سالانه صدها - اگر نگوییم هزاران - زن به دست خانوادهء خود به نام شرافت خانوادگی به قتل میرسند. به دست اوردن آماری دقیق در این زمینه کار دشواری است؛ قتلها گزارش نمیشوند، عاملان آن مجازات نمیگردند و مفهوم قتل ناموسی در بعضی جوامع توجیه میشود.
به گفتهء مارشا فریمن، دبیر دیدهبان جهانی حقوق زن در موسسهء هوبرت هامفری در دانشگاه مینه سوتا، بیشتر قتلهای ناموسی در کشورهایی اتفاق میافتند که مفهومی از زن به عنوان یک کانال ابروی خانوادگی مسلط است.
بنا به گزارشهای رسیده به کمیسیون سازمان ملل، قتلهای ناموسی معمولا در بنگلادش، انگلستان، برزیل، اکوادور، مصر، هند، اسرائیل، ایتالیا، اردن، پاکستان، مراکش، سوئد، ترکیه و اوگاندا اتفاق می افتد. در بین کشورهایی که گزارشی به سازمان ملل ارسال نکردهاند، در افغانستان این عمل به شکل قانونی تحت نظر حکومت بنیادگرای طالبان اتفاق افتاده است و در ایران و عراق هم مواردی از این دست گزارش شده است.
در حالی که پدیدهء قتل ناموسی توجه زیادی به خود جلب کرده و خشم بسیاری برانگیخته است، این بحث در بین مدافعان حقوق بشر مطرح است که آیا این مقوله را باید قسمتی از مسئلهء بزرگتر خشونت علیه زنان قلمداد کرد یا نه.
در قرآن کتاب اساسی تعلیمات مسلمانان هیچ چیزی مبتنی بر اجازه دادن یا مقدس شمردن عمل قتل ناموسی وجود ندارد. اگر چه دیدگاه زن به عنوان ملک بدون هیچ حقی برای خود، عمیقا در فرهنگ اسلامی ریشه دوانده است.
به گفتهء طاهیرا شهیدخان، استاد و متخصص مسائل زنان در پاکستان، زنان به عنوان دارایی مردان خانواده تلقی میشوند، بدون در نظر گرفتن طبقه،نژاد یا دینشان. صاحبان این دارایی حق تصمیم گیری برای سرنوشت آنها را دارند. مفهوم مالکیت، زنان را به کالایی که میتوان آن را مبادله کرد، خرید و یا فروخت تبدیل کرده است.
قتلهای ناموسی در برابر طیف گستردهای از اهانت به وقوع میپیوندد. زنا، معاشقه، مغارله یا حتا به موقع درست نکردن غذا میتواند به عنوان یک تهدید برای شرافت خانواده قلمداد شود.
در جامعهای که اکثر ازدواجها توسط پدران تنظیم میشود و در آن پول مبادله میشود، میل زن به انتخاب شوهر دلخواه یا تلاش برای طلاق میتواند به عنوان کنشی اساسی از مقاومت و مخالفت تلقی شود که به شرافت و آبروی مردی که این معامله را تنظیم کرده است خدشه وارد میکند.
سازمان عفو عمومی بین الملل گزارش داده است که مردی زن خود را بر اساس یک رویا به قتل رسانده است. در ترکیه زن جوانی با بریدن گلویش کشته شد چون از رادیو آهنگی عاشقانه به نام او پخش شده بود.
مقامات رسمی بیان میکنند که هیچ کاری نمیتوان برای متوقف کردن این عمل انجام داد چون مفهوم حق زن هنوز به لحاظ فرهنگی در این جوامع پدرسالار وارد نشده است.
خشونت علیه زنان در سطح بین المللی به عنوان یک مسئلهء حقوق بشری شناخته شده است. در سال ۱۹۴۴ کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل گزارشگری ویژه برای خشونت علیه زنان منصوب کرد، یونیسف و بنیاد توسعه برای زنان سازمان ملل نیز برنامههایی برای شناسایی این مسئله دارند.
