رفتن به محتوای اصلی

دموکراسی و نقش پادشاه (در پاسخ برخی از ابهامات در مورد نقش شاهزاده رضا پهل
13.11.2012 - 02:06

یکی از مسائل مطرح کنونی ابهام در مورد نقش شاهزاده رضا پهلوی است. نگاهی به نحوه اداره کشورهای لیبرال دموکراتیک اروپا که نظام پادشاهی خود را حفظ کرده اند می تواند پاسخی به این پرسش باشد. آنچه ما امروز به نام دموکراسی لیبرال می شناسیم تلفیقی از عناصر مختلف است که در طی قرن ها در بطن حکومت های سلطنتی اروپا تکامل یافته است. در مسیر انقلاب ها و جنگ های چند سده گذشته برخی ازحکومت های سلطنتی تبدیل به جمهوری شدند در حالی که تعدادی از کشورها که با نظام پادشاهی رابطه احساسی داشتند و آن را جزئی از هویت ملی خود می دانستند آن را حفظ کرده و با تغییراتی در قانون اساسی و تعیین نقش مؤسسات سیاسی اصول کلی دموکراسی لیبرال را در سیستم مملکتی خود پیاده کردند. در عین حال خطر استبداد را پیشگیری نموده واز نقش پادشاه جهت استحکام حکومت بهره برداری مثبتی نمودند. تحولاتی را که در طی چند قرن در این کشورها به وقوع پیوست می توان به این صورت خلاصه نمود: اولین قدم تاریخی در انگلستان تصویب منشور کبیر یا ماگنا کارتا در سال ۱۲۱۵ بود که طبق آن اختیاراتی به اشراف و مردان آزاد داده شد و قدرت مطلق پادشاه محدود گشت. برطبق این سند تاریخی زمامدار نیز مشمول قانون شده و باید از آن اطاعت می کرد. این منشور آغاز تاریخچه تشکیل پارلمان است وراه را برای حکومت مشروطه هموار ساخت. در رژیم های سلطنتی قرن نوزده و نیمه اول قرن بیستم که اکثرا مشروطه (constitutional) بودند با وجود داشتن پارلمان هنوز پادشاه دارای قدرت بسیاری بود. تفکیک قوا که نظریه آن از قرن هفده میلادی عنوان شده بود به این صورت در حکومت مشروطه پیاده شد که قانونگزاری به مجلس واگذار شد و پادشاه و منشی ها یا وزرای اوقوه مجریه را در بر گرفتند. آخرین مرحله تحول پس از جنگ جهانی دوم صورت گرفت به این ترتیب که حکومت های سلطنتی مشروطه تبدیل به حکومت سلطنتی پارلمانی شدند. در زبان انگلیسی اصطلاح مشخصی که فرق این دو نوع حکومت را بیان کند وجود ندارد ولی در زبان آلمانی سلطنت مشروطه و سلطنت پارلمانی کاملأ از یکدیگر متمایزند. در رژیم سلطنتی پارلمانی، قوه اجرائیه نیز از پادشاه صلب گشته و به نخست وزیر و کابینه او واگذار می شود. پادشاه دیگر هیچ نقش سیاسی ندارد. او نماینده مملکت و نیروی متحد کننده است که باید مانند پدری مهربان رابطه عاطفی بین مردم مملکت اش ایجاد کرده و چنانچه بین احزاب یا بین دولت و مجلس اختلافی ایجاد گردد آنها را با هم آشتی دهد واز هم پاشیدگی نظام را پیشگیری کند. از این رو پادشاه در این ممالک نباید جبهه گیری سیاسی کند ، حزبی را بر دیگری ترجیح دهد و یا در سیاست دولت دخالت نماید. بی طرفی مهم ترین شرط اجرای وظیفه او به عنوان نیروی متحد کننده است. اهمیت نقش آشتی دهنده پادشاه را می توان به بهترین وجه در اوضاع سیاسی اخیرکشور بلژیک مشاهده نمود. کشوری با سه زبان و فرهنگ کاملا متفاوت و تا حدودی متخاصم. بدون میانجیگری های پادشاه به هیچ وجه اتحاد بلژیک ممکن نمی گردید. حفظ اتحاد ملی و مسئله وحدت در کثرت با توجه به شکاف های عمیق ایدئولوژیک و جناحی که در هر اجتماعی وجود دارد یکی از مسائل جدی سیاسی است که باید با توجه به خصوصیات فرهنگی و احتماعی و نوع سیستم حکومتی تنظیم گردد. مسئله وحدت در کثرت در موقعیت کنونی ایرانیان برون مرز برای یک صدا شدن و گذار به دموکراسی حائز اهمیت است. وحدت بدون کثرت تبدیل به استبداد می گردد و کثرت بدون وحدت به هرج و مرج و پریشانی منجر می شود. هم ا کنون ایرانیان بیش از هرچیز به عاملی متحد کننده نیازمندند. نیروئی بی طرف و شاید بتوان گفت فارغ از دغدغه های جناحی و ایدئولوژیک. نیروئی که بتواند ارتباط عاطفی ایجاد کند، نکات مشترک اقوام وگروه ها و احزاب مختلف را پررنگ جلوه دهد و هویت مشترک ملی را تقویت کند. او باید پشتیبان و یاور همه ایرانیان باشد بدون توجه به باورهای شان. امید به آینده دهد وحقوق همه را محترم شمرد. آیا می توان از شاهزاده رضا پهلوی انتظار ایفای چنین نقشی را داشت؟ جالب توجه است که ایشان در مصاحبه های خود با وجود اصرار برخی از مصاحبه کنندگان، تمایلی به ایفای نقش سیاسی مشخصی نشان نمی دهد و بر بی طرفی خود تأکید می کند. او تصمیم برای انتخاب نوع حکومت را به رأی مردم واگذار می کند. ولی برای رسیدن به مرحله انتخابات جامعه ایرانی نیازمند یک نیروی سازش دهنده است. شاهزاده رضا پهلوی در مصاحبه اخیر آمادگی خود را برای فشردن هر دستی که به سویش دراز شود اعلام می دارد. برای آشتی دادن و متحد ساختن یک جامعه ازهم گسسته با دشمنی های دیرینه باید فراتر از این رفت و با عزمی راسخ وجدان جمعی را مخاطب ساخت و دعوت به همکاری نمود.

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

کیانوش توکلی

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.