بود . "آیا گنجشگ ها هم مثل انسان ها می میرند ؟نه آن ها چشمهایشان را می بندند  راستی چرا با چشم های باز ؟ شاید از بستن چشم های خود می ترسند ؟"
پسرک قدرت بستن چشم های خود را ندارد.آفتاب به شدت می تابید .گور هارا پر کرده اند .دیگر باید رفت .پیر مردی می گوید "ما این ها را به امانت در این خاک می گذاریم به این درخت توت می سپاریم که تابستان بر سرشان سایه بیندازد وزمستان از برف وبوران نگاهشان دارد وما بر می گردیم اگر ما پیر مردها هم بر نگشتیم جوان هایمان بر می گردند ." 
پارچه سبزی را به دور درخت می پیچد. 
او می خواهد یکبار نیز شده اطاقشان را ببیند .  دلش می خواست یکبار دیگر آن بشقاب چینی آبی رنگ را نگاه کند . از میان این دره ها ورودها همراه آن بشقاب عبور کند .  به داخل حیاط می دود . گوئی به برهوتی وارد شده است . این آن حیاط نیست  اطاق سوخته که هنوز از آن دود بر میخاست . شکسته های بشقاب را پای طاقچه می یابد . سیاه شده .با دست پاک می کند  گوشه ای از جنگل است با نوک قایق . آن طرف تر یک پیاله چینی در گوشه دیوار افتاده است  سالم مانده. بشقاب شکسته را در جیب می گذارد وپیاله به دست  از اطاق خارج می شود .برادرش کنار در روی پله کان نشسته است . "ها پیاله را برای چه آوردی ؟"جواب نمی دهد. این تنها یادگار از خانه شان است . از قلعه بیرون می آیند.تعدادشان زیاد نیست .بطرف دره سرازیر می شوند.. چند روز است که هیچ چیز نخورده است! اما احساس گرسنگی نمی کند . ترس ودلهره چون رشته های درهمی در شکمش می پیچد . یکی از مردان می گوید "باید هر چه زودتر خودمان را به آنطرف مرز برسانیم!"
 پائین دره دهکده ویران شده  قرار دارد  .پسرک طاقت نگاه کردن به دهکده را ندارد .آن ها بدون آن که به دهکده وارد شوند  از کنارش می گذرند .پسرک از دور به میدان گاه ومسجد می نگرد  به آن درخت  چنار نظر کرده که ساکت وآرام ایستاده است  آنطرف میدان مدرسه کوچکی ا ست  که اودر آن درس می خواند . پنج اطاق  با درهای آبی چوبی وحیاطی بزرگ .دیوار های مدرسه فروریخته است مدت ها قبل ملای ده وچند نفر از اهالی آنرا به آتش کشیدند . 
معلم های مدرسه سه نفرشان به کابل گریختند  آن ها حزبی بودندویک نفرشان به پاکستان .
به سختی به دنبال گروه کشیده می شود . دیر وقت به دهکده کوچکی می رسند . صدای پارس سگها از دور به گوش می رسد .شب در دهکده می مانند .صبح بطرف پاکستان راه می افتند . 
چند روز بعد او در مدرسه ای دینی در پاکستان همراه صد ها کودک دیگر مشغول خواندن قران است .جنگجوی کوچک.                                                                                                                         ابوالفضل محققی