«!nədə söz
«!Quşların köçü»
«!Duz»
«!Quru göl»
.İtən gəlcək
«.Dalımdaki yük
Ortadadır
«.fırtanalı dalğalar
.Qaranlıq düşübdü
.Laçın və Kərəm işdən gəlirlər. Xıyavan qalabalıqdı
.Hamı tələm-tələsik istir evə qayitsin.Yük daşıyan maşınların səsi,adamların uca-uca danışığı,duz torpağın tozu havanı bürümüşdü
Kərəm yolun ortasında durub girdə börkün yuxarı verdi.Və qaraşın üzündə əlin yastı burnuna, qalın bığlarına çəkib Laçına sarı dedi:
«Evdə yeməğ[k]ə bir şey yoxdu.Yol ustundədə tapılmaz.Sən çox yurğunsan,evə get!Qıçların dalınca gəlmır.Mən gedim bir az ayın-oyun alıb gəlim.Tez qayıdıram.»
«Olsun ata, tez qayıd!»-Laçın bir yorqun səs-inən cavab verdi.»
O evə yetişənəcən piyada çox yol gəldi.Yolda ucu-bucaqsiz fikirlərinin ardın tutabılmədı.Gözləri öz-özünə yumulurdu, və beyni sözünə baxm(ay)ırdı.Diyəsən işdən düşmüdü. Balaca həyətdən geçib bir üç-ü-dört otağa girdi,ki köçdən sonra kiraya tutmuşdular.Onlar geçinmək üçün yalniz bir otaq varıdı,ki bir bucağına yeyib-içmə hacatların,obiry bucağada yastıq, yorğan-döşək yığmışdılar.Və iki güldan , içində qızıl güllər, pəncərə qabağında idi.Otağın tərkin,döşəməsin, bir köhnə kilim örtürdü.
Laçını aclıq,yuxusuzluq,yurqunluq və ürək çırpınması bərk sıxırdı.Pəncərəni açdı.Yaylıq məntor və cantasın otağın bucağına qoydu.Sırfanı gətirib saldı;boşqabları düzdü.Birin atasına birində özünə.
Sırfaya gözsalanda gördü bir boşqab əskikdi!Getdi birində gətirid.İstədi onu düzsün, gördü sırfa boşdu!
Pəncərəyə sarı baxdı, gördü bir kişi ağ paltarda, boşqaba bir duzlu sonanın cəndəkin goyub buyur deyir.
.Biləsin qorxu basdı
.Kim siz?» Səsi titirərək dedi«
Cavab gəlmədi.Laçın yerində donmuşdu:
«Al! Yemək datlıdır.» Kişi əlini tərpatməklə qandırdı.
O uzun iti puçağında görstdi.İstədi belə desin ki, özü sonanın başın kəsib və onun əti həlaldi.
Laçın əli-ıxtıyarsız yavaş-yavaş ona sarı çəkildi,elə ki yuxuda yeriyərdi. Kişinin üzü bəlli dəyildi.Onun üzü, qızın yuxuda gördüyü natanış adamların üzünə bənzirdi.O vi[u]qarla pıçağın laçının boynuna sarı apardı və birdən iti bir hərəkətlə qızın boğazın vurdu! Ki Laçın onun biləkin göydə tutdu.O yekə cəndəyin qızın üstünə saldı.Laçı dalı üstə yerə dəydi:
«A...t...a!» Onun əl- ayağı altında başı üzülmüş quş kimi çabalayıb çığırdı.
Kərəm qapıdan girdi.Laçın kilim üstündə əl-ayaq çalırdı.
«Laçın!Laçın!Gəldim bala !» Deyib onu bağrına basdı.
Laçın gözün tikdi atasının gözünə və bir neçə an elə qaldı:
«Gec gəldin, boğazım qanlıdı? » Sonra titirən səslə dedi.
«Yox qızım, sən sağsan.Bir şey olmuyubdu ,niyaran olma!»
«Ata məni yalqız qoyma! Boğazıma pıçax vururlar. Çörək yox, quşların cəndəyin buyur deyirlər.Təbib deyib yalqız qoyma məni.»
«Yox,səni yalqız qoymaram .Kefiyin saz saxla. Birlikdə getməməkdə çaşdıq.Amma bunu bil ki bu şeylərin hamısı geçəcək. Geçən ilin qar- yağışı kimi.Bu oyanış qorxularının sonu var.Niyaran qalma! Bircə ağri-əməkin sonu yoxdu. Qalx ayağa çörək gətirim. Acsan.»
