مقامات و مسئولان فلسطيني نبايد تمام هم و غم خود را تنها در تقابل با اسرائيل هدف گذاري كنند و مي بايست آنچه را كه براي كشوري تازه تأسيس ضروري است تا در مسير رشد و توسعه، آسايش و رفاه شهروندان اش را تأمين كرده و زندگي اي پراميد جلوي آينده فرزندان شان ترسيم كنند؛ كه انگيزه فلسطينياني كه آينده شان را مي سازند، نه زخمه زدن و انتقام از يهوديان و اسرائيل، كه كسب موفقيت در زندگي مسالمت آميز در كنارشان باشد؛ به خصوص كه اينك دغدغه اصلي فلسطينيان كه بلعيده شدن تدريجي سرزمين شان توسط اسرائيل بود، با تشكيل كشور فلسطين و رسميت يافتن در سازمان ملل برطرف شده است. فلسطين همچون هر كشور تازه تأسيسي با مشكل عدم توسعه يافتگي، فقر، بي كاري، بي برنامه گي مواجه است كه اگر تنها به صرف توجه به اختلافاتي كه با اسرائيل دارد، از آن ها غافل شود، شكستي بزرگ براي فلسطين و فلسطينيان خواهد بود.

فلسطينيان پس از تشكيل فلسطين، در اقدامي درست آشتي ملي را در دستور كار قرار داده اند. هدف بعدي بايد برگزاري انتخبات آزاد و برگزيدن مجلس و دولت توسط مردم فلسطين باشد. در كنار آن، برنامه هايي است براي مبارزه با بيكاري و توسعه كشور و بهبود سطح زندگي. در همين راه، باز در تصميم درست، قرار شد كه دولتي تكنوكراتيك و با برنامه به جاي فتح و حماس سر كار بيايد تا بر اين مشكلات فائق آيد. علاوه بر آن، جلب سرمايه گذاري هاي خارجي بايد در دستور كار قرار گيرد. دولت هاي توانمند دنيا هستند كه قادر به چنين كاري اند و فلسطين مي تواند روي كمك هاي متحدان و به خصوص كشورهاي عربي و اسلامي حساب كند. اما روي توان سرمايه گذاري دشمنان اش چطور؟ پرسش مذكور ممكن است، كمي بهت آور نشان دهد، اما اين همان استراتژي اسرائيل براي گسترش مرزهايش در طول ساليان اخير بوده است. اسرائيل با تقويت گروه هاي تندروي اسلامي در خاورميانه بدنبال استراتژي پنهاني گسترش مرزهايش بوده است؛ آن هم جنگي كه از طرف اين تندروهاي اسلامي و جهادي تهييج و آغاز شد و اسرائيل قرباني و مدافع ناگزير نشان دهد. حالا همين راهكار به مثابه يك فرصت البته نه براي جنگ، كه براي صلح و سازندگي پيش روي فلسطينيان است. اسرائيل به خيال تنبيه فلسطينيان به گسترش شهرك سازي در سرزميني روي آورده كه چندي پيش به عنوان كشور فلسطين رسميت يافت. به عبارتي، چه سرمايه گذاري اي بهتر و داوطلبانه تر از آن براي فلسطينيان! چون شهرك سازي ها لاجرم نياز به زيرساخت هايي دارند، كه مورد استفاده فلسطينيان نيز قرار مي گيرند. نمونه بارزش جاده ها و بزرگ راه ها هستند. در حالي كه، دولت جديد فلسطيني براي تأمين حقوق كارمندان اش با مضيقه روبروست، و از پس چنين ساخت و سازهايي بر نمي آيد، چه بهتر كه دشمن اش، اين ساخت و سازها را در كشورش داوطلبانه و شتابان انجام مي دهد! آن زماني جاي نگراني داشت كه كشور فلسطيني در محاق بود و شهرك هاي يهودي مي خواست به تدريج خاك فلسطيني را ببلعد و ضميمه اسرائيل كند، اما نه حالا كه تمامي شان جزو خاك و آب سرزمين فلسطين شده است. فقر و توسعه نيافتگي، به صرف خودشان كم از اشغالگري نيستند و آن ها در زمره اساسي ترين مشكلاتي هستند كه بايد دولتمردان هر كشوري بدان فائق آيند و حالا همين اشغالگران فرصتي براي رفع پاره اي از اين مشكلات اند، اگر درك و استراتژي درستي برايشان داشته باشيم! در نقطه مقابل، چون كار شهرك سازي در مناطق اشغالي غيرقانوني است، منجر به فشار بيشتر حتي متحدان شان به دولت اسرائيل شده و انزواي جهاني آنان را بيشتر مي كند؛ به عبارت واضح تر، آن يك بازي "دوسر برد" براي فلسطينيان است. وقتي مي گويم كه شطرنج خاورميانه را بر اساس شرايط جديد بازنگري و دوباره ارزيابي كنيد، يعني اين.

