...

"در آن وادی که نمی سوزد تن ِ بنده ای هیچ

از هُرم ِ طبی جانسوز

می پرسم از شما من

آخر آتش را چه سود؟"

***

ارج ِ گفته های ِ کسانی که به گفته ی ِ خود شان از ته ِ دل از جوک های ِ خنک و ناپسند خوشنود می شوند، چرا که بدین میانجی چه بسا مردمان ِ بیشتری به رَسته ی ِ جدایی خواهانی چون آنان و همگنان اش بپیوندند، بر اهل ِ خرد و روشنی پیداست. همزمان اما هیچ اندازه از ستبری ِ تنک مایگی ِ سخن ِ ژاژگویان نمی تواند بهانه ای گردد تا ناسپاسی و دُرُشتی به نمادهای ِ تاریخ و هنر از یک سو، و بی آزرمی ِ پیوسته به قله های ِ پژوهش و ادب ِ این سرزمین از سویی دیگر، با خاموشی روبرو گردند.

بی پروایی ِ هر روز افزون شونده ی ِ کسان در ناسزا و دروغ های ِ سازمان یافته، گسترش ِ نگرشناخت (ایدئولوژی) های ِ واپسمانده و انسان ستیزانه، پراکندن ِ اندیشه های ِ ایل گرا و پرورش ِ نگاه ها و بنیادهای ِ بد-اندیشگی ِ پاد ِ شهروندی، باید که ناخرسندی ِ باورمندان به شهر و شهروند و فرهنگ ِ شهرنشینی را، از هر رنگ و خاستگاه ِ سیاسی، به رساترین و بدنافهمیده شدنی ترین گونه، برانگیزد.

در "طبل ِحلبی"، نوشته ی ِ گونتر گراس داستان سرای ِ آلمانی، پاره ای هست که در آن گوشزد می شود، میدان را هیچگاه نباید خالی کرد، چرا که در این حال، این گورزادان و کوتوله ها(Die Zwergen) هستند که آرایندگان و بازیگران ِ صحنه می گردند. نگرگوشه ی ِ گراس به تهی گذاشتن ِ صحنه از سوی ِ روشنفکران ِ آلمانی و سپردن ِ آن به دست ِ مردم فریبان، تودگان گرایان و فاشیست ها بود. رضا دانشور*، اگر چه از روزنی دیگر، اما با همین نگاه، زایش ِ هیولای ِ فاشیسم ِ سبز از درون ِ چشم ِ گورزاد را در داستان ِ بی همتای اش، "خسروی ِ خوبان"، به نمایش گذاشته است. در ایران ِ امروز نیز دو گروه هستند که درنوشتن ِ هر مرزی را، هر اندازه که نیز قرمز، به یک امر ِ روزمره و پیش ِ پا افتاده پیکرانیده اند: فاشیست های ِ شیعی، و فاشیست های ِ ایلی.

