در شعر هب سنه həbsənə -از ادبیات شفاهی کودکان - مسافران راههای پرپیچ و خم اورمیه را که با گلهای زنبق پوشیده شده است - با اسب در مینوردند. و با تیر و کمان به شکار میروند. کودکان به تماشای آمدن قطار شترها می پردازند. خواندن و نوشتن زبان ترکی اورمو را میاموزند. و روی کتان چیز مینویسند. شکار پرندگان را زشت میدانند.
روزگار روزگار بیگها و خانهاست.
این شعر را-در اورمیه- از دوران زمینداری، بسیاری از نسلها در کودکی شنیده و چه بسا حفظ کرده اند. گردآوردندگان ادبیات شفاهی ترکی صورتی از آنرا نقل کرده اند . اینجا بخش اصلی هب سنه آمده و مصرع هایی نیز در رابطه با خود اورمیه از زبان کودکان نقل شده است. این روایت را من از مادر بزرگ یکی از دوستانم که در کودکی یادگرفته ام- نقل میکنم
هب سنه= هوپ سنه= هوپ هوپ = بوب بوب = بوب بو =پرنده سانه بسر.
اورمیه دوره قاجار
هب سنه həbsənə
هب سنه ﻫﻮي هب سنه
Həbsənə hoy Həbsənə
هب سنه ﺑﻴﺮ ﻗﻮﺷﻮدي
Həbsənə bir quşidi
ﺑﺎﻏﭽﺎﻳﺎ ﻗﻮﻧﻤﻮﺷﻮدي
baxçaya qonmuşidi
ﺑﻴﮓ اوﻏﻠﻮ ﮔﺆرﻣﻮﺷﻮدي
Bəy oğlu gurmüşidi
اوﺧﻮﻧﺎن وورﻣﻮﺷﻮدي
oxunan vurmuşidi
بی اوغلوندان ﺑﺌﺰارم
Bəyoğlundan bezâram
ﻛﺘﺎن ﻛﺆﻳﻨﻚ ﻳﺎزارم
kətan köynək yazaram
ﻛﺘﺎن ﻛﺆﻳﻨﻚ ﻣﻴﻞ ﻣﻴﻠﻲ
kətan köynək mil- mili
ﮔﻞ اوﺧﻮ ﺑﻴﺰﻳﻢ دﻳﻠﻲ
gəl oxu bizim dili
ﺑﻴﺰﻳﻢ دﻳﻞ اورﻣﻮ دﻳﻠﻲ
bizim dil Urmu dili
***
اورمونون یوللاری
Urmunun yolları
بوروخ-بوروخدی
burux-buruxdi
آراسیندا زانباخ دوروبدی
arasında zənbax durubdi
***
اورﻣﻮدان ﮔﻠﻦ آﺗﻼر
Urmudan gələn atlar
سوسوزوندان چاتلار
susuzundan çatlar
***
سو گلدی بره باسدی
Su gəldi bərə bsdi
یئدی درمان گول آشدی
yeddy-dərman gül aşdı
***
دوه لر گلر قاتار-قاتار
Dəvələr gələr qatar-qatar
زنجیرلری سویا باتار
zəcirləri suya batar
یئدی درمان -اورمیه
..............
شانه به سر
شانه به سر !
اوهوی شانه به سر!
شانه به سر پرنده ای بود
ﺗﻮي ﺑﺎﻏﭽـﻪ ﻧﺸـﺴـﺘـﻪ ﺑﻮد
ﭘﺴﺮ ﺑﻴﮓ آن رادﻳﺪه ﺑﻮد
ﺑﺎ ﺗﻴﺮکمان زده ﺑﻮد
از پسر بیگ ﺑﻴﺰارم.
روي ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﻛﺘﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧـﻮﻳﺴـﻢ.
پیراهن کتانی با خطوط موازی؛
بیا زبان ما را یاد بگیر
زبان ما زبان ʺ اورﻣﻮʺ ﺳﺖ.
***
راههای اورمو پیچ در پیچ است
در میانه یشان زنبق روییده است
***
اﺳﺐﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ازاورﻣﻮ ﻣﻲآﻳﻨﺪ
ﭼﺎودار میخورند
***
آب آمد و بند را برد
یئددی درمان (هفت آسیاب) پرگل شد
***
شترها قطار قطار میایند
زنجیرهاشان در آب خیش میشود
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!