آيا درك اين قضيه تا بدين حد دشوار است كه مرسي در مسيري غلط گام گذاشته كه انتهاي آن همان جايي است كه ديكتاتورهاي سابق پس از بهار عربي بدانجا رفتند؟ آيا مرسي چون اخوان المسلمين ديكتاتوري اكثريت را با دموكراسي عوضي گرفته است؟ آيا نمي داند كه ديكتاتور هر كسي است كه خودرأي باشد؟ و آيا درك نمي كند كه با درخواست براي پيش نويس قانون اساسي اي كه به صراحت حقوق اقليت ها را ناديده مي گيرد، مصر در مسير درگيري هاي داخلي مي راند؟ و آيا لازم است براي محق جلوه كردن همچون ديكتاتور سوريه يك جلاد ماند يا مي شود با پذيرش اشتباهات چون گذشته، مصر را نجات داد؟ چون بسياري ديكتاتور را با جلاد يكي مي گيرند و تصور مي كنند، هر كسي كه آدم بكشد، ديكتاتور است، در حالي كه تنها برخي از ديكتاتورها هستند چون اسد به جلاد هم بدل مي شوند و بسياري نيستند و ديكتاتور شخص خودرأيي است كه به هر قيمتي مي خواهد نظر خويش را بر كرسي بنشاند.

اولين اشتباه مرسي در سخنان اش نيز هويداست و آن را فراميني انقلابي ناميده است؟ بلي، بسياري از ديكتاتورهاي تاريخ و البته بي رحم ترين شان، ديكتاتورهاي انقلابي بودند و تصور مي كردند به حكم انقلابي بودن مي توانند هر دستوري دهند و حقانيت دارد! هيچ نهاد دموكراتي نيست كه خودش اختيارات اش را افزايش دهد، آن هم بدون نهادي ناظر، حتي اگر آن موقت و يك روز نيز باشد، يك روز كارنامه ديكتاتوري در پرونده تاريخ تان ثبت خواهد شد. كارنامه اخوان المسلمين در بهار عربي بسيار سياه است و اگر مرسي خود را به آنان بچسباند، همچون آنان سياه بخت خواهد شد. با اين كارنامه در تمامي كشورهايي كه اخوان المسلمين در آن ها پيروزي نسبي داشته است، در انتخابات بعدي شكست سختي خواهد خورد، چون با همين كارنامه كوتاه خود در افكار عمومي بهار عربي به عنوان دزدان انقلاب كه مي خواهند ديكتاتوري مذهبي و متوحش را جايگزين ديكتاتوري نظامي و مدرن سازند، ارزيابي مي شوند.

كاملاً پيداست كه مرسي حداقل يك مشاور دارد كه به او مشاوره هاي غلط مي دهد و اتفاقاً از اخواني ها نيز هست. از اين سبب پس از هر تصميم درستي كه مرسي مي گيرد، تو گويي با تصميم غلطي ديگر آن را جبران مي كند يا تصور مي كند، تصميمات غلط اخواني را پشت مشروعيت هاي تصميمات درست اش مي تواند پيش برد. در گذشته نيز ديديم كه همين تاكتيك را داشته و البته به سرعت و بدرستي از تصميم اش عقب نشيني كرده، اما آخرين بار كه از جمله بزرگترين اشتباهات اش بوده بر آن مصر است و خطرناك تر آن كه راهي را كه پيش روي مصريان گذاشته ورود به درگيري هاي خياباني براي احقاق حق هر گروه و قشري است كه تصور مي كند انقلاب اش دارد به نفع گروهي خاص تصفيه مي شود. عدم مشاوره با مشاوراني كه از اقليت ها برگزيده اشتباه ديگري است كه گويا توجه ندارد، آن سمت ها قرار نيست براي نمايش دموكراسي باشند، بلكه بايد خواسته ها و مشاوره هايشان در تصميمات مرسي متجلي باشند. راندن با پشتوانه تظاهرات اخواني ها و سلفي ها اشتباه ديگري است كه جلوي مرسي است. وقتي رئيس جمهوري خود را مسئول همه مردم مصر مي داند، يعني بايد در اين موارد كه حقوق همگان مدنظر است، جانب همگان را بگيرد، نه با تكيه بر گروهي خاص بر خواسته هاي ديگران بتازد. قابل درك است كه در مواردي يك سياستمدار نتواند خواسته همه را تأمين كند، اما همواره موظف است كه حقوق همگان را در نظر گيرد و اين نه تنها شدني كه براي دموكراسي ضروري است. اخواني ها حق دارند كه براي خود چيزي را طلب كنند، اما نمي توانند براي ديگران و به خصوص به جاي اقليت هاي ديني ديگر تعيين تكليف كنند كه بر شريعت اسلام باشند يا هر خواسته اي ديگر كه حقوق ديگران را ضايع يا حتي محدود كند. فهم اين قضايا خيلي دشوار نيست، مگر اين كه كسي خود را عمداً به خواب زده باشد. همين اشتباهات را انقلابيون مذهبي ايران نيز در سال 57 كردند و حالا ببينيد كه به چه نكبتي دچار شدند. اگر آن مسير را طي مي كنيد، مسئوليت با شماست و تنها تفاوت تان با انقلابيون مذهبي ايران آن است كه همچون آنان نخواهيد توانست جولان دهيد، چون ارتش مصر هنوز هست و خود را پاسدار قانون اساسي مي داند و چيزي نخواهد گذشت كه با كارنامه اي سياه سرنگون خواهيد شد. تنها راه درست شما، ابطال اختيارات بيشتري است كه به خودتان داديد، اجازه به قوه قضاييه مصر تا درباره مشروعيت مصوبات پيش نويش قانون اساسي مصر نظر دهد و تصميم بگيرد و براي آينده سياسي خودتان از اخواني ها فاصله بگيريد كه آنان افرادي ساده، اما با افكار فسيلي متوحش اند و حزبي جديد تشكيل دهيد و گرنه با آنان سقوط خواهيد كرد.

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

عضو هئيت علمي دانشگاه آبردين با رتبه پروفسوري

عضو جامعه شناسان بدون مرز(ssf)