فرشته حسینی - چپ - در جشنواره کن و در کنار بازیگران فیلم ایرانی برادران لیلا حضور یافته بود

همانطور که پیش‌بینی می‌شد حضور دو فیلم از کارگردانان ایرانی در هفتاد و پنجمین دوره جشنواره فیلم کن خبرساز شد و همزمانی نمایش این دو فیلم با اعتراض‌های مردمی به گرانی کالاها و فرو ریختن ساختمان متروپل در آبادان حساسیت‌ها به حضور جمعی از سینماگران ساکن داخل و خارج ایران در این جشنواره را برای رسانه‌ها و کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی بیشتر هم کرد.

اما به همان اندازه که مسائل سیاسی و اقتصادی حضور ستاره‌های سینمای ایران در کن را تحت تاثیر قرار داده بود، یک حرکت رمانتیک از دو بازیگر ایرانی روی فرش قرمز این جشنواره جلب نظر کرد؛ وقتی که نوید محمدزاده بازیگر فیلم "برادران لیلا" همسرش فرشته حسینی دیگر بازیگر فیلم‌های ایرانی را مقابل دوربین‌های عکاسی و فیلمبرداری بوسید. این حرکت عادی در همه‌جای دنیا، که بیش از چهار دهه در صحنه عمومی ایران و البته فیلم‌های ایرانی ممنوع بوده است، خیلی زود واکنشی به محدودیت‌ها در ایران تلقی شد هر چند بوسه این زوج حتی از نظر "شرعی" هم منعی ندارد.

البته نوید محمدزاده روز پنجشنبه - ۲۶ مه - در نشست پرسش و پاسخ فیلم "برادران لیلا" در پاسخ به سوال مریم زهدی، خبرنگار بی‌بی‌سی درباره این بوسه گفت که واکنش‌ها "در مجموع مثبت" بوده است و تاکید کرد که باید به "عشق احترام گذاشت". او و فرشته حسینی در ماه‌های اخیر بسیار مورد توجه ایرانی‌ها بوده‌اند. چند ماه پیش وقتی در مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر، خانم حسینی جایزه برد و روی صحنه خطاب به نوید محمدزاده -که در مراسم حاضر بود- صحبت کرد، بسیار مورد توجه قرار گرفت و ویدیوی حرف‌های او بارها به اشتراک گذاشته شد.

البته همه واکنش‌ها به بوسه این زوج سینمایی مثبت نبود. عده‌ای از کاربران توییتر فارسی یا روزنامه‌نگاران اعتقاد داشتند این حرکت "تصنعی" یا اقدامی برای کسب محبوبیت بیشتر است. بخصوص که خانم حسینی مانند سایر زنان همکار در این فیلم با حجاب روی فرش قرمز ظاهر شده بود و این نکته هم مورد انتقاد بخشی از کاربران فعال شبکه‌های اجتماعی در ایران است.

فرشته حسینی که اصالتا اهل افغانستان است و از سال‌ها پیش در ایران زندگی می‌کند، از سوی برخی کاربران افغان هم مورد انتقاد قرار گرفت که چرا هیچ موضعی درباره وضعیت زنان افغانستان بعد از تسلط طالبان بر این کشور نگرفته و با آنها همدردی نکرده است.

سینماگران ایرانی در برابر پرسش‌ها درباره ایران

از دوره قبلی جشنواره فیلم کن که با نمایش فیلم "قهرمان" اصغر فرهادی همراه بود و با موج اعتراض مردم خوزستان به کم‌آبی و سرکوب آنها توسط حکومت همزمان شده بود، مساله اظهار نظر فیلمسازان ایرانی درباره مسائل ایران در رویدادهای بین‌المللی بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفت.

آقای فرهادی به سکوت درباره سرکوب مردم خوزستان و نوعی همدستی با حکومت متهم شد و همین چند هفته پیش حضور پرویز پرستویی در آمریکا برای نمایش فیلم "داستان‌های هزار و یک روز" وقتی در برابر پرسش‌های سیاسی درباره حوادث آبان ۹۸ و مواضعش درباره قاسم سلیمانی قرار گرفت، جنجالی شد.

