رفتن به محتوای اصلی

Kabus کابوس (5)
08.09.2013 - 19:43

Missing media item.

 
Ata!
Damcı-damcı qan
dəniz-dəniz əmək
dənə-dənə inci
üst-üstünə düzürük.
 
Öz əllərimizlə
yeni bir qat tikilir
öz kürəmizdə!
 
Laçın,bala!
Bu nə hekmətdir
bələ bir əllər
belə çılpaq
bələ bom-boşdur?!
 
 
 
 
 
 Laçın xiyavan da, təzə ütülü paltarlar əynində,bir sak dalına, fikirli, iti addımlarla, xalqın içindən geçir.
 Hava istidi. Gəzmələr çapırlar. Hamı onların yürüşündə qalıbdir. Qoca cavan,uşaq böyük, evli subay. Həm də, yolüstündə sütəmər uşaqlara pəmperz dəyişmək. Ki yerlərin batırımış ağlı[a]yıb- çığırırdılar.
«Bacı! Uşağı yolun ortasındə lüt eləmisən ki nə olsun, körmürsən hamı baxır?!»
«Qoy get ağa! Qoy get! Sıçıb hər şeyə!»
 .Laçının gözündən bir şey yayılmır.Amma çox düşüncəsi ayrı yerdədi
  Umudun yanındadır. Fikir elir iş yoldaşı qızıl gülə bənzir. Sözündən həm dinc əlir ,  həmdə ağrı.Öz-özünə deyir:
«Hərə bir təhərdi. Kimi obirsi təkin dəyil. Qızıl gül xarsız olmaz, heç göyül qubarsız olmaz.»
 
