پس از گذشت بیش از سه دهه از قیام برعلیه نابرابریها و بی عدالتیها و استقرار دموکراسی و حاکمیت دولت حقوق ، هم اینک تمام آمال ملتها و در راس آن ملت آزربایجان که نقش به سزایی در به ثمر رسیدن انقلاب داشت برای رسیدن به آزادی وبهره مندی از رفاه و عدالت اجتمایی داشتن امنیت و امید به آینده ای بهتر در بستری از احترام به همزیستی چند فرهنگی هرگز تحقق نیافته است ، برعکس اوضاع اجتماعی و اقتصادی و سیاسی مملکت به درجه ای از ناپاکی ویرانی و ازهم گسستگی رسیده است که دیگر برای هیچ یک از آحاد جامعه قابل قبول نمی باشد

در هیچ نظام و دین و مسلکی تحقیر و تمسخر دیگر ملتها پذیرفتنی نیست در حالیکه در این سرزمین ملتهای تحت ستم اعم از عرب ، بلوچ ، ترک ، ترکمن ، کرد، لر، گیلک و سایر ملتهای غیر فارس همواره در معرض تحقیر قرار دارند و از ابتدایی ترین حقوق انسانی هم برخوردار نیستند.

سیاست همگن سازی در جهت استحاله  فرهنگ و هویت ملی آزربایجان از خاندان پهلوی آغاز و به روشهای متفاوت ادامه پیدا کرده است ، اگر چنانچه در اوایل بصورتی غیر محسوس و زیرکانه پیگیری می شد در سالهای اخیر کاملا مشخص تاریخ فرهنگ زبان سرزمین و اقتصاد ملت آزربایجان هدف قرار گرفته است . تجزیه آزربایجان به استانهای کوچکتر، تاراج و از بین بردن میراث تاریخی و فرهنگی آزربایجان مانند قلعه ارک تبریز مجموعه مسجد کبود ، آثار جاده ابریشم ، قلعه رشیدیه تبریز ، خانه سردار ملی ستار خان ، خانه ناصرالدین شاه و.و.و.. بافت قدیم شهر تبریز و سایر شهرهای آزربایجان که به بهانه های مختلف تخریب و تبدیل به مراکز درآمد آقایان شده اند گواه مدعاست . هم زمان اقتصاد آزربایجان را به صورتی فلج نموده اند و عرصه را بر سرمایه گذاران و تولید کننده گان تنگ کرده اند تا ناگزیر به مهاجرت از آزربایجان شوند در طول سی و دو سال اخیر حتی یک طرح زیر بنایی ملی در آزربایجان اجرا نشده است ، منابع و ثروتهای طبیعی آزربایجان به سرعت در حال یغما و نابودی است مانند معدن سونگون ، معادن طلای آزربایجان و خشکاندن دریاچه اورمو ، ممنوعیت برگزاری مراسم تاریخی ملی و فرهنگی استفاده از نمادها و عادات ملی ، حتی برگزاری جشنهای عروسی به روش سنتی و تبعیض مذهبی ، عدم اجرای قانون اساسی مبنی بر حق آموزش و تحصیل به زبان مادری ، ممنوعیت نوشتن به زبان ترکی و نبود رسانه های جمعی به زبان ترکی و موافق با فرهنگ ملت آذربایجان ، در زمینه توهینها و تحقیرها فقط ذکر یک نمونه اهانت روزنامه حکومتی ایران که منجر به قیام میلیونی ملت آزربایجان شد کفایت می کند و هزاران مصیبت و فلاکت دیگر.

ماخذ کلام ملت آزربایجان هرآنچه که لازم بود ببیند ، دیده است و هر آنچه که لازم بود تجربه کند تجربه کرده و هرآنچه را که لازم بود بخواهد خواسته است در نهایت ملت آزربایجان توطئه ننگین خشکاندن دریاچه اورمیه را به عنوان آخرین جواب راسیسم فارس و دولت شوونیست آن تلقی می نماید واعلام می کند با واکنش وحشیانه دستگاههای امنیتی در مقابل اعتراض مسالمت آمیز و مدنی ملت آزربایجان حجت را تمام و باب هر گونه توجیه و توضیح و درخواستی را تا به رسمیت شناخته شدن هویت ملی آزربایجان و محقق شدن تمامی خواستهای به حق وقانونی ملت آزربایجان منتفی میداند . امروز آزربایجان راه خود را جدا نموده و در باب چه باید کرد با آگاهی و شعور و به دور از هر گونه احساساتی عمل کردن و فرصت به دست دشمن دادن فریب مستمسکه های دروغین را نخواهد خورد و با تکیه بر هویت ملی و پیشینه تاریخی خود فقط و فقط به منافع و آینده خود اندیشیده و بازیچه و نردبان هیچ کس و گروهی نخواهد شد .

