در باره نقش تكنولوژي ارتباطات جديد در تحولات سياسي و اجتماعي كشورهاي عربي و بقيه دنيا حرف و حديث بسياري بر زبان و قلم مفسرين و فعالان سياسي جاري شده است. تاجايي كه من شاهد بوده­ام به مكانيسمهاي اين تأثيرات كمتر اشاره شده است. مهمترين مسئله در شكستن جو رعب در رژيمها پليسي، همزماني و  هماهنگي است. اگر تعداد كافي از انسانها همزمان در يك نقطه پر رفت و آمد شهر، آكسيوني را شروع كنند، پليس سياسي و نيروهاي امنيتي به دليل هزينه زياد سركوب يك نمايش سياسي پرشمار، از چنين سركوبي عاجز خواهند بود. روشن است كه حداقل تعداد لازم براي هر زمان و هرمكاني متفاوت است، هرچند اصل عمومي فوق­الذكر را ميتوان نسبتا ثابت تلقي كرد. در اين رابطه، پديده "مجازي-واقعي" موسوم به "فلش موب" براي شناخت مكانيسمهاي تأثير تكنولوژي ارتباطات به ممكن شدن بهار عربي و ديرگ حوادث اجتماعي مشابه نيز مفيد خواهد بود.

فلش موب چيست؟

فلش موب، براساس سورپرايز كردن جماعت در نقاط شلوغ شهر از طريق انجام يك سري عمليات سريع هماهنگ شده و تمرين شده از قبل است. اجرا بايستي به ظاهر خودجوش بوده و عادي، غير متظاهرانه و تصادفي به نظر بيايد، كوتاه باشد و شركت كنندگان بعداز اجرا با سرعت و بصورت منفرد پراكنده شوند. فلش موب امروز بصورت يك جنبش جهاني جوانان در آمده است. فلش موب كه ريشه در ارتباطات وسيع ايجاد شده در شبكه اجتماعي فيسبوك دارد، امروز  علاوه بر شبكه­هاي اجتماعي از طريق  اس ام اس، گروههاي اي ميل و ديگر انواع تكنولوژي مدرن ارتباطات نيز سازماندهي مي­شود و بلحاط لجستيكي مينيماليستي يعني برخوردار از حداقل امكانات است.  

فلش موب در اصل نبايستي از سوي شركتها و گروههاي لوببيستي مورد استفاده قرار گيرد اما در دنيايي كه هر چيز جديدي از سوي هركسي بنوعي مورد استقبال و استفاده قرار مي­گيرد، اين حد و مرزها بسرعت مخدوش ميشود و اين اتفاق در مورد فلش موب هم اتفاق افتاده است.

شكل معمولي فلش موب ميتواند رقص­ پرتحرك در گروههاي چند صد نفري باشد يا هر حادثه برنامه­ريزي شده ابتكاري ديگري نيز باشد. بعنوان مثال، يكبار در استكهلم بصورت ايجاد صفي از جمع بيست نفره جوانان در مقابل يك بانكومات اجرا شد، در حالي كه جلوي بانكومات بغلي كاملا خالي بود. اين اجراي فلش موب بعداز يكي دو دقيقه به صحبت همزمان اين بيست نفر با موبيل تلفون تغيير صحنه داد. اجراي بزرگ ديگري در استكهلم مربوط به تابستان 2009 است. در آن زمان اجراي پرشماري به ياد مايكل جكسون 13 روز بعداز مرگ وي به تاريخ 8 ژوئيه 2009 در ميدان سرگل استكهلم به عمل آمد. (لينك مربوطه در يوتيوب) از اين پديده، استفاده سياسي نيز به عمل مي­آيد و با ديدن چند كليپ از اجراهاي اين جنبش جهاني روشن ميشود كه بلحاظ قابليت انعطاف براي استارت جنبشهاي سياسي در رژيمهاي پليسي، مدل بسيار مناسبي است.  امرزه از فلش موب  در كارزارهاي شكل دهنده­ي افكار عمومي بعنوان مثال به نفع محيط زيست يا هر مسئله ديگري و حتي تبليغات تجاري نيز استفاده مي­شود.

فلش موب در باكو

پايتخت آذربايجان با توجه به گستردگي اينترنت و فيسبوك در ميان جوانان و از سوي ديگر به خاطر وجود ميدانها و خيابانهاي وسيعي كه بر روي وسائط نقليه بسته بوده و از سكوت و امنيت لازم و زيبايي "پشت صحنه" مناسبي برخوردار است، مكان مناسبي براي عرض اندام فلش موب­ها است. در يكي دو سال گذشته گروههاي فلش موب متعددي اين خيابانها و ميادين مملو از اهالي بومي و توريستهاي خارجي را به صحنه خودنمايي­هاي آني و غافلگير كننده خود تبديل كرده است. در زير لينك چند نمونه متفاوت از اجراهاي گروههاي فلش موب باكو آمده است:

گروه ماداگاسگار

اجراي نوشيدن كافه در بلوار ساحلي باكو

گراميداشت ياد رشيد بهبوداوف

Free Hugs In Baku! باكي دا سربست قوجاخلاما!، به آغوش كشيدن آزادانه در باكو!

موبيل تلفن ميوه­اي و مراسم نيايش!

Halloween Thriller Flashmob in Baku

كليپ آموزشي در تدارك يك اجرا بياد مايك جاكسون

در قطار مترو

مطالعه كتاب