Bu düşünüşdə barmağın qoyub zəngin üstünə basdı.Bir neçə an sonra Umud xiyavana baxan pəncərədən başını çıxardıb:
 «Gəldim!» dedi . Və qapını açdı.
«Salam. Necəsən,yaxcısan?»
«Yaxcıyam.»
«Gəl üstə!»
Laçın qapıdan ki girdi hər şeyi gözdən geçirtdi.Kitab qəfəsəsi ,yazı mizi,aşbazxana hacatlərı, moketi, və hablə ayrı qıvır-zıvırı.
«Umud elə bir otağın var?»
«Bəs nə?Diyirsən neçədənə varımdı.Kefin yaxcıdı?Buranında kirasin ancaq verəbilirəm.Əyləş!»
O oturdu:
» Niyə duvara bir əkizdən zaddan vurmamısan?» soruşdu.
«Hələ bir şey tapmamışam.»
«Bir şey gətirmişəm. Bəlkə sevdin.»
«İşin rast olsun. Mənə But düzəltmə!But-mutunan aram yoxdu.»
«Yox!But dəyil. Bir daraqdı.»
«Daraq?!»
«Hən,daraq.»
«Baxım.»
Laçın sakdan darağı çıxartdıb ona verdi.
«Ahan, "sunbul daraq"di! Küləşdən.Dişləri qılçıx[q]lı sunbul,dəstəsi gızıl küləlş. Buda askısı.»
«İndi xuşlursan,ya qaytarım aparım?»
«Yox! Əllərin ağrımasın. Çox gözəldi.Özün toxuyubsan?»
«Həyə, öz işimdi. Adadan gətirmişəm. Toxumaqda əli suluyam. Hər şey əlimdən gələr.»
«Bəs de hünərmənd adamsan.Dostum!»
«Sən necə? sənin əlindən nə gələr?» 
«Düzü heç zad. Mənim iki gözüm var, bir qələmim. Görərəm yazaram.»
«Elə oda bir hünərdi.»
«Bilmirəm,belkə.»
« Navaxtan yalqız yaşırsan? Ata-anan heç bura gəlib elələr?»
Umud ki yazı mızının sınıq-salxaq səndəlində oturmuşdu:
«Çoxdandı. Həyə, hamı başvurar.Bacı,qardaş,ata-ana.Amma az.  Çox mən  onları yoxlaram,» dedi.
«Niyə yalqız yaşırsan? Məyə onların yanında sənə yer yoxdu?»
«Niyə,var. Amma mənim suyum kimsəynən bir arxa getməz.»
«Bəllidi. Öz günahindi.Hamını sancırsan.Səndən ırax[q],biləyən bir şey olsa, nuxuş olub düşəsən,nə eliyə bilərsan?»
«De,  burda ölüb qalıb qoxusam.Öldüm də ki öldüm. Cəhənnəmə- tunə!Az fikirim var hələ ölümdən sonranıda düşünəm gərək?Ayrıları tıncıq iyimdən xilas olmaq üçün işlərin görərlər. Gəl! Bu boşqab da burdadi, istədin yiyərsən.Bağışla! Almadan suvay bir şey evdə yoxdu.İndi çayda qoyaram.»
«Olsun. Önəmli dəyil.»
«?İş dalıcaydın,necə oldu»
« Səbzə kərxanasına geddik ki arvad-kişi işlir.Bir xəbər yoxdu.Bir neçə ayrı yerədə gərək başvuraq.»
«Kompud kərxanasınada gedin. Orda hamı arvadlar işlir.»
«Hətmən.»
«Yacı oldu özün gəldin.Kitablara bax,hər hansı dərdiyən dəysə götür.İstədim özün seçəsən.»
.Onlar taxçaya sarı geddilər
.Çeşitli movzulara bir şeylər tapabilərsən,» Umud dedi»
: Laçın qəfəsədən bir kitab çartdib ünvanın oxuyub dedi
«!Başaduşmədim»
«!Bu uşaqlar üçün dəyil»
 .Umud incitmə!Qoca kişilər kimi danışırsan. Eləbil özün çox yaşlısan»
«Təzə 21 yaşında olubsan
«.Yalnış! 22 yaşındayam»
«?Yaxcı, 22, ki nu[ə] olsun»
«.Laçın bir sıra adamlar cavan əkən qocalarlar»
«Adamların bir parasının düşüncəsi də təzə gəncilikdə yetişər»
«.Düzdü»
«.Bəs de görüm bu nə demək isti[ə ]yir. Yoxsam acıqdan bunu aparacağam»
«.Apara bilərsən. Amma mənim nəzərimcə yaxcıdir 18 yaşından sonra ya qala»  
«?İçində nə yazıblar»
«?İnsan hardan gəlıb,har gedir? Belə bir şeyləri bəhs edidir»
.Atam deyir insan yerdən gəlib,yerə gedir.Gül kimin gəlir, tikan kimin gedir»
«Göy ot təkin bir gün 
bitir, obiri gün solub aradan gedir
«Buda bir nəzərdi.»
«Ağılnən düz gəlmir?»
«Gəlir,düzdü,amma kəsirdir.»
«Niyə?»
«Demir yaşayış hansı çeçitlərlə anlamlı olabilər.Bəlkə onu yaxcılaşdırmaqla-əlbətdə hamıdan ötür-anlam tapar.»
Laçın söz arasında qəfəsədən bir dəftər çıxardıb soruşdu:
«Buda kitabdir,əlnən yazılıb?»
«Həyə,oda bir kitabin əlnən yazılmış üzüdür.»
Laçın kitabın ünvanın oxuyub və baxışın Umudun yaşıl gözlərinə tikə-tikə soruşdu:
«Mənzuru elə bizim bu öz işimiz və muzdumuzdur»
«Həyə,düzdü.»
«Bunu aprram[aparacağam].»
O bir şer kitabi və bir romanda seçdi. Sonra onlar oturdular yemış yeyib çay içdilər.
Umud üzü ona sarı dedi:
«Laçın bir şeyi gərək sənə diyəm.Ürəyimin dibində bir qorxu kök bağlıyıb.Üzümdən ötürü yox, tərsinə, səndən ötürü. Gorxuram, yaşayış məsələrin anlamaq çalışmasında, çətinliklərə düşəsən.Niyə ki bu xarabada fəhlənin haqqı yoxdu çox şeyləri bilə, elm sahabı ola.Haqqı yoxdu iş dostlarıla çox gedib-gəlməsi ola.Buna görə ki onların əl və fikir birligindən qorxurlar.
Gəzmələri görürsən ki hər yerdə sülənirlər; hər nəyi güdmək üçün onları tikiblər.
 «Qələt elirlər mənim örgəşməğimin babağın alırlar. Mən həm dərsimi oxuyub qurtağacağam, həmdə hər nə sevdim oxuyacağam.»
«Təhsil məsələ dəyil. Kitablari özün oxuyarsan, gedib imtahan verərsən.Çətinlikdə olsa yardım edərəm . Qışdada çox vəxtimiz var.»
«.Bu işdən ötür[ü] atamla danışmalıyam. Dərdimi anlamağın üçün çox sağol»
Ayri movzular üçün gərək fikirin başında olsun.Lazimdir bəlaya dümüyəsən. Oxuduğun şeylər»
gərək birisinin əlinə düşmüyə və ya birisinin onlardan xəbəri olmuya.Tikrar elirəm.»
 «Olsun. diqqət edərəm.»
«?Bəs bu movzuda sənə bel bağlıya bilərəm»
«.Söz yox. Xiyalın rahat olsun»
«.Umudluyam etimadımı saxlısasan»
  Laçının baxışları ki onun seyrək bığlarina,yumurta şəkil fikirli üzünə və çatma qaşlarına tikilmişdi «Arxayın ol!» dedi.
 «Bəs sabah, ış başınacan.»
«Sabahacan.»
 
