آیا چانه‌زنی بر سر متن توافقنامه احیای برجام واقعاً به پایان رسیده است؟ بستگی دارد این سٰؤال را از چه کسی بپرسید.
آمریکا و نیز هماهنگ‌کننده مذاکرات یعنی اتحادیه اروپا اصرار دارند که همه «تا سرحد ممکن» از خودشان «انعطاف» به خرج داده‌اند و دیگر جایی برای مذاکره بر سر متن باقی نمانده است.
واکنش اولیه وزارت خارجه ایران بسیار محتاطانه بود و عملاً جا را برای پذیرش متن یا درخواست تغییر آن باز گذاشت.
ولی صحبت‌های نماینده روسیه، ساعتی پس از اعلام نهایی شدن متن، شاید امیدها به اتفاق نظر همه طرف‌ها و به سرانجام رسیدن روند احیای برجام را کمرنگ‌تر کند.
پایان پست Twitter, 1
«هرگز نگو نهایی»
در اصلی هتل کوبورگ، تنها ورودی و خروجی این هتل نیست و مذاکره‌کنندگان اگر بخواهند، می‌توانند دور از چشم خبرنگاران رفت‌وآمد کنند که حتی مجبور نشوند به سٰؤال‌های آنها جواب‌های مبهم یا سربالا بدهند. به عبارت دیگر، این تصمیم آگاهانه میخائیل اولیانوف بود که با رسانه‌ها صحبت کند.
او که یکشنبه گفته بود در مناقشه‌برانگیزترین مسأله فعلی، یعنی بحث پادمان و تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های هسته‌ای پیشین ایران، از موضع تهران حمایت می‌کند، عصر دوشنبه هم از «حق پافشاری» ایران بر خواسته‌هایش صحبت کرد.
این دیپلمات روس در پاسخ به سؤال من درباره واکنش روسیه به سناریوی درخواست ایران برای ازسرگیری مذاکرات گفت «اگر ایران تصمیم بگیرد که پیشنهاد دیگری را مطرح کند، مثلاً خواهان اصلاحاتی جزئی شود، روسیه قطعاً مخالفت نمی‌کند و حمایت خواهد کرد.»
او همچنین با رد «نهایی» بودن متن، به سه چهار سری تغییرات اعمال‌شده از «متن نهایی» ماه مارس تا الان اشاره کرد و درباره تغییرات آینده گفت «هرگز نباید بگوییم هرگز.»
بعضی از منتقدان برجام ممکن است این صحبت‌ها را تشویق روسیه به تلاش ایران برای گرفتن امتیازهای بیشتر ببینند.
از طرف دیگر هواداران توافق شاید این گفته‌ها را به تلاش روسیه برای تحریک ایران تعبیر کنند؛ کاری که هدفش جلوگیری از احیای برجام یا دست‌کم باز هم به تعویق انداختن آن است.
چه کسی مذاکرات را خاتمه داد؟
اعلام نهایی شدن متن توافق و اتمام گفت‌وگوها در بعدازظهر دوشنبه خیلی‌ها را غافلگیر کرد؛ چرا که هیأت ایرانی از قبل گفته بود که در این روز به خاطر عاشورا در مذاکرات شرکت نمی‌کند.
از گزارش‌ها به نظر می‌رسد که این متن شامل ابتکارهای پیشنهادی اتحادیه اروپاست؛ راه حل‌هایی که مشخص نیست مذاکره‌کنندگان ایران از قبل با آنها موافقت کرده بوده‌اند یا نه.
بعضی‌ها ممکن است این ختم مذاکرات در غیاب ایران را بی‌اعتنایی به نظرات تهران ببینند؛ همان‌طور که یک رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران آن را «توافق مورا-مالی» خواند، توافقی بین انریکه مورا هماهنگ‌کننده اروپایی مذاکرات، و رابرت مالی مذاکره‌کننده ارشد آمریکا.
نماینده روسیه هم که یکشنبه اصرار داشت متن توافق تنها متعلق به اتحادیه اروپا نیست و مسکو هم در تدوین آن نقش داشته، تقریباً یک روز بعد همه تلاش‌هایش را کرد که نقش روسیه را در تنظیم نسخه نهایی را کمرنگ جلوه بدهد.
میخائیل اولیانوف می‌گفت این صلاحدید و برداشت هماهنگ‌کننده مذاکرات بوده که دیگر نیازی به کار روی متن و ادامه مذاکرات نیست.
پایان پست Twitter, 2
همه راه‌ها به سیاست ختم می‌شود
اگرچه مذاکرات فنی و چانه‌زنی‌های دیپلمات‌ها و حقوقدانان بر سر تک‌تک کلمات و جملات، شرط لازم برای رسیدن به یک توافق است، ولی کافی نیست.
بالاخره در یک مرحله، سیاستمداران دو طرف باید به این نتیجه برسند که می‌توانند به طرف مقابل اعتماد کنند که به آن‌چه توافق شده، عمل می‌کند؛ و اعتماد متاعی کمیاب در روابط ایران با غرب، بویژه آمریکاست.
به عبارت دیگر، همان طور که جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته، بندبند توافق به یک تصمیم سیاسی بستگی دارد.
این تصمیم رهبران و نهادهای سیاسی ایران در سطوح مختلف - و نیز سیاستمداران طرف‌های دیگر مذاکره - است که تعیین می‌کند آیا برجام زنده شود، میخ‌های آخر بر تابوتش فرو برود، یا که با تمدید دوباره مذاکرات، در همین وضعیت معلق و پادرهوای فعلی به حیات نیمه‌جانش ادامه بدهد.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
مطالب مرتبط:
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید