عاقل كسي نيست كه وقتي آتش به دامن اش رسيد، آن گاه فرياد برآورد كه آي آتيش به دادم برسيد، بلكه كسي است كه تنها با ديد اولين نشانه ها كه معمولاً دود سياه است، فكر چاره كند؟ از عراق دود سياه بر مي خيزد و براي آنان كه آتش سوزي و ويراني سوريه را مي بينند و از تجارب ديگران درس مي گيرند، بهترين هشدار است كه نه با پرونده سازي براي طيف هاي سياسي ديگر، نه با ايجاد ناامني و نه تداوم اقدامات امنيتي به جاي راهكارهاي مشاركتي، نمي توان به راه چاره در عراق رسيد. كاري كه دولت مالكي تاكنون كرده و مي كند و به جاي حل مشكلات بر بحران ها مي افزايد و در حالي كه با اتهام زني و پرونده سازي براي ساير جريان هاي سياسي و دستگيري و برخورد امنيتي با هر گونه مشكل، عملاً بنزين به آتش در شرف ظهور مي پاشد و براي ردگم كني همزمان خودش داد مي زند كه آي آتيش و خطر فرقه گرايي و جنگ داخلي همچون سوريه براي عراق هست!؟ فكر كرديد، خيلي زرنگ هستيد؟ آدم هاي زرنگ تر از شما همچون قذافي يا زير خاك هستند و يا چون اسد منتظر قصاص اعمالش نشسته اند و آنان نزديك نيم قرن حكومت و چپاول كردند، ولي شما حتي دوران دولت تان به سر نيامده با تداوم راه غلط آنان داريد به سرنوشت شان دچار مي شويد و شيعيان تازه به قدرت رسيده را نيز با خود ساقط مي كنيد و اگر حكومت ملاهاي ايران توانستند به ساير متحدان شان كه هر روز بر شمار كشته هايشان افزوده مي شود، كمك كنند، به شما هم مي توانند. شما با تداوم همين سياست هاي غلط ارسالي از ايران، حتي نزديك ترين متحدان تاريخي تان، يعني كردها را مفت از دست داديد و اگر همين گونه ادامه دهيد، شانس بياوريد، سرنگوني تان بي برو برگرد است. ملاهاي ايران اگر عقل داشتند، اول خودشان را از اين هچلي كه در آن گرفتار ساخته اند، نجات مي دادند و هنوز آمريكا حمله نظامي نكرده دچار انواعي از بحران هاي فلج كننده داخلي و خارجي شده اند و از دشمن فرضي خود تراشيده، دارند شكست مي خورند.

انفجارهاي اخير عراق حكايت از يك جنگ خاموش بين طرف هاي درگيري دارد و اگر تا پيش از اين سپاه قدس ايران از طرف دولت مالكي در بمب گذاري ها و ترورها دست داشت، حالا طرف مقابل كه ديده اينان با توصيه و گفتگو "آدم بشو" نيستند، به نظر مي رسد خود دست به مقابله به مثل مي زند و اين يعني آتش زير خاكستر عراق مي رود كه گُر بگيرد و خدا به دادشان برسد. دخالت مالكي در جنگ سوريه كه در نتيجه آن تغييري به وجود نياورده، اما موجب شده هنوز تكليف سوريه مشخص نشده، مبارزان مسلح به اين نتيجه برسند كه پس از اسد سراغ مالكي بيايند. مالكي و شيعيان عراقي خوب حواس شان را جمع كنند و شما نمي دانيد كه چه تحولاتي قرار است در خاورميانه به وقوع بپيوندد و هيچ كسي نمي تواند جلوي اش را بگيرد، فقط اگر عاقل باشد سوي درست و حق ميدان قرار مي گيرد، و گرنه با جانيان باطل و حذف خواهد شد. اگر در كوتاه مدت از طريق مسالمت آميز و با مشاركت تمامي طيف هاي عراقي و بدون توسل به نهادهاي امنيتي به راه حلي رسيديد، خوشا به سعادت تان و اول كشورتان و سپس خود را نجات داديد و گرنه چيزي نمي گذرد كه عراق به سوريه اي ديگر بدل مي شود و كسي بيش از شما ضرر نمي كند و اگر باور نداريد، پس به راه تان ادامه دهيد تا نتيجه اش را ببينيد. آن اينك يك تهديد نيست، بلكه هشدار است، اگر توجه نكرديد به تهديدي برايتان بدل مي شود و باز ادامه دهيد، بر سرتان فرود مي آيد. حجت بر شما تمام.

