July 29, 2008

The Washington Institute for Near East Policy

The Guardian Online, July 22, 2008

Michael Jacobson

مرُاوده هایِ ایران و آمریکا دوباره سَرگُفتار ِ تازه ها (اخبار، news ) شده اند، آنهم پس از اینکه به پاس گزارشِ "نهادِ ارزش یابیِ پرونده هایِ ملیِ آمریکا" (US National Intelligence Estimate) در ماه دسامبر 2007 ، این گزارش ها برایِ چند ماه از رویِ رادار ناپدید شده بودند. این روزها، گرانیگاه، رویکردِ رسانه هایِ گروهی و همبودی به سویِ پیشنهادهایِ ساستاریک (سیاسی) آمریکا به ایران اندرکشیده شده است، که در جاور (حال) رُستن (رُشد کردن) هستند، و همچنین گزارشهایی در بارۀِ شایندگیِ (احتمال) تازش ِ ارتشی آمریکا به ایران که در چرخش میباشند.

با همۀِ وَندسارش (تمرکز) بر چَکادِهایِ (جبهه های) ساستاریک (سیاسی) و ارتشی، کمتر به میانۀِ این دو چَکاد، درنگریده شده (توجه شده) است: به زبان دیگر کارزارِ بازرگانی آمریکا با ایران.

فشار بازرگانی شاید مَهین ترین (مهمترین) ابزاری است که آمریکا در زرادخانۀ خود دارد و میتواند بکمک آن ایران را به کنار گُذاشتن برنامه هایِ جاهخواهانۀ (جاه طلبانه ambitious; ) اتمیِ خود ناچار کند. با اینکه تلاش ِ آمریکا در بالا بردن هزینه هایِ جاهخواهانۀِ اتمیِ تهران کامگار (موفق) بوده است، ولی هنوز ملاها نشانی، بنا بر دِگرکردنِ راه خود و یا چشم پوشی از آن آشکار نکرده اند. برای اینکه در این تلاش ها کامگار بود، بایستی که بر فشارها بگونۀ چشمگیری افزوده شود، تا وَداییدن (تصمیم گرفتن) برایِ ملاها هرچه بیشتر از امروز ناگوارتر گردد.

یک دشواریِ آمریکا در پیوند با تلاش ِکنونی برایِ ایجادِ فشار بر مولاها این است که این فشار به یک بخش از فَیار (صنعت) کرانمند (محدود) شده است – بخش سرمایه ای. در این بخش، وزارت دارایی آمریکا دست بالا را گرفت است و بدرستی کامگار بوده است. در دو سال گذشته، وزارت دارایی مورد ایران را به یکی از فراپرسش هایِ (مسائل) بُنیادهای پولی و سرمایه ایِ جهان فرارویانید، به این گونه که این وزارت خانه مراوده هایِ بازرگانیِ بُنیاد هایِ سرمایه ای جهان با ایران را مراوده بدون ِپایندان (ضمانت) شناسانید. این وزارت دارایی آمریکا فَرانمود (توضیح داد) که چگونه ایران سازمان ِجهانیِ سرمایه را از راه گُشایش ِ باهَمان هایِ (شرکت های تجاری) نمایشی مورد ابزار ِ گشتگیِ (سواستفاده) آماجِ پلیدِ خود میکند و از این راه کارهایِ فریبکارانۀِ خود را نهفته نگه میدارد.

بُنیادهایِ جهانیِ مَهین ِ (مهم) پولی به هُشدار ِوزارت داراییِ آمریکا واکنش درخور نشان دادند. اگر این گزارش را واکاوی کنیم، بُنیادهایِ پولیِ جهان-- به ویژه آنها که در اروپا جای گیر شده اند— در پی این هٌشدار، کُنش ها را آغازیدند، یا به اینگونه که مراوده هایِ بازرگانیِ خود را با ایران به پایان رساندند و یا آنرا کاهش دادند. مورد هایی که بیشتر به دور از پَرمَر ( انتظار) میباشند این است که در ماه هایِ پسین، بانک ها در اماراتِ متحدۀِ عربی و چین نیز در مراوده هایِ بازرگانیِ خود با ایران هٌشیاریِ بیشتری را آغازیده اند.