«Ha zaman qurtulacaq? Mə qorxu yuvası olmuşam. O zaman qurtular ki daha mən yuxam. O zamandan ki göz açmışam hər şesyi bir-bə-bir əldən vermışəm.Bacı,qardaş, dost,ana. Bircəc siz qalıbsız mənə,qorxuram sizidə əldən verəm.Doğub böyüdüğ(g)üm yeridə əldən vermişəm.O yeri ki daş-qumuna,ot-ələfinə,çay-çeşməsinə, dalğalarının ətir-iyisinə vurulmuşdum.Elə ki Kəhəri Lalənidə məndən aldilar.Ata! Sənnən suvay kim mənə qalıbdır? Sevgi ilə dərs oxurdum onuda əldən verdim.
Mən hərşeyimi itirmişəm.İndi həryerdə öz eitginlərimin dalıca gəzirəm.Əldən getmişlərin qorxsu məni dəli eliyibdi. Burda bir "kuçux" kimi düşmüşəm sənin dalınca, istəmirəm bircə dirəyimi əldən verəm,yalqız qalam.
Həmişə quru sevinirəm, ki böyüyəcəyəm,"sah-kələf"bir iş tapacağam, özümə ev tikəcəyəm, atama yetişəcəyəm.Amma hərgün ki geçir lap umudsuz oluram; və daha artıq qəm qorxuya cumuram.Yaxcı şeylərin hamısı "biləmə" xoş-xiya yuxu gəlir,tərsinə,pis acı şeylər yaşayışımı yaradirlar. Bilmirəm,öz axır-aqıbətımızdən çox qorxuram. Yaşayşın duzəlməsinə heç bir umudum yuxdu. Bir zərrədə.Bilmirəm hərşey niyə belədi,ya belə olubdur.Bəlkədə zalım fələk bizimkin belə yazıbdır.»
«Bala məndə bilmirəm hərşey niyə beldir. Amma bunu bilirəm ki insan bilmədiği şeylərin adın fələk qoyubdu. Onları bilsə fələkdə işdən düşər.Gızım,sən hərşeye əldən veribsən,məndə vermişəm.Başımıza gələnlər üçün özümüzü aradan aparmaq gərəkli dəyil.
Geçmişə fikir vermə,burax! Geçmişin düyünü geçmişdə qalıb,açılan dəyil. Gələcəkə fikir verməlisən.»
«Bilirsiz,öz əlimdə dəyil.Tutmaca gələndə ixtiyar işdən düşür.Heç hiss eləmirəm necə cumuram.Əl çəkmirlər da.»
«İndi bir balaca iş tapmışıq başımızı dolandırırıq;işsiz dəyilik. Ayağımız burda bərkidi göndərrəm dərsiyin oxuyarsan.Adadan-da biryolluq əlçəkməmişik,orda yaşayış yeri olsa qayıdabılərık.Xıyalın rahat olsun. Obiri tərəfdən, biz bu tufanlardan geçmişik. Dəmir idik polad olmuşuq.Gərək heç zaddan qorxun olmasın.Bizi dəyirmanin bu yanından ölü salsan, oyanından diri çıxarıq.Tərsə fikirləri birax! Sənə bir qadin işidə taparıq.Dərsiyin oxuyarsan,özüyən evdə tikərsən.Dur sırfa başına, acıq!Şamdan sonra istirəm sənə Koroğlu və Əsli-Kərəm-dən oxuyam. Bir misra sən oxuyarsan,birində mən.»
Eləki Laçın nağılların adın eşitdi başladı:
«Atəş kərm, tüssi kərm, yan Kərəm! Ata,gəl!»
Krəm ikimci misranı oxudu:
« Əsli olsun sənə qurban,can Karm!»
«Qul diyərlər qulun boynun burarlar.»
«Qullar qabağında gedən tirəm mən.»
«Kərəm yandı, əsli yandı,mən yandım.»
« İndi onların eşqini mən inandim.»
و آب را !»
نه سخن!»
«کوچ پرندگان !»
« نمک!»
«دریاچه خشک!»
«زمان را حمل میکنم.
