
محبوب شاه محبوب
داستان ظهور، سقوط و ظهور مجدد فرماندهان طالبان که در طول دههها جنگ بین ایران و افغانستان در رفت و آمد بودند، روایتگر پیوندی است که در سایهها قوت گرفت.
شورش بیامان طالبان که در نهایت به اخراج آمریکاییها انجامید، فرصتی را برای جاسوسان ایرانی فراهم کرد که به مدت دو دهه روابطی را با افرادی مانند ملا شیرین آخوند پرورش دادند.
ملا شیرین، فرماندهای چریکی که زمانی هزاران مرد مسلح را در خدمت رهبر گروه، ملا عمر، فرماندهی میکرد، پس از حمله آمریکا به وطنش به ایران گریخت و با تایید تهران به قاچاق سوخت در مناطق مرزی روی آورد. حمایت صبورانه ایران اکنون یک مدافع مورد اعتماد را به ارمغان آورده است، زیرا شیرین بار دیگر به یکی از تصمیمگیران ارشد طالبان تبدیل شده است.
سپاه پاسداران جمهوری اسلامی با رهبران ارشد طالبان که بین دو کشور در رفت و آمد بودند، ارتباطات و حامیانی ایجاد کرد که طبق تحقیقات افغانستان اینترنشنال، اتحادی بدون عشق و از روی منافع محاسبه شده را تحکیم بخشید.
جمهوری اسلامی ایران و افغانستان تحت حاکمیت طالبان، دو قدرت مطرود که تحت فشار ایالات متحده و خسته از رویارویی با این کشور هستند، همکاری نامتعارفی را شکل دادهاند.
یکی حکومت شیعی است و دیگری خلافت سنی. ظاهرا آنها دههها از یکدیگر متنفر بودهاند، اما هر دو از واشینگتن و داعش بیشتر نفرت دارند.
آنها اکنون در منطقهای پرتنش به هم نزدیکتر شدهاند و از طریق گروهی از رهبران چریک، ملاهای جهادی، قاچاقچیان مواد مخدر، شورشیان و جاسوسان مسلح به هم پیوند خوردهاند.
مصاحبه با بیش از یک دوازده مقام فعلی و سابق طالبان و همچنین ماموران اطلاعاتی سابق دولت افغانستان، سفرا و روسای امنیتی، این رابطه مخفی را روشن میکند.
به گفته آنها، برخی از فرماندهان ارشد طالبان اکنون حتی پرداختهای ماهانه نقدی، ویزا و اسناد سفر برای بستگان دریافت میکنند و مواد مخدر و پول نقد بازار سیاه را به ایران قاچاق میکنند.
برای ایران، خونریزی دشمن اصلیاش ایالات متحده در یک جنگ فرسایشی در همسایگی، فرصتی بود که نمیشد از دست داد.
اما تهران اکنون بیش از هر زمان دیگری به دوستان نیاز دارد زیرا قدرتش در خاورمیانه، به ویژه در سوریه، در اثر یک جنگ ۱۴ ماهه با اسرائیل تضعیف شده است. افغانستان عمق استراتژیک و شریکی در سرکوب داعش و یک گروه جهادی سنی دیگر به نام جیش العدل فراهم میکند.
برای طالبان، تنها حاکمان کشوری در جهان که رسما توسط هیچ دولت دیگری به رسمیت شناخته نشدهاند، حفظ روابط خوب با ایران یک حیاط خلوت با ثبات را تضمین میکند در حالی که تحت تحریمها دست و پنجه نرم میکنند و با پاکستان - که زمانی حامی اصلی آنها بود - در جنگ آشکار هستند.
ابتکار تهران برای پرورش روابط شخصی با رهبران ارشد طالبان، جناحی همدل با منافعش را در قندهار، پایگاه اصلی این گروه، به دست آورده است.
با افزایش دشمنان و مشکلات، اکنون حداقل یکدیگر را دارند.
از نفرت تا سازش
در ابتدای دوره اول حکومت طالبان بر بخشهایی از افغانستان از ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، روابط تیره بود و نفوذ پاکستان بر طالبان به طور قابل توجهی قویتر از ایران یا هر کشور دیگری بود.
حمله به کنسولگری ایران در مزار شریف در سال ۱۹۹۸ هنگامی که طالبان در میان جنگ داخلی افغانستان شهر را محاصره کرده بود، منجر به کشته شدن ۱۱ دیپلمات و کارمند ایرانی شد و روابط را در ابتدا تیره کرد.
میزبانی افغانستان تحت کنترل طالبان از القاعده و اردوگاههای آموزشی آن، آن را به دشمن همسایگان منطقه و جهان تبدیل کرد، اما تهران از همان ابتدا طالبان را به عنوان سپر مهمی بین خود و گروههای شبهنظامی بینالمللی میدید.
برخی از اعضای طالبان زمانی که رابطهشان در دهه ۱۹۹۰ آغاز شد، عمدتا بر اساس منافع استراتژیک و منطقهای، به داراییهای ارزشمندی برای تهران تبدیل شدند.
پس از سقوط حکومت طالبان در سال ۲۰۰۱ و در طول اشغال افغانستان از سوی آمریکا، تهران طالبان را به عنوان ابزاری برای وارد کردن خسارت نظامی و اقتصادی به ایالات متحده میدید.
این هدف با اهداف طالبان همسو بود و همگرایی منافع، تهران را متقاعد کرد تا به طور غیرمستقیم با فراهم کردن منابع و پناهگاههای امن از طالبان حمایت کند و درگیری کم شدتی را حفظ کند که در نهایت دولت تحت حمایت غرب افغانستان را تضعیف و سرنگون کرد.
شورش طالبان علیه نیروهای تحت رهبری آمریکا به نفع ایران بود زیرا افغانستان را به اندازه کافی بیثبات نگه میداشت تا از تبدیل شدن این کشور به مرکزی برای نیروهای ضد ایرانی یا پایگاه نظامی بلندمدت آمریکا در مرزهایش جلوگیری کند.
با اخراج واشینگتن از کابل و تحمل شکستهای بیشتر تهران پس از درگیری منطقهای ۷ اکتبر با اسرائیل، به نظر میرسد این رابطه رو به شکوفایی بیشتر است.
همکاری در امنیت مرزی، تجارت و تلاشهای مبارزه با تروریسم منطقهای در حال گسترش است و روابط شخصی که با فرماندهان ارشد طالبان پرورش یافته، منافع ایران را در این همسایگی پرآشوب
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید