در حالی که مقام‌های آمریکایی و اروپایی پاسخ جدید جمهوری اسلامی درباره متن توافق احیای برجام را ناامیدکننده ارزیابی کرده‌اند، کاخ سفید تاکید کرد احیای احتمالی این توافق نباید به تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره سایت‌های هسته‌ای مشکوک در ایران مرتبط شود.

کرین ژان پیر، سخنگوی کاخ سفید، جمعه در نشست خبری خود گفت: «نباید احیای برجام به تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ارتباط با تعهدات ایران تحت پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای مشروط شود.»

از سوی دیگر، پولیتیکو گزارش داد قرار است رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، روز ۲۳ شهریوردر یک نشست محرمانه با اعضای کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، درباره وضعیت مذاکرات هسته‌ای ایران به آنها توضیح دهد.

در همین حال، یک مقام اروپایی به لورا روزن، روزنامه‌نگار آمریکایی، گفت: «در حالی که توافق احیای برجام در حال نهایی شدن بود، ایران با پاسخ اخیرش روند مذاکرات را بسیار به عقب برگرداند. جمهوری اسلامی به وضوح نشان داده که به احیای برجام علاقمند نیست.»

لورا روزن همچنین به نقل از یک منبع آگاه گزارش داد: «به نظر سه‌کشور اروپایی، در متن پادمانی که در ۱۸ مرداد تایید شد و ایران اکنون خواستار تغییر آن شده، نهایت انعطاف‌پذیری انجام شده بود. این تنها به این معنی است که ایران به دنبال لغو توافق احتمالی یا بی‌نتیجه ماندن آن است.»

همچنین، یک مقام ارشد اروپایی به باراک راوید، خبرنگار اسرائیلی، گفت پاسخ ایران موضوع تحقیقات آژانس را دوباره پیش کشیده، در حالی که در پاسخ قبلی تهران این موضوع‌ به طور ضمنی پذیرفته شده بود.

او افزود: «از پاسخ ایران فقط می‌توان این گونه برداشت کرد که مقامات جمهوری اسلامی نمی‌خواهند این توافق به سرانجام برسد.»

با این حال، محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای جمهوری اسلامی، گفت: «ایران خواستار رفع ابهامات باقی مانده در متن» پیشنهادی توافق هسته‌ای شده است.

او افزود: «مشکل هم در حد چند کلمه است. اگر توافق را می خواهند، ابهامات را رفع کنند.»

میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات احیای برجام، نیز نوشت: «به نظر می‌رسد پیشنهادهای ایران بیش از حد بلندپروازانه نیستند و می‌توانند به شرط وجود اراده سیاسی لازم برای تکمیل گفت‌وگوهای وین مورد توجه قرار گیرند.»

کانال ۱۲ اسرائیل گزارش داد وزارت خارجه این کشور در گزارشی غیرعلنی ارزیابی کرده، با وجود موضع آمریکا مبنی بر غیرسازنده بودن نظرات جمهوری اسلامی درباره متن توافق احیای برجام، ایران و ایالات متحده طی هفته‌های آینده به توافق خواهند رسید.

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، ۱۱ شهریور از ارسال پاسخ تهران در مورد نظرات آمریکا در ارتباط با متن پیش‌نویس توافق احتمالی احیای برجام خبر داد.

سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم ضمن تایید دریافت این پاسخ از طرف اتحادیه اروپا گفت: «متاسفانه پاسخ ایران به نظرات آمریکا درباره متن توافق احیای برجام سازنده نیست.»

در همین حال، پنجاه عضو دموکرات و جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا در نامه‌‌ای به جو بایدن نسبت به مفاد متن توافق هسته‌ای احتمالی با ایران ابراز نگرانی کرده و از بایدن خواستند پیش از پذیرش احیای برجام، متن کامل هر گونه توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی را به اعضای کنگره ارائه کند.

نشریه پولیتیکو گزارش داد در پی پاسخ اخیر ایران به نظرات آمریکا درباره متن توافق احتمالی احیای برجام، مذاکرات هسته‌ای تهران و قدرت‌های جهانی به خطر افتاده است. یک مقام ارشد دولت جو بایدن به این نشریه گفت آمریکا در حال بررسی پاسخ ایران است اما این پاسخ «اصلا دلگرم‌کننده نیست».

پولیتیکو نوشت که هنوز مشخص نیست ایران و آمریکا تا چه زمانی به مذاکرات و تلاش برای احیای برجام ادامه دهند.