سازمانهای بین المللی برنامههایی برای مبارزه با قتلهای ناموسی دارند اما کارهایی هم هست که باید در سطوح محلی انجام شود.
افسران پلیس و عاملان قانون باید مجاب شوند که با این جرایم به شکل جدی برخورد کنند و کشورها باید نظام نامههای خود را برای پیدا کردن تبعیض علیه زنان بازنگری کنند- به عنوان مثال جایی که قتل زن با مدارای بیشتری مواجه میشود تا قتل شوهر.
کشورهایی که خشونت خانگی را جرم قلمداد نمیکنند نیاز دارند که قوانین خود را تا سطح استانداردهای بین المللی بالا بیاورند. افزایش آگاهی عمومی و آموزش بیشتر در بارهء حقوق بشر هم میتواند کارساز باشد.
به گفتهء فریمن دلیل اینکه قتلهای ناموسی به عنوان یک مسئلهء حقوق بشری مطرح شده این است که در واقع تنها راهی است که میتوان آن را در منتهای اهمیت نشان داد.
نام گذاری «قتلهای ناموسی» بر اساس باوری عمیق و ریشهای در بعضی فرهنگها است که زن را یک ابژه و کالا و نه یک وجود انسانی با عزت و دارای حقوق برابر با مردان، میپندارد. زنان به عنوان یکی از اموال مردهای خانواده محسوب میشوند و تجسم شرافت (و ناموس) مردانی هشتند که به آنها تعلق دارند. بدن زنان به عنوان مخزن آبروی خانوادگی قلمداد میشود. مفاهیم موقعیت مردانه و موقعیت خانوادگی در فرهنگهایی که قتلهای ناموسی اتفاق میافتد و در جایی که بدن زنان نشان آبروی خانوادگی است، از اهمیت ویژهای برخوردارند.
زنان و دختران میتوانند به خاطر خیلی از کارها کشته شوند: تلاش برای طلاق گرفتن، صحبت کردن با مرد نامحرم، مورد تجاوز قرار گرفتن، اجتناب از ازدواج اجباری و....
سال ۱۹۹۹، سیما سارور بیست و نه ساله با شلیک گلوله در دفتر وکلایش به قتل رسید. والدین او این قتل را مرتکب شدهاند با این فکر که او با تلاش برای طلاق گرفتن (بعد از ده سال مورد آزار و خشونت خانگی قرار گرفتن) باعث ننگ خانوادهء آنها شده است. با وجود اینکه قاتلان به راحتی قابل شناسایی بودند هیچ کس در این رابطه دستگیر نشد هر چند دو وکیل سیما سارور توسط افکار عمومی محاکمه و بارها تهدید شدند.
جرایم موسوم به قتلهای ناموسی در کشورهایی اتفاق میافتد که رابطهای متقابل بین سنتهای قبیلهای تبعیض آمیز و قانون و عدالت تبعیض آمیز وجود دارد. علاوه بر آن، قبول جمعی قتلهای ناموسی اشاره به این مسئله دارد که خشونت به نام آبرو و ناموس، یک مسئلهء خصوصی است و قانون باید از برخورد با آن دوری کند.
این فرایند شومی است که علیه زنان عمل میکند: قاتل به خاطر کاری که کرده است یه خودش غره میشود، رهبران قبیلهای از عمل کشتن چشم پوشی و قاتل را حمایت میکنند و پلیس با مسامحه مسئله را مخفی میکند.
قتل زنان به نام آبرو و ناموس شکلی ویژه و جنسیتی از تبعیض و خشونت است.
منبع: نشنال جئوگرافیک
نویسنده: هیلاری مایل
مترجم: رها سپیدیان
منبع: ماهنامه خط صلح
لینک ماهنامه خط صلح:
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید