تحلیل جامع مضمونی مصاحبه دیروز روحانی کار یک یادداشت نیست. من با بررسی نگاه ایشان به چالش هسته ایی و رابطه باآمریکا  یادداشت خود  را شروع و آنرا به همین دو مسئله محدود میکنم. ولی لازم میدانم به نکته ای که برسراسر روانشناسی گفتاری ایشان سایه انداخته بود را در همین آغاز بگویم زیرا که با نگاهی دقیق به آن میتوان؛ روح کلام ، اسلوب و نحوه رویکرد آقای روحانی را، برای حل مسائل رویاروی دولت دریافت. این نکته اینست که اظهارات آقای روحانی به لحاظ ماهوی، ضمن اینکه فقط بخشی از انتظارات رأی دهندگان از ایشان را منعکس میکرد، فاقد روح و احساسات آن توده ـ ی (بنظر من ۲۵ میلیونی) بود که به ایشان رأی داده اند. این آراء فقط بیان چه میخواهیم و چه نمیخواهیم نبود بلکه بیان عقده ها و سوزش زخمهای دهها میلیون ایرانی از ظلم حکومتی نیز بود. در پاسخ به این وجه از قضیه؛ آقای روحانی فقط   با تغیر لحن و  آهنگین سازی صدای خویش بهنگام  گفتن: “ای ملت بزرگ ایران! من وعده های خود را فراموش نخواهم کرد” بسنده کردند و چیز مشخصی که انتظار میرفت نگفتند و در مقابل وقتی از رابطه  ارادت آمیز خود به رهبری سخن میگفت بسیار شفاف هرچند غیر آهنگین و غیرهیجانی  منظور خود را بیان کردند. میتوان گفت که ایشان در این مصاحبه: از بام خانه تا ثریا را به “ملت بزرگ ایران” وعده دادند و از بام خانه تا آن فرش کثیف نکبت زده کرمان را و حق تصاب این کلبه گلین را به مقام معظم رهبری.  این جنبه بسیار ظریف از مصاحبه ایشان گویای اینست که آقای روحانی بر آنست تا از طریق صرف تعاملات پشت پرده با مرکز یا مراکز قدرت به وعده های خود عمل کند و نه از مجرای اتکاء به نیروی اجتماعی و اهرم جامعه مدنی. بنظر من این رویکرد، آن موازنه ایی را که لازمه اصلاح امور است بین قدرت دوگانه موجود برقرار نخواهد کرد تا آقای روحانی به وعده هایش به “ملت بزرگ” ولی تحقیر و کوچک شده  ایران از سوی مقام معظم رهبری و اقتدار گرایان، جامعه عمل بپوشاند. و اینهم چندن مهم نیست که آقای روحانی چقدر در وعده هایشان صادق هستند.

چالش هسته ایی  و حقوق بشر و رهیافت آقای روحانی

 با داوری از روی سخنان آقای روحانی میتوان گفت ایشان در مصاحبه خود هیچ نکته ایی که بر یک سیاست جدید تعامل آمیز جدی با جامعه جهانی روی مسئله هسته ایی دلالت کند نگفت. ایشان از عدم مداخله آمریکا در ایران سخن گفت که پاسخ اینست که: مگر غیر از اینستکه این مداخله  چیزی نیست مگردرخواست آمریکا برای رعایت حقوق بشر در ایران از سوی حکومت ایران؟ چرا  حکومت ایران باید حقوق بشر را نسبت به شهروندان خود نقض کند که آمریکا به این بهانه بتواند و بخود اجازه دهد در  آن مداخله کند؟ چرا آمریکا فقط در امور داخلی کشورهای استبدادی دخالت میکند؟ چرا در هند، پرتقال، دانمارک و سوئد و لیختن اشتاین ۵۰۰  هزار نفری دخالت نمیکند؟

اگر همسایه من هر شب زن و فرزندش را کتک بزند و حتی به بچه های خودش هم تجاوز کند و من بروم درب منزل او را کوبیده  فریاد بزنم!  مرتیکه حق نداری زن و بچه هایت را بزنی و … ! جرم کرده ام؟  حتی اگر من این کار را از روی خباثت و نیات سوء استفاده گرانه هم بکنم، چه کسی میتواند مرا متهم کند که درامور خانوادگی همسایه  بی خود دخالت کرده ام؟

