اصل ۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

برگرفته از دویچه وله 

زبان‌های غیرفارسی

روز جهانی زبان مادری امسال در ایران با اعتراض‌ به "نابودی زبان‌های غیرفارسی" و "زندانی کردن مدافعان زبان مادری" همراه شد. شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران از حق تحصیل به زبان مادری دفاع کرد.

هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در گزارشی مفصل به وضعیت زبان‌های غیرفارسی و مشکلات حقوقی و اجتماعی آن‌ها پرداخته و می‌نویسد متکلمین زبان‌های غیرفارسی مانند ترک‌ها، کردها، عرب‌ها و بلوچ‌ها از حق آموزش به زبان مادری خود محروم هستند.

طرح سنجش "بسندگی زبان فارسی" در برخی مناطق ایران امسال به اجرا گذاشته شد. بر اساس این طرح، ثبت نام کودکان در مدارس مناطقی که زبان مادری آنها فارسی نیست مشروط به گذراندن سنجش بسندگی زبان فارسی شده است. پیشنهاد تست بسندگی زبان فارسی از سوی رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش ایران مطرح شد. 

مدافعان زبان مادری گفتند این تست مصداق روشن ظلم به غیرفارسی‌زبانان در ایران است و آن را "نسل‌کشی زبانی" توصیف کردند.

فعالان در عرصه زبان مادری به بهانه‌ها و برچسب‌های مختلف از جمله "جدایی‌طلبی"، تحت فشارهای امنیتی و قضایی قرار دارند.

هرانا در ادامه گزارش خود به تائید محکومیت زهرا محمدی، شهروند اهل سنندج و فعال در زمینه آموزش زبان کردی به پنج سال حبس در روزهای اخیر و بازداشت و محکومیت هشت تن دیگر از فعالان ترک آذربایجانی این عرصه اشاره کرده است.

تجمع اعتراضی در مقابل دادگستری

روز شنبه دوم اسفند (۲۰ فوریه) شماری از فعالان مدنی سنندج با برگزاری تجمع اعتراضی مقابل دادگستری این شهر صدور حکم پنج سال حبس برای زهرا محمدی، مدرس زبان کردی و از فعالان حوزه آموزش زبان مادری را محکوم کردند.

پیش‌تر نیز ۳۸ سازمان مردم‌نهاد کردستان در نامه‌ای خطاب به حسن روحانی، رئیس جمهور ایران نسبت به "سیاست طرد زبان‌های غیرفارسی در ایران" اعتراض و از او درخواست کردند که نسبت به حکم زهرا محمدی، معلم زبان کردی تجدیدنظر شود

دیوارنویسی در ایران: "زبان مادری من کو؟"

جمعی از فعالان مدنی امسال جهت گرامیداشت روز جهانی زبان مادری اقدام به دیوارنویسی در سطح شهرستان‌های تبریز و کلیبر واقع در آذربایجان شرقی کردند.

از دیوار نویسی‌‌ها می‌توان به "تحصیل به زبان مادری حق ابتدایی هر انسان"، "زبان مادری من کو؟"، "زندگی بدون زبان ممکن نیست" و "روز زبان مادری مبارک" اشاره کرد.

روز شنبه دوم اسفند (۲۰ فوریه)، شماری از فعالان مدنی آذربایجان در آستانه روز جهانی زبان مادری اقدام به توزیع کتاب‌های آموزشی به زبان ترکی در سطح شهرهای ارومیه، اردبیل و مشکین‌شهر کردند.

حکم زندان به خاطر برگزاری روز زبان مادری

بسیاری از فعالان مدنی به دلیل برگزاری مراسم روز جهانی زبان مادری در ایران به حبس‌های طولانی مدت محکوم شدند.

شعبه ۵۴ دادگاه تجدیدنظر استان تهران۳۰ دی ۹۸ بهنام شیخی، اکبر آزاد، علیرضا فرشی و حمید منافی را مجموعا به هشت سال حبس تعزیری و هشت سال تبعید محکوم کرد. این شهروندان در سال ۹۲ به دلیل شرکت در مراسم بزرگداشت روز جهانی زبان مادری در نسیم شهر تهران بازداشت شده بودند و هنوز دوران محکومیت خود را در زندان سپری می‌کنند.

