نگراني مقامات ائتلاف سوريه براي تهييج و تعجيل اقدامات جهاني براي كمك به مردم سوريه قابل درك است، اما براي كمك واقعي به مردم و مبارزان سوريه، به چيزي بيش از نگراني و گله مندي نياز داريد.

ائتلاف سوريه توجه كند كه بي انصافي و به دور از واقعيت است كه اگر بگوييم، جامعه جهاني هيچ اقدامي براي سوريه انجام نداده يا سكوت كرده است. جامعه جهاني و كشورهاي حامي سوريه، هيچ گاه در مقابل جنايت هاي رژيم و حتي جنايت هاي القاعده در سوريه سكوت نكرده و آن را محكوم نموده و اقدامات عملي اي نيز با كمك هاي انسان دوستانه مالي و مادي در اختيار آوارگان قرار داده است و كشورهاي ليبي، قطر، تركيه و عربستان كه سنگ تمام گذاشته اند و از كمك انساني گرفته تا تسليحات و تجهيزات مورد نظر تا مشاوره هاي نظامي و حتي رايزني سياسي مشاركت فعال داشته اند و بايد به خصوص از اين كشورها تشكر كرد.

احتمالاً منظور شما از عبارت "جامعه جهاني" بخشي از جامعه جهاني و به خصوص شوراي امنيت و قدرت هاي بزرگ هستند كه آنان نيز (مثلاً حتي روسيه كه متحد اسد است) سكوت نكرده اند، ولي سطح همكاري هايشان با توجه به كاستي هاي موجود و توقعات كم است يا مطلوب نيست. مردم خاورميانه بايد به اين نكته هم توجه كنند كه اگر در كشورهاي غربي، دموكراسي نسبي اي –با درجات كم يا زياد- حاكم است كه مردم و مبارزان بهار عربي براي رسيدن به همين جامعه باز و دموكرات است كه مبارزه مي كنند، به اين خاطر است كه آنان در كشورشان نيز تا به مشكلي برخورد مي كنند، دست به اسلحه نمي برند و همواره مماشات و مدارا را مدنظر دارند و همواره سطحي از گفتگوها را حتي با دشمنان شان حفظ مي كنند (تا آخرین ساعت های سقوط هیتلر با نازی ها مذاکره داشتند) و دولتمرداني از ايشان نيز كه به سرعت اقدام به لشكركشي مي كردند، هم با انتقادات شديد در همان كشورها و جامعه جهاني مواجه شدند و هم بر پيچيدگي ها و درگيري هاي منطقه اي افزودند. بنابراين، اين نقد به ما خاورميانه اي ها وارد است كه هم دموكراسي و آزادي و مدارا مي خواهيم و هم تا به مشكلي برخورد مي كنيم، مي خواهيم سريع دست به اسلحه ببريم و با زور مشكلات را حل كنيم كه نتيجه اش را اينك در منطقه و به خصوص سوريه مي توانيد ببينيد!

ائتلاف سوريه به كمك رايزني هاي خود و همين طور كشورهاي دوست مردم سوريه، اجماعي جهاني را در به رسميت شناختن شان توسط جامعه جهاني، در حالي كه هنوز اسد سقوط نكرده، پيش برده است كه پيروزي بزرگي است و تشكيل دولت انتقالي براي هفته آينده يكي از بزرگترين ثمرات آن است و اين در حالي است كه در سطح ميداني، پيروزي هاي رزمندگان شتابان شده و با همين آهنگ اسد دارد، سقوط مي كند. اين نيز مقدور نبود، مگر به خاطر كمك هاي متعدد، مالي و مادي و انسان دوستانه و تسليحاتي و كمك به آوارگان و پناهندگان جنگي. علاوه بر كشورهايي كه سنگ تمام گذاشتند، انگليس و فرانسه سطح قابل قبولي از همكاري ها را از خود نشان دادند. اگر آمريكا كمك نظامي مستقيم به ارتش آزاد سوريه نمي كند، به اين خاطر است كه بايد اول ببينيد كه نياز اساسي رزمندگان اينك اصلاً تسليحات هست يا همكاري تسليحاتي آمريكا تنها مي تواند منجر به كمك هاي ببشتر حاميان اسد و جنگ منطقه اي شود! استراتژيست هاي آمريكايي به اين شطرنج واقف اند. كمك ها و رايزني هاي آمريكا تاكنون موجب سطح بالايي از پذيرش ائتلاف نزد جامعه جهاني بوده است. درضمن، آمريكا آن شمشيري است كه بالاي سر اسد هست تا از سلاح هاي كشتار جمعي استفاده نكند. هدف اسد و به خصوص برخي حاميان منطقه اي او تاكنون اين بوده كه جنگ در سوريه را به جنگي منطقه اي بدل كند و غربي ها به اين شطرنج حساب شده نيز واقف اند كه در دام آن نيافتند. حتي اسرائيل نيز با احداث يك بيمارستان صحرايي تماشاچي ننشسته و اين در حالي است كه بسياري از سوريان، اسرائيل را تنها دشمن شان مي پنداشتند و ما نبايد فراموش كنيم كه پيش از اين كه چه مليت يا ديني داريم، جملگي انسان ايم. اينك حتي روسيه نيز اندك تغيير رفتاري را از خود نشان مي دهد كه براي هر شطرنج حساب شده اي بايد همه را لحاظ كرد.

