در یکی از رسانه های اینترنتی خبری آمده است که گویا محمود احمدی نژاد از طرف روحانیون بلند پایه قم پذیرفته نشده است. این خبر جدا ازراست یا دروغ بودنش، می تواند حاوی چند نکته باشد که درذهنها زنده می شود. در زیر می توان پاره ای از این مسئله ها را برشمرد.

 محمد احمدی نژاد بعد از ابولحسن بنی صدر و علی رجایی، سومین رییس جمهوری غیر معمم در نظام جمهوری اسلامی است. ابولحسن بنی صدر بنا به اختلافاتش با خمینی از طرف او خلع و روانهء تبعید گشت. او اینک در فرانسه اقامت دارد و به فعالیت ضد رژیم مشغول است. بعد از او محمد علی رجایی که شغلش معلمی و از پیروان خمینی بود به ریاست جمهوری رسید. ایشان دیری نپایید که درجریان یک انفجار در مقرنخست وزیری وقت تهران بهمراه نخست وزیرمحمدجوادباهنربه قتل رسید و قتل این دو به مجاهدین نسبت داده شد. این قتل اما درهاله ای ازابهام وشایعات باقی ماندکه واقعا چه کسی این کار راکرد و به چه نیتی؟

 بعد ازاین دو علی خامنه ای و علی اکبر هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی به کرسیهای رییس جمهوری اسران تکیه زدند که هر سه روحانی مععم بودند. این سه توانستند مدت مدیدی تا آخر انتخابات دوباره به این کرسی تکیه بزنند. اینها ازطرف رهبران اسلامی پذیرفته شدند و تقریبا مشکلی نداشتند. برخی دیگاهها، مخصوصا دردوران رفسنجانی و خاتمی برای آنها و رهبرجمهوری اسلامی که عموما تندتر می باشند، روی داد. این اختلافات هم به زبان روحانیت آنها رفع ورجوع شد.

 اما بنی صدر ازهمان اوایل حکومت مورد بی مهری خمینی قرار گرفت و با شدت تمام از اریکه قدرت به زیر کشیده شد. مشکل است که برآورد کرد که اگر رجایی هم زنده بود، می توانست تا آخر در دودوره این کرسی را دراختیار داشته باشد. مرگ او این امکان راازاین مقاله می گیردتا بررسی کند، چه برسر ایشان می آمد؟

 محمود احمدی نژاد هم روحانی نیست. او بااینکه گفته است که در ولایت ذوب شده است، ولی لباس روحانیت را در بر ندارد و در س روحانی بودن را هم نخوانده است. ذوب در روحانیت و ولایت به معنی این است که دراین دومقوله دینی، اجتماعی ذوب شده است. در شدن، اما معلوم نیست که درصد کدام زیادتر است؟ درصد روحانیت وولایت یا درصد غیر روحانی بودن؟ در اینجا می توان براحتی پاسخ داد که در صد غیر روحانی آن بیشتر است. یعنی احمدی نژاد مفرغی است که نمی تواند روحانی وولایی کامل باشد.

 روحانیت در حکومت ایران بعنوان یک قشر اجتماعی، همواره در طول تاریخ به منافع خود اندیشیده است. سخنان خمینی و رهبران مععم دینی اینها را دربالا بردن اهمیت وپایگاه روحانیت شیعه اسلامی کاملا هویداست. خمینی می گفت همه چیز ایران ازروحانیت است و روحانیت شیعه حافظ ایران است.

 رفتن هر دفعه احمدی نژاد به حضور آیت الله ها و کسب تکلیف ازآنها ودادن گزارش به آنها، که یکی دادن گزارش به جوادی آملی در سفر بعد ازسخنرانی در سازمان ملل است، را می توان درروحانی نبودن او خلاصه کرد. یعنی اینکه اگر احمدی نژاد روحانی نیست، پس او باید همیشه یک پایش پیش این آیت الله و آن امام باشد و ازآنها تکلیف بجوید. این همان سلطهء مستقیم روحانیت را می رساند. آنها اگر یک غیر روحانی ذوب شده در ولایت و فقاهت را بر مسند کار بگذارند، اما همیشه او را درکنترل مستقیم خود دارند. خمینی درهمه جا و نهادی نماینده ای ازخود گذاشته بود وحتی در سپاه پاسداران و کمیته و ارتش هم نماینده مستقیم خود که روحانی بودند را داشت.

 اما بااین مقاله سرنوشت محمود احمدی نژاد در همکاری با طبقه روحانی چه می شود؟ او که روحانی نیست، تضادتش با روحانیت که همه حکومت را دردست دارند وخود را نماینده واقعی خدا می دانند، چگونه حل می کند. این تضاد چه اوبخواهد ونه، وجود دارد. چون اوروحانی نیست و آنها روحانی هستند ودرقدرت کامل. آیا احمدی نژاد می تواند دل همه این روحانیون که به جز منافع خود ودینشان به قول خود دردنیا به هیچ اکتفا نمی کنندرا به دست آورد؟ آیا احمدی نژاد که خود را به محمد علی رجایی می چسپاند، سرنوشتی به نوعی مانند اورا پیدا می کند؟ این مسلم است که نمی تواند مانند بنی صدر باشد، یا شاید هم تبدیلش کنند. چون بنی صدرهم او با خمینی همراه ونقش بسیار بزرگتری از احمدی نژاد داشت. او توانست به خمینی کمک کند تا رهبر شود. آلان هم احمدی نژاد نمی تواند بیشتر ازبنی صدر به آخوندها خدمت کند.

خلاصه مشکلات احمدی نژاد باروحانیت، مشکلاتی نیست که پوشیده بماند. احمدی نژاد روحانی نیست. روحانیت منافع خود رابرهر چیز مقدم می دانند و بعید نیست درشرایطی احمدی نژادراقربانی منافع خود کنند. مشکلات احمدی نژاد با ولایان و فقیهان و امامان یک مشکل واقعی است. او توانش نمی رسد تا این واقعییت را تغییر دهد. اوباید خیلی شانس بیآورد تا ازگزند تصمیمات روحانیت که می تواند برای او سرنوشت ساز است، در امان باشد.

 شنبه 21 مرداد 1385 برابر با12 آگوست 2006