البته سینماگران ایرانی از سال‌ها پیش چنین تجربه‌ای دارند. به عنوان مثال عباس کیارستمی که نخستین فیلمسازان مشهور ایرانی بعد از انقلاب در سطح بین‌المللی بود، چند بار در برابر مخالفان جمهوری اسلامی یا پرسش‌هایی درباره سانسور در ایران قرار گرفت. ولی تغییر فضای سیاسی ایران و حوادثی که طی چهار سال اخیر رخ داده است، موقعیت سینماگران ایرانی را دشوارتر کرده و آنها با فشار بیشتر افکار عمومی برای موضعگیری درباره اقدام‌های حکومت و وضعیت سیاسی و اقتصادی مردم ایران مواجه کرده است.

در چنین شرایطی سعید روستایی کارگردان فیلم "برادران لیلا" پیش از نمایش فیلمش در مصاحبه با یک نشریه آمریکایی تایید کرد از زمان روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی، سانسور بیشتری بر فیلمسازان "تحمیل" می‌شود و اگر مجبور به کوتاه کردن فیلم جدیدش شود، ترجیح می‌دهد فیلمش را در ایران اکران نکند. او بعد از نمایش فیلم در بخش مسابقه جشنواره کن هم این حرف را در گفت‌وگو با رسانه‌های فارسی زبان تکرار کرد.

به جز مساله سانسور، مسائل دیگری هم هست که سینماگران ایرانی امسال در جشنواره کن با آن مواجه شدند. به عنوان مثال پیمان معادی بازیگر فیلم "برادران لیلا" در نشست پرسش و پاسخ این فیلم به وضعیت اقتصادی ایران واکنش نشان داد و گفت وضعیت تورم در ایران طوری است که از "جنگ بدتر" شده است.

ترانه علیدوستی هم در پاسخ به سوالی درباره دفاع چند سال قبل خود از محمد امامی تهیه‌کننده سریال "شهرزاد" که اخیرا به جرم سوءاستفاده از منابع بانک سرمایه به ۲۰ سال حبس محکوم شده است، تایید کرد که گاهی مواضع او و دیگر بازیگران ممکن است "اشتباه" باشد و اتفاقی که درباره سریال "شهرزاد" رخ داد، "تلنگری به همه ما" بود.

خانم علیدوستی که یکی از اعضای کمیته پنج نفره سینماگران زن ایرانی برای مقابله با آزار و اذیت جنسی زنان سینمای ایران است، ۲۴ ساعت قبل از نمایش "برادران لیلا" با انتقاد دیگری هم مواجه شد؛ وقتی پوستری از این فیلم را در استوری اینستاگرام خود منتشر کرد که در آن یک بازیگر مرد متهم به آزار جنسی حضور داشت. بازتاب‌های منفی این کار باعث شد او روز پنجشنبه با انتشار متنی در صفحه اینستاگرام خود از این که انتشار این تصویر "قلب عده‌ای را جریحه‌دار کرده است" عذرخواهی کند. او نوشت مانند سایرین در حال "تمرین و آموزش" است ممکن است دچار "اشتباه" هم بشود و از "همه راویان، فعالان و مخاطبین این جنبش"‌ معذرت خواست.

رد شدن از پست Instagram, 3

پایان پست Instagram, 3

حاشیه‌های تصویر قتل با انگیزه مذهبی در جشنواره کن

در ابتدای این هفته نمایش فیلم "عنکبوت مقدس" ساخته علی عباسی در جشنواره کن بازتاب‌های زیادی در داخل و خارج از ایران داشت. آقای عباسی که در اروپا فعالیت می‌کند، در این فیلم ماجرای سعید حنایی قاتل زنجیره‌ای اهل مشهد را تصویر کرده است که در انتهای دهه ۱۳۷۰ زنان کارگر جنسی را در این شهر به قتل می‌رساند.