با اینکه به گونۀِ آیینی (قانونا)، این بانک هایِ جهانی ناگُزیر از پیروی کردن از آروایش هایِ (تحریم های) آمریکا در برابر ایران نمی باشند، ولی خیلی ها هٌشدار ِوزارت دارایی آمریکا را هٌشیارانه درنگریدند. نُخست اینکه، بانک ها تلاش کردند آوازه نیکو خود را نگه بدارند، و درنَگَریدند (متوجه شدند) که دوری جُستن از پَژمَرگی ای (خطری) که وزارت دارایی آمریکا هُشدار آنرا داده بود، از روزنۀِ آینده نگریِ بازرگانی هم که باشد، میتوانست در برگیرنده مینِشی (مفهومی) باشد. دوم اینکه، از آنجاییکه آمریکا، گرانیگاهِ رهبریِ و بازرگانی جهان است، این بانک ها خشنود نبودند که با بجان خریدن ِ این چنین پَژمَرگی ای (خطری)، که از راه مراودۀِ بازرگانی با تروریست ها و تبهکاران پامیگیرد، از درآمدن (ورود) آنها به بازار آمریکا جلوگیری شود. بُنیاد هایِ بازرگانی به ویژه از گرفتار شدن به سرنوشتِ بانک آلمانی ABN Amero دوری میکردند—این بانک آلمانی در سال 2005 از سوی آمریکا به 80 میلیون دولار پادفرا (جریمه) ایراخته (محکوم) شد تنها به پاس ِکاستی در پروندهایی که نمی توانستند به فَرنودند (با دلیل ثابت کنند) که این بانک از ساستارهایِ آروایش ِ (سیاست های تحریم) آمریکا در برابر ایران و لیبی پیروی میکرده است.

روزنامۀِ Financial Times نوشت: " این پادفرا (جریمه)، خیزآبهایِ (امواج) زمین لرزه ای را به میان سامان ِبانک جهانی فرستاد که پژواکِ آن تا به امروز نیز سُهش (احساس) میشود".

آروایِش هایی (تحریم هایی) که با رهبریِ آمریکا انجام میگیرند بیگمان دَرآیِش (تاثیر) بر ایران داشته اند، هتا با اینکه بهایِ نفت بالا میرود [با نگر به اینکه شیوۀِ بد و برنامۀِ ترازداریِ (اقتصادی) محمود احمدی نژاد، شوَوَندِ (علت) نهادین (اصلی) گرفتارهایِ مردم بوده است]. آماس ِ پولی (تورم پولی) تا 25% بالا رفته است، و بازرگانان ایرانی باید که ترابُردهای پولی (Transactions) را با پول آماده (نقد) پرداخت کنند، آنهم به پاس ِ گرفتاری ایِ که آنها با بکارگیریِ ارز هایِ بیگانه در مراوده هایِ خود با بانک های اَنیرانی (غیر ایرانی) بوجود آورده اند. واردکنندگان ِ ایرانی ناچارند که کالاهایِ خریداری شده را پیش پرداخت کنند و بیشتر از این توانایی برایِ گرفتن پادار هایِ (اعتبار) جاری را ندارند، و هزینه هایِ آنها تا 30=20 % میباشد. سامان ِبانکی ایران به ویژه زیر آروایش ِ(تحریم) و فشار ِآمریکا سخت کُوبیده شده است.

بانک سپه به مرز ِدرهم فروریختگی رسیده است. بانک صادرات هاییده است (تایید کرده است) که شمارۀِ پیوندها و مراوده هایِ بانکی اش در پَهنۀ گیتی از 29 شماره تا آگوستِ 2006 به 8 شماره، تا آغاز 2008 کاسته شده است.

فشار ِآمریکا بر بُنیادهایِ پولی، خیلی از سرمایه گذاران بیگانه را نیز هراسان کرده است. در دسامبر 2006، وزیر نفت کاظم وزیری هایید (تایید کرد) :" از زمانیکه بانک هایِ جهانی و سرمایه داران همکاریِ خود را با ما کاهش داده ا ند، فَیارها (صنایع) با دشواری روبرو شده اند که بتوانند پرُژه هایِ ساختاری را کمک پولی دهند. فرآوردن ِ (تولید) ِنفت ایران فروکش کرده است و شاید که این روند بدون سرمایه گذاریِ مَهین (مهم) اَنیرانی (خارجی) ادامه پیدا کند. این یک روندِ نابود کننده برایِ ایران است، همانگونه که بَرخی از کارشناسان باور دارند که بدونِ سرمایه گذاریِ مَهینِ اَنیرانیان (خارجی ها) در کان هایِ (معادن) کهنه و فَرتوت شدۀِ نفت ایران، چه بسا درآمدِ کشور از راه فروش نفت نیز ناپدید شود.