Laçın  eşiyə çıxıb evə sarı yola duşdu. İkindi, sahat durt idi. Yolda iki uşaq,qız və oğlan, saz çalıb adamlardan pol yığırdılar.O bir az onların yanında dayanıb sazın səsınə qulaq asdı.Gəzmələr yığıncağı dağıtmaq üçün- ki uşaqları dovrələmışdı-  tapıldılar. Onların birisi uzaqdan Laçınə sarı bağırdı: 
«Xanım dur! çərqətin...?»
Laçın daha durmadı. Yekə və iti addımlarla uzaqlaşdı.Gəzmələr düşdülər dalıca. O götürlandı.Girdi küçəyə və dal-küçələrə.Bir qapının yanı açıqıdı.Girdi içəri,qapını bağladı.Bir az sonra qapının dalından gəzmələrin səsin eşiddi ki
«Burda dəyil,» diyirdilər. 
Ev sahabı bir qoca arvad idi:
«Gızım nəmənə olub, beşərəflər qovalı[a]yıblar?»
«Bəli»
«Çərqətindən bəllidi, züvüb düşüb boynuyan.»
Laçın çərqətin düzəltdi.
«Sudan, zaddan ,bir şey içmirsan?»
«Yox! Çox sağolun. Daha zəhmət vermirəm.»
«Bəs gəl dal-qapıdan get!Əyə burdan getsən olabılər genə ələ düşəsən. »
 
O qoca arvada xuda-hafiz deyib evə sarı getdi.
«Laçın!Sənə arxayın olabılərəm?»yolda dodaq-altı deyib öz-özündən soruşdu.
 
 
 
 
 Missing media item.
 
 
 
 
پدر! 
قطره قطره خون
دریا دریا رنج
دانه دانه مروارید
روی هم میچینیم.
 
لایه ای نو بنا میشود
برسیاره ی ما
با دستهای ما.
 
لاچین، فرزندم!
این چه رازیست
که چنان دستهایی
این چنین خالی و
                 عریانند؟
 
 
 لاچین در خیابان، سر به زیر و غرق در فکر،  با لباس تازه اتو شده ، و ساکی بر پشت ، با گامهای سریع از میان مردم  میگذرد.
  هوا گرم است و گزمه ها در جولان. وهمه در میدان تاخت و تازشان . پیرو جوان وبچه و متاهل و غیر متأهل .حتی عوض کردن پمپرز بچه های شیرخواره در راه. که جایشان را کثیف کرده و جیغ و داد راه انداخته اند. 
 «خانم! بچه را وسط خیابان لخت کردی که چی؟ نمی بینی مردم نگاه میکنن!؟»
« برو  آقا! برو ! ریده به همه چیز! »
 چیزی از نگاه لاچین به دور نیست. اما  فکرش بیشتر درجای دیگری ست.
 او به امید میاندیشد. فکر میکند همکارش شبیه گل سرخ است . از سخن اش هم احساس آرامش میکند و هم ناراحت میشود. با خود میگوید:
« هر کس یکجور است. هیچکس عین دیگری نیست. هیچ دلی بی غم نیست، و هیچ گل سرخی بدون خار.»
 