نقش اصلی فیلم خبرنگاری - با بازی زهرا امیرابراهیمی - است که از تهران به مشهد می‌رود تا درباره این قتل‌ها گزارش تهیه کند و در ادامه فشارهایی را تجربه می‌کند که از طرف مسئولان محلی و مدیران رسانه‌ها برای تحریف انگیزه‌های قاتل به او تحمیل می‌شود. علی عباسی فیلم را در کشور اردن فیلمبرداری کرده و کوشیده است تصویری باورپذیر از مشهد و فضای حاکم بر آن ارائه کند. به دلیل ساخته شدن در خارج از ایران، "عنکبوت مقدس" محدودیت‌های آثار سینمایی ایرانی در نمایش برخی واقعیت‌ها و موقعیت‌ها را رعایت نکرده است و به همین دلیل این فیلم در ایران قابل نمایش نیست.

البته کارگردان فیلم در مصاحبه‌هایی تایید کرده است که زمانی قصد داشته این فیلم را در ایران بسازد. این در حالی است که دو سال پیش فیلم دیگری درباره سعید حنایی در ایران ساخته شد؛ «عنکبوت» به کارگردانی ابراهیم ایرج‌زاد و بازی محسن تنابنده در نقش قاتل. این فیلم دو سال توقیف بود و اسفند ماه سال گذشته بعد از حذف صحنه‌هایی مجوز نمایش گرفت و اکران شد. هرچند زمان نه چندان مناسب اکران و قهر مردم از سینما باعث شد که فروش چندانی نداشته باشد.

بعد از نمایش "عنکبوت مقدس" در جشنواره کن، ابراهیم ایرج‌زاد کارگردان فیلم "عنکبوت" با انتشار بیانیه‌ای مدعی شد که او فیلمنامه درباره سعید حنایی را زودتر از علی عباسی نوشته و در خانه سینما ثبت کرده است. او همچنین گفت که هرچند آقای عباسی از ساخت فیلم درباره قتل‌های زنجیره‌ای مشهد در ایران منصرف شد، اما در برخی نکات از جمله داستان و حتی ساخت و کارگردانی از او تقلید کرده است. آقای عباسی به این ادعا واکنشی نشان نداد.

رد شدن از پست Instagram, 4

پایان پست Instagram, 4

کارگردان فیلم "عنکبوت مقدس" همچنین در نشست پرسش و پاسخ فیلمش در جشنواره کن در برابر سوالی درباره حرف‌های اخیر امام جمعه مشهد درباره لزوم نقش آفرینی مردم برای رعایت حجاب قرار گرفت و پاسخ داد که همه افراط گرایان مذهبی دست به چنین جنایت‌هایی نمی‌زنند هرچند نفرت پراکنی روی آنها تاثیر می‌گذارد. اما در ادامه تاکید کرد که امروز ایران در آستانه "از هم پاشیدن" است و بر اثر بالا رفتن قیمت‌ها "کمر طبقه کارگر شکسته" و در چنین شرایطی نباید درباره "حجاب" بلکه باید درباره "نان" صحبت کرد.

بخش دیگری از جذابیت حضور این فیلم در جشنواره کن برای ایرانی‌ها به زهرا امیرابراهیمی برمی‌گشت که در میانه دهه ۱۳۸۰ مجبور به ترک ایران شد و بعد از حدود ۱۶ سال با فیلمی دیده می‌شود که به بخش مسابقه مهم‌ترین جشنواره سینمایی اروپا راه یافته است. تصاویر حضور او روی فرش قرمز این جشنواره به شکل گسترده در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و پیام‌های عموما همدلانه کاربرانی را در پی داشت که معتقدند او بعد از پشت سر گذاشتن مشکلات بسیار، سرانجام به "حق" خود رسیده است.

واکنش منتقدان رسانه‌های مشهور بین‌المللی به دو فیلم کارگردانان ایرانی متوسط بوده است، اما تجربه نشان داده که داوران جشنواره گاهی دیدگاه‌های متفاوتی دارند. حضور اصغر فرهادی در هیات داوری جشنواره امسال می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای برای این دو فیلم داشته باشد. عصر روز شنبه (هفتم خرداد) مشخص می‌شود "برادران لیلا" و "عنکبوت مقدس" به جز ایجاد واکنش‌های فراوان بین ایرانیان، آیا از مراسم اهدای جوایز جشنواره کن هفتاد و پنجم هم سهمی خواهند داشت یا نه.