هیلکن دواچ بوران
رجب طیب اردوغان و دونالد ترامپ ماه پیش در کاخ سفید نشستی مهم برگزار کردند. در این نشست که با حضور وزرا و مقامهای بلندپایه برگزار شد، گامهایی برای تقویت همکاری میان دو کشور در حوزههای دفاع، انرژی و هوانوردی غیرنظامی برداشته شد و ترامپ تأکید کرد که ترکیه باید واردات انرژی خود از روسیه را کاهش دهد.
ترامپ همچنین درباره فروش جنگندههای اف-۳۵ به ترکیه گفت: «بله، میتوانیم توافق کنیم. بستگی به شرایط دارد. اگر اردوغان برای ما کاری انجام دهد.»
فروش این جنگندهها پس از خرید سامانه دفاع هوایی اس-۴۰۰ از روسیه توسط ترکیه، در چارچوب تحریمها توقیف شدند.
مارک پیِرینی، سفیر پیشین اتحادیه اروپا در ترکیه، در گفتوگو با بیبیسی ترکی میگوید ترامپ میکوشد با تعریف و تمجید و وعدههای بزرگ تجاری، ترکیه را به آمریکا نزدیکتر کند.
به گفته این دیپلمات باسابقه و کارشناس ارشد دفتر اروپایی «بنیاد بینالمللی صلح کارنگی»، در صورت اجرای توافقهای مورد بحث میان دو کشور، ادامه سیاست موازنه میان مسکو و واشنگتن برای آنکارا دشوارتر خواهد شد.
«مسئله جنگندههای اف-۳۵، خلأیی جدی در امنیت ملی ترکیه»
انتظار میرفت در آن دیدار، سرانجام درباره پروندههای اف-۳۵ و اس-۴۰۰ که از سال ۲۰۱۹ تاکنون از دستور کار آمریکا و ترکیه خارج نشدهاند، گام عملی برداشته شود.
به گفته گونول تول، مدیر برنامه ترکیه در اندیشکده آمریکایی «موسسه خاورمیانه»، نرسیدن به پیشرفتی ملموس در این زمینه نشان میدهد که آنکارا، بهویژه در حوزه دفاعی، تا چه اندازه به غرب وابسته است.
تول گفت: «خرید سامانه اس-۴۰۰ در واقع برای ترکیه بهمنزله اعلام استقلال راهبردی در برابر غرب بود و آنکارا نیز آن را چنین معرفی کرد». او افزود که در شرایط کنونی، این هدف محقق نشده است: «در حالی که در منطقه، کشورهایی مانند یونان و اسرائیل جنگندههای نسل پنجم در اختیار دارند، ما هنوز از جنگندههای قدیمی اف-۱۶ استفاده میکنیم. این وضعیت تا سال ۲۰۳۰ تغییری نخواهد کرد.»
به گفته تول، این وضعیت «خلأیی جدی در امنیت ملی ترکیه» ایجاد کرده است.
ترکیه در سال ۲۰۱۹ با خرید سامانه دفاع هوایی اس-۴۰۰ از روسیه، از برنامه جنگنده اف-۳۵ کنار گذاشته شد و هدف تحریمهای آمریکا قرار گرفت.
افزون بر این، در همین دوره تحریمهای قانون «مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریمها» نیز علیه ترکیه اعمال شد.
برخی کارشناسان معتقدند تحریمهای آمریکا ترکیه را به سمت تولید تجهیزات دفاعی بومی سوق داده و باعث شده این کشور، بهویژه در زمینه پهپادها، وابستگی خود به خارج را بهطور قابلتوجهی کاهش دهد.
با وجود تأکیدهای مکرر آنکارا بر دستاوردهای دفاعی خود، ترکیه در پروژههای مهم و راهبردی مانند جنگنده بومی «قاآن» همچنان همکاری نزدیکی با غرب دارد.
پس از نشست کاخ سفید، اظهارات هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، مبنی بر اینکه کنگره آمریکا با صدور مجوز تأمین موتورهای جنگنده «قاآن» موافقت نکرده است، بحثهایی درباره آینده این پروژه به راه انداخت.
«تلاش برای رقابت با روسیه»
به گفته کارشناسان، درخواست ترامپ از ترکیه برای توقف خرید نفت خام از روسیه، نقطهای حساس در سیاست موازنه آنکارا میان مسکو و واشنگتن را نشان میدهد.
ترکیه در زمینه انرژی تا حد زیادی به واردات وابسته است و روسیه بزرگترین تأمینکننده نفت و گاز این کشور محسوب میشود.
مارک پیِرینی به توافقهای شرکت «بوتاش» با چند شرکت برای واردات گاز طبیعی مایع از آمریکا و نیز به تفاهمنامهای اشاره میکند که میان دو کشور در زمینه انرژی هستهای غیرنظامی امضا شده است.
پیِرینی این تحولات را تلاشی از سوی آمریکا برای رقابت با روسیه در حوزههایی میداند که برای ترکیه اهمیت راهبردی دارند.
نخستین نیروگاه هستهای ترکیه در آککویو در استان مرسین قرار است در سال ۲۰۲۵ واحد نخست خود را افتتاح کند.
پروژهای به ارزش بیست میلیارد دلار توسط شرکت «آککویو نوکلئر» اجرا میشود؛ شرکتی که عمدتاً با سرمایه روسی اداره میشود اما تابع قوانین ترکیه است.
آلپارسلان بیرقدار، وزیر انرژی ترکیه، در دوم اکتبر اعلام کرد که آنکارا ممکن است برای ساخت دومین نیروگاه هستهای خود با ایالات متحده و کره جنوبی همکاری کند.
«رسیدن به نقطهای که روابط را به چالش میکشد»
دکتر مهدان ساغلام، مدیر مرکز مطالعات انرژی و اقلیم در بنیاد پژوهش سیاستهای اقتصادی ترکیه، در گفتوگویی با بیبیسی ترکی درباره درخواست ترامپ گفته بود: «در واقع این اقدام پیامی برای پوتین است؛ پیامی که میگوید اگر لازم باشد، تو را از بازار ترکیه هم حذف میکنیم.»
گونول تول بر این باور است که اگر ترامپ در این زمینه پافشاری کند، آنکارا ممکن است ناچار شود گامهایی علیه روسیه بردارد. او گفت: «نمیدانیم ترامپ فردا نظرش را تغییر میدهد یا نه، اما اگر چنین نکند، این موضوع میتواند روابط ترکیه با روسیه را به چالش بکشد.»
در پی درخواست ترامپ، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، تأکید کرد که ترکیه «کشوری مستقل است و در همکاری با روسیه خود تصمیم میگیرد». او همچنین افزود که تا زمانی که این همکاری برای ترکیه سودمند باشد، انتقال انرژی ادامه خواهد داشت.
به گفته کارشناسان، احتمال جدا شدن ترکیه از روسیه در زمینه انرژی بسیار پایین است.
اوغوزهان آکیینر، رئیس مرکز پژوهش راهبردها و سیاستهای انرژی ترکیه، پیشتر در گفتوگو با بیبیسی ترکی یادآور شده بود: «نباید از نظر دور داشت که بخش قابلتوجهی از این روابط از مسیرهای غیررسمی پیش میرود.»
آکیینر همچنین گفت: «در تجارت نفت، برای انتقال پول روشهای جایگزینی ایجاد شده است. گمان نمیکنم این موضوع تأثیر زیادی بر ترکیه بگذارد، اما شاید از سر ملاحظه، اندکی واردات را کاهش دهد.»
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!