جانشینِ وزارتِ نفتِ ایران نگرانیِ دولت را اینگونه بیان کرد که:"اگر نِهیدها (اوضاع) دگرگون نشوند، در بین ده سال ِآینده نفتی برایِ فروش برجای نخواهد ماند ".

بدبختانه، آمریکا در بخش هایِ دیگر فشارهایِ همانند را بکار نگرفته است. برای اینکه آمریکا در دگرگونیِ رایِ کسانیکه در تهران میوَدَایند (تصمیم میگیرند) کامگار باشد، او باید که فشارهایِ ترازداری ( اقتصادی) را گُسترش دهد. در همان هنگام که مراوده ها و ترابُردهایِ پولی (transactions) بانک هایِ جهانی با ایران به گونه هُشیارانه زیر بازرسی میباشند، این کرانمندی ها (محدودیت ها) برای پیمانکاران (businesses) و بازرگانان دیگر انجام نمی گیرند. بازده این کاستی این است که مُلاها میتوانند راه ای برایِ دورزدن آروایش ها (تحریم ها) پیدا کنند، و نگران کننده تر از همه اینکه، ملاها در جاور (حال) ادامه دادن ِتلاش برایِ دسترسی یافتن بر کالاها و تکنولوژی هایِ پیشرفته میباشند که بخشی از کالاهایِ آروایشی (تحریمی) هستند.

یکی از راه هایِ ساده برایِ انجام این کار (دورزدن آروایش ها) بازگُسیل داشتن (re-exports) کالا میباشد – به اینگونه که فرآورده نخست به کشوری که در آن بازرسی نمی شود فرستاده میشود، و سپس از آنجا به ایران روانه میگردد.

امارتِ متحده عربی گرانیگاهِ کالاهایِ بازگسیل شده (re-export) به ایران است، برای اینکه این کشورها از پیرامون ِ بندر ِآزادِ بازرگانی برخوردارند و همچنین سالیان دراز با ایران مراوده ها و پیوندهایِ بازرگانی داشته اند. هزاران پیمانکار (businesses) و بازرگان ایرانی در این کشور ها جای گرفته اند و از این راه دادو ستد میکنند. برایِ اینکه ارزش ِاین داد و ستد را دریابیم، " اتاق بازرگانی و صنایع دُبی" ارزیابی کرد که در سال 2006 گُنجایش ِدرآمدِ بدست آمده از بازگسیل داشتن ِ(re-export)کالاها در این کشور 60% داد و ستد بین دو کشور بوده است.

نمایندۀِ انجمن بازرگانیِ ایران در دُبی رویهمرفه، آروایش ها (تحریم ها) را کرانمند (محدود) ارزیابی کرده است، و گفته است: " که براستی آنها درآیِشی (تاثیری) ندارند، اگر که بخواهم اَمین باشم. اگر کسی بخواهد کاری بکند – برود ایران – خیلی آسان میشود آنرا انجام داد."

برای اینکه این گونه داد و ستد ها درهم کوبیده شوند و برایِ استوان (محکم) کردن گرۀِ تناب دار ِبازرگانی بر گردن ملاها باید که آمریکا شماری از بخش هایِ بازرگانی را که نغش (نقش) کلیدی در فراهم آوردن ِداد و ستد هایِ جهانی برایِ ایران بازی میکنند، مانند ترابریِ کالاها با کشتی، بازرگانان، باهَمان هایِ (شرکت های) تَرابریِ کالاها و واردات- صادرات، تیررس ِخود کند. آمریکا باید که بر این باهَمان ها (شرکت های تجاری) و پیمانکاران فشار وارد آورد و مراوده ها و ترابُردهای پولی (transactions) با ایران را زیر بازرسی خود بگیرد. بااینکه این فَیارها (صنایع) در سنجش با بانک ها نه همسان و نه همانند هستند، آمریکا بایستی با این وجود روشِ وزارت دارایی آمریکا را در خاستگاه کاری نمادین برایِ پیشروی برنامه های خود و جلوگیری از مراوده های بازرگانی با ایران در این بخش از فَیارها (صنایع) بکار ببندد.