باري، اقدام ائتلاف در شركت نكردن در نشستي كه قرار است توسط دوستان سوريه در ايتاليا برگزار شود، تصميمي كاملاً غلط است و بايد ائتلاف فعالانه در آن نشست و ساير نشست هايي كه جامعه بين المللي برايش مي گذارد، شركت كند. شركت در گفتگوهاي آمريكا نيز بي فايده نيست و اوباما اگر نمي خواهد كمك تسليحاتي به ارتش آزاد بكند، ليست بلند بالايي از كمك هاي ديگر هست (از تجهيزاتي، مخابراتي، لجستيكي، تا انواعی از کمک های انسان دوستانه؛ مثل تجهيزات پزشكي، دستگاه هاي مين روب، جليقه هاي ضدگلوله، وسايلي كه باتوان با آن ها مصدومان را از زير آوار بيرون كشيد و غيره) كه مي تواند از آن دريغ نكند. درخصوص عدم گفتگو با روسيه تا اين لحظه حق با ائتلاف است و اگر روسيه مي خواهد به عنوان يك بي طرف در درگيري هاي سوريه شناخته شود، بايد حداقل كمك هاي نظامي به آن را قطع كند و كمك هاي انسان دوستانه مفيد خواهد بود و اگر چنين كرد، ائتلاف بايد با روسيه نيز به شكلي فعالانه گفتگو و مذاكره كند.

ائتلاف در ابتدا بايد يك نيازسنجي و امكان سنجي با كمك رزمندگان سوريه در مناطق مختلف انجام دهد و ببيند كه واقعاً كمبود چه چيزي در آنجا احساس مي شود و همان ها را در ليست و اولويت بگذارد (ابتكارات و راه حل هاي كوچك محلي را نيز دست كم نگيريد). به نظر مي رسد که حالا بيش از رزمندگان، اين مردم سوريه هستند كه در مضيقه اند و نياز به آب، غذا، سوخت و سر پناه دارند. ارتش آزاد نبايد هيچ محدوديتي در رساندن آب و غذا و نيازهاي اساسي اعمال كند و حتي جانيان اسد نيز انسان اند و از آب و غذا، دارو و كمك هاي پزشكي نبايد محروم شوند و چنين كمك هاي انساني اي بايد بدون محدوديت در تمامي مناطق سوريه اجازه داده شود كه گسترش يابد. اتفاقاً كشورهاي غربي و به خصوص اگر بتوانند در اين حوزه به مردم سوريه كمك كنند، بسيار مفيدتر از كمك هاي تسليحاتي است. به خصوص كه اينك به وضوح كمبود دارو و تجهيزات پزشكي در همه جاي سوريه محسوس است و آمريكا و كشورهاي غربي كه در اين زمينه از تكنولوژي پيشرفته برخوردارند، بايد در بخش هاي مختلف آزاد شده سوريه و همين طور مرزهاي سوريه بيمارستان هاي صحرايي و مجهز داير كنند و بر آن بيافزايند. يادتان نيز نرود كه شما ليستي از كشورهاي دوست داريد كه هر يك مي توانند در يك زمينه كمك كنند و اگر كشور يا كشورهايي مايل به همكاري در زمينه اي نيستند، شما مي توانيد آن ها را از طريق كشورهاي ديگر جبران كنيد و اتفاقاً يكي از كارهايي كه ائتلاف سوريه مي تواند انجام دهد، اما ارتش آزاد سوريه نمي تواند، همين است كه رايزني فعالانه و مداوم با كشورهاي مختلف و تأمين نيازمندي هاي داخل سوريه از طريق كشورهاي مختلف داشته باشد و اگر قرار است که رزمندگان بجنگند و شما هم با دیگران درگیر شوید یا قهر کنید، پس چه کسی باید این همه خرابی ها را جمع و جور و جبران کند؟! كشورهاي دوست سوريه نيز و به خصوص تركيه، قطر، ليبي و عربستان به انواعي از كمك ها كه مي توانند ادامه دهند و بدانند كه آن باارزش ترين كمكي است كه به بحران هاي منطقه اي مي توانند بكنند. پس از تشكيل دولت و نخست وزير براي دولت انتقالي سوريه نيز ساير كشورها همچون قطر كه نماينده اي از ائتلاف را به عنوان سفير سوريه پذيرفته، كشورهاي عربي و به خصوص اتحاديه عرب نيز نماينده ائتلاف را به عنوان نماينده رسمي سوريه بپذيرد. اما در سطح ميداني، رزمندگان ديدند كه چگونه جبهه شرق در حال سقوط كامل است و كردهاي سوريه نبايد تنها به آزادي مناطق كردنشين بيانديشند و بسنده كنند و در حالي كه كشورهاي خارجي در حال كمك به مردم سوريه به هر طريقي هستند، تصور كنند كه تنها مسئول مناطق كردنشين اند و اين واكنش مسئولانه و انساني نخواهد بود. از اين سبب، بايد پيشمرگان كرد با همكاري با ارتش آزاد سوريه به مناطق باقي مانده در شرق حمله كنند و مابقي را تصرف نمايند. كردهاي عراق نيز بايد بيش از اين كمك كنند و سرنوشت شان را با مردم منطقه يكي بپندارند. ژنرال هاي ناتو و تركيه نيز در اتاق هاي عملياتي مشترك با ژنرال هايي جدا شده از ارتش سوريه كه وضعيت ميداني مناطق درگيري را بهتر مي شناسند، براي استراتژي و تاكتيك هاي موثرتر، برنامه ريزي كنند.

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

عضو هئيت علمي دانشگاه آبردين با رتبه پروفسوري

عضو جامعه شناسان بدون مرز(ssf)