  سوريه از ميان آتش!

ائتلاف سوريه توجه كند كه اينك اختلاف نظرهايشان طبيعي است و اين تمريني براي دموكراسي در عمل برايشان است و امروز كه مشكل اصلي جانيان اسد هستند، و در حالي كه رزمندگان سوري دارند مي جنگند، شما به عنوان نمايندگان شان نتوانيد از طريق گفتگو و مشاركت بر مشكلات تان فائق آييد، پس از رسيدن به قدرت كه خطر جنگ رفع شده، نخواهيد توانست با انعطاف و تشريك مساعي مشكلات را حل كنيد و دموكراسي جز در دفاتر و بايگاني ها جايي در سوريه نخواهد داشت.

نخست بايد دريابيد كه دچار سوءبرداشت نشويد و بفهميد كه اختلاف نظرها واقعي است يا ناشي از سوءبرداشت هاست. به نظر مي رسد كه برخي در ائتلاف كه مخالف دولت انتقالي هستند، دچار سوءبرداشت شده اند. تشكيل دولت انتقالي يا موقت يا هيئت اجرايي براي آن است كه سوريه تجزيه نشود و زير كنترل يك دولت واحد باشد و جامعه جهاني آن را به رسميت بشناسد. چون اگر دولت موقت تشكيل نشود، هر يك از گروه هاي مسلح و رزمنده اي كه در سوريه بخشي را آزاد كرده و در كنترل دارد، به شكلي خودمختار بر مردم آن منطقه حاكم مي شود و خواست خود را تجويز مي كند. اين خطر موقعي برجسته مي شود كه برخي از اين گروه ها وابسته به القاعده هستند و به دموكراسي اعتقاد ندارد و اگر دولت موقتي نباشد، يك خلافت اسلامي و حكومت تحميلي و نه انتخابي را به مردم و منطقه اي كه بر آن تسلط دارند، اعمال مي كنند. هدف دوم دولت انتقالي به رسميت شناخته شدن توسط جامعه جهاني به جاي رژيم اسد است و اين پيروزي، بسيار بزرگتر از هر پيروزي نظامي است و اسد هنوز سقوط نكرده، غيرمشروع مي شود و دولت ائتلافي هنوز بر تمام سوريه تسلط نيافته، نماينده كشور و مردم سوريه مي گردد. چه بسيار طرف هاي درگيري كه بر بخشي بزرگ از آن كشور مسلط شدند، اما از طرف جامعه جهاني به رسميت شناخته نشدند؛ همچون حكومت طالبان در گذشته بر افغانستان.

در اين ميان، هر كشوري در اتحاديه اروپا كه مايل به كمك نظامي به رزمندگان سوري نيست، مي تواند كمك هاي انسان دوستانه را جايگزين اش سازد. آلمان و هر كشور ديگري اگر واقعاً مشكل شان ترس از افزايش درگيري هاي نظامي در سوريه است، كمك هاي انسان دوستانه كه ديگر منافاتي با آن ندارد و اگر مي خواهند توسط مردم سوريه و افكار عمومي جهان، به عنوان كشورهايي كه نسبت به بحران انساني سوريه واكنش هاي منفعلانه و حتي غيرمسئولانه اتخاذ كرده اند، شناخته نشوند، طيفي از كمك هاي انسان دوستانه را همچون دارويي، پزشكي و غذايي و غيره -جداي از كمك هاي مصوبه اتحاد اروپا در دستور كار قرار دهند. چون برحان انساني هر روز گسترده تر مي شود و آوارگان و آسيب ديدگان در سوريه نياز مبرم و روزافزون به اين كمك ها دارند. روسيه نيز اگر كمك هاي انسان دوستانه را به آوارگان و ائتلاف سوريه تحويل دهد، رفتارشان نوعي تجديدنظر در مواضع قبلي ارزيابي مي شود و اين بهترين گام در اين راه خواهد بود.

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

عضو هئيت علمي دانشگاه آبردين با رتبه پروفسوري

عضو جامعه شناسان بدون مرز(ssf)