برای ِ اینان هیچ پرده ای از شرم و خشونت و ژاژ در میان نیست که ارزش ِ پایین کشیدن را نداشته باشد. اگر فاشیست های ِ سبز با آتش زدن ِ سینما رکس، بر دوش کشیدن ِ تابوت های ِ تهی در میدان های ِ شهر، و به مرگ سپردن ِ دولتمردان و ارتشیان بر پشت بام ِ آموزشگاه ِ حقانی و گروگان گیری ِ نمایندگان ِ کشوری دیگر آغاز کردند تا از گذر ِ آن به کشتار ِ گروهی ِ 67 و نخستین هولوکاست شان برسند و اینک نیز در جست و جوی ِ هولوکاست ِ بزرگ تر و اتمی شان، سراسر ِ یک کشور با مردمان اش را به پاک کردن از روی ِ نقشه ی ِ گیتی می هراسانند، امری که در سراسر ِ تاریخ ِ آدمی بی پیشینه است، فاشیست های ِ ایلاتی و سفارشی از باکو و آنکارا و ریاض، تا که هنگام ِ جان و مال نیز فرارسد، کیستی ِ فرهنگی و دانشی و تاریخی ِ مردمان را آماج ِ تازش ِ خود برنشانده اند. دیگر هیچ ناسزایی نیست که نتوان اش بر زبان نراند. دیگر هیچ دروغی نیست که نتوان اش برنگفت. هنگامی که بی روشی در پژوهش و سخن، و نه تنها آن ها، به برترین روش ترادیسیده می شود، هر چیزی شدنی و هر دروغی گفتنی می گردد. کسان تخت ِ جمشید را ساخته ی ِ باستان شناسان ِ یهودی و "آریاگرایان" ِ اروپایی می شمارند. اوستا و همه ی ِ دین ِ کهن ِ زرتشت را یک دروغ و برنوشته ی ِ خاخام های ِ یهودی می شناسانند. کوروش، بنیاد گذار ِ نامدار ِ دودمان ِ هخامنشی را، که دیگران در این میان سر اش را نیز به زیر ِ آب کرده اند، یک برکشیده ی ِ دینمردان ِ یهود برمی انگارند. همه ی ِ دوران ِ با شکوه ِ دوازده سده ای از هخامنشیان تا برامدن ِ کیش ِ مبین را دوران ِ تاریکی، بی صدایی ِ تاریخی، و سراسر بی هیچ نشانه ای از زیست ِ فرهنگی ِ ملت ها و روی ِ هم رفته، دوران ِ خاموشی ِ شارمان (تمدن) و پویایی ِ همبودی (اجتماعی) می نمایانند. کسان بی روشی را تا جایی پیش می رانند که می گویند شارمان و فرهنگ از هنگام ِ برامدن ِ شیعه ی ِ صفوی در ایرانزمین آغاز می گردد و هیچ نشانی از هیچ ساختمان و شهری که به شمار آید، پیش از این دوران در دست نیست. مردانی چون سعدی و حافظ و فردوسی را دروغ های ِ تاریخی ِ شرق شناسان می نامند و داو ِ این را دارند که این بزرگان ِ هنر و ادب هرگز نزیسته اند. زبان ِ پارسی را زبان ِ سگان می نامند و یگانه راه ِ رهایی ِ "ملت های ِ زیر ِ ستم" را فدرالیسم ِ اتنیک می شمارند. فدرالیسمی که در آن استان های ِ خودایستا و خودگردان ِ "ایرانستان" ِ آینده، و یا آنگونه که خوش ذوق ترهاشان می آرزویند، "اتحاد ِ جماهیر ِ ایران"، بر پایه ی ِ نژاد و تبار ِ مردمان از یک دیگر جدا باید شوند. در همان حال که در اندوه ِ پاره نشدن ِ کردستان به دست ِ قاضی محمد از پیکر ِ ایرانزمین اشک ها می ریزند، و هرگز انگ ِ شوونیسم ِ پارسی و نوواژگان ِ بدپخته ای چون "تکه-ملت ها" از دهان هاشان نمی افتد، به نشست های ِ همبستگی با رایزنان ِ شاهزادگان در پایتخت های ِ جهان ِ آزاد نیز می شتابند و می کوشند تا از روزن ِ خود، "حق ِ طلاق" از ایرانزمین را به یک کالای ِ همگانی فرارویانند.