یک مقام ارشد دولت آمریکا که نامش فاش نشده، در گفت‌وگو با این نشریه، از ارائه جزییات درباره آن‌چه جمهوری اسلامی پیشنهاد کرده خودداری کرد اما گفت: «بر اساس پاسخ آن‌ها، به نظر می‌رسد ما در حال عقب‌گرد هستیم.»

همچنین یک دیپلمات اروپایی این ارزیابی منفی مقام آمریکایی را تایید کرد و گفت که پاسخ ایران «منفی و غیرمنطقی» به نظر می‌رسد.

پولیتیکو به نقل از یکی دیگر از افراد مطلع نوشت که پاسخ ایران «اصلا خوب به نظر نمی‌رسد».

مشاور تیم مذاکره اتمی و نمایندگان مجلس ایران، پاسخ جمهوری اسلامی به نظرات آمریکا درباره احیای برجام را «معقول» خواندند. یک دیپلمات اروپایی در پاسخ به ایران‌اینترنشنال گفت نمی‌خواهد چیزی به اظهارات نماینده عالی اروپا اضافه کند.

یک دیپلمات اروپایی در پاسخ به سوال خبرنگار ایران‌اینترنشنال درباره پاسخ ایران به متن پیشنهادی اروپا و نظرات آمریکا گفت: «در اوضاع کنونی نمی‌خواهیم چیزی به اظهارات نماینده عالی اروپا [جوزپ بورل] در پراگ بیفزاییم.»

ایران به آمریکا پاسخ داد؛ واشینگتن: سازنده نیست

وزارت خارجه ایران می‌گوید کشورش پاسخ و مواضع خود درباره نظرات آمریکا درباره نحوه احیای برجام را برای هماهنگ‌کننده مذاکرات ارسال کرده است.

به گزارش خبرگزاری دولت ایران - ایرنا - ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، پنجشنبه شب - ۱۰ شهریور - گفته: «پس از دریافت پاسخ آمریکا، تیم کارشناسی جمهوری اسلامی ایران آن را به دقت مورد بررسی قرار داده و پاسخ‌های ایران، پس از ارزیابی در سطوح مختلف، تدوین و امشب به هماهنگ‌کننده تحویل داده شد».

پس از آن وزارت خارجه آمریکا تایید کرد که پاسخ ایران از طریق اتحادیه اروپا دریافت کرده است.

خبرگزاری آسوشیتد پرس به نقل از آمریکا گزارش کرده که این کشور «در حال مطالعه نظرات ایران هستیم و از طریق اتحادیه اروپا پاسخ خواهیم داد، اما متأسفانه پاسخ ایران سازنده نیست.»

احتمالا منظور آقای کنعانی از تحویل نظرات تهران به «هماهنگ‌کننده» مذاکرات، ارسال آن برای جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یا انریکه مورا،‌ هماهنگ کننده مذاکرات احیای برجام در اتحادیه اروپا و رابط گفتگوهای غیرمستقیم تهران واشنگتن است که در مذاکرات اخیر برای احیای توافق هسته‌ای میان شش قدرت جهانی و ایران، نقش محوری داشته است.

 

آقای بورل چند روز پیش - ششم شهریور - گفته بود پس از پاسخ آمریکا به ایران در خصوص طرح پیشنهادی اتحادیه اروپا «ما به لحظه حساس رسیده‌ایم» و «من خوشبین هستم، این آخرین میلی‌متر است.» آقای بورل در مصاحبه با نشریه اتریشی کرونن سایتونگ گفته بود دنیا با احیای برجام «کمی امن‌تر» خواهد شد.

سخنگوی وزارت خارجه ایران از جزییات پاسخ کشورش چیزی نگفته اما احتمالا در ساعات آینده طرف اروپایی خبرهای بیشتری در این باره اعلام خواهد کرد.

طی چند روز گذشته و به ویژه از اول شهریور ماه به بعد گزارش‌های متعددی از افزایش تلاش‌های دیپلماتیک برای احیای برجام منتشر شده است.

در همین خصوص چند روز پیش گزارش شد وزیر خارجه عمان با همتای ایرانی خود گفتگوی تلفنی کرده و بر ادامه تلاش‌های جدی در خصوص احیای برجام تاکید کرده است.

پیش از آن هم هم گزارش شد که معاون وزیر خارجه قطر که در جریان سفر هفته گذشته به تهران با علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران دیدار کرده بود با انریکه مورا،‌ هماهنگ کننده مذاکرات احیای برجام در اتحادیه اروپا و رابط گفتگوهای غیرمستقیم تهران واشنگتن تلفنی گفتگو کرده است.از زمان جدی‌تر شدن تلاش‌ها برای احیای برجام و طرح پیشنهادی اروپا برای برون رفت از بن بست مذاکرات، گمانه‌زنی‌های فراوانی درباره جزییات نظرات و گام‌های تهران و واشنگتن گزارش شده است.