نظام رفتاری و ارتباط انسانی دنیای امروز، نظام قبیله ایی دنیای کهن یا مانند جامعه سنتی افغانسان نیست که هرکس در حریم خود آزاد باشد تا هرکاری که میخواهد بکند. یا سر دختر خود را بخاطر یک نظر بازی ساده با پسر همسایه ببرد و یا دختر ۹ ساله خود را به یک مرد پولدار ۷۰ ساله شوهر دهد و یا دختر خرد سال خود را با ختنه کردن او، از حساسترین ارگان جنسیتی اش برای همیشه محروم کند و ما  بنام اموری که داخلی تلقی میشوند و در حقیقت نمیشوند، بگوئیم کسی از بیرون حق مداخله در این امور را ندارد.

امروز دولتهای دنیا حتی برای رفتار خود نسبت به وحوش و طبیعت سرزمین خود آزادی و اختیار کامل ندارند. پس آقای روحانی  میتوانست بجای اینکه از آمریکا بخواهد که در امور داخلی ایران مداخله نکند، به مردم دنیا و ایران وعده دهد که منبعد با رعایت حقوی بشر در ایران بهانه مداخلات خارجیها  بشمول آمریکا را از دست آنها میگیرد. در غیر اینصورت تا هنگامیکه حقوق بشر در ایران نقض میشود و تا هنگامیکه هستند انسانهای مورد ستم واقع شده ایی که از جهان فریاد استمداد خواهی میکنند، نه تنها آمریکا بخود اجازه خواهد داد تا بعنوان  بزرگنرین دموکراسی دنیا و قوی ترین مدافع آن در امور “داخلی” ما هم دخالت کند و باید هم بکند چون این گونه “دخالت”، و نه مانند روسیه و چین و هند و .. ، بی تفاوت نگذشتن از نقض فاحش حقوق بشر، عمده ترین بخش جامعه شهری ایران نیز هست.  بخش عمده جامعه سیاسی و مدنی ایران به چنین مداخلاتی از سوی آمریکا خوش آمد میگوید و حق هم دارد بگوید. اگر آقای روحانی فکر میکنند نقض حقوق بشر آنهم به خشن ترین وجه خود در ایران وجود ندارد، پس! اینرا هم اقلاً علناً اعلام کنند تا مردم بدانند به چه روئیس جمهوری رأی داده اند.

اگر آقای روحانی اینرا نمی پسندد بهتر است اول خود ایرانیان را قانع کند که برای گرفتن حق خود  دیگر بکمک خارجی نیاز ندارند و خود حکومت این حقوق را از این ببعد با روی کار آمدن ایشان رعایت میکند.

چالش هسته ایی و آقای روحانی.

آقای روحانی متأسفانه در این مورد هم همان سیاست کهنه و شکست خورده قدیم رهبر ایران را منتها با تغیر لحن، از لحنِ گردنکشانه سابق دولت احمدی نژاد و مقام معظم رهبری، به لحنی تبسم آمیز، آشتی جویانه و نرم تکرار کردند.

مسئله غرب و خواست اعتماد سازی طرف ایرانی از سوی آن، تفاوت انتظارات ایران از اینسو  و خواستهای جامعه جهانی از آنسو باهم است، یعنی یک تفاوت واقعی است که با تغیر لحن و توضیحات تبسم آمیزانه حل نمیشود کما اینکه اظهارات و پیشنهادات درست و سازنده، اگر هم با لحنی خشک بیان شوند جدی گرفته میشوند و طرف مقابل از لحن زمخت طرف مقابل بخاطر  نتیجه ای که میگیرد میگذرد. این تفاوت انتظارات، فقط با تغیر جدی  مواضع یکی از دو طرف  یا هردو برطرف  میشود که آقای روحانی در مصاحبه مطبوعاتی خود  نشانه ایی از این تغیر مواضع  بروز ندادند و نمیتوانستند هم بدهند چون ایشان راجع به مسئله ای اظهار نظر میکنند که تصمیم گیری روی آن در حوزه اختیار ایشان نیست و اینرا همه میدانند.

