میخائیل اولیانوف، نماینده ارشد روسیه در وین و مذاکرات احیای برجام بیانیه سه کشور اروپایی در انتقاد از رویکرد ایران در مذاکرات را «خیلی بی‌موقع» خواند.

روز شنبه، سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیه مشترکی از ایران بابت احیا نشدن برجام انتقاد کردند و گفتند که مواضع تهران «تردیدهایی جدی را در مورد نیات و تعهد ایران به نتیجه موفقیت آمیز برجام ایجاد می کند».

آقای اولیانوف در حساب توییترش نوشت این بیانیه: «واقعا بسیار نابهنگام و بی‌موقع بود. دقیق در لحظه حساس گفت‌وگوهای وین و در آستانه نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی».

پس از انتشار بیانیه سه کشور اروپایی درباره رویکرد ایران در مذاکرات برجام، سخنگوی وزارت خارجه ایران، این بیانیه را «گامی در مسیر شکست مذاکرات» توصیف کرد و گفت که اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، کشورهای صادرکننده این بیانیه باید مسئولیت آن را برعهده بگیرند.

 

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، ساعتی بعد این بیانیه را «نسنجیده» توصیف کرد و گفت: «باعث تعجب و تأسف است، در شرایطی که تبادل پیام میان طرف‌های مذاکره و هماهنگ‌کننده گفتگوها برای نهایی کردن مذاکرات جریان دارد، سه کشور اروپایی در اقدامی انحرافی و به دور از رویکرد نتیجه‌بخش، چنین بیانیه‌ای صادر کرده‌اند.»

سخنگوی وزارت خارجه همچنین تاکید کرد که ایران همچنان به دنبال نهایی کردن توافق است و «اگر فشارهای خارجی نباشد، امکان رسیدن به توافق وجود دارد».

در بیانیه قدرت‌های اروپایی امضا‌کننده برجام، ایران متهم شد که تصمیم گرفته از «فرصت دیپلماتیک» به وجود آمده استفاده نکند و «گسترش برنامه هسته ای خود فراتر از هر گونه توجیه غیر نظامی قابل قبولی» را ادامه دهد.

در بیانیه کشورهای اروپایی آمده است: «در وضعی که ما در حال نزدیک‌تر شدن به توافق بودیم، ایران موضوعات جداگانه‌ای را بازگشایی کرد که مربوط به تعهدات بین‌المللی الزام‌آور حقوقی آن تحت معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان پی تی) و توافق پادمان‌ با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. این خواسته اخیر تردیدهای جدی را در مورد نیات و تعهد ایران به نتیجه موفقیت آمیز برجام ایجاد می کند.»

بریتانیا، فرانسه و آلمان گفته‌اند: «موضع ایران در تضاد با تعهدات الزام آور قانونی آن است و چشم انداز بازگرداندن برجام را به خطر می اندازد.»

در شرایطی که مذاکرات احیای برجام در ابهامی ناامیدکننده فرو رفته و خبرنگاران هر روز با شایعات و گزارش‌هایی نه چندان امیدبخش از این مذاکرات صحبت می‌کنند، انتقادهای سه کشور اروپایی، جنبه هشداری جدی را برای ایران بازی می‌کند.

این سه کشور در بیانیه آخرشان، آب پاکی را بر روی دست ایران نریخته‌اند و از بسته شدن دریچه دیپلماسی سخنی نمی‌گویند. اما تا آستانه چنین لحظه‌ای پیش می‌روند. در پاسخ هم ایران خیلی زود تاکید کرده که همچنان به دنبال رسیدن به توافق است.

گره برجام بین ایران و آمریکاست و حتی قهر کامل سه کشور اروپایی به معنای پایان قطعی مذاکرات احیای برجام نیست. اما دشوار است که بتوان توافق ایران و آمریکا را بدون همراهی سه کشور اروپایی تصویر کرد. بیانیه تند اخیر نیز در واقع نوک کوه یخ مجادلات پشت پرده است که برای عموم علنی شده است.