در نخستین گام، آمریکا نیاز دارد به یک واکاوی (analysis) که اندریافتنی (قابل فهم) باشد که چگونه این فَیارهایِ (صنایع) بازرگانی دستمایۀِ ابزارگشتگیِ (سواستفاده) ایران میشوند و با چه گُسترده گی ای ایران این باهَمان های نمایشی (sham business) را برای دورزدن آروایش ها (تحریم ها) بکار میگیرد. همانگونه که استوارت لِوِی ( Stuart Levey )، جانشین ِخزانه داری آمریکا برایِ داده های ترازداری و ترور (under secretary of treasury for terrorism and financial intelligence) ، گفته است:" باهَمان هایِ (شرکت های تجاری) خریدار موشک و فَیارهای (صنایع) اتمیِ ایران خودشان را پشت یک پَهنه از نمایندگی ها پنهان کرده اند که پیشبُرد این برنامه ها را دنبال میکنند.

به ویژه، از پیشآمدهایِ کِرامند (با اهمیت) و گفتنی آن هایی هستند که ایران تلاش کرد موادی را که برایِ برنامه هایِ موشکی و یا اتمی او نشاخت (تعیین) شده بودند، پوشیده نگه بدارد و یا اینکه انبازی (شرکت) نهادهایی مانند سپاه پاسداران انقلاب را در آن رُخداد نهان کند.

آمریکا باید به کسانی دسترسی پیدا کند که نغش (نقش) نهادین را در فراهم آوردن ِداد و ستدهایِ بازرگانی با ایران و دادن ِآموزش هایِ مورد نیاز برایِ فَیارهایِ (صنایع) ویژه (industry-specific) بازی میکنند، و با این کارشان ملاها را در نگارییدن (شکل دادن) به رفتار بیخردانه شان یاری میدهند. این برایِ باهَمان ها (شرکت های تجارتی) بسیار دشوار و پُر هزینه خواهد بود که مانند گذشته به رفتار ِخودشان در برابر ایران ادامه بدهند، و پس از اینکه دستورات درخور را از آمریکا دریافت کردند، همچنان خود را به نادانی بزنند. آمریکا باید همانگونه که با بانک ها برخورد کرد رسا بگوید، که اگر باهَمان ها (شرکت های تجاری) از هُشدار آمریکا پیروی نکنند، آماج فراپیش ها (اقدام ها) و پاسخ هایِ سختِ آمریکا خواهند شد.

وَندساریدن (تمرکزکردن) بر این گزارش ها، به پاس ِ رفتارهایِ ناهنجار ملاها و دیگر فرنود ها (دلایل)، که در پی میآیند، مَهین است. در گذشته، آمریکا کمتر در فَرنودیدن ِ(بادلیل ثابت کردن) دیگر کشورها برایِ پیروی از آروایش ِ(تحریم) گستردۀِ ایران کامگار بود، چونکه خیلی از این کشورها انگیزه این فَراپیش هایِ (اقدامات) کیفری را ساستاریک (سیاسی) ارزیابی میکردند. فَروَر (تفاوت) در اینجاست که بنا به گفتۀِ جانشین وزارت دارایی آمریکا لِوی (Levey)، آمریکا تلاش کرده است که روشن کند که این بار فراپرسش (مسئله) ساستاریک (سیاسی) نیست، ونکه "رفتار دولت ایران که ناهمتا با هنجارها (عرف) و داتمَندی هایِ (قوانین) جهان" میباشد، مورد نگر است.

پیدا کردن ِراه ای برایِ پایان بخشیدن به برنامه اتمیِ ایران بگونه آشکار یک خواستِ کِرامند (بااهمیت) برایِ آمریکا و همپیمانان او میباشد. با اینکه چشمآنداز کامگاری (موفقیت) هنوز خیلی به دور است که بتوان از پایندان (ضمانت) اجرایی برای آن گفتگو کرد، با این وجود برنامه ای که فشار ِترازداری (اقتصادی) تازشگرانه را در دستورکار خود بگذارد، تنها راهی هست که میتواند به کامگاری به سرانجامد. برای اینکه این تلاش بُرومند (باثمر) گردد، باید که برفشار ِ ترازداری (اقتصاد) افزوده شود.