و در این میان، بی پرواترین هاشان، یعنی تریبونیان (فرزندان ِ مینوی ِ پیشه وری و غلام یحیی)، آن هنگام که زمین لرزه ای درافتاد و مردمان ِ بی نوای ِ بم زیر ِ آوار جان می باختند، به انگیزه ی ِ آنکه کشته شدگان از "نژاد ِ پست" ِ پارسیان اند و بدین میانجی، از روزن ِ گوژ و انسان ستیزانه ی ِ خودشان، تراز ِ نژادی ِ باشندگان ِ ایرانزمین به سود ِ نوادگان ِ چنگیز و تیمور دگرگون می شود، به شادی و پایکوبی پرداختند. گروه های ِ ایلی شان به روشنی، و با پُشتدهی به تانک های ِ آمریکایی،"حق ِ تعیین ِ سرنوشت تا مرز ِ جدایی" را پیشخواست ِ هر همرایی ِ سیاسی برمی گیرند و یکپارچگی ِ ارضی ِ ایرانزمین را تا سطح ِ یک خرافه ی ِ سیاسی که باید خود را از آن هر چه زودتر پیراست، پایین می کشند. در سطح ِ فرهنگی و گفتمان های ِ سیاسی ِ دی و امروز، هیچ اندیشمند و فرزانه و پژوهشگر ِ ایرانی نیست که از ناسزا از سوی ِ اینان در زینهار باشد. از پورداوود و عارف و عشقی و قزوینی، تا کسروی و یارشارطر و افشار، از هدایت تا اخوان، و از سپانلو تا رویایی و معروفی، همه و همه شوونیست و نژاد پرست شمرده می شوند. کسان در روز ِ روشن از "لگد مال شدن ِ منافع ِ ترکیه" در خاک ِ ایران سخن می گویند و از هم اینک کُردان و ارمنیان ِ ایرانی را به برون رفتن ِ آزادانه و بدون ِ خونریزی از "آذربایجان ِ بزرگ"شان فرامی خوانند. آنان از "رهایی ِ هر چه زودتر ِ آذربایجان ِ جنوبی" و از "آزاد سازی ِ عربستان ِ اشغال شده" که البته نگر شان خوزستان، کهن پاره ی ِ خاک ِ ایرانزمین است گفت و گو می کنند. اگر پاسداران ِ فاشیسم ِ شیعی در روز ِ روشن و در خاک ِ ایرانزمین از "خلیج ِ عربی" سخن می گویند، فاشیست های ِ ایلاتی و سفارشی، از "دنباله ی ِ طبیعی ِ کشورهای همجوار" در ایران دم می زنند. به نگر ِ اینان، بلوچستان، آذربایجان، ترکمن صحرا، کردستان و خوزستان هر یک "بخشی طبیعی" از خاک ِ کشورهای ِ هم مرز ِ ایرانزمین هستند که باید به سرزمین ِ آغازین بازگردانده شوند. فروپاشی ِ ارضی ِ ایرانزمین نزد ِ اینان از جاده ی ِ فروپاشی ِ فرهنگی می گذرد و یا همان چیزی که نگره پردازان شان در آنکارا، "بریدن ِ بند ِ ناف ِ فرهنگی" می نامند و حمید ِ احمدی در پژوهش های ِ خود، به ویژه در "ایران، هویت، ملیت، قومیت" به خوبی خاستگاه اش را نشان داده است. خود از این روست که ستیز با زبان ِ فارسی و تاریخ ِ پیش از اسلام و دروغ نامیدن ِ آن تاریخ در کمتر نوشتاری از کسان جا می افتد. آنان فارسی را بیست و اندمین گویش ِعربی می شمرند. نیمی بیشتر از مردمان ِ ایرانزمین را از تبار ِ چنگیزخان و سرداران ِ خون آشام اش برمی شناسانند و پیوسته جار می زنند که ایران یک دروغ ِ تاریخی ِ بزرگ و دست ساز ِ دودمان ِ فاشیست ِ پهلوی است. خاموشی در برابر ِ این ژاژگویی های ِ سازمان یافته و زیر ِ پاگذاشتن ِ هر روزه ی ِ خط های ِ قرمز ِ سیاست و ادب، فراورده و بازده ای جز تنومندتر شدن ِ فاشیسم ِ دوگانه ی ِ سرخ و سیاه نخواهد داشت. فاشیسم ِ دوگانه ی ِ سرخ و سیاهی که یکی خاستگاه اش استالین و نگره ی ِ هر زبان یک خلق است، و دیگری تبار از مردی می برد که در ژرفناها آرمیده و اینک تا نیمه از چاه برون آمده تا جهان را به رستگاری های ِ سبز اش وادارد. اهل ِ فکر و کنش در سوی ِ چپ ِ رودخانه ی ِ سیاست و گیتی گرایی، نمی توانند رویارویی با این هیولای ِ دو سر ِ از قفس برون پریده را تنها به راست های ِ سیاسی واگذارند. هنگام که دروازه های ِ شهر درنوردیده شوند و اهل ِ بیابان اندرتازند، همه ی ِ خانه ها می سوزند.