در كنار آن ها، فلسطينيان پايان دادن به اشغال و رسيدن به توافق صلح با اسرائيل را به عنوان هدف دارند كه انتخابات اسرائيل مي تواند در آينده آن تأثير بگذارد. محمود عباس بدرستي براي تأثيرگذاري بر انتخابات پيش روي اسرائيل، مجموعه اي از اقداماتي تنبيهي را در صورت روي كار آمدن تندروها پيش بيني كرده است. گرچه انتخاب ميانه روها، رسيدن به صلح را در دسترس تر نشان مي دهد، اما روي كار آمدن دوباره تندروها نيز مي تواند با واكنش هاي سنجيده فلسطينيان از جنبه اي ديگر مفيد باشد. روي كار آمدن دوباره نتانياهو يعني، نه تنها تداوم انزواي اسرائيل، كه افزايش بيشتر آن و البته ساخت و سازهاي بيشتر در كرانه باختري با همين سراب لج بازي با فلسطينيان. فراموش نكنيم كه صلح با ميانه روهاي اسرائيلي مقدور است، اما هرگز راحت نيست و تاريخ به ما ثابت كرده كه اسرائيل تنها زماني تن به صلح داده كه تحت فشار زياد، به خصوص از طرف متحدان اش بوده است؛ يعني انزوايي كه دولت تندروي اسرائيلي براي كشورش به وجود مي آورد، شرايط را بر پذيرش صلح توسط دولت ميانه روي اي كه سر كار مي آيد، فراهم مي كند. عقلاي پشت پرده اسرائيل متوجه اين نكته بوده اند كه پس از ائتلاف دو حزب بزرگ تندروي اسرائيلي، وزير امور خارجه بسيار تندروي اش را كه با بي تدبيري و تندروي مي توانست اسرائيل را كاملاً تنها و منزوي در دنيا سازد، با رو كردن پرونده هاي گذشته اش از صحنه بيرون كردند. اما چيزي كه بيش از همه، ايشان را نگران كرده، از كف دادن منافعي است كه چه بسا در نظر نگرفته باشند. در مورد تفاهم تشكيل دو دولت كه فلسطينيان با دولت اولمرت كسب كرده بودند، همين اشتباه را كردند و به خيال اين كه پس از كسب توافق اولمرت با فلسطينيان، مي توانند با كنار زدن اولمرت، عملاً دبه در بياورند و با تعويق مكرر مذاكرات در زمان آتي، فلسطينان احساس كنند كه چه بسا اگر امتياز بيشتري ندهند، باز تشكيل كشورشان در محاق مي رود، لذا بدان تن دهند. اما طرح يك طرفه تشكيل كشور فلسطين در سازمان ملل، سياست دبه درآوردن شان را به كابوس و شكستي بدل كرد: به جاي دولت فلسطين، با كشور فلسطين روبرو شدند، و شهرك هاي بزرگ يهودي نيز ديگر چون توافق در زمان اولمرت جزو خاك اسرائيل نيست، بلكه حالا جملگي از نظر حقوقي و بين المللي ضميمه كشور فلسطين شده است. آنان بازي در شطرنجي را باخته اند كه سال ها برايش برنامه ريزي كرده بودند. علاوه بر دستاوردهاي مادي، ارزش معنوي تمامي اين پيروزي ها و دستاوردها براي فلسطينيان نيز آنجاست كه جملگي از طريق صلح آميز و بدون اين كه حتي يك قطره خون از دماغ كسي ريخته شود و به ميزان حق فلسطينيان-نه بيش از آن-بود، حاصل شد. محمود عباس با احتساب همه تهديداتي كه بر عليه دولت تندروي احتمالي آتي اسرائيل در نظر گرفته جهت فشار بيشتر به اسرائيل ادامه دهد و البته مثل گذشته، گام به گام، با اجماع جهاني و طي ديپلماسي با كشورهاي قدرتمندي كه از متحدان اسرائيل هستند و توانايي نفوذ بر آن دارند. فراموش نكنيم كه ما قمار بازي نمي كنيم كه به خواهيم همه چيز را يكجا ببريم، و گرنه همه را مي بازيم، بلكه شطرنجي حساب شده، طولاني و پيچيده را پيش مي بريم و موفقيت مان –چون گذشته زماني است كه با درك نحوه بازي حريفمان، او را به سوي اهداف و برنامه هاي خود بكشانيم؛ كه تنها فلسطيني مستقل نيست، بلكه علاوه بر آن، فلسطيني آباد، آزاد و در حال توسعه اي است كه مردم آن با اميد به زندگي بهتر، در امنيت و آسايش در كنار همسايگان شان زندگي كنند.

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

عضو هئيت علمي دانشگاه آبردين با رتبه پروفسوري

عضو جامعه شناسان بدون مرز(ssf)