امیر امینی در جریان فعالیت‌های خیابانی روز جهانی زبان مادری توسط نیروهای امنیتی در تهران بازداشت شد. او تیرماه ۹۸ توسط شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران جمعا به ۹ سال حبس تعزیری محکوم شد. آقای امینی دوران محکومیت خود را در زندان اوین سپری می‌کند..

..

کیانوش اصلانی هم توسط نیروهای امنیتی در تهران بازداشت شد. شعبه ۳۶ دادگاه تجدید نظر استان تهران او را به پنج سال حبس محکوم کرد. آقای اصلانی نیز دوران محکومیت خود را در زندان اوین سپری می‌کند.

فاطمه تمیمی و مریم عامری روز چهارشنبه ۱۹ آذرماه ۱۳۹۹، توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شدند. به گفته یک منبع مطلع، این دو تن قصه‌ها، لالایی‌ها و ترانه‌ها به زبان عربی را جهت ثبت تاریخ شفاهی روستا به روستا جمع آوری می‌کردند.

بیانیه شورای هماهنگی در گرامیداشت روز زبان مادری.

شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران هم روز یکشنبه سوم اسفند طی بیانیه‌ای به مناسبت روز جهانی زبان مادری ضمن تبریک این مناسبت، بر حق آموزش به زبان مادری تاکید کرده است.

متن کامل فارسی این بیانیه به زبان‌های مادری اقوام هم در کانال تلگرام شورا منتشر شده است.

شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران در این بیانیه تاکید کرده است که "احترام به زبان مادری همه اقوام ایرانی از پیش‌شرط‌های برابری فرهنگی است.

 شعر که با زبانی بسیار ساده و شیوا توسط پروفسور زهتابی سروده شده که ...

سو دئییبدیر منه اولده آنام (آب) کی یوخ

یوخو اویرتدی اوشاقلیقدا منه( خواب)کی یوخ

ایلک دفعه کی چورک وئردی منه نان دئمه دی

ازلیندن منه دوزدانه نمکدان دئمه دی

آنام اختر دئمه یبدیر منه اولدوز دئییب او

سو دوناندا ِ دئمه ییب یخدی بالا بوز دئییب او

قار دئیب برف دئمه ییب ِ دست دئمه ییب ال دئییب او

منه هچواخت بیا سویله مه یب گل دئییب او

یاخشی خاطرلاییرام یاز گونی آخشام چاغی لار

باغچانیین گون باتانیندا کی ِ ایلیق گون یاییلار

گل: دئییه ردی ِ داراییم باشیوی ای نازلی بالام

گلمه سن گر باجیوین استاجا زولفون دارارام

او دئمه زدی کی :بیا شانه زنم بر سر تو

گر نیایی بزنم شانه سر خواهر تو

بلی داش یاغسادا گویدن سن اوسان منده بویام

وار سنین باشقا آنان واردی منیم باشقا آنام

اوزومه مخصوص اولان باشقا ائلیم واردی منیم

ائلیمه مخصوص اولان باشقا دیلیم واردی منیم

ایسته سن قارداش اولاق ِ بیر یاشایاق ِ بیرلیک ائدک

وئریبین قول قولا ِ بوندان سورا بیر یولدا گئدک

اولا ِ اوزگه کولک لرله گورک آخمایاسان

ثانیا ِ وارلیغیما ِخالقیما خور باخمایاسان

یوخسا گر زور دئییه سن میلتیمی خوار ائده

گون گلر صفحه چونر مجبور اولارسان گئدسن

در خانواده ما,  فقط  برادر بزرگم در زمان زنده یاد پیشه وری تنها یک سال توانست با زبان مادری تحصیل بکند. کارنامه ایشان با زبان مادریمان هنوز خاطرات ایشان را زنده میکند.

امیدواریم که ما , عرب, بلوچ, کرد, ترک و سایر  ملت های استعمار شده زبانی , روزی در این کشور بتوانیم با زبان مادری تحصیل بکنیم. به امید هرچه زودتر آنروز...