«در میانه است
سفره را که از نظر گذراند دید یک بشقاب کم است! رفت بشقاب دیگری آورد. و خواست آنرا روی سفره بچیند، که دید سفره خالی ست! به سوی پنجره نگاه کرد. مردی با لباس سفید، جلو پنجره ایستاده بود . و بشقابی را به او تعارف میکرد که در آن لاشه اردک نمک گرفته ای قرار داشت. وحشت برش داشت . با صدای لرزانی گفت:
مرد، بی صدا، با حرکات دست گفت:
«غذا خوش مزه است. بیا بگیر! »
چاقوی بزرگ و تیزش را نشان داد که گردن اردک را خودش زده و گوشتش حلال است.
لاچین به پشت افتاد، و زیر دست و پای او مثل مرغ سرکنده بال و پرزد و فریاد کشید:
همیشه به خودم دلداری میدهم که بزرگ میشوم، کار درستی پیدا میکنم، خانواده تشکیل میدهم؛ از پدرم مواظبت میکنم. ولی هر روز که میگذرد نومیدتر میشوم؛بیشتر در ترس و اندوه فرو میروم. همه ی چیزهای خوب برایم خواب و خیال جلوه میکنند. و بعکس همه چیزهای بد و درناک خود زندگیم را تشکیل میدهند. نمیدانم، از آخر و عاقبت خودمان وحشت میکنم. هیچ امیدی به بهتر شدن زندگی ندارم.حتی یک کمی. نمیدانم چرا همه چیز چنین است یا چنین شده است. شاید فلک ستمگر سرنوشت و قسمت ما را چنین نوشته است. »
«میدانید، دست خودم نیست. وقتی حمله میشود دیگر اراده ام از کار میافتد. هیچ نمی فهمم چطور غرق میشوم. دست بردار نیستند، دیگر.»
«حالا یک کار کوچکی پیدا کرده ایم، و بیکار نیستیم. پایمان که اینجا سفت شد میفرستم درس ات را دنبال کنی.ازآدا هم به کلی دست نه شسته ایم اگر آنجا باز امکان زندگی پیدا کنیم میتوانیم برگردیم. خیالت راحت باشد. از طرف دیگر من و تو از این توفانها رد شده ایم، آهن بودیم پولاد شده ایم. نباید از چیزی ترسی داشته باشی. اگرما را از اینور آسیاب مرده وارد آن کنند، از آنورش زنده بیرون میاییم. فکرهای منفی را کنار بگذار. کار مناسبی هم پیدا میکنیم. میری درس ات را میخوانی. صاحب زندگی میشوی. بیا سر سفره، گرسنه ایم. بعد از شام میخواهم از کوراوغلو* و اصلی کرم* برایت بخوانم. یک مصرع تو میخوانی، یک مصرع من.»
-«کرم آتش، کرم دود، بسوز کرم! پدر بگو!»
-«جان کرم! اصلی قربانت شود.»
-«برده گویند، لاجرم گردن اش را خم میکنند.»
-«کرم سوخت، اصلی سوخت، من سوختم.»
او کوه «چملی بئل çəmli bel»-گمره ی مه آلود- را مرکز مبارزه خود قرار میدهد، و پسران و دختران
مبارز از سراسر منطقه به او می پیوندند. همه در چنلی بل از حقوق مساوی برخوردارند. کوراوغلو و یارش «نگار » که در غیاب او مبارزه را رهبری میکند، هیچ برتریی به دیگران ندارند. تصمیم ها جمعی گرفته میشود و زنان از مردان در مبارزه پیشگام تراند. مبارزه ی آنها برای یک زندگی آزاد و راحت و سرشار از عشق و دوستی ست.
* کرم، قهرمان داستان فولکلوریک آذربایجانی " اصلی و کرم" است. قصه ی دلباختگی اصلی-دختر ارمنی- و کرم -پسر آذربایجانی-ست. که در پایان داستان هر دو -یکی پس از دیگری- فروزان شده و به خاکستر تبدیل میشوند. عشق.
اصلی چهل روز خاکستر کرم را به دوش خود حمل میکند با این امید که او از خاکستر خود برخیزد. روز سی و نهم فریب سخن پیرزنی را میخورد و خاکستر را که در حال جان گرفتن بود بر زمین میگذارد.
وقتی امیدش را از دست میدهد خود نیز شعله ور میشود. امید به عشق را.
** مصرع های پراکنده، از- کور اوغلو و اصلی کرم - که اصل آنها در متن آذربایجانی داستان آمده است .
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!