تردید و ابهام گویی آقای روحانی در این زمینه قابل درک است  آنچه غیر قابل درک نیست اینست که چرا آقای روحانی اینرا شفاف به مردم نمیگوید. رئیس جمهور در این زمینه مانند بسیاری دیگر مسائل کلان مملکتی نقشی بیش از یک واسطه ندارد. نماینده ولی فقیه در اجتماع بسیج شهرداری تهران* این نکته را به بهترین نحوی بیان کرد. او گفت: ” شهر سقوط نکرده است، فقط شهردارعوض شده است.” ایراد به آقای روحانی و روسای جمهور پیش از آن، از خاتمی گرفته تا احمدی نژاد اینست که آنها در برخورد با طرفهای خارجی و مردم خودمان همواره چنان در قالب یک رئیس جمهور واقعی صحبت کرده اند که مرکز قدرت واقعی و سیاستگذار واقعی در ایران را با این ماسک تقلبی خود پنهان کرده اند. چه آقای خاتمی چه احمدی نژاد و چه آقای روحانی، باید این مسئله را برای همیشه برای مردم خودمان و دنیا روشن کنند که بالاخره روی مسئله هسته ای، این دولت است تصمیم میگیرد یا آقای خامنه ایی هستند؟ اگر دولت است پس باید با زبان خودشان  سخن بگویند و نه اینکه زبانشان را برای سخنان رهبر، به او عاریه بدهند. باید با زبان خود، خیلی شفاف بگویند چه میخواهند بکنند. تأکید روی حق مسلم ملت ایران حرفی است که دو دهه است زده میشود. و منظور از “ملت بزرگ ایران ”  هم  بیت رهبری و شخص مقام معظم رهبری بوده است و همچنان میباشد.  والی حق مسلم ایران همان حقی است که تمامی کشورها دیگر دنیا دارند و رعایت هم شده و میشود چرا باید فقط ایران ما باشد که “حق مسلم آن تعریفی خود ویژه  و چالش برانگیز داشته باشد.؟”

پیشنهاد من به به آقای روحانی اینست که اگر صادقانه به “حق مسلم ملت بزرگ ایران” اعتقاد دارند و نمیخواهند با چند قطره سکنجین رقیق سر این “ملت بزرگ” را شیره بمالد، و یا لالایی های خواب کننده برای آن بخوانند، تصمیمگیری روی این حق را به خود “ملت بزرگ ایران” واگذار کنند. آقای روحانی بکوشد تا مراکز فراقانونی قدرت را نیز قانع کند که بهتر و عقلانی تر است تا تصمیمگیری روی این “حق مسلم ملی” را با رجوع آن به یک همه پرسی، به خود این “ملت بزرگ” واگذارکنند.

در این رابطه کوتاهی کنشگران سیاسی و فعالین جنبش صلح بهیچوجه و عنوان قابل گذشت نیست، آنها باید بکوشند تا مسئله ـ ی به همه پرسی گذاردن هسته ایی مورد تنش و چالش را به یک گفتمانی تبدیل کنند که هیچ دولتی و این حکومت نتواند از اراده ابراز شده ملی در چنین رفراندمی طفره رود.

بکوشیم تا همگان را قانع کنیم که برگزاری همه پرسی روی مسئله هسته ایی یگانه راه حل درست مسئله است. اگر مردم ایران به این رأی دادند که: الی و بلا این “حق مسلم را بهر قیمت و بهمین صورت که تا کنون بوده است میخواهند” خوب! چشمشان هم چها تا روی هزینه آن بایستند و دولت بیچاره را هم با نق زدنهای خود اذیت نکنند.

آقای روحانی باید این شجاعت را داشته باشد که یا بطور قاطع در برابر مراکز قدرت بایستند و مدیریت بحران هسته ایی را کاملاً بدست خود بگیرد یا باصدای بلند به مردم و دنیا بانگ بزند که در این زمینه اختیاری ندارد و آقای خامنه ایی و جنتی و … روی این مسئله تصمیم گیرنده هستند.

*

http://www.kaleme.com/1392/03/28/klm-148284/