همزمان، بر اهل ِ فرهنگ، کانون های ِ هنری، و به ویژه کانون ِ نویسندگان، چه در درون و چه در بیرون است که دشنام به بزرگان ِ فرهنگ و هنر و ادب، و کژنمایی ِ تاریخ ِ ایرانزمین را برنتابند. زبان ِ فارسی در هزار و چهار سد سال ِ گذشته، زبان ِ پایداری و Resistance ِ همه ی ِ ایرانیان بوده است. به ویژه بر روزنامه نگاران، هنرمندان، و پیش از همه، زنان و مردان ِ کانون های ِ گوناگون ِ نویسندگی است که در برابر ِ ستمگر نامیدن، و زبان ِ سگان نامیدن ِ زبان ِ فارسی، بشورند و چنین درائیدن هایی را بیش از این بر خود و زمانه شان روا ندارند. نویسندگان پاسداران ِ رسمی ِ زبان اند و زبان خانه ی ِ آنان است. در برابر ِ آتشی که هر روزه در این خانه افکنده می شود، واکنش ها باید. واکنش ها باید از سوی ِ آنانی که پا پس در بیدرکجای ِ تنهایی ِ خود کشیده اند و دیوان بر دیوان می افزایند؛ تا که آیندگان را دیوانی بر جا ماند، کسان باید که برخیزند و پا به میدان ِ شهر ِ فرو اندر کام ِ دیوانگان غلتیده گذارند.

از سویی دیگر، زبان ِ مردمان را زبان ِ سگان نامیدن نخستین گام است از مردمان را چون سگان از خانه و کاشنه شان راندن و به اردوگاه های ِ مرگ اندربُردن. کسانی که در روز ِ روشن دیوان ِ حافظ و سعدی و فردوسی را آتش می زنند و این آتش زدن را به نمایش ِ همگانی نیز می گذارند، در روز ِ روشن نیز نوادگان ِ ُخرد و کلان ِ آن بزرگان را خوراک ِ آتش ِ کین ِ مهین و خشم ِ به همان اندازه بی انگیزه که بی مرز ِ خود خواهند کرد. کوره های ِ آدم سوزی در یک گامی اند و کلک به دستان، خاموش.

...

 * اگر چه از تباهی ِ روزگار، این نویسنده ی ِ کم، اما خوشنویس، اکنون در رادیویی که از سوی ِ نمایندگان ِ حوزه رفته ی ِ گورزادان، برای ِ هر چه بیشتر در هم ریختن ِ پیرنگ های ِ زمین و زمانه گردانده می شود، با دژپسندی ای شگفتی آور یادگار خوانی می کند: هیولا از چشم ِ گورزاد برون آمده، رشد کرده، هزار پوزه براورده و در دل ِ تاریک ِ راندگاه، نویسنده را یکجا بلعیده است! شمار ِ اوباریده شدگان اما کم و کرانمند به یک تن نیست. هنگام که بُنشت ها و بنیادها فرورویزند، سوی ِ چشمان نیز فرومی کاهد و در پی اش، سویه یابی، از جرگه ی ِ دشوارترین ِ هنرها می شود، حتا بر بهترین ها.

بادا تا که مردان، و زنانی با مردان آیند و اینبار نه از زبان درازی ها و خوشخوراکی های ِ بلعندگان، که از تُنُک منشی های ِ خودکرده ی ِ بلعیده شدگان داستان ها بسرایند. پذیرش ِ فاشیسم از راه ِ دور و سفارش ِ صیغه از درون ِ بلندگوهای ِ گنگ ِ زمانه، یکی از ننگ آورترین برگ های ِ تاریخ ِ هنر و ادب ِ ایرانزمین است. جهان هم اینک می خندد، آیندگان اما بر ما و "عقاید ِ نو کانتی مان" خواهند گریست.