هفته گذشته نشریه پولیتیکو در واشنگتن به نقل از «یک فرد آشنا با پاسخ آمریکا» نوشته بود واکنش آمریکا بر ضمانت‌های اقتصادی به ایران متمرکز است.

از طرفی روز گذشته - ۹ شهریور - محمد اسلامی، معاون رئیس جمهور ایران و رئیس سازمان انرژی اتمی این کشور گفته بود اگر پرونده پادمانی آژانس بین المللی انرژی اتمی بسته نشود، در صورت به دست آمدن توافق احیای برجام هم «روز بازاجرایی وجود نخواهد داشت.»

همزمان حسین‌امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، که به مسکو رفته بود، گفته «به برداشتن تحریم‌های مربوط به برنامه هسته‌ای خوشبین هستیم.»

این اظهارات نشان می‌دهد اختلاف نظر میان دو طرف بر سر گزارش‌ها و دسترسی آژانس بین المللی انرژی اتمی به تاسیسات و مراکز هسته‌ای ایران هم مطرح است.

خارج شدن نام سپاه پاسداران از فهرست تروریستی آمریکا هم مدت‌ها است که به عنوان یکی از موانع اصلی بر سر احیای برجام عنوان می‌شود هر چند اخیرا دیپلمات های اروپایی گفته بودند ایران از اصرار بر این خواسته خود دست بر داشته است.

در همین حال، مقام‌های ارشد دولت اسرائیل هم در چند روز گذشته دیدارهای متعددی با مقام‌های آمریکایی داشته‌اند به طوری که جو بایدن، رئیس جمهوری دموکرات آمریکا، روز گذشته یک بار دیگر گفت به اسرائیل اطمینان داده که نخواهد گذاشت ایران به تسلیحات هسته‌ای دست یابد.

روز یکشنبه - ششم شهریور - روزنامه اسراییلی هاآرتز مدعی شد جزییاتی از متن توافق پیشنهادی اتحادیه اروپا به ایران و آمریکا را به دست آورده است.

به نوشته این روزنامه، توافق پیشنهادی اتحادیه اروپا در چهار مرحله و طی ۱۶۵ روز به اجرا گذاشته خواهد شد.

به نوشته هاآرتز، قبل از امضای توافقنامه، تهران و واشنگتن باید درباره آزادسازی زندانیان دو تابعیتی در ایران و همین طور آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های غربی به توافق برسند.

آنها همچنین قرار است درباره لغو بخشی از تحریم‌ها در مرحله نخست اجرای توافقنامه، به نتیجه برسند.

به ادعای روزنامه اسرائیلی هاآرتز، ایران هم در ابتدای توافق قرار است فعالیت‌های غنی‌سازی مغایر با برجام را متوقف کند ولی ذخیره اورانیوم با غلظت بالای خود را حفظ خواهد کرد.

هاآرتز همچنین با اشاره به لزوم بررسی توافقنامه به وسیله کنگره آمریکا، این کار را مربوط به مرحله دوم پس از امضای توافقنامه جدید ذکر کرده است.

بر این اساس، دولت آمریکا حداکثر تا ۵ روز پس از امضای توافقنامه آن را در اختیار کنگره این کشور خواهد گذاشت تا ظرف مدت ۳۰ روز مورد بررسی قرار بگیرد.

تضمین گرفتن از کنگره آمریکا برای پایبندی به هر توافقی میان دولت آمریکا و ایران، یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های تهران است چرا که پس از امضای برجام در سال ۲۰۱۵ در حالی که دولت باراک اوباما آن را بزرگترین دستاورد دور دوم ریاست جمهوری خود می‌خواند، دونالد ترامپ به محض ورود به کاخ‌سفید از خروج آمریکا از برجام سخن گفت و کمی بعد - بهار ۲۰۱۸- هم رسما کشورش را از این توافق نامه خارج کرد.

بر همین اساس، در جریان مذاکرات جدید برای احیای برجام - که از زمان برسرکار آمدن جو بایدن - آغاز شده، ایران اصرار دارد که دولت آمریکا باید تضمین دهد که به هرگونه توافق جدیدی پایبند خواهد ماند.

خواسته‌ای که در آستانه انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا و با توجه به ارزیابی‌هایی که از احتمال فراوان برای تغییر در کنترل مجالس نمایندگان و سنای کنگره آمریکا به نفع جمهوری‌خواهان حکایت دارد، نمی‌تواند اطمینان خاطری که تهران به دنبال آن است را تضمین کند.