انسان  آزربایجانی به واسطه آگاهی از حقوق "انسانی"و"ملی" خود را صاحب حق می داند حقوقی که پروردگارش به او داده و بازپس گرفتنی نیست و همچنین حقوقی که به واسطه عضویتش در جامعه بشری وبر اساس پایه های حقوق  بین الملل از جمله اعلامیه جهانی حقوق بشر - اعلامیه جهانی حقوق کودک - کنوانسیون حقوق مدنی و سیاسی - کنوانسیون حقوق فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی – کنوانسیون حقوق زنان – کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض نژادی وسایر اعلامیه ها و معاهدات کسب نموده و کسی نمی تواند با استناد به تفاوت فرهنگ ، زبان و ملیت در حق او اجحاف کند و تحت عنوان "امت واحده" ، "تمامیت ارضی" و اعتلای زبان فارسی جهت "وحدت ایران" او را از بسیاری از حقوق مسلم خود محروم و حیثیت و غرور ملی او را پایمال  کند. انسان آزربایجانی عدم احقاق خواستهایش  را مصداق نقض آشکار فرامین اللهی و حقوق بشر و نمونه بارز نژاد پرستی دوول ایران می داند و برای بدست آوردن حق تعیین سرنوشت خود که جزء مصادیق قواعد آمره بین المللی است مبارزه می نماید .

در این مرحله از مبارزه لازم است تا تمامی گروهها و تشکلها به همراه اقشار جامعه با هر طرز فکر و اندیشه ای تمامی اختلافات عقیده ای و سلیقه ای را کنار گذاشته و همه باهم برای یک هدف و آن هم آزربایجان حول محور وطن و ملت گرد هم آیند و به هیچ چیز به غیر از منافع آزربایجان فکر نکنند . از سایر ملتهای تحت ستم نیز چنین انتظاری داریم و اعلام می کنیم از تمام حرکات حق طلبانه دموکراتیک و دموکراسی خواه حمایت می نماییم.

 حرکت ملی آزربایجان ملت آزربایجان را اجتماعی آگاه از هویت ملی خود می داند ، ملتی که بر اثر پروسه تاریخی هزاران ساله بوجود آمده و تمام تعریف های حوزه سیاسی مرتبط با ملت و تفکر حقوق اصالت عیان و اصالت اراده ملت در حوزه حقوق ، ملت بودن  آذربایجان را همپوشی و ثابت می کند. ملتی با پیشینه عظیم تاریخی که اعضاء آن دارای غم ها و آرزوهای مشترک بوده و برنامه ای مشترک برای آینده دارند و با توجه به قواعد آمره بین المللی حق حاکمیت بر خود را حق مسلم خود می دانند و برای رسیدن به این مقصود با تکیه بر خود آگاهی ملی و با در نظر گرفتن شرایط زمانی و مکانی  استراتژی متقابل مقاومت فرهنگی را انتخاب نموده واز کلیه روشهای مبارزه  مدنی  از جمله اقدامات  سمبولیک ، مبارزه منفی ، اقدامات نخبگان و فعالیتهای لوبیستی و مهمتر از همه اقدام برای "همبستگی ملی" بهره می جویند ما اتحاد و همبستگی ملی را تنها راه و رمز موفقیت می دانیم و بدینسان همگان را به اتحاد ملی دعوت می نماییم این همبستگی می تواند با در نظر گرفتن شرایط امنیتی موجود به شرط تامین امنیت افراد در گروههای کوچک و بزرگ سیاسی ، فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی ، خانوادگی ، ورزشی باشد .

 فعالین حرکت ملی آزربایجان در شرایط فعلی کارشکنی ها و هجوم های مستقیم دولت تمامیت خواه و نهاد های راسیسمی فارس و اشخاص مغرض به همگرایی و وحدت فکری و عملی نخبگان حرکت ملی آزربایجان را بزرگترین مانع در همبستگی مبارزاتی بر علیه قدرت های راسیسمی و مخالفان حق تعیین سرنوشت و سعادت ملت آزربایجان می دانند. لذا به نظر اکثر فعالان حرکت ملی آزربایجان ضروری است تا حرکت با تبین شرایط ، اصول پذیرفته شده از طرف اکثر فعالان را وجه مشترک حرکت قرار دهد.  زیرا که تکیه بر اصول و اهداف مشترک می تواند میزانی را برای شناسایی گروه های نفوذی که می خواهند با مانور روی کف مطالبات ملت آزربایجان همبستگی ملی آنها را برای آمال دیگر غیر از آمال ملی آزربایجان بسیج کنند به دست خواهد داد و هم فصل مشترک و مشخصه ای برای شناخت فعالین حرکت ملی آزربایجان خواهد شد .

 در همین راستا  عده ای از فعالین حرکت ملی آزربایجان در هماهنگی و توافق برای اتحاد و انسجام حول اهداف اولیه  مشترک و تبیین جهت و شیوه های تحقق اهداف حرکت ملی آزربایجان اصول مبارزاتی خود را در هفت ماده به شرح ذیل اعلام می نمایند :

1-     حرکت ملی آزربایجان یک حزب و یا تشکیلات نیست بلکه جریانی "مدنی" است که مبارزه با نژاد پرستی و تلاش برای بدست آوردن حق تعیین سرنوشت ملت ها و دفاع در برابر تهاجمات به منافع ملی را جزء مصادیق بارز قواعد آمره بین المللی دانسته و با تکیه بر اصول دموکراسی به خصوص پلورالیسم و تولرانت ملی ، سیاسی و مذهبی برای احقاق حقوق فردی و ملی ملت آزربایجان  مبارزه می کند . بازسازی هویت ملی ، حفظ ارزشها ، باورها ، عرفها ، عادات ، نمادها و میثاقهای ملت آزربایجان و در راس این حقوقها حق تعیین سرنوشت و حاکمیت بر مقدرات خویش قراردارد.

 2-     انسجام سرزمین تاریخی آزربایجان و حق تسلط کامل بر وجب به وجب آن جزء حقوق مسلم ملت آزربایجان بر اساس نُرم های حقوق طبیعی و بین الملل بوده و جزء اصول لاینفک و بلامنازع حرکت ملی آزربایجان می باشد.

 3-     آزربایجان سرزمینی منعم و فوق العاده غنی از تمام جهات طبیعی و زمین شناختی می باشد که با برنامه ریزی صحیح مبتنی بر آینده نگری با اتکا بر اساسی ترین سرمایه آزربایجان یعنی ملت پر استعداد و با شعورش می تواند عالی ترین سطح رفاه را برای ملتش به ارمغان آورد . حرکت ملی آزربایجان برای حصول منافع ملی و صرف درآمدهای ملی جهت توسعه و پیشرفت آزربایجان را سیستم اقتصاد آزاد و منافع مشترک تجاری در ارتباط دوستانه با تمامی ملل جهان می داند .

4-     حرکت ملی آزربایجان به ابناء بشر فارغ از نژاد و جنسیت به عنوان انسان نگریسته و به حقوق فردی و اجتماعی انسانها بر اساس کنوانسیون جهانی حقوق بشر و میثاق های آن معتقد و پایبند می باشد و آنها را محترم قابل قبول و اجرا می داند و حقوق زنان را متمایز نمی کند ، زنان محق برخورداری از حقوق یک انسان کامل  طبق کنوانسیون حقوق زنان هستند. حرکت ملی آزربایجان  با ایمان به آزادی فکر و عقیده ، دین را ارتباط معنوی انسان با معبودش می داند ، تمامی افراد در انجام امور دینی و بیان افکار و عقاید  خود آزاد هستند به شرطی که مزاحم آزادی و عزت سایر افراد نشوند .

5-     حرکت ملی آزربایجان آزادی مطبوعات ، احزاب  و حاکمیت دموکراتیک را ابتدایی ترین بستر برای سعادت انسانها و حرکت آنها به سوی صلح و امنیت جهانی دانسته و برای نهادینه کردن این ارزشها در جامعه از هیچ کوششی  دریغ نخواهد کرد.

 6-     زبان ترکی (ترکی آزربایجانی) بعنوان برجسته ترین مشخصه هویتی ، زبان ملی و تاریخی ملت آزربایجان می باشد استفاده از آن به صورت رسمی در ارکان دولتی و تدریس آن در کلیه سطوح درسی و آموزشی و کاربرد  آن در رسانه های عمومی جزء حقوق مسلم ملت و هر انسان ترک آزربایجانی بوده و هست و حرکت به عنوان کف مطالبات خود خواهان تحقق هر چه سریعتر آن می باشد. حرکت ملی آزربایجان حقوق زبانی و استفاده از سایر زبانها را آزاد و محترم میداند.

 7-     حرکت ملی آزربایجان محیط زیست و منابع طبیعی را امانتی در دست انسانها می داند که موظف به استفاده صحیح و حفظ انها می باشد ، حرکت ملی آزربایجان خواستار برنامه ریزی مناسب و جدی عملی جهت پیش گیری از سوء استفاده و نابودی منابع طبیعی است.

 فعالین حرکت ملی آزربایجان تنظیم کننده این بیان نامه هفت ماده ای مشتاقانه پذیرای پیشنهادات و انتقادات در این خصوص می باشند.

                                                                                                                                   یاشاسین آزربایجان