  در این اندیشه، انگشتش را روی زنگ در گذاشت و فشار داد. لحظاتی بعد  امید از پنجره ی رو به خیابان، سرش را بیرون آورد و گفت:
«آمدم.»
و در را باز کرد.
«سلام . حالت چطور است؟ خوبی؟»
«خوبم.»
« بیا بالا!»
 از در که وارد شدند لاچین همه چیز اتاق را دید زد.  میز تحریر، قفسه های کتاب،وسایل خواب و آشپزی و موکت و دیگر خرت و پرتها را.
«امید فقط یک اتاق داری؟»
 « پس چی؟ فکر کردی چند تا دارم؟ حالت خوش است .کرایه همین جا را هم به زحمت می پردازم. بفرما بنشین!»
لاچین نشست و پرسید:
«چرا عکسی چیزی به دیوار نزده ای؟»
«هنوز چیزی پیدا نکرده ام.»
«.چیزی آورده ام. شاید خوشت آمد.»
«رستگار باشی. برای من بت درست نکن. از این چیزها خوشم نمیاید .»
«نه، بت نیست.یک شانه است.»
«شانه؟!»
«بله، شانه.»
«ببینم!»
لاچین شانه را از توی ساک درآورد و به او داد.
 « آها ! شانه ی درست شده با خوشه های گندم. از ساقه ها و خوشه های تاردار. و دسته ی آن با ساقه های طلایی. این هم آویزاش.»
«حالا خوشت آمد یا بردارم ببرم؟»
«نه خیلی زیباست. دستت درد نکند.»
«خودت بافتی؟»
«آره کار خودم است. از آدا آورده ام.در بافتنی دستم باز است. همه چیز میبافم.»
«پس دوستم بگو که هنرمند هستی.»
«تو چطور، چی بلدی؟»
«راستش هیچ. من دوتا چشم دارد و یک قلم. می بینم و می نویسم.»
«آنهم هنری ست.»
«نمیدانم. شاید.»
« از کی تنها زندگی میکنی، خانواده ات بهت سر میزنند؟»
امید که روی ضندلی زهوار در رفته ی میز تحریر نشسته بود گفت:
 « خیلی وقت است. آره آنها سر میزند، پدر و مادر ، خواهر و برادر. ولی نه بیشتر. اغلب من به آنها سر میزنم.»
«چرا تنها زندگی میکنی مگر پیش پدر و مادرت جا نیست؟»
«چرا هست و لی من آبم با هیچکس تو یک جو نمیره.»
«معلومه . گناه خودت است.همه را نیش میزنی. خوب مریض بشی و بیفتی، دور از تو[خدای نکرده]  چیزیت بشود ، چکار میکنی؟»
 بگو  بیفتم و بمیرم و اینجا بگندم . مردم که مردم ، به درک! کم فکر دارم ؟ باید به بعد از مرگ خود هم  بیندیشم؟ دیگران برای خلاصی از بوی گندم  مشکلشان را حل میکنند.بیا! این بشقاب هم اینجا باشد دوست داشتی میخوری. ببخش که غیر از سیب چیزی در خانه ندارم. الان چایی هم درست میکنم.»
«مهم نیست.»
« به دنبال کار بودی چه شد؟»
« به کارخانه ی سبزه پاکنی سرزدیم  که کارش زنانه و مردانه است ولی خبری نیست.  به چند جای دیگر هم باید سر بزنیم. »
« به کمپود سازی هم بروید. آنجا همه زنها کار میکنند .»
«حتماً.»
« خوب شد خودت آمدی، کتابها را ببین و چیزی به دردت خورد بر دار. خواستم خودت انتخاب کنی. »
هر دو به طرف قفسه ی کتابها رفتند. امید  گفت:
«راجع به موضوعات گوناگون میتوانی چیزهایی پیداکنی .»
لاچین کتابی از قفسه بیرون کشید و عنوانش را خواند و گفت:
«نه فهمیدم .»
« این برای بچه ها نیست.»
«امید اذیتم نکن! مثل پیر مردها حرف میزنی. انگار خودت خیلی سن داری. تو تازه 21 سالت شده.»
«اشتباه! 22 ساله ام.»
«خوب 22 ساله باش. که چی؟»
«لاچین بعضی ها در جوانی پیر میشوند .»
« وعقل  بعضی ها هم در نوجوانی بالغ .»
«درست است.»
««پس بگو که منظور چیست؟ وگرنه از سر لج این را می برم.».»
«میتونی ببری، میل خودته. ولی از نظر من بهتر است بماند به بعد از 18 سالگی .»
«چه توش نوشته اند ؟»
« انسان از کجا میاید و به کجا میرود؟ در این مورد بحث میکند.»
«  پدرم  میگوید انسان از زمین میاید و به زمین میرود. مثل گل به دنیا میاید و مثل خار از دنیا میرود.مانند علفی ست که روزی سبز میشود و دیگر روز پژمرده شده از بین میرود.»
 «این هم نظر ی ست.»
«با عقل جور در نمیاید؟»
«سخن درستی ست اما ناقص  است.»
«چرا؟»
«نمیگوید زندگی،  به چه صورتهایی میتواند پر معنا باشد .  شاید با تلاش در راه بهتر کردن زندگی- زندگی برای همه- معنا  بیابد 
 لاچین در وسط صحبت دفتر چه ای از میان کتابها بیرون کشید و پرسید:
«این  هم کتاب است؟  با دست نوشته شده.»
« آره، آنهم کتابی ست که رونویسی شده است.»
لاچین عنوان آنرا خواند ، و در حالیکه چشم در چشمهای سبز امید دوخته بود پرسید:
«منظورش همین کار و مزد خودمان است؟»
«دقیقاً.»
«این را می برم.»
لا چین یک کتاب شعر و یک رمان  نیز انتخاب کرد. بعد نشستند چایی و میوه خوردند
امید رو به  او  گفت:
«لاچین یک چیز را باید به تو بگویم. ته دلم ترسی ریشه دوانده است. نه بخاطر خودم، بلکه بخاطر تو . میترسم برای تلاشی که جهت درک مسایل زندگی میکنی توی مشکلات بیفتی. چون  در این خراب شده کارگر حق ندارد ازخیلی چیزها آگاه شده وصاحب دانشی شود. حق ندارد با دوستان کارگرش زیاد رفت و آمد داشته باشد . چون از هم فکری و همبستگی آنها میترسند. گزمه ها را می بینی که همه جا ول اند. آنها برای  کنترول همه چیز گمارده شده اند.»
«غلط میکنند جلو یادگیری من را میگیرند. هم تحصیلم را تمام میکنم و هم هرچی دوست داشتم میخوانم.»
 «تحصیل مسئله ای نیست. آنرا میتوانی خودت بخوانی و بروی امتحان بدهی . مشکلی هم داشته باشی کمکت میکنم. در زمستان هم که وقت کافی داریم. »
«  باید با پدرم نیز در این مورد صحبت کنم. ممنون از همدردیت.» 
« ولی در دو موردی که  اشاره کردم باید حواست خیلی جمع باشد. نبلید توی درد سر بیفتی.   چیزهایی که مطالعه میکنی نباید به دست کسی بیفتند یا از آنها کسی اطلاع پیدا کند؛ تأکید میکنم.»
«باشد. دقت میکنم.»
«پس میتوانم در این مورد به تو اعتماد کنم؟»
«البته. خیالت راحت باشد.»
« امیدوارم اعتمادم را حفظ کنی.»
لاچین که نگاهش برابروان بهم پیوسته  و سبیلهای کم پشت و چهره ی بیضوی و متفکر او دوخته شده بود گفت:
 « مطمئن باش!»
« پس تا فردا- سر کار.»
« تا فردا.»
 
