آصف فکرت در هفتاد و شش سالگی در کانادا از دنیا رفت، او نویسنده، پژوهشگر و نسخه شناس، مترجم و شاعر بود. او درسال ۱۳۲۵ خورشیدی در هرات در غرب افغانستان به دنیا آمد و دوره دبیرستان را در لیسه سلطان غیاث‌الدین غوری شهر هرات به پایان رسانید. آقای فکرت در رشته ادبیات فارسی از دانشگاه کابل فارغ شده بود و سپس در مقطع کارشناسی ارشد در رشته روزنامه‌نگاری در هند تحصیل کرده بود.

همزمان با حضور ارتش شوروی در افغانستان، آصف فکرت، کار روزنامه‌نگاری را در مطبوعات وقت آغاز کرد، ابتدا در سال ۱۳۵۹ در فاریاب مدیر مسوول روزنامه "فاریاب" بود و سپس در روزنامه "بیدار" در بلخ و سپس روزنامه‌های انیس و جمهوریت مسوولیت‌های متعددی داشت.

او همزمان عضو انجمن تاریخ اکادمی علوم افغانستان نیز بود. فکرت از چهره‌های سرشناس اما کم حضور در رسانه‌ها و مجامع علمی و فرهنگی بود. شخصیتی آرام، کم حرف و پرکار داشت.

با نگاهی به زندگی آقای فکرت در می‌یابیم که او در نیمه‌ دوم زندگی خود که به دلیل حضور نیروهای شوروی و نظام‌های وقت، فعالیت روزنامه‌نگاری در افغانستان صعب‌تر می‌شود، در سال ۱۳۶۵ به ایران پناهنده می‌شود و در شهر مشهد این کشور فعالیت‌های پژوهشی و تحقیق و ترجمه را در سطح عمیق‌تر و گسترده‌تری شروع می‌کند و در واقع فعالیت‌های مطرح و چشمگیر او در بیش از چهل سال غربت و دوری از زادگاهش شکل یافته است.

ایسنا، خبرگزاری دانشجویان ایران گزارش داده است که او از سال ۱۳۶۵ به بعد فعالیت‌های پژوهشی خود را در دایره‌المعارف اسلامی آغاز کرد و بیش از صد مقاله علمی نوشت.

بر این مبنا آقای فکرت در سال‌های مهاجرت در ایران و تا پیش از مهاجرت دوباره به کانادا در سال ۱۳۷۶ خورشیدی، بیش از بیست عنوان کتاب شامل ترجمه، تحقیق و تالیف و همچنین صد‌ها مقاله علمی منتشر کرده است.

فکرت در زمینه زبان‌های فارسی و پشتو کار‌های مهمی را به ویژه در ایران منتشر کرد. "فارسی هروی" کتابی در قالب یک فرهنگ جامع است و آقای فکرت در این کتاب، گویش هراتی زبان فارسی را تحقیق و تدوین کرده است. این کتاب به سفارش دانشگاه فردوسی در مشهد و در دهه هفتاد خورشیدی منتشر شد. پیش از این نیز در سال‌های فعالیت روزنامه‌نگاری او در کابل، کتابی تقریبا با همین مبنا با نام "لغت گفتاری" مردم هرات از سوی انتشارات بیهقی منتشر شده بود که هر دو از منابع منحصر به فرد و معتبر در زمینه دارایی‌های زبان فارسی در گویش هروی است.

فکرت در زمینه زبان‌های فارسی و پشتو کار‌های مهمی را به ویژه درایران منتشر کرد

" نامهٔ همزبانان"، منتشره ۱۳۷۶ش در تهران از سوی فرهنگستان زبان و ادب فازسی کاری است در جهت آشنایی ایرانیان با بخش‌ها و دارایی‌های متنوع زبان فارسی در گوشه های دیگر و پهناور اقلیم زبان فارسی دری.

تحقیق و تدوین مجموعه شعر" لندی" از زبان پشتو و انتشار آن برای نخستین بار در ایران از دیگر کارهای او در حوزه زبان‌های افغانستان و منطقه بود. در بخش ترجمه نیز او کتاب‌های مهمی مانند" افغانان، جای، نژاد و مردم" اثر انگلیسی استوارت النفستون را ترجمه کرده است که در واقع گزارش مشروح او از زندگی قبایل افغان در این منطقه است.

"کرسی نشینان کابل"- احوال دولتمردان افغانستان در زمان امارت امان الله خان- از کارهای دیگر او است. آقای فکرت فهرست طویلی از کارهای پژوهشی، ترجمه و تالیف در کارنامه تقریبا نیم قرنه‌ خود دارد.

مقدّمه‌ای بر فقه شیعه (ترجمه از انگلیسی - نوشتهٔ سید حسن مدرّسی طباطبایی) مشهد، پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۶۸ش، فهرست الفبایی کتب خطّی کتابخانهٔ مرکزی آستان قدس رضوی، مشهد، آستان قدس، ۱۳۶۹ش، ۹۴۸ص. عین الوقایع (تاریخ افغانستان در سالهای ۱۲۰۷-۱۳۲۴ تألیف محمد یوسف ریاضی)، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۶۹ش، ۲۸۶ش و آکام المرجان فی ذکر مدائن المشهورة فی کلِّ مکان (متن جغرافیایی سدهٔ چهارم هجری تألیف اسحاق بن حسین منجّم)، ترجمه از عربی، مشهد، ۱۳۷۰ش، ۱۵۲ص از دیگر کارهای آقای فکرت است.

با این همه در طول نیم قرن فعالیت‌های گسترده و عمیق پژوهشی، آصف فکرت هیچ گاهی در زاد گاه خود هرات و افغانستان، مورد توجه و تقدیر قرار نگرفت و چه بسا به جز کهنه کاران حوزه فرهنگ، نسل‌های امروز حتا با نام و کارهای او آشنا نیستند. مخصوصا که فعالیت‌های او در نیمه دوم زندگی عمدتا در بیرون از افغانستان و در ایران متمرکز بود.

او در دوره قبلی طالبان در یک آپارتمان کوچک مربوط به پژوهشکده آستان قدس رضوی در مشهد ایران زندگی می‌کرد و همین محل، جای بود و باش، پژوهش و فعالیت قلمی او بود. آپارتمانی کوچک با گلدان‌های مرتب و صاحب خانه‌ای آرام، کم حرف، بی ادعا، و به طرز گسترده‌ای فعال و پرکار، تا جایی که کمتر پژوهشگر و مترجمی را در نسل او می‌توان یافت که به پرکاری او بوده باشد.

آقای فکرت شاعر نیز بود و مجموعه شع‌ر هایی در اوزان کلاسیک منتشر کرده است که "نسیم شیدایی" و "نکهت خاک ره یار" از آن جمله اند. اولی درهرات و دومی در مشهد ایران منتشر شده است.

در سال‌های پسین او در کانادا و در بستر بیماری به سر می‌برد و کمتر کسی رد و نشانه‌ای از او داشت. در سال‌های اخیر پیش از حضور دوباره طالبان بر اریکه ء قدرت در افغانستان، آهنگی در رادیو‌های افغانستان به کرات نشر می شد با این شعر که " هنگام بهاراست عزیزان وطنم کو" و کمتر کسی می دانست که شاعر این آهنگ مردی به دانایی آصف فکرت است، مردی که به دور از زادگاه خود سال‌ها برای دانایی و فرهنگ آن، بی‌هیچ مزد و منتی قدم و قلم زده است .

.

توضیح ویدئو،

یادی از محمدآصف فکرت هروی