اگر شرایط به همین دشواری است که اروپایی‌ها می‌گویند، هنوز از آن «نرمش قهرمانانه» که بسیاری امیدوارند از سوی ایران در مذاکرات دیده شود، خبری نیست. به بیان ساده‌تر، ایران از خواسته‌هایش کوتاه نیامده و از دنباله‌دار شدن مذاکرات هم ناخوشنود نیست.

در عین حال واکنش تازه سخنگوی وزارت خارجه نشان می‌دهد که ایران حاضر نیست به عامل شکست مذاکرات معرفی شود؛ اتهامی که می‌تواند در سطح بین‌المللی برای تهران عواقبی جدی داشته باشد. در عوض، وضعیت کج‌دار و مریز فعلی تا جایی که فروپاشی مذاکرات به آواری بر سر تهران تبدیل نشود، از نظر سران جمهوری اسلامی، وضعیت چندان بدی هم نیست و آنها ظاهرا تمایل دارند فعلا این شرایط را ادامه دهند.

انتقاد از ایران در آستانه برگزاری جلسه شورای حکام آژانس

بیانیه سه کشور اروپایی در آستانه برگزاری نشست فصلی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی است که از دو روز دیگر (دوشنبه ۲۱ شهریور) در وین آغاز می شود.

این بیانیه می گوید در بهار سال جاری شورای حکام آژانس با اکثریت قاطع قطعنامه ای را تصویب کرد که از ایران می‌خواهد برای پاسخ به سؤالات باقی مانده آژانس اقدامی فوری انجام دهد. سه ماه بعد، ایران هیچ اقدامی انجام نداده است.»

سه کشور اروپایی گفته اند «ایران باید به طور کامل و بدون تاخیر با حسن نیت با آژانس همکاری کند» و «برجام به هیچ وجه نمی تواند برای رهایی ایران از تعهدات الزام آور قانونی که برای رژیم جهانی منع اشاعه ضروری هستند، استفاده شود.»

مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارش خود به شورای حکام گفته است که ایران اقدامی برای بر طرف کردن ابهام بازرسان درباره سه مکان آلوده به اورانیوم انجام نداده است.

آژانس می گوید پس از بررسی و نمونه برداری محیطی، مطلع شده است که در سه مکانی که پیش از این به عنوان مرکز اتمی به این نهاد اعلام نشده بود، آثاری از اوارنیوم یافته است.

ایران می گوید این اطلاعات را قبول ندارد و آژانس را به «سیاسی کاری» متهم کرده است.

مذاکره کنندگان اتمی ایران اعلام کرده اند که برای احیای توافق برجام حتما باید پرونده مربوط به سه مکان آلوده بسته شود.

ایران و آمریکا نزدیک به یک سال و نیم است که در حال مذاکره غیرمستقیم برای احیای این توافق هستند.

در حالی که حسن روحانی رئیس جمهور پیشین ایران می گوید امکان رفع تحریم و احیای برجام در دولت او وجود داشته، چشم انداز احیای برجام از زمان آغاز ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی مبهم تر شده است

هدف از احیای برجام رفع تحریم های اتمی آمریکا در برابر محدود شدن دوباره برنامه اتمی ایران است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می گوید میزان ذخایر اورانیوم غنی سازی شده ایران به چندین برابر حد مجاز در برجام رسیده است. آمریکا گفته است خطر دستیابی به سلاح اتمی از چند ماه به چند هفته در ایران کاهش پیدا کرده است.

ایران می گوید برنامه ای برای تولید سلاح اتمی ندارد و در این راه به نقل قولی از آیت‌الله خامنه‌ای اشاره می شود که گفته است تولید، نگهداری و استفاده از سلاح کشتار جمعی از جمله سلاح اتمی «حرام» است.