 لاچین بیرون آمد و راهی خانه شد . ساعت چهار بعد از ظهر بود. در راه دو بچه - دختر و پسر- ساز میزدند و از  رهگذران پول جمع میکردند. او کمی کنار آنها ایستاد و به نوای سازشان گوش داد .گزمه ها برای پراکندن رهگذران که دور بچه ها جمع شده بودند پیدایشان شد. یکی از دور به سوی لاچین داد زد:
« خانم وایستا!  روسریت ...؟ »
لاچین دیگر وا نه ایستاد. و با گامهای بلند و تند دور شد . گزمه ها دنبالش کردند. اوپا به فرار گذاشت.  وارد کوچه  و پس کوچه ها شد.
دید لای دری باز است . رفت  داخل  و آنرا بست. کمی بعد صدای گزمه ها را از پشت در شنید که میگفتند:
« اینجا نیست.»
صاحب خانه  پیر زنی بود. آمد و گفت:
« دخترم چه شده؟ بیشرفها دنبالت کرده اند؟ »
«بله.»
«از چارقدتت معلومه .افتاده روی گردنت.»
لاچین رو سری خود را درست کرد. پیر زن گفت:
«آبی چیزی نمی خواهی بخوری؟»
«نه، ممنون. دیگر زحمت نمیدهم.»
«پس بیا از درعقبی خانه برو! اگر از اینجا بروی باز ممکن است گیر بیفتی. »
 
 او از پیر زن خداحافظی نمود و به سوی خانه رفت . 
در راه زیر لب با خود گفت:
«لاچین! میتوانم به تو اعتماد کنم؟ »
